«Узбекистон Республикасида юридик хизмат» уқув фанининг предмети, услублари ва аҳамияти - Юриспруденция - Рефераты

«Узбекистон Республикасида юридик хизмат» уқув фанининг предмети, услублари ва аҳамияти

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

48 KB

« Ўзбекистон Республикасида юридик хизмат»ўқув фанининг предмети, услублари ва аҳамияти Режа 1. «Ўзбекистон Республикасида юридик хизмат» ўқув фанининг предмети 2. «Ўзбекистон Республикасида юридик хизмат» ўқув фанининг аҳамияти ва ўрганиш услублари

Мустақил Ўзбекистон ижтимоий йўналтирилган барқарор бозор иқтисодиётига, очиқ ташқи сиёсатга эга бўлган кучли демократик ҳуқуқий давлатни ва фуқаролик жамиятини барпо этиш йўлидан босқичма-босқич олға бормоқда. Мамлакатимизда сиёсий, иқтисодий, ҳуқуқий ва бошқа соҳаларда ўтказилаётган ислоҳотлар Президентимиз И.А.Каримов томонидан белгилаб берилган бешта тамойил, яъни иқтисодиётнинг сиёсатдан устуворлиги; давлатнинг бош ислоҳотчи эканлиги; бошқарув ва хўжалик юритишнинг барча поғоналарида қонун устуворлиги; кучли ижтимоий сиёсат; ислоҳотларни босқичма- босқич амалга ошириш асосида амалга оширилмоқда. Ислоҳотлар кўп қиррали ва узоқ давом этадиган жараён бўлиб, унда мукаммал қонунчиликни яратиш, унинг сўзсиз бажарилишини таъминлаш, аҳоли ва мансабдор шахсларнинг ҳуқуқий маданиятини юксалтириш, фуқароларнинг, давлат ҳокимияти ва бошқаруви органларининг ҳуқуқ ва мажбуриятларини аниқ белгилаш муҳим йўналишлар ҳисобланади. Бу жараёнда давлат ҳокимияти ва бошқаруви органлари ҳамда хўжалик юритувчи субъектлар юридик хизмати фаолияти алоҳида аҳамият касб этади. Мазкур органлар ва хўжалик юритувчи субъектларнинг юридик хизмати – норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар лойиҳаларини тайёрлаш, ҳуқуқий экспертизадан ўтказиш, қабул қилиш жараёнидан бошлаб, то уларнинг ижросини таъминлашгача; хўжалик шартномаларини тузиш, ўзгартириш, бекор қилиш ва бажариш; мулкни сақлашни ҳуқуқий воситалар билан таъминлаш;

меҳнат қонунчилигига риоя қилиш ва меҳнат интизомини мустаҳкамлаш; тегишли органлар ва хўжалик юритувчи субъектларнинг ҳуқуқлари ва қонуний манфаатларини судларда ва бошқа ташкилотларда ҳимоя қилиш; ҳуқуқий тарбия ишларида фаол иштирок этади. Шунинг учун ҳам юридик хизмат фаолиятини ўрганиш ва бу соҳа учун кадрлар тайёрлаш энг долзарб вазифалардан бири ҳисобланади. Амалдаги қонунчиликка мувофиқ юридик хизмат давлат ва хўжалик бошқарувидаги ҳамда иқтисодиётдаги ҳуқуқий ишларнинг ташкилотчиси ва асосий ижрочисидир. Ҳуқуқий ишларнинг асосий йўналишларига қуйидагилар киради: қонунчиликда белгиланган ваколатлар доирасида норматив- ҳуқуқий ва бошқа ҳуқуқий ҳужжатлар қабул қилиш; ҳуқуқий ишнинг ҳар бир субъектига унинг бевосита функциялари соҳасига хос бўлган бошқарув, ташкилий-тезкор фаолият билан боғлиқ таклифларни амалга оширилишини ташкил қилиш; шартнома ва талабнома-даъво ишлари, хўжалик юритувчи субъектларнинг ҳуқуқлари ва қонуний манфаатларини ҳимоя қилишни ташкил этиш; касаба уюшмаси қўмиталарига, мазкур ташкилот доирасида фаолият кўрсатаётган ўзини-ўзи бошқариш органларига ҳуқуқий ёрдам кўрсатиш;

бошқарув-хўжалик амалиётида фуқаролик, хўжалик, молия, меҳнат, табиатни муҳофаза қилиш ва бошқа ҳуқуқ тармоқлари нормаларига амал қилиш устидан ички идоравий ва ички хўжалик назоратини амалга ошириш, ҳуқуқни бузиш ҳолатларини бартараф этиш бўйича чора-тадбирлар кўриш; республикада ҳуқуқий ишларни амалга оширилиши устидан умумдавлат назоратини таъминлаш, унга умумий ва услубий раҳбарлик қилиш; бошқарув органлари ва хўжалик юритувчи субъектлар амалиётига бозор муносабатларига ўтиш вазифаларини ҳал қилинишини таъминловчи янги ҳуқуқий асосларни яратиш; тажрибага таянган ҳолда ваколатли органлар ва мансабдор шахсларга амалдаги қонунчиликнинг самарадорлигини пасайтирадиган ёки хўжалик соҳасида кутилмаган оқибатларга олиб келадиган зиддиятлар, камчиликлар ва бошқа нуқсонларни бартараф этиш тўғрисида таклифлар киритиш; тегишли равишда рўйхатдан ўтказиш йўли билан ички идоравий ва маҳаллий манфаатларга таъсир кўрсатувчи норматив- ҳуқуқий ҳужжатларнинг тартибли ҳисобини юритиш ва уларни назорат ҳолатида сақлаш. “Ўзбекистон Республикасида юридик хизмат” фани мустақил ҳуқуқ соҳаси бўлмай, балки амалий фанлар қаторига киради ва ўзида деярли барча ҳуқуқ соҳаларини қўллаш услубларини мужассамлаштиради. Собиқ Иттифоқ даврида кўпчилик ҳолларда бу фан “Хўжалик ҳуқуқи” фанининг “Халқ хўжалигида ҳуқуқий ишлар” мавзусида

қисқача ёритилар ёки айрим юридик олий ўқув юртларида “Халқ хўжалигида ҳуқуқий ишларни ташкил қилиш” махсус курсларида ўқитилар эди. 1993 йилдан бошлаб Тошкент давлат юридик институтида талабаларга “Ўзбекистон Республикаси халқ хўжалигида юридик хизмат” махсус курс сифатида, 1995 йилдан эса фан сифатида ўқитила бошланди. Ҳозирги вақтда ушбу фан “Ўзбекистон Республикасида юридик хизмат” деб номланиб, ўзининг предметига эгадир. Мазкур фан “Хўжалик ҳуқуқи”, “Фуқаролик ҳуқуқи”, “Маъмурий ҳуқуқ”, “Меҳнат ҳуқуқи”, “Фуқаролик процессуал ҳуқуқи”, “Хўжалик процессуал ҳуқуқи” ва бошқа фанлардан ўзига хос жиҳатлари билан фарқ қилади. Масалан, “Хўжалик ҳуқуқи” фани хўжалик ҳуқуқи нормалари билан тартибга солинувчи, хўжалик фаолияти соҳасидаги ижтимоий муносабатларни, шу жумладан хўжалик шартномалари тушунчаси, асосий шартлари, уларни тузиш, ижро қилиш, ўзгартириш ва бекор қилиш тартибини ўрганса, “Ўзбекистон Республикасида юридик хизмат” фани хўжалик шартномаларини тузиш, ижро қилиш, ўзгартириш ва бекор қилишда юридик хизмат ходимларини иштирокини, бу йўналишдаги хўжалик юритувчи субъектлар фаолиятини ташкил қилиш тартибини ўрганади. ”Маъмурий ҳуқуқ” фани бошқарув соҳасидаги бири иккинчисига бўйсунувчи органлар ўртасидаги; бир-бирига бўйсунмайдиган давлат бошқаруви органлари ўртасидаги; давлат бошқаруви ва уларга бўйсунадиган корхоналар, муассасалар,

ташкилотлар ўртасидаги; давлат бошқаруви органлари ва жамоат бирлашмалари ўртасидаги; давлат бошқаруви органлари ва фуқаролар ўртасидаги муносабатларни ўрганади. “Ўзбекистон Республикасида юридик хизмат” фани эса давлат бошқарув органининг мустақил таркибий бўлинмаси бўлган юридик хизматнинг ҳуқуқий мақомини, унинг бошқарув органида қонунчиликни таъминлашдаги роли ва бошқа соҳалардаги фаолиятини ўрганади. “Ўзбекистон Республикасида юридик хизмат” фанининг ”Меҳнат ҳуқуқи” фанидан фарқи шундаки, у меҳнат муносабатларини эмас, балки бошқарув органлари, корхоналар, ташкилотлар ва муассасалар фаолиятида меҳнат қонунийликни риоя қилиш ва меҳнат интизомини мустаҳкамлашда юридик хизмат ходимлари қандай иштирок этишини ўрганади. ”Хўжалик процессуал ҳуқуқи” фанида хўжалик судлов ишларини юритишдаги муносабатлар, шу жумладан хўжалик судларига тақдим қилинадиган даъво аризалари, суд буйруғини бериш тўғрисидаги аризалар, апелляция, кассация шикоятлари мазмуни ўрганилса, “Ўзбекистон Республикасида юридик хизмат” фанида мазкур даъво аризалар ва шикоятларни расмийлаштириш ишларини ташкил қилиш, хўжалик судларига тақдим этиш ва унда юридик хизмат ходимларини иштироки ўрганилади. Демак, “Ўзбекистон Республикасида юридик хизмат” фанининг предметини Ўзбекистон Республикасида юридик хизмат тўғрисидаги қонунчиликнинг ривожланиши, юридик хизмат тизими ва тузилиши, унинг ҳуқуқий мақоми, давлат ҳокимияти ва

бошқаруви органлари, хўжалик юритувчи субъектлар юридик хизмати фаолиятининг асосий йўналишлари, юридик хизматга раҳбарлик қилишни ўрганиш ташкил қилади. 2-. «Ўзбекистон Республикасида юридик хизмат» ўқув фанининг аҳамияти ва ўрганиш услублари Мустақил Ўзбекистон Республикасида ўтказилаётган сиёсий- ҳуқуқий ислоҳотларда инсонпарвар демократик ҳуқуқий давлатни шакллантириш ва бозор иқтисодиётига босқичма-босқич ўтиш масалалари муҳим ўрин эгаллайди . Бундай зарурият ўтган босқичларнинг ижобий ва салбий тажрибаларидан, жамиятни тубдан ўзгартириш ва янгилаш, фуқароларнинг ҳуқуқ ва эркинликларини мустаҳкам кафолатлаш ҳамда ҳимоя қилиш вазифаларидан объектив тарзда келиб чиқди. Мазкур вазифаларни ҳаётга татбиқ қилишда давлат ҳокимияти ва бошқаруви органлари, хўжалик юритувчи субъектлар юридик хизмати салмоқли ўринга эга. Ҳозирги даврда юридик хизмат ижтимоий муносабатларни ҳуқуқий тартибга солиш механизмининг бир қисми сифатида қонунчиликни, интизомни, ҳуқуқ-тартиботни мустаҳкамлаш ва давлат органлари фаолияти самарадорлигини оширишнинг амалий воситаларидан бирига айланмоқда. Шунинг учун юридик хизмат доимий эътиборни, унга малакали ва мунтазам раҳбарлик қилишни талаб қилади.

Ушбу фанни ўрганишда тарихий, қиёсий-ҳуқуқий, социологик услублар кенг қўлланилади. Тарихий услуб орқали Ўзбекистонда юридик хизматнинг вужудга келиши, такомиллашиши ва истиқболлари тадрижий ривожланиш нуқтаи назаридан ўрганилади. Бошқача қилиб айтганда, юридик хизматнинг пайдо бўлиши ва амалиётга жорий қилиниш босқичлари ҳамда тарихий даврлардаги юридик хизматни тартибга солувчи нормаларни ўзаро таққослаш мазкур услуб орқали тадқиқ қилинади. Турли хорижий мамлакатларнинг юридик хизматини, шу соҳага оид норматив-ҳуқуқий базасини, амалий тажрибасини миллий ҳуқуқ тизимидаги юридик хизмат билан таққослаш, ўзаро тажриба алмашиш, ютуқларни ўзлаштириш ва мавжуд камчиликларни бартараф этиш қиёсий-ҳуқуқий услубни қўллаш ёрдамида амалга оширилади. Юридик хизматнинг ривожланишида тегишли социологик кузатувлар муҳим ўрин эгаллайди. Зеро, шахсий кузатувлар, сўровлар, суҳбатлашиш йўллари билан юридик хизматнинг ҳолати, сифати, соҳага оид тегишли қонунчилик ҳужжатларининг самарадорлиги ва нуқсонлари ўрганилади ҳамда шу асосда фойдали хулосалар чиқарилади. “Ўзбекистон Республикасида юридик хизмат” фанини ўрганишнинг асосий мақсади ва аҳамияти – давлат ҳокимияти ва бошқаруви органлари ҳамда бошқа хўжалик юритувчи субъектлар юридик хизматида ишлаш учун махсус тайёрланаётган талабалар томонидан ушбу предметни чуқур ўрганишни таъминлаш; уларни

турли ҳаётий ва ишлаб чиқариш ҳолатларида ҳуқуқий воситалардан тўғри фойдаланишга ўргатиш; меҳнат жамоаларида ҳуқуқий ва ҳуқуқий-тарбиявий ишларни ташкил қилиш кўникмаларини шакллантиришдан иборатдир.

Похожие

Узбекистон Республикасида юридик хизмат тизими ва тузилиши

Ўзбекистон Республикасида юридик хизмат ҳакидаги конунчиликнинг ривожланиши

Узбекистон Республикаси Конституциявий хукукининг предмети, тушунчаси ва услублари

Юридик конфликтология фанининг предмети, шаклланиши ва методлари

Мусулмон ҳуқуқи фанининг тушунчаси, предмети, услуби ва аҳамияти