Ўзбекистон Республикаси Давлат божхона кўмитаси ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар тизимида - Юриспруденция - Рефераты

Ўзбекистон Республикаси Давлат божхона кўмитаси ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар тизимида

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

115 KB

Ўзбекистон Республикаси Давлат божхона кўмитаси ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар тизимида Режа: 1. Божхона органларининг ҳуқуқни муҳофаза қилиш фаолиятининг асосий йўналишлари. 2. Божхона органлари: 3. Божхона органлари фаолиятининг ташкилий ҳуқуқий асослари .

Божхона органларининг ҳуқуқни муҳофаза қилиш фаолиятининг асосий йўналишлари. Божхона фаолиятини ташкил этиш, ягона божхона сиёсатини ўтказиш, унинг фаолияти тезкорлигини ва самарадорлигини ошириш, давлатнинг иқтисодий хавфсизлигини мустаҳкамлаш ва божхона соҳасида халқаро ҳамкорликни мустаҳкамлаш мақсадида Ўзбекистон Республикаси Президентининг 1997 йил 8 июлда № УП-1815 "Ўзбекистон Республикаси божхона қўмитасини ташкил қилиш тўғрисида"ги фармони қабул қилинди. Божхона қўмитаси фаолиятини ташкил қилиш ва унинг тузилиши Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси томонидан тасдиқланган Низомга асосан белгиланади. Давлат божхона қўмитаси Раиси Ўзбекистон Республикаси Президенти томонидан тайинланади ва Олий Мажлис тасди ғ ига киритилади. Ўзбекистон Республикаси Давлат божхона қўмитаси раиси ўринбосарлари, Ўзбекистон Республикаси Давлат божхона қўмитаси бошқармалари, вилоятлар, Тошкент шаҳар бошқармалари ва махсус божхона комплекслари бошлиқлари Давлат божхона қўмитаси раиси тавсиясига асосан Вазирлар Маҳкамаси томонидан тайинланади. Давлат божхона қўмитаси ЎзР Конституциясига асосан давлат бошқарув органи бўлиб ҳисобланади. Қўмита ўз ваколатлари доирасида ягона божхона сиёсати юритилишини, божхона фаолиятида қонунчиликка амал қилинишини, ДБК органлари самарадорлигини таъминлайди. ДБК ўз фаолиятида ЎзР Конституцияси, қонунчилик ва ЎзР қўшилган халқаро келишувларга, Президент фармонлари ва Вазирлар Маҳкамаси қарорларига асосланади. ДБКнинг асосий вазифалари ва фаолият тартиби ДБК тўғрисидаги Низомда мустаҳкамлаб қўйилган. 1 ДБКнинг ўз ваколатлари доирасида қонунга асосан қабул қилинган қарорлари мулкчилик шаклидан қатъи назар юридик шахслар ва жисмоний шахслар томонидан бажарилиши мажбурий характерга эга.

ДБКнинг асосий вазифалари бўлиб қуйидагилар ҳисобланади: — Республиканинг иқтисодий манфаатларини ва белгиланган тартиб доирасида иқтисодий манфаатларини ҳимоя қилиш; — Республиканинг божхона сиёсатини ишлаб чиқиш ва амалга ошириш; — божхона қонунчилигига риоя қилиниши устидан назорат қилиш; — божхона ишларини амалга оширишда фуқароларнинг ва юридик шахсларнинг ҳуқуқ ва эркинликларини ҳимоя қилиш; — контробанда, божхона қонунчилиги бузилишига қарши кураш, республиканинг божхона чегараларидан ноқонуний равишда наркотик моддалар, псих о троп ва портлатиш моддаларини, қурол, валюта бойликлари, миллий бойлик ҳисобланувчи тасвирий санъат, тарихий-маданий ва археологик мерос предметларини, интеллектуал мулк объекларини олиб чиқиб кетилишини бартараф этиш; — Ўзбекистон Республикаси қонунчилиги ва халқаро шартнома келишувларида мустаҳкамланган бошқа вазифалар. ДБК зиммасига юклатилган вазифалардан келиб чиқиб: — ягона божхона сиёсатини амалга оширишнинг ҳуқуқий-иқтисодий ва ташкилий механизмини ишлаб чиқади уни амалиётда қўлланилишини таъминлайди, божхона соҳасидаги қонун ва норматив актларни ишлаб чиқишда иштирок этади; — Ўзбекистон Республикасининг халқаро шартнома-ларини ишлаб чиқишда иштирок этади, ўз ваколатлари доирасида ва белгиланган тартибда божхона масалалари бўйича халқаро шартномаларни имзолайди; — давлат хавфсизлиги, жамоат тартиби, фуқаролар ҳаёти ва соғлиғини, ҳайвонлар ва ўсимликларни ҳимоя қилиш, республика божхона ҳудудини ўраб турувчи муҳитни муҳофаза қилиниш чора-тардирларини амалга оширилишига таъсир кўрсатади; — мустақил ёки давлат ҳуқуқни муҳофаза қилиш органлари билан ҳамкорликда кантробанда, божхона ва ўз ваколатлари доирасида солиқ қонунларини бузилишини огоҳлантириш ва тўхтатишга оид чора-

тадбирларни, шунингдек, халқаро терроризмга қарши кураш, шунингдек, Ўзбекистон аэропортларда халқаро фуқаро авиацияси фаолиятига ноқонуний аралашишларига таъсир этиш чораларини ишлаб чиқади; — божхона органлари ваколатларига кирувчи ишлар бўйича суриштирувни амалга оширади ва қонунга асосан божхона қоидаларини бузишга доир ишларни юритади. — жисмоний ва юридик шахсларга белгиланган тартибда қонунда назарда тутилган божхона қоидаларини бузганлиги учун таъсир чорасини кўради; — республика божхона чегарасидан ноқонуний тарзда наркотик, психатроп ва портлатиш моддалари, қуролларни олиб ўтилишининг олдини олиш учун тегишли чоралар ишлаб чиқади ва қўллайди; — республиканинг ва хорижий давлатларнинг ваколатли органлари билан ҳамкорликда назорат остига олинган наркотик ва психотроп воситаларни ташишни амалга оширади; — миллий хавфсизлик ва ички ишлар органлари билан ҳамкорликда қонунда белгиланган тартибда тезкор - қидирув фаолиятини амалга оширади; — қоида бузарлик фактлари бўйича айбдорни жавобгарликка тортиш масаласи божхона органлари ваколатидан ташқарида бўлган ҳолларда материалларни тергов, суд ва бошқа органларга беради. — божхона органлари мансабдор шахсларининг қонунга риоя қилишларини назорат қилади, мансабдор шахслар ҳаракатлари ва қарорлари устидан берилган шикоят ва протестларни кўради; — ташқи савдо юкларини расмийлаштириш пунктлари ва бошқа божхона инфратузилмаларини сетини ўз ичига олган ҳолда божхона органлари моддий-техник базасини ривожлантириш ва мустаҳкамлаш чораларини ишлаб чиқади; — республика ҳудудида божхона ишларини ривожлантириш мақсадидаги тадбирларни ДБКнинг моддий ёрдам, ижтимоий ҳимоя,

божхона органларини ривожлантириш ва кутилмаган харажатларни қоплаш учун тузилган махсус фондлар ҳисобига молиялаштиради; — қонунчиликка асосан хавфли юклар, қуролланиш, ҳарбий техника, ҳарбий мулк, портлатиш моддалари ва буюмларни, ҳарбий қисмларни хулосасини юритади ва назоратни амалга оширади. 1 Қонунга асосан Давлат божхона қўмитаси зиммасига бошқа функциялар ҳам юклатилиши мумкин. 2 Замонавий иқтисодий ривожланиш миллий иқтисодга эркин савдо ҳудудларини ташкил этишга қаратилган, молия ресурсларининг ҳаракати, товар ва хизматлар айирбошлаш бўйича халқаро келишувлар ролини ошириш мақсадидаги соҳалараро ҳудудий ва ягона тинчликпарвар комплексларни киритишнинг авж олганлиги билан характерланади. Сўнгги пайтларда давлатнинг товарларни, хизматларни, ишларни, хизматларни ва ахборотларни халқаро айирбошлашдаги роли ошиб бормоқда. Давлат, товарларни ва транспорт воситаларни чегарадан олиб киришнинг тартибини, божхона тўловларини ва солиқларни ўрнатади, ташқи иқтисодий муносабат иштирокчиларига божхона қоидалари ва уларни бошқаришни тартибга солишнинг бошқа шаклларини аниқ юридик актга асосланган ҳолда белгилайди. Божхона органлари божхона сиёсатини амалга ошириш ва Ўзбекистон Республикаси манфаатларини ҳимоя қилиш мақсадида тузилади. Божхона назорати ўзида божхона органлари томонидан Ўзбекистон Республикаси қонунларига ва халқаро шартномаларига амал қилинишини таъминлаш мақсадида амалга ошириладиган қатор чора-тадбирлар мажмуидан иборат. Божхони ишини ташкил қилишнинг асосий элементларидан бири бўлиб божхона хизматининг фаолияти тузилишини танлаш ва уларни давлат ҳудудида тўғри жойлашишини белгилаш ҳисобланади. Божхона хизмати Ўзбекистон Республикаси божхона органларининг ягона тизими асосида

қурилади ва амалга оширилади. Божхона органларининг ягона тизимини белгилаш ва ривожлантириш 1997 йилда қабул қилинган "Давлат божхона хизмати тўғрисида"ги қонун ва "Божхона кодекси" 1 билан бевосита боғлиқ. Ўзбекистон Республикаси Давлат божхона қўмитаси, Давлат божхона Қўмитасининг Қорақалпоғистон Республикаси, вилоятлар, Тошкент шаҳри бўйича бошқармалари, божхона комплекслари ва божхона постлари божхона органларидир. Божхона органлари ўз фаолиятида Ўзбекистон Респуб-ликаси Конституциясига, ушбу Қонунга, Ўзбекистон Республикасининг бошқа қонун ҳужжатларига ва халқаро шартномаларга амал қиладилар. Божхона органлари қонун ҳужжатларига мувофиқ ўз фаолиятини давлат ҳокимияти маҳаллий органларидан мустақил тарзда амалга оширадилар. Божхона органлари ўз ваколатлари доирасида қабул қиладиган қарорлар барча юридик ва жисмоний шахслар томонидан ижро этилиши шарт. Давлат ҳуқуқни муҳофаза қилиш органлари тизимининг ҳарбий элементи бўлиб, божхона хизмати контробанда, ўз ваколатига кирувчи бошқа жиноятларга қарши курашиш ва божхона қоидаларини бузишни олдини олиш муҳим бўлиб ҳисобланади. Бироқ бу босқичда божхона органлари олдида давлат бюджетининг даромад қисмининг бир қисмини шакллантириш, иқтисодий суверинитет иқтисодий хавфсизликни таъминлаш каби катта масштабдаги маъсулиятли вазифалар туради. Божхона органларининг ҳуқуқни муҳофаза қилиш фаолияти давлатнинг божхона соҳасидаги фаолияти, давлатни ишга ва ташқи функцияларини амалга оширишнинг бир тури бўлиб ҳисобланади. Бу фаолиятнинг мақсади конституциявий, маъмурий, божхона, фуқаролик ва бошқа ҳуқуқ соҳалари нормаларини божхона органлари фаолияти доираси томонидан кузатиш, қўллаш, ижро этишни таъминлашга қаратилган. Божхона органларининг самарадорлигини ошириш учун улар олдига қўйилган вазифаларни бажаришлари лозим.

Божхона органларининг асосий вазифалари қуйидаги-лардан иборат: — юридик ва жисмоний шахсларнинг ҳуқуқлари ҳамда қонун билан муҳофаза этиладиган манфаатларини ҳимоя қилиш; — Ўзбекистон Республикасининг иқтисодий манфаатларини ҳимоя қилиш ва ўз ваколати доирасида унинг иқтисодий хавфсизлигини таъминлаш; — божхона сиёсатини ишлаб чиқиш ва амалга оширишда иштирок этиш; — божхона ҳақидаги қонун ҳужжатларига риоя этилишини назорат қилиш; — божхона тўловларини ундириш; — божхона назоратидан ўтказилиши керак бўлган товарлар ва транспорт воситалари шундай назоратдан ўтказилишини таъминлаш; — божхона ҳақидаги қонун ҳужжатлари бузилишининг, шу жумладан контробанданинг олдини олиш, уни аниқлаш ва уларга чек қўйиш; — ташқи иқтисодий фаолиятга доир божхона статистикасини ҳамда товар номенклатурасини юритиш; — Ўзбекистон Республикаси халқаро шартномаларининг божхона ишига оид қисмидан келиб чиқадиган мажбуриятлар бажарилишини таъминлаш. Божхона органлари ўз олдига қўйилган вазифаларни қонун доирасида рўёбга чиқариши учун кенг доирадаги ҳуқуқларга эга. Божхона органлари юридик ва жисмоний шахсларнинг товарларини ва транспорт воситаларини, уларнинг ҳужжатларини, шу жумладан уларнинг ўзларини ҳам текширишга ҳақли ҳисобланади. Улар валюта назоратини амалга оширишга, молия, банк ва бошқа ташкилотлардан, юридик ва жисмоний шахслардан экспорт-импорт операцияларини амалга оширишга доир маълумотларни қонунда белгиланган тартибда олишга ҳақлидирлар. Божхона органлари тезкор-қидирув фаолиятини юритади ва суриштирувни амалга оширади. Шу билан боғлиқ равишда бу органлар ўз

фаолиятини самарали амалга ошириши мумкин бўлган бир қатор ҳуқуқларини кўрсатиш мумкин. Бу ҳуқуқлар қуйидагилардан иборат: — товарлар ва транспорт воситаларини, қонун ҳужжатларида назарда тутилган ҳолларда эса, жисмоний шахсларнинг ўзини кўздан кечириш; — юридик ва жисмоний шахслардан кўздан кечириш учун товарлар ва транспорт воситаларини, шунингдек, зарур ҳужжатларни тақдим этишни талаб қилиш; — валюта назоратини амалга ошириш; — молия, банк ва бошқа ташкилотлардан, шунингдек, юридик ва жисмоний шахслардан экспорт-импорт операцияларини амалга ошириш билан боғлиқ бўлган ахборот ва ҳужжатларни ҳамда қонун ҳужжатларида белгиланган бошқа ахборотни олиш; — божхона назоратидан ўтказиш мақсадида товарлар ҳамда бошқа буюмлардан намуна ва нусхалар олиш; — божхона назоратидан ўтказилиши лозим бўлган товарлар сақланаётган ҳудудларга ва биноларга белгиланган тартибда кириш; — божхона ҳақидаги қонун ҳужжатларининг бузилишига доир материалларни белгиланган тартибда кўриб чиқиш ҳамда жисмоний ва юридик шахсларни қонун ҳужжатларига мувофиқ жавобгарликка тортиш; — божхонага оид ҳуқуқбузарликларнинг бевосита предмети бўлган товарлар ва транспорт воситаларини қонун ҳужжатларида белгиланган ҳолларда ва тартибда ушлаб туриш ҳамда олиб қўйиш; — экспорт қилиниши ман этилган буюмлар ва маҳсулотлар Ўзбекистон Республикасидан ташқарига олиб чиқиб кетилаётганда: шунингдек, акциз маркалари қўйилмаган тамаки маҳсулотлари ва алкоголли ичимликлар Ўзбекистон Республикаси ҳудудига олиб кирилганда, транспортировка (халқаро транзит бундан мустасно) қилинганда ва сақланганда уларни мусодара этиш тўғрисида қарор қабул қилиш; — суриштирув ўтказиш ва тезкор-қидирув фаолиятини амалга ошириш;

— божхонага оид ҳуқуқбузарликларни аниқлашга хизмат қиладиган техникавий ва махсус воситаларни қўллаш. Божхона органлари ("Божхона хизмати тўғрисида"ги қонун 1997й 29.08. 5-модда.) қонунчиликда назарда тутилган бошқа ҳуқуқларга ҳам эга. Божхона органлари: 1. ягона давлат божхона сиёсатини рўёбга чиқаришда иштирок этишга; 2. божхона ҳақидаги қонун ҳужжатларига риоя этилиши, божлар тўғри ҳисобланиши, тўлиқ ва ўз вақтида тўланишини назорат қилишга; 3. давлат хавфсизлигини, жамоат тартибини сақлаш, фуқароларнинг ҳаёти ва соғлиғини ҳимоя қилиш, атроф муҳитни муҳофаза этиш чора- тадбирлари амалга оширилишига кўмаклашишга; 4. божхона ҳақидаги қонун ҳужжатларини қўлланиш бўйича белгиланган тартибда услубий кўрсатмалар ва норматив ҳужжатлар ишлаб чиқиш ҳамда уларни нашр этишга; 5. юридик ва жисмоний шахсларни товарлар ва транспорт воситаларини олиб ўтиш ҳамда божхона чегарасидан ўтиш вақтидаги ҳуқуқлари ва мажбуриятлари тўғрисида ўз вақтида хабардор қилишга; 6. фаолият турлари билан шуғулланиш ҳуқуқини берадиган махсус рухсатномаларни (лицензияларни) қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда беришга; 7. ўз хизмат вазифаларини бажаришлари натижасида ўзларига маълум бўлиб қолган давлат сири ва тижорат сири ҳисобланган ахборотни ошкор этмасликка мажбурдирлар. Божхона органлари қонун ҳужжатларида назарда тутилган бошқа вазифаларни ҳам бажарадилар. Божхона органларининг мансабдор шахслари хизмат вазифаларини бажариш вақтида давлат ҳокимиятининг вакиллари ҳисобланадилар ва уларнинг божхона ҳақидаги қонун ҳужжатларига риоя этиш борасидаги талабларини барча юридик ва жисмоний шахслар бажариши шарт.

Божхона органлари мансабдор шахсларининг қонуний фаолиятига аралашишга ҳеч ким ҳақли эмас. Божхона органлари мансабдор шахсларининг қонуний талабларини бажармаслик, уларнинг ўз хизмат вазифаларини бажаришига тўсқинлик қилиш, ўз хизмат вазифаларини бажаришлари муносабати билан уларнинг шаъни ва қадр-қимматини ҳақоратлаш, уларга қаршилик кўрсатиш, таҳдид, зўрлик қилиш ёки уларнинг ҳаётига, соғлиғига ва мол-мулкига тажовуз қилиш қонун ҳужжатларида белгиланган жавобгарликка сабаб бўлади. Божхона органларининг мансабдор шахслари хизмат вазифаларини бажариш вақтида қонун ҳужжатларида назарда тутилган тартибда табель ўқотар қуролини ҳамда махсус воситаларни сақлаш, олиб юриш ва қўллаш ҳуқуқига эгадирлар. Божхона органларида хизматни ўташ, божхона органларининг мансабдор шахсларини ра ғ батлантириш ва уларга нисбатан интизомий жазо чораларини қўлланиш тартиби Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси томонидан белгиланади 1 . Давлат божхона қўмитасини Олий Мажлис томонидан тасдиқланадиган Ўзбекистон Республикаси Президенти Фармони билан тайинланадиган Раис бошқаради. ДБК Раиси биринчи ўринбосари ва ўринбосарлари, ДБКБ ва СТК бошлиқлари ДБК раиси тақдимига асосан Вазирлар Маҳкамаси қарори асосида тайинланади. Давлат божхона қўмитасида 9 кишидан иборат ўз таркибига қўмита Раиси — Ҳайъат раиси, унинг ўринбосарлари ва бошқа раҳбар ходимларни олувчи кенгаш тузилади, Ҳайъат таркиби аъзолари ДБК Раиси тақдимига асосан Вазирлар Маҳкамаси томонидан тасдиқланади. ДБК Ҳ айъат иш регламенти унинг раиси томонидан белгиланади. Ҳ айъатнинг қарори ДБК Раиси буйру ғ и билан амалга оширилади. Бошқа вазирликлар ва идоралар билан биргаликда қабул қилинган Ҳайъат қарори

ДБК Раиси ва тегишли вазирлик ва идоралар раҳбарларининг биргаликдаги буйруқлари билан амалга оширилади. Божхона органлари фаолияти, уларнинг илмий, моддий-техник ривожланиши, кадрлар билан таъминлаш масалаларини комплекс ҳал қилиш, бошқарув масалаларини ва таклифларни ишлаб чиқиш учун ДБКда низоми ДБК Раиси томонидан тасдиқланувчи кенгаш ва комиссиялар тузилади. Ўзбекистон Республикасида Ўзбекистон Республикаси ички ва ташқи сиесатининг таркибий қисми ҳисобланувчи ягона божхона сиесати амалга оширилади. Божхона сиесатининг асосий мақсадлари Ўзбекистон Республикаси божхона ҳудудида самарали божхона назоратини ҳамда товар айирбошлашни тартибга солишни таъминлашдан, иқтисодиетнинг ривожланишини рағбатлантиришдан, ички бозорни ҳимоялашдан иборат.  Божхона иши Ўзбекистон Республикасининг божхона чегараси орқали товарлар ва транспорт воситаларини олиб ўтиш, бож тўловларини ундириш, божхона расмийлаштируви, божхона назоратини амалга ошириш тартиби ва шартларидан ҳамда божхона сиесатини амалга оширишнинг бошқа воситаларидан иборатдир. Ўзбекистон Республикаси Давлат Божхона хизмати органлари тезкор қидирув фаолияти Ўзбекистон Республикасининг 1997-йил 29- август куни қабул қилинган Давлат Божхона хизмати тўғрисидаги қонуни билан тартибга солинади. Божхона органлари ўз фаолиятида Ўзбекистон Республикаси Конституциясига, ушбу қонунга, Ўзбекистон Республикасининг бошқа қонун ҳужжатларига ва халқаро шартномаларига амал қиладилар. (қонуннинг 3- моддаси). Давлат Божхона хизмати органлари тезкор-қидирув фаолиятини амалга оширар эканлар қонуннинг 5-моддасига асосан ўз ваколатлари доирасида қуйидаги ҳуқуқларга эгадирлар:  товарлар ва транспорт воситаларини, қонун ҳужжатларида назарда тутилган ҳолларда эса, жисмоний шахсларнинг ўзини кўздан кечириш;

 юридик ва жисмоний шахслардан кўздан кечириш учун товарлар ва транспорт воситаларини, шунингдек зарур ҳужжатларни такдим этишни талаб қилиш;  валюта назоратини амалга ошириш;  молия, банк ва бошқа ташкилотлардан, шунингдек юридик ва жисмоний шахслардан экспорт-импорт операцияларини амалга ошириш билан боғлиқ бўлган ахборот ва ҳужжатларни ҳамда қонун ҳужжатларида белгиланган бошқа ахборотни олиш;  божхона назоратидан ўтказиш мақсадида товарлар ҳамда бошқа буюмлардан намуна ва нусҳалар олиш;  божхона назоратидан ўтказилиши лозим бўлган товарлар сақланаётган ҳудудларга ва биноларга белгиланган тартибда кириш;  божхона ҳақидаги қонун ҳужжатларининг бузилишига доир материалларни белгиланган тартибда кўриб чиқиш ҳамда жисмоний ва юридик шахсларни қонун ҳужжатларига мувофиқ жавобгарликка тортиш;  божхонага оид ҳуқуқбузарликларнинг бевосита предмети бўлган товарлар ва транспорт воситаларини қонун ҳужжатларида белгиланган ҳолларда ва тартибда ушлаб туриш ҳамда олиб қўйиш;  экспорт қилиниши ман этилган буюмлар ва махсулотлар Ўзбекистон Республикасидан ташқарига олиб чиқиб кетилаётганда, шунингдек акциз маркалари қўйилмаган тамаки махсулотлари ва алкоголли ичимликлар Ўзбекистон Республикаси ҳудудига олиб кирилганда, транспортировка (халқаро транзит бундан мустасно) қилинганда ва сақланганда уларни мусодара этиш тўғрисида қарор қабул қилиш;  суриштирув ўтказиш ва тезкор-қидирув фаолиятини амалга ошириш;  божхонага оид ҳуқуқбузарликларни аниқлашга хизмат қиладиган техникавий ва махсус воситаларни қўллаш ҳамда қонун ҳужжатларида назарда тутилган бошқа ҳуқуқларга эгадирлар.

 Давлат божхона хизмати органлари шу билан бирга, фуқароларнинг конституцион ҳуқуқларига зид бўлмаган халқаро божхона органлари талабларига биноан, божхона масалалари бўйича бошқа шартномаларга асосан чет эл давлатларининг божхона ёки ваколатли органлари талабларига биноан тезкор-қидирув тадбирларини ўтказиши мумкин.  Тезкор қидирув фаолиятини амалга оширувчи бошқа давлат органлари томонидан тезкор қидирув фаолияти тегишли қонунлар ва бошқа ҳуқуқий ҳужжатлар билан белгиланган тартибда, фақатгина уларга юклатилган масалаларни ҳал этиш учун ўтказилиши мумкин. Тезкор қидирув фаолияти таркибини тезкор қидирув фаолияти тадбирлари ташкил этади. Божхона органлари фаолиятининг ташкилий ҳуқуқий асослари . Ўзбекистон Республикасининг божхона иши тўғрисидаги қонун ҳужжатлари ушбу Ўзбекистон Республикасининг Божхона Кодексидан ҳамда бошқа қонун ҳужжатларидан иборатдир. Божхона ишида Ўзбекистон Республикасининг божхона органи божхона декларациясини ва бошқа ҳужжатларни қабул қилиб олаетган куни амалда бўлган қонун ҳужжатлари қўлланилади, қонун ҳужжатларида назарда тутилган ҳоллар бундан мустасно. Божхона чегараси орқали товарлар ва транспорт воситалари қонунга хилоф равишда олиб ўтилган тақдирда, товарлар ва транспорт воситалари божхона чегараси орқали олиб ўтилган куни амалда бўлган қонун ҳужжатлари қўлланилади. Агар Ўзбекистон Республикасининг халқаро шартномасида божхона ҳақидаги қонун ҳужжатларида назарда тутилганидан бошқача қоидалар белгиланган бўлса, халқаро шартнома қоидалари қўлланилади.

ДБК ўз зиммасига юклатилган самарали бажаришларини таъминлашлари учун қонунда белгиланган ҳуқуқларга эга: — божхона ҳуқуқбузарликларини аниқлаш учун техник ва махсус воситаларни қўллаш; — божхона органлари ваколатига кирувчи ишлар бўйича суриштирувни амалга ошириш; — божхона қоидаларини бузиш соҳасидаги ишларни юритиш, кўриб чиқиш ва божхона қонунларини бузган юридик ва жисмоний шахсларга таъсир чораларини қўллаш, улар профилактикаси бўйича чораларни ишлаб чиқади ва қўллайди; — тезкор қидирув фаолиятини амалга оширади; — божхона назоратидан ўтиши керак бўлган товар ва транспорт воситалари ва уларнинг ҳужжатларини кўриш (қайта кўриш)ни талаб қилиш; — товар ва транспорт воситаларини, етарли асослар бўлган ҳолларда жисмоний шахсларни текшириш (қайта текшириш); — товарлар, транспорт воситалари ва бошқа бевосита божхона ҳуқуқбузарлиги предметларини ушлаш ва йўқ қилиш; — божхона органлари розилигисиз Ўзбекистон Республикаси божхона ҳудудини тарк этган транспорт воситаларини мажбурий тўхтатиш, дарё, денгиз ва ҳаво кемаларини қайтариш; — пломбаларни бузиш, багажхоналарнинг қулфли қурилмаларини, юк бўлмаларини, транспорт воситалари кузовларини, кантейнер ва бошқа транспорт қадоқларини очиш; — божхона назоратига тегишли бўлган товарлар ва транспорт воситалари мавжуд бўлган мулкчилик шаклидан қатъи назар юридик ва жисмоний шахслар биноларига ва ҳудудларига ҳеч қандай тўсиқларсиз кириш, шунингдек, божхона органларига тегишли бўлган фаолият ва назоратни амалга ошириш; — пробаларни ва товар намуналарини, бошқа предметларни олиб қўйиш, уларни текширувларини (экспертиза) ўтказиш;

— шахсдан унинг ваколатини тасдиқловчи ҳужжат талаб қилиш; — вазирликлар, идоралар, маҳаллий ҳокимият органлари, Ўзбекистон Республикаси ҳудудида жойлашган юридик ва жисмоний шахслардан (мулкчилик шаклидан қатъи назар) божхона ишларини (назорат) амалга ошириш учун зарур бўлган маълумотлар, материаллар ва ҳужжатларни талаб қилиб олиш; — божхона органлари ўз вазифаларини амалга ошириш жараёнида шахсий ҳимоя воситалари ва ўқ отар қуролларни олиб юриш, қўллаш ва фойдаланиш ҳуқуқига эгадирлар . Божхона иши Ўзбекистон Республикаси божхона органлари томонидан амалга оширилади Ўзбекистон Республикасининг қуруқликдаги ҳудуди, ҳудудий ва ички сувлари ҳамда улар устидаги ҳаво бўшлиги божхона ҳудудини ташкил этади. Ўзбекистон Республикаси ҳудудида эркин божхона зоналари ва эркин омборлар бўлиши мумкин, уларнинг ҳудудлари, агар қонун ҳужжатларида бошқача тартиб назарда тутилмаган бўлса, Ўзбекистон Республикаси божхона ҳудудидан ташқарида жойлашган деб қаралади. Божхона ҳудуди сарҳадлари, шунингдек эркин божхона зоналари ва эркин омборларнинг тегралари Ўзбекистон Республикасининг божхона чегараси ҳисобланади. Барча шахслар, агар қонун ҳужжатларида бошқача тартиб назарда тутилмаган бўлса, товарлар ва транспорт воситаларини Ўзбекистон Республикасига олиб кириш ва Ўзбекистон Республикасидан олиб чиқишда тенг ҳуқуқларга эгадирлар. Товарлар ва транспорт воситаларини олиб кириш ва олиб чиқиш тартиби қонун ҳужжатларида белгиланади. Товарлар ва транспорт воситаларини божхона чегараси орқали олиб ўтиш уларнинг божхона режимларига мувофиқ амалга оширилади.

Қуйидаги турдаги божхона режимлари белгиланади: 1) эркин муомалага чиқариш (импорт); 2) реимпорт; 3) экспорт; 4) реэкспорт; 5) транзит; 6) вақтинча олиб кириш (олиб чиқиш); 7) вақтинча сақлаш; 8) божхона омбори; 9) эркин божхона зонаси; 10) эркин омбор; 11) бож олинмайдиган савдо дўкони; 12) божхона ҳудудида қайта ишлаш; 13) божхона назорати остида қайта ишлаш; 14) божхона ҳудудидан ташқарида қайта ишлаш; 15) йўқ қилиш; 16) давлат фойдасига воз кечиш. Шахс, агар қонун ҳужжатларида бошқача тартиб назарда тутилмаган бўлса, товарлар ва транспорт воситаларининг хусусияти, миқдори, қайси мамлакатда ишлаб чиқарилгани еки қайси мақсадга мўлжалланганлигидан қатъи назар, исталган режимни танлашга еки уни бошқасига ўзгартиришга ҳақли. Режимларнинг қўлланиш тартиби Ўзбекистон Республикаси Давлат божхона қўмитаси томонидан белгиланади. Божхона назорати божхона органларининг мансабдор шахслари томонидан қуйидаги йўллар билан ўтказилади:  божхона мақсадлари учун зарур бўлган ҳужжатлар ва маълумотларни текшириш;  жисмоний ва мансабдор шахсларни оғзаки сўраб-суриштириш;  божхона кўригидан ўтказиш;

 товарлар, транспорт воситалари, бинолар ва бошқа жойларни божхона томонидан қиеслаш;  товарлар ва транспорт воситаларини ҳисобга олиш;  ҳисобга олиш ва ҳисобот тизимини текшириш;  божхона назоратидан ўтказилиши лозим бўлган товарлар ва транспорт воситалари туриши мумкин бўлган ёхуд назорат қилиш божхона органлари зиммасига юклатилган фаолият амалга оширилаётган ҳудудлар, бинолар ва бошқа жойларни текшириш;  қонун ҳужжатларида назарда тутилган бошқа шаклларда.  Божхона назорати ўтказилаетганида инсон, ҳайвонот ва ўсимликлар ҳаёти ва соғлиғи учун хавфсиз бўлган ҳамда товарлар ва транспорт воситаларига зиён етказмайдиган техникавий ва бошқа воситалар қўлланилиши мумкин. Божхона назоратини ўтказиш қоидалари қонун ҳужжатларида белгиланади.

Фойдаланилган адабиётлар: 1. Абдумаджидов Г.А., Саркисянц Г.П. Правосудие и уголовный процесс Франции., -Т., 1992. 2. Апарова Т.В. Суды и судебный процесс Великобритании. Англия, Уэлься, Шотландия. М.: 1996. 3. Апарова Т.В. Статус судей в Великобритании. /Журнал Российского права. 1999. №7-8. 4. Басков В.И. Прокурор назорати (дарслик, рус тилида) М., ”Бек” нашриёти, 1998. 5. Безнасюк А.С., Рустамов Х.У. Судебная власть: Учебник для вузов. -М.: ЮНИТИ-ДАНА, Закон и право, 2002. 6.Давлетов А. Дж. Прокурор назорати (дарслик, рус тилида). Нукус. Билим.1999. 7.Россия Федерациясида прокурор назорати. (дарслик, рус тилида/ А.А. Чувилёвнинг умумий таҳрири остида/ М. , 2000.

Похожие

Миллий хавфсизлик хизмати ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар тизимида

Ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар фаолиятини ташкил этиш

Ҳуқуқни муҳофаза қилувчи давлат органларининг экологик функцияси

Жиноятчиликка қарши курашувчи ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар фаолиятини мувофиқлаштириш

«Ўзбекистон республикаси ҳуқуқни муҳофаза қилиш органлари» тушунчаси, тизими, предмети