Жамоат хавфсизлиги ва жамоат тартибига қарши жиноятларни квалификация қилиш - Юриспруденция - Рефераты

Жамоат хавфсизлиги ва жамоат тартибига қарши жиноятларни квалификация қилиш

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

88.5 KB

Жамоат хавфсизлиги ва жамоат тартибига қарши жиноятларни квалификация қилиш Режа: 1. Жамоат хавфсизлигига қарши жиноятларни квалификация қилиш масалалари. 2. Транспорт ҳаракати ва ундан фойдаланиш хавфсизлигига қарши жиноятларни квалификация қилиш масалалари. 3. Гиёвандлик воситалари ёки психотроп моддалар билан қонунга хилоф равишда муомала қилишдан иборат жиноятларни квалификация қилиш масалалари. 4. Жамоат тартибига қарши жиноятларни квалификация қилиш масалалари.

Жиноий уюшма ташкил этиш (ЖК 242-моддаси) Мазкур жиноятнинг бевосита объекти жамоат ва фуқа ролар хавфсизлигини таъминловчи ижтимоий муносабатлар ҳисобланади. ЖК 242-моддаси 1-қисмида назарда тутилган жиноят объектив томондан жиноий уюшма ташкил этиш, жиноий уюшма ёки унинг бўлинмаларини тузиш ёки уларга раҳ барлик қилиш, шунингдек, уларнинг мавжуд бўлиши ва ишлаб туришини таъминлашга қаратилган фаолиятда ифодаланади. ЖК 242-моддаси 1-қисмида жавобгарлик белгиланган жиноят субъектив томондан тўғри қасд билан содир этилади. Жиноий фаолият билан шуғулланиш жиноий уюшма ташкил этишнинг мақсади ҳисобланади. ЖК 242-моддаси 1-қисмида жавобгарлик белгиланган жиноятнинг субъекти 16 ёшга тўлган, ақли расо шахс бўлади. ЖК 242-моддаси 2-қисмидаги қилмишнинг объектив томони уюшган қуролли жиноий гуруҳни тузиш, шунингдек, бундай гуруҳга раҳбарлик қилиш ёки унда иштирок этишда ифодаланади. Субъектив томондан ЖК 242-моддаси 2-қисмида жавобгарлик белгиланган жиноят қасддан содир этилади. Жиноятнинг субъекти 16 ёшга тўлган, ақли расо уюшган қуролли гуруҳни тузган, унга раҳбарлик қилган ёки унинг аъзоси бўлган ҳар қандай шахс ҳисобланади. Жиноий фаолиятдан олинган даромадларни легаллаштириш (ЖК 243-моддаси) Мазкур жиноятнинг бевосита объекти республика иқтисодий фаолияти соҳасида вужудга келадиган ижтимоий муносабатлар, шунинг дек, жамоат хавфсизлигини таъминловчи ижтимоий муносабат лардир. Объектив томондан жиноят жиноий фаолиятдан олин ган даро мадларни легаллаштириш, яъни мулк (пул маблағ лари ёки бошқа мол-мулк) жиноий фаолият натижасида топилган бўлса, уни ўтказиш, мулкка айлантириш ёхуд

алмаштириш йўли билан унинг келиб чиқишига қонуний тус бериш, худди шунингдек, бундай пул маблағ лари ёки бошқа мол-мулкнинг асл хусусиятини, манбаини, турган жойини, тасарруф этиш, кўчириш усулини, пул маблағ ларига ёки бошқа мол-мулкка бўлган ҳақиқий эгалик ҳуқуқларини ёки унинг кимга қарашлилигини яшириш ёхуд сир сақлаш каби ҳаракатларда ифодаланади. Субъектив томондан жиноят тўғри қасд билан содир этилади. Жиноятни содир этиш мотиви ва ундан кўзланган мақсад жиноятнинг квалификациясига таъсир этмайди. Жиноятнинг мақсади жиноий фаолиятдан олинган даромадларни ошкорлаштиришдир. Ушбу жиноятнинг субъекти 16 ёшга тўлган, ақли расо ва жиноий фаолият натижасида олинган даромадларни ошкорлаштиришда иштирок этган жисмоний шахс ҳисобланади. Оммавий тартибсизликлар (ЖК 244-моддаси) Мазкур қилмишнинг бевосита асосий объекти жамоат хавфсиз лиги, жамоат тартибини таъминловчи ижтимоий муносабатлардир. Қўшимча бевосита объекти эса, фуқароларнинг ҳаёти, соғлиғи ва ўзгалар мулкини муҳофаза қилувчи ижтимоий муносабатлар ҳисоб ланади. Объектив томондан жиноят қурол ёки қурол сифатида фойдалани - ладиган бошқа нарсаларни ишлатиб ёхуд ишла тиш билан қўрқитиб шахсга нисбатан зўрлик ишлатиш, қирғин солиш, ўт қўйиш, мулкка шикаст етказиш ёки уни нобуд қилиш, ҳокимият вакилига қаршилик кўрсатиш орқали оммавий тартибсизликларни ташкил этиш, оммавий тартибсизликларда фаол қатнашишда ифодаланади. Субъектив томондан жиноят қасддан содир этилади, қилмишнинг мотиви ва ундан кўзланган мақсад унинг квалификациясига таъсир этмайди. Жиноятнинг мотиви миллатчилик, ҳокимиятни эгаллаш га интилиш, ғараз, безорилик ва ҳ.к. бўлиши мумкин.

Жиноятнинг субъекти 16 ёшга тўлган оммавий тартиб сизликлар нинг ташкилотчилари ва фаол қатнашчилари бўлган ақли расо жисмоний шахслар ҳисобланади. Жамоат хавфсизлиги ва жамоат тартибига таҳдид соладиган материалларни тайёрлаш ёки тарқатиш (ЖК 244 1 -моддаси) Жиноятнинг бевосита объекти жамоат хавфсизлиги ва жамоат тартибини муҳофаза қилувчи ижтимоий муносабат лар ҳисобланади. Объектив томондан ЖК 244 1 -моддаси 1-қисмида назарда тутилган жиноят, биринчидан, диний экстремизм, сепаратизм ва ақида парастлик ғоялари билан йўғрилган, қирғин солишга ёки фуқаро ларни зўрлик билан кўчириб юборишга даъват этадиган ёхуд аҳоли орасида ваҳима чиқаришга қаратилган материалларни тайёрлаш, иккинчи дан, шу хилдаги материалларни тарқатиш мақсадида сақлашда ифодаланади. ЖК 244 1 -моддаси 2-қисмида назарда тутилган қилмиш объектив томондан диний экстремизм, сепаратизм ва ақидапарастлик ғоялари билан йўғрилган, қирғин солишга ёки фуқароларни зўрлик билан кўчириб юборишга даъват этадиган ёхуд аҳоли орасида ваҳима чиқаришга қаратилган маълумотлар ва материалларни ҳар қандай шаклда тарқа тиш, шунингдек, фуқароларнинг тотувлигини бузиш, ва зиятни беқарорлаштирувчи туҳматона уйдирмалар тарқа тиш ҳамда жамиятда қарор топган ахлоқ қоидаларига ва жамоат хавфсизлигига қарши қаратилган бошқа қилмиш ларни содир этиш мақсадида диндан фойдаланишдан иборатдир. Субъектив томондан ушбу қилмиш тўғри қасд билан содир этилади. Жиноятни содир этишдан кўзланган мақсад – диний экстремизм, сепаратизм, ақидапарастлик ғоялари билан йўғ рилган материалларни тарқатиш, қирғин солиш, фуқаро ларни зўрлик билан кўчириб юбо риш, аҳоли орасида ваҳима туғдириш, фуқаролар тотувлигини бузиш, туҳматона, ва - зиятни беқарорлаштирувчи уйдирмалар тарқатиш жиноят нинг зарурий белгиси ҳисобланади.

Жиноятнинг субъекти 16 ёшга тўлган ақли расо жисмоний шахс бўлиши мумкин. ЖК 244 1 -моддаси 3-қисмида: а) олдиндан тил бириктириб ёки бир гуруҳ шахслар томонидан; б) хизмат мавқеидан фойдаланиб; в) диний ташкилотлардан, шунингдек, чет эл давлатлари, ташки лотлари ва фуқароларидан олинган молиявий ёки бошқа моддий ёрдам дан фойдаланиб жазони оғирлашти рувчи ҳолатларда содир этилган жамоат хавфсизлиги ва жамоат тартибига таҳдид соладиган материалларни тайёр лаш ёки тарқатганлик учун жавобгарлик назарда тутилган. Диний экстремистик, сепаратистик, фундаменталистик ёки бошқа тақиқланган ташкилотлар тузиш, уларга раҳбарлик қилиш, уларда иштирок этиш (ЖК 244 2 -моддаси) Жиноятнинг объекти жамоат хавфсизлиги, жамоат тартиби ҳисоб - ланади. Объектив томондан жиноят диний экстремистик, сепаратистик, фундаменталистик ёки бошқа тақиқланган ташкилотлар тузишда, уларга раҳбарлик қилишда, уларда иштирок этишда ифодаланади. Субъектив томондан жиноят қасддан содир этилади. Жиноятнинг содир этилиш мотиви ва мақсади уни квалификация қилишда аҳамиятга эга эмас. Жиноятнинг субъекти 16 ёшга тўлган ҳар қандай ақли расо жис моний шахс бўлиши мумкин. Жиноят содир этилиши натижасида оғир оқибатларнинг келиб чиққанлиги жавобгарликни оғирлаштирувчи ҳолат ҳисобланади (ЖК 244 2 - моддаси 2-қисми) . ЖК 244 2 -моддаси 3-қисмида башарти шахс тақиқланган ташки лотлар мавжудлиги тўғрисида ўз ихтиёри билан хабар қилган, жиноят ни очишга

ёрдам берган бўлса, шахсни жиноий жавобгарликдан озод эти лишини назарда тутувчи рағбатлантирувчи норма мавжуд. Диний мазмундаги материалларни қонунга хилоф равишда тайёрлаш, сақлаш, олиб кириш ёки тарқатиш (ЖК 244 3 -моддаси) Жиноятнинг турдош (махсус) объекти жамоат хавфсиз лигини тартибга солувчи, таъминловчи ижтимоий муноса батлардир. Бевосита асосий объекти Ўзбекистон Республикаси қонунларида белгиланган диний мазмундаги материалларни тайёрлаш, сақлаш, мамлакат ҳудудига олиб кириш ёки тарқатиш тартибига риоя қилиш соҳасидаги ижтимоий муносабатлар ҳисобланади. Бевосита қўшимча объекти эса, жамиятдаги нормал ахлоқий муҳит, фуқароларнинг ахлоқий ва жисмоний соғлиғидир. Бундан келиб чиқиб, жиноятнинг предмети диний мазмундаги материаллар, яъни диний мақсадга қаратилган буюмлар, диний адабиётлар ва ахборот берувчи бошқа материаллардир. Жиноятнинг объектив томони ғайриқонуний равишда диний мазмундаги материалларни тарқатиш мақсадида қо нунга хилоф равиш да тайёрлаш, сақлаш, Ўзбекистон Рес публикаси ҳудудига олиб кириш ёки тарқатишда ифодала нади. ЖК 244 3 -моддасининг тузилиши маъмурий преюди цияга эга бўлиб, айбдор шундай ҳаракатлари учун шахс маъмурий жавобгарликка тортилганидан кейин бир йил ичида яна шундай қилмишни содир этса, жиноий жавобгар ликка тортилади. Субъектив томондан ЖК 244 3 -моддасида назарда тутилган жиноят тўғри қасд билан содир этилади. Диний мазмундаги материалларни қонунга хилоф равишда тайёрлаш, сақлаш ёки Ўзбекистон Республикаси ҳудудига олиб кириш ҳолларида таҳлил этилаётган жиноят субъектив томонининг зарурий белгиси тарқатиш мақсади нинг мавжудлиги ҳисобланади.

Қилмишнинг мотивлари турлича бўлиши мумкин ва улар жиноят нинг квалификациясига таъсир кўрсатмайди. Ушбу жиноятнинг субъекти 16 ёшга тўлган, ақли расо жисмоний шахс бўлади. Шахсни гаров сифатида тутқунликка олиш (ЖК 245-моддаси) Ушбу жиноятнинг бевосита объекти жамоат хавфсиз лиги, жамоат тартиби, фуқароларнинг эркин ҳаракат қили ши, ҳаёти ёки соғлиғини таъминловчи ижтимоий муноса батлар ҳисобланади. Объектив томондан жиноят терроризм ёки товламачи лик аломат лари бўлмаган ҳолда гаров сифатида тутқун ликка олинган шахсни озод қилиш шарти билан давлат, халқаро ташкилот, жисмоний ёки юри дик шахсдан бирон-бир ҳаракат содир этиш ёки бирон-бир ҳаракатни содир этишдан ўзини тийиб туришни талаб қилиш мақса дида шахсни гаров сифатида тутқунликка олиш ёки тутқунликда ушлаб туришда ифодаланади. Субъектив томондан жиноят тўғри қасд билан содир этилади, махсус мақсаднинг мавжудлиги унинг ўзига хос хусусияти, яъни гаровга олинган шахсни озод қилиш учун муайян шарт (масалан, муайян шахсни жиноий жавобгар ликка тортмаслик, ердан дастурда кўрсатилган мақсадларда фойдаланмаслик, бино ёки маълум иншоотни бузмаслик ва бошқ.)ларни қўйиб, давлат, халқаро ташкилот, жисмо ний ёки юридик шахсдан бирор-бир ҳаракатни содир этишни ёки бирор-бир ҳаракат содир этишдан ўзини тийишни талаб қилинади. Жиноятни содир этиш мотивлари турлича (масалан, ўч олиш, ҳасадгўйлик, моддий манфаатдорлик, жавобгарлик дан қутулиб қолиш ва бошқ.) бўлиши мумкин ва улар жиноятнинг квалификациясига таъсир кўрсатмайди. Жиноятнинг субъекти 16 ёшга тўлган ақли расо жисмоний шахс бўлиши мумкин. ЖК 245-моддаси 2-қисмида :

а) вояга етмаган шахсга нисбатан; б) икки ёки ундан ортиқ шахсга нисбатан; в) оғир оқибатлар келиб чиқишига сабаб бўлган шахсни гаров сифатида тутқунликка олиш учун жавобгарлик белгиланган. Контрабанда (ЖК 246-моддаси) Мазкур жиноятнинг бевосита объекти қонунда белги ланган тартибда фуқаролик муомаласидан чиқарилган, Ўзбекистон Респуб ликаси божхона чегараларидан ўтказиш тақиқланган товарларни олиб ўтишни тартибга солувчи, давлат, юридик ва жисмоний шахсларнинг қонуний ҳуқуқ ва манфаатларни муҳофаза қилувчи ижтимоий муно сабатлар ҳисобланади. Қаттиқ таъсир қилувчи, заҳарли, заҳарловчи, радиоактив, порт ловчи моддалар, портлатиш қурилмалари, қурол-яроғ, ўқотар қурол лар, ўқ-дорилар, гиёҳвандлик воситалари, психотроп моддалар, диний экстремизм, сепаратизм, ақида парастликни тарғиб қилувчи материал лар, ядровий, кимёвий, биологик ва оммавий қирғин қуролларининг бошқа турлари, оммавий қирғин қуролларини яратишда фойдала нилиши мумкин бўлган материал ва мосламалар контра банда жинояти нинг предмети бўлиши мумкин. ЖК 246-моддаси 2-қисмида назарда тутилган контрабанда предмети ядровий, кимёвий, биологик ва оммавий қирғин қуролининг бошқа турлари, шундай қуролларни яратишда фойдаланилиши аён бўлган материал ва мосламалар, шунингдек, кўп миқдордаги гиёҳвандлик воситалари ёки психотроп моддалардир. Объектив томондан контрабанда юқорида номлари келтирилган предметларни божхона назоратини четлаб ёки божхона назоратидан яшириб ёхуд божхона ҳужжатлари воситаларига ўхшатиб ясалган ҳужжатлардан алдаш йўли билан фойдаланиб, декларациясиз ёки бошқа номга ёзилган декларациядан фойдаланиб Ўзбекистон Респуб ликасининг божхона чегарасидан ўтказишда ифодаланади.

Субъектив томондан жиноят қасддан содир этилади. Жиноятни квалификация қилишда унинг содир этилиш мотиви ва кўзланган мақсад аҳамиятга эга эмас. Жиноятнинг субъекти 16 ёшга тўлган, ақли расо жисмоний шахс бўлиши мумкин. Ўқотар қурол, ўқ-дорилар, портловчи моддалар ёки портлатиш қурилмаларини қонунга хилоф равишда эгаллаш (ЖК 247-моддаси) Мазкур жиноятнинг бевосита асосий объекти ўқотар қурол, ўқ- дорилар, портловчи моддалар ёки портлатиш қурилмаларини ишлаб чиқариш, сотиш, сотиб олиш, сақлаш, фойдаланиш тартибини белги ловчи ижтимоий муносабатлар ҳисобланади. Агар ғайриқонуний равишда эгаллаш зўрлик ишлатиш ёки зўрлик ишлатиш билан қўрқитиш орқали амалга оширилган бўлса, ушбу жиноятнинг бевосита қўшимча объекти фуқароларнинг ҳаёти ва соғлиғи дахлсизлигини таъминлашга қаратилган ижтимоий муносабат лардир. Ўқотар қуроллар, ўқ-дорилар, портловчи моддалар ва портлатиш қурилмалари эса жиноятнинг предмети ҳисобланади. Объектив томондан ЖК 247-моддаси 1-қисмида назарда тутилган жиноят ўқотар қурол, ўқ-дорилар, портловчи моддалар, портлатиш қурилмаларини ўғрилик ёки фирибгарлик йўли билан қонунга хилоф равишда эгаллашдан иборатдир. ЖК 247-моддаси 2-қисмида : а) такроран; б) бир гуруҳ шахслар томонидан олдиндан тил бириктириб; в) ўзлаштириш, растрата қилиш ёхуд мансаб мавқеини суиистеъмол қилиш йўли билан; г) талончилик йўли билан; д) товламачилик йўли билан ўқотар қурол, ўқ-дорилар, портловчи моддалар ёки портлатиш қурилмаларини қўлга киритиш учун жавоб гарлик назарда тутилган.

ЖК 247-моддаси 3-қисмида кўрсатилган предметларга: а) босқинчилик йўли билан; б) ўта хавфли рецидивист томонидан; в) уюшган гуруҳ томонидан ёки унинг манфаатларини кўзлаб эгалик қилганлик учун жавобгарлик белгиланган. ЖК 247-моддасида жавобгарлик белгиланган қилмиш субъектив томондан тўғри қасд билан содир қилинади. Айбдор ўқотар қурол, ўқ- дорилар, портловчи моддалар ёки портлатиш қурилмаларини қонунга хилоф равишда эгал лаётганлигини билади, талон-торож қилинган предметларни ўз хоҳишига кўра тасарруф этишни хоҳлайди. Кўриб чиқилаётган жиноятнинг мотив ва мақсади турлича: ғараз, эгалланган нарсалардан бошқа жиноятни содир этишда, овда, ўзини мудофаа қилишда фойдаланиш ва ҳ.к. лар бўлиши мумкин. Жиноянинг субъекти 14 ёшга тўлган, ақли расо жисмоний шахс бўлади. Қурол, ўқ-дорилар, портловчи моддалар ёки портлатиш қурилмаларига қонунга хилоф равишда эгалик қилиш (ЖК 248-моддаси) Жиноятнинг бевосита объекти қурол, ўқ-дорилар, портловчи моддалар ва портлатиш қурилмаларини сақлаш ва улар билан муомала қилиш хавфсизлигини таъминловчи ижтимоий муносабатлар ҳисобланади. Мазкур жиноятнинг предмети ЖК 247-моддасида назарда тутилган қилмишнинг предмети билан бир хилдир. ЖК 248-моддаси 1-қисмида назарда тутилган жиноят нинг объектив томони тегишли рухсатномасиз ўқотар қурол, шунингдек, ўқ-дорилар, портловчи моддалар ёки портлатиш қурилмаларини тайёрлаш, олиш, олиб юриш, сақлаш, олиб ўтиш ёки жўнатишдан иборатдир. Субъектив томондан жиноят тўғри қасддан ва ғараз ният билан содир этилади. Жиноятнинг субъекти жиноят содир этилган вақтда 16 ёшга тўлган, ақли расо жисмоний шахслар бўлиши мумкин.

ЖК 248-моддаси 2-қисмида ўқотар қурол, ўқ-дорилар, портловчи моддалар ёки портлатиш қурилмаларини тайёр лаш, олиш, олиб юриш, сақлаш, олиб ўтиш ёки жўнатиш; такроран ёки хавфли рецидивист томонидан жавобгарликни оғирлаштирувчи ҳолатларда содир этилганлиги учун жавобгарлик назарда тутилади. ЖК 248-моддаси 3-қисмида ўқотар қурол, ўқ-дорилар, портловчи моддалар ёки портлатиш қурилмаларини тарқат ганлик учун жавобгар лик назарда тутилади. Ўқотар қурол ёки ўқ-дориларни бепарволик билан сақлаш (ЖК 249- моддаси) Мазкур жиноятнинг бевосита асосий объекти ўқотар қурол ёки ўқ- дорилардан бегоналар фойдалана олмайдиган шароитларда сақлаш тартибини белгиловчи ижтимоий му носабатлардир. Жиноятнинг бевосита қўшимча объекти одамларнинг ҳаёти ёки соғлиғи, мулкий муносабатлар ҳисобланади. Жиноятнинг предмети ўқотар қурол ёки ўқ-дорилардир. Кўриб чиқилаётган жиноятнинг объектив томони ўқотар қурол ёки унга мўлжалланган ўқ-дориларни бепарволик билан сақлаш одам ўлишига ёки бошқа оғир оқибатлар сабаб бўлишида ифодаланади. Ўқотар қурол ёки ўқ-дориларни бепарволик билан сақ лаш субъектив томондан эҳтиётсизлик билан тавсифлана ди, у эса жиноий ўз-ўзига ишониш ёки жиноий бепар воликда ифодаланади. Жиноятнинг субъекти ўқотар қурол ёки ўқ-дориларга қонуний равишда эгалик қилаётган 16 ёшга тўлган ақли расо жисмоний шахс ҳисобланади. Портлаш хавфи бўлган моддалар ёки пиротехника буюмларидан фойдаланиш қоидаларини бузиш (ЖК 250-моддаси) Бу жиноятнинг бевосита асосий объекти портлаш хавфи бўлган моддаларни ёки пиротехника буюмларини ҳисобга олиш, сақлаш, ташиш, жўнатиш, фойдаланиш қоидаларига риоя қилиш орқали таъминланадиган ижтимоий муносабатлардир. Бевосита қўшимча объекти фуқароларнинг

ҳаёти ёки соғлиғи ёхуд ўзгалар мулкининг дахлсизлигини таъминловчи ижтимоий муносабатлардир. Портловчи, тез алангаланувчи, ўювчи моддалар ёки пиротехника буюмлари жиноятнинг предмети ҳисобланади. Объектив томондан ЖК 250-моддасида назарда тутил ган жиноят портловчи, тез алангаланувчи, ўювчи модда ларни ёхуд пиротехника буюмларини сақлаш, ҳисобга олиш, фойдаланиш, ташиш, жўнатиш қоидаларини бузиш натижасида баданга ўртача оғир ёки оғир шикаст еткази - лишидан иборатдир. Субъектив томондан жиноят эҳтиётсизлик орқасида содир этилади. Жиноятни квалификация қилишда унинг содир этилиш мотив лари ва кўзланган мақсад аҳамият касб этмайди. Жиноятнинг субъекти 16 ёшга тўлган ақли расо ҳар қандай шахс бўлиши мумкин. Пиротехника буюмларининг қонунга хилоф муомаласи (ЖК 250 1 -моддаси) Жиноятнинг асосий бевосита объекти сифатида пиротехника буюмларини ишлаб чиқариш, тайёрлаш, сақлаш, ташиш, жўнатиш, улардан фойдаланиш, уларни Ўзбекистон Республикасига олиб кириш (Ўзбекистон Республикасидан олиб чиқиш) ёки ўтказиш тартибини таъминлайдиган ижтимоий муносабатлар тушунилади. Қўшимча бевосита объекти фуқароларнинг ҳаёти ёки соғлиғи ёхуд ўзгалар мулкининг дахлсизлигини таъминловчи ижтимоий муносабатлардир. ЖК 250 1 -моддасида назарда тутилган жиноятнинг предмети пиротехника буюмларидир. Объектив томондан таҳлил қилинаётган жиноят анча миқдорда ёхуд шундай ҳаракатлар учун маъмурий жазо қўлланилганидан кейин содир этилган пиротехника буюмларини қонунга хилоф равишда ишлаб чиқариш, тайёрлаш, сақлаш, ташиш, жўнатиш, улардан фойдаланиш, худди шунингдек

уларни қонунга хилоф равишда Ўзбекистон Республикасига олиб кириш (Ўзбекистон Республикасидан олиб чиқиш) ёки ўтказишдан иборат.

Субъектив томондан жиноят тўғри қасддан содир этилади. Жиноятнинг субъекти пиротехника буюмларини қонунга хилоф равишда ишлаб чиқариш, тайёрлаш, сақлаш, ташиш, жўнатиш, улардан фойдаланиш, уларни қонунга хилоф равишда Ўзбекистон Респуб ликасига олиб кириш (Ўзбекистон Республикасидан олиб чиқиш) ёки ўтказиш билан шуғулланадиган 16 ёшга тўлган шахс ҳисобланади. Пиротехника буюмларини қонунга хилоф равишда ишлаб чиқа риш, тайёрлаш, сақлаш, ташиш, жўнатиш, улардан фойдаланиш, худди шунингдек уларни қонунга хилоф равишда Ўзбекистон Республи касига олиб кириш (Ўзбекистон Республикасидан олиб чиқиш) ёки ўтказиш: а) кўп миқдорда; б) бир гуруҳ шахслар томонидан олдиндан тил бириктириб; в) такроран ёки хавфли рецидивист томонидан; г) мансаб мавқеини суиистеъмол қилиш йўли билан содир этилган бўлса; д) баданга ўртача оғир ёки оғир шикаст етказилишига сабаб бўлса, шахснинг ҳаракатлари ЖК 250 1 -моддаси 2-қисми бўйича квалифи ка ция қилинади. Пиротехника буюмларини қонунга хилоф равишда ишлаб чиқариш, тайёрлаш, сақлаш, ташиш, жўнатиш, улардан фойдаланиш, худди шунингдек уларни қонунга хилоф равишда Ўзбекистон Республикасига олиб кириш (Ўзбекистон Республикасидан олиб чиқиш) ёки ўтказиш: а) жуда кўп миқдорда; б) уюшган гуруҳ томонидан ёки унинг манфаатларини кўзлаб содир этилган бўлса; в) одам ўлишига сабаб бўлса, шахснинг ҳаракатлари ЖК 250 1 -моддаси 3-қисми бўйича квалификация қилинади.

Пиротехника буюмларини қонунга хилоф равишда ишлаб чиқа риш, тайёрлаш, сақлаш, ташиш, жўнатиш, улардан фойдаланиш, худди шунингдек уларни қонунга хилоф равишда Ўзбекистон Республи ка си га олиб кириш (Ўзбекистон Республикасидан олиб чиқиш) ёки ўтказиш: а) одамлар ўлимига; б) бошқача оғир оқибатларнинг келиб чиқишига сабаб бўлса, шахс нинг ҳаракатлари ЖК 250 1 -моддаси 4-қисми бўйича квалификация қилинади. Кучли таъсир қилувчи ёки заҳарли моддаларни қонунга хилоф равишда эгаллаш (ЖК 251-моддаси) Жиноятнинг бевосита асосий объекти кучли таъсир қилувчи ёки заҳарли моддаларни ишлаб чиқиш, сотиш, олиш, сақлаш, ташиш, фойдаланиш қоидаларига риоя қи лиш орқали таъминланадиган ижтимоий муносабатлардир. Жиноятнинг бевосита қўшимча объекти одамларнинг ҳаёти ва соғлиғи ҳисобланади. Кучли таъсир қилувчи ёки заҳарли моддалар жиноятнинг предмети ҳисобланади. Объектив томондан ЖК 251-моддаси 1-қисмида назарда тутилган жиноят кучли таъсир қилувчи ёки заҳарли моддаларни ўғрилик ёки фирибгарлик йўли билан қонунга хилоф равишда эгаллашдан иборатдир. Субъектив томондан ЖК 251-моддасида назарда тутилган жиноят тўғри қасддан содир этилади. Жиноятнинг содир этилиш мотивлари ва кўзланган мақсад ҳар хил бўлиши мумкин, аммо улар жиноятнинг квалификациясига таъсир этмайди. Жиноятнинг субъекти 16 ёшга тўлган ақли расо жисмоний шахс бўлиши мумкин. ЖК 251-моддаси 2-қисмида кучли таъсир қилувчи ёки заҳарли моддани қонунга хилоф равишда эгаллаш: а) такроран ёки хавфли рецидивист томонидан; б) бир гуруҳ шахслар томонидан олдиндан тил бирик тириб; в) ўзлаштириш, растрата қилиш ёки мансаб мавқеини суиистеъмол қилиш йўли билан;

г) талончилик йўли билан; д) тамагирлик йўли билан содир этилганлиги учун жавобгарлик назарда тутилган. ЖК 251-моддаси 3-қисмида кучли таъсир қилувчи ёки заҳарли моддаларни: а) босқинчилик йўли билан; б) кўп миқдорда; в) уюшган гуруҳ ёки унинг манфаатларини кўзлаб содир этилгани учун жавобгарлик назарда тутилган. Кучли таъсир қилувчи ёки заҳарли моддаларни қонунга хилоф равишда муомалага киритиш (ЖК 251 1 -моддаси) Жиноятнинг бевосита объекти кучли таъсир қилувчи ёки заҳарли моддалар муомаласининг норматив ҳужжатларда белгиланган тартибига риоя этилишини таъминловчи ижтимоий муносабатлардир. Ушбу жиноятнинг предмети гиёҳвандлик воситаси ва психотроп моддалар ҳисобланмайдиган, шунингдек, ушбу моддаларни тайёрлаш ёки қайта ишлашда ишлатилмайдиган кучли таъсир қилувчи ва заҳарли моддалар ҳисобланади. ЖК 251 1 -моддаси 1-қисмида назарда тутилган жиноят нинг объектив томони гиёҳвандлик воситалари ёки психо троп моддалар ҳисобланмайдиган кучли таъсир қилувчи ёки заҳарли моддаларни ўтказиш мақсадида қонунга хилоф равишда тайёрлаш, қайта ишлаш, олиш, сақлаш, ташиш ёки жўнатиш, шунингдек, уларни қонунга хилоф равишда ўтказиш каби ҳаракатларда ифодаланади. ЖК 251 1 -моддаси 1-қисмида назарда тутилган қилмиш нинг субъектив томони тўғри қасд бўлиб, айбдор кучли таъсир қилувчи ва заҳарли моддаларни ўтказиш мақсадида қонунга хилоф равишда ҳаракат қилаётганини билади ва уни хоҳлайди.

Бунда қилмишни квалификация қилишнинг зарурий шарти кучли таъсир қилувчи ва заҳарли моддаларнинг ғайриқонуний муомаласи ўтказиш мақсадини кўзлаб амалга оширилишидир. Қилмишнинг мотиви жиноятнинг квалификациясига таъсир этмайди. Жиноятнинг субъекти 16 ёшга тўлган ақли расо жисмоний шахс бўлиши мумкин. ЖК 251 1 -моддаси 2-қисмида назарда тутилган қилмиш объектив томондан такроран ёки бир гуруҳ шахслар томонидан олдиндан тил бириктириб юқоридаги ҳаракат ларни содир этишда ифодаланади. ЖК 251 1 -моддаси 3-қисмида ушбу модданинг 1-қисмида назарда тутилган ҳаракатларнинг уюшган гуруҳ томонидан ёки кўп миқдорда содир этиш учун жавобгарлик белги ланган. ЖК 251 1 -моддаси 4-қисмида назарда тутилган жиноят нинг объектив томони кучли таъсир қилувчи ва заҳарли моддаларни ишлаб чиқариш, олиш, сақлаш, ҳисобга олиш, бериш, ташиш ёхуд жўнатиш қоидаларини бузиш, эҳтиётсизлик орқасида уларнинг ўғирланишига ёки жиддий зарар етказилишига олиб келган ҳаракатларда ифода ланади. Субъектив томондан мазкур қилмиш айбнинг мураккаб шакли, яъни кучли таъсир қилувчи ва заҳарли моддалар билан муомала қилиш қоидаларини бузиш қасддан ва унинг натижасида рўй берган оқибатга нисбатан эҳтиёт сизлик орқасида содир этилади. Мазкур қилмишнинг субъекти махсус субъект бўлиб, кучли таъсир қилувчи ва заҳарли моддалар ишлаб чиқариш, олиш, сақлаш, ҳисобга олиш, бериш, ташиш ёхуд жўнатиш қоидаларини бузган мансабдор шахс ёки хизмат вазифасига кўра уларга риоя қилиши лозим бўлган бошқа шахслар жавобгар бўладилар. 16 ёшга тўлган шахс жиноятнинг субъекти бўлади.

Фойдаланилган адабиётлар: 1.Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси. – Тошкент: Ўзбекистон, 1992. 2.Международний пакт о гражданских и политических правах. Международная зашита прав и свобод человека. Сборник документов. М.: Юрид.лит., 1990 г. 3.Основние принципи независимости судебних органов. Международние права и свобода человека: Сборник документов. М: Юрид.лит., 1990 г. 4.Всеобшая декларация прав человека. – Права человека. Основние международние документи: Сборник документов. М.: Международние отношения. 1989 г. – С. 134-142. 5. Конвенция о правовой помоши и правових отношениях по гражданским, семейним и уголовним делам. (Хўжалик ва ҳуқуқ Хозяйство и право. – Ташкент. 1997, №1-2. С. 58-76).

Похожие

Жамоат тартибига қарши жиноятлар

Ҳокимият бошқарув ва жамоат бирлашмалари органларининг жиноятларни квалификация қилиш масалалари

Шахсга қарши жиноятларни квалификация қилиш

Тинчлик ва хавфсизликка қарши жиноятларни квалификация қилиш

Ҳарбий жиноятларни квалификация қилиш