Юридик меҳнат психологияси ) Юридик мехнат психологияси - Юриспруденция - Рефераты

Юридик меҳнат психологияси ) Юридик мехнат психологияси

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

53.5 KB

Юридик меҳнат психологияси Режа: 1. Юридик меҳнат психологиясининг асосий вазифа ва қонуниятлари. 2. Юридик касбининг касбграммаларига психологик тавсиф ва 3. юридик касбларнинг касбграммаларини тузиш. 4. Юридик фаолиятда керакли бўлган касбий фазилатларнинг психологик асослари.

1. Юридик меҳнат психологиясининг асосий вазифа ва қонуниятлари . Профессионал ҳуқуқшунослик фаолияти –давлат арбоби фаолияти демакдир. Ҳуқуқушунослик касб-корларининг кўпчилиги (прокурор, судья, терговчи, тезкор ходимлар) меҳнати ҳукмини ўтказишнинг ҳуқуқ ва мажбуриятлари кафолатланишини тақозо этади. Юрист меҳнати психологиясининг асосий вазифаси – касб-кор тақозо этадиган талабларнинг рационал мувозанатини аниқлашдан иборат. Бу мураккаб ва масъулиятли меҳнат ҳуқуқшунос ходимларига катта талаблар қўяди. Юрист касб-корларининг ўзига хос хусусияти –ташкилий фаолиятнинг катта ўрин тутишидан иборат булиб, у иккита асосий жиҳатга эга: 1) иш куни, иш ҳафтаси мобайнида ўз ишини режалаштириш, вақти- соати белгиланмаган иш куни шароитларида ҳуқуқбузарлик ёки жиноий ишга оид суриштирув ва тергов ишларини ташкил қилиш, 2) бошқа мансабдаги ҳамкасблар, бошқа ҳуқуқ - тартибот идоралари билан ҳамкорликда ишни ташкил этиш шу жумладандир. Жиноий ишни очиш, суд қилиш мобайнида адолатли ҳукм чиқариш – ижодий жараён бўлиб, терговчи, прокурор, судья, адвокатлардан сезгирликни, диққат - эътиборни, инсонпарварликни, инсон ички дунёсига йўл топа билишни талаб этади. Ҳуқуқшунослик фаолияти турларини тизимлаштирган ҳолда ўрганиш мобайнида икки гуруҳга: асосий ва ёрдамчи гуруҳларга ажратиб олинади. Фаолиятнинг асосий турлари тергов ва судлов идораларининг бевосита мақсадга эришишини кўзлайди. Улар сирасига: ваколатли, конструктив ҳамда ахлоқ тарбиялаш гуруҳларини киритиш мумкин. Ёрдамчи турлари (алоқа, ташкилий, таъкидий) асосий мақсадлар тўла рўёбга чиқарилишига ёрдам беради. 1. Юридик касбининг касбграммаларига психологик тавсиф.

Юрист меҳнатининг юксак самарадорлиги – унинг шахс сифатидаги фазилатларини алоҳида эътиборга олиш ҳамда шахсий фазилатлари ушбу касб талабларига жавоб беришини тўғри баҳолашни тақозо этади. Юрист фаолиятининг асосий жиҳатларини, шунингдек унда кўзга ташланадиган инсоний сифатларни комплекс тарзда акс эттирувчи юридик профессиограммаларини яратиш, ушбу фаолият психологик таҳлилининг асосий талабларидандир. Профессиограммалар қуйидагиларни ўз ичига олади: 1. Ижтимоий фаолият. Ўзларига топширилган участкада ҳуқуқбузарлик ва жиноятчиликка қарши курашнинг ташкилотчилари бўлган терговчи, тезкор ходим, меҳнат-ахлоқ тузатиш муассасаси тарбиячиси, прокурор фаолиятидаги сиёсий омил ижтимоий фаолият мазмунини ташкил этади.Бу фаолият жиноятчиликнинг олдини олишга қаратилган профилактик тадбирлар, ҳуқуқий тарғибот, жиноятчини қайта тарбиялашда унинг хулқ- атворини ижтимоий талабларнинг меъёрига бўйсундириш кабилардан иборат. 2. Суриштирув фаолияти касб-корга оид масалаларни ҳал этиш учун зарур бўлган илк маълумотларни йиғишни билдиради. Терговчи, тезкор ходим судья профессиограммаларида бу фаолиятнинг қиёсий вазни айниқса юқоридир. 2. Реконструктив фаолият. Бу жиноий иш бўйича жами тўпланган маълумотларнинг жорий ва якуний таҳлили бўлиб, унинг синтези ва махсус билимларга таянган ҳолда ишчи версияларини илгари суриш демакдир. Ишни режалаштириш ҳам реконструктив фаолиятнинг натижаси бўлиб ҳисобланади. 3. Коммуникатив (алоқага киришиш) фаолияти муомала жараёнида зарур маълумотларни олишни англатади. Бу фаолият айниқса, тергов мобайнида, адвокатлар, тезкор ходимлар ишида катта аҳамият касб этади. 4. Ташкилий фаолият ишчи версиялар ва режаларни амалга ошириш чоғидаги иродавий хатти-ҳаракатлардан иборатдир. У иккита омилга

бўлинади: профессионал масалани ҳал этиш учун ўзини ва одамларни сафарбар этиш. 5. Далиллаш фаолияти – иш бўйича олинган барча маълумотларни қонунда кўзда тутилган тарзда, махсус шаклда баён этишни билдиради.

3.Юридик фаолиятда керакли бўлган касбий фазилатларнинг психологик асослари. Ҳуқуқшунос ходимнинг профессиограммасини таҳлил қилишни терговчи касбидан бошлаш мақсадга мувофиқ. Чунки у тергов хатти - ҳаракатларининг ташкилотчиси бўлиб, маъсулиятли қарорларни қабул қилади, уларни бажарилишига эришади. Амалий иш ундан ҳамиша диққат - эътиборлилик, аниқлик ва саришталикни талаб этади. Терговчи маданиятли бўлиши лозим. У ўзида аниқ мақсадга йўналтириладиган ихтиёрий диққатни тарбиялаши керак. Бу ўз ишига нечоғли қизиқишнинг ўлчовларидан биридир. Терговчида кузатувчанлик қобилияти кучли шаклланган бўлиши лозим. Бу фазилат терговчига иш жараёнида асқотади. Психологик кузатувчанлик инсон хулқ-атвори, хатти-ҳаракатларини олдиндан кўра билиш бўлиб, терговчи зарур пайтларда шунинг ёрдамида кузатилаётган кишини бошқариш имконига эга бўлади. Кузатувчанлик турмуш тажрибасида шаклланади, профессионал фаолият мобайнида такомиллашади. Юристга хос бўлган фазилатлардан яна бири коммуникатив (мулоқотга киришувчанлик) соҳа бўлиб ҳисобланади. Терговчи ва сўроқ қилинаётган шахснинг бир- бирларини тушунишлари, англашлари улар ўртасидаги психологик муносабат қай даражада эканлигига боғлиқ. Бундан ташқари судья фаолияти ҳам муҳим аҳамият касб этади. Судья ишининг кенг қамровлилиги юқори даражадаги умумий ва ҳуқуқий топқирликни, хилма - хил вазиятларда тўғри қарор чиқара билишни талаб этади. Судьянинг хулқ - атвори, қиёфаси суд залида йиғилганларда ҳурмат- эҳтиром уйғотиши, унинг мураккаб ишларини, кишилар тақдирини ҳал этиш борасидаги ҳуқуқи, қобилияти, малакасига заррача шубҳа туғдирмаслиги зарур. Судья шахсининг мулоқотга киришишга оид касбий фазилатлари ана шу хусусиятларни намоён эта билишида кўзга ташланади.

Tavsiya etilgan adabiyotlar ro`yxati Karimov I. A. O`zbekiston: milliy istiqlol, iqtisod, siyosat, mafkura. T. 1. – T.: O`zbekiston, 1996. – 364 b. Karimov I. A. Bizdan ozod va obod Vatan qolsin. T. 2. – T.: O`zbekiston, 1996. – 380 b. Karimov I. A. Vatan sajdagoh kabi muqaddasdir. T. 3. – T.: O`zbekiston, 1996. – 366 b. Karimov I. A. Bunyodkorlik yo`lidan. T. 4. – T.: O`zbekiston, 1996. – 394 b. Karimov I. A. Yangicha fikrlash va ishlash – davr talabi. T. 5. – T.: O`zbekiston, 1997. – 384 b. Karimov I. A. Xavfsizlik va barqaror taraqqiyot yo`lida. T. 6. – T.: O`zbekiston, 1998. – 429 b. Karimov I. A. Biz kelajagimizni o`z qo`limiz bilan quramiz. T. 7. – T.: O`zbekiston, 1999. – 413 b.

Похожие

Юридик шахслар

Юридик конфликтология

Жиноятчи психологияси

Ёзма юридик нутқ. Юридик терминлар тизимининг ўзига хос хусусиятлари

Жиноятчи шахс психологияси