Умрбод таъминлаш шарти билан уй-жой (квартира)ни бошқа шахсга бериш шартномаси - Юриспруденция - Рефераты

Умрбод таъминлаш шарти билан уй-жой (квартира)ни бошқа шахсга бериш шартномаси

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

49.5 KB

Режа: 1.Умрбод таъминлаш шарти билан уй-жой (квартира)ни бошқа шахсга бериш шартномаси тушунчаси, аҳамияти ҳуқуқий белгилари ва бошқа шартномалардан фарқи 2. Умрбод таъминлаш шарти билан уй-жой (квартира)ни бошқа шахсга бериш шартномасининг мазмуни

Умрбод таъминлаш шарти билан уй-жой (квартира)ни бошқа шахсга бериш шартномаси тушунчаси, аҳамияти ҳуқуқий белгилари ва бошқа шартномалардан фарқи Умрбод таъминлаш шарти билан уй-жой (квартира)ни бошқа шахсга бериш шартномаси мол-мулкни бир шахсдан иккинчи бир шахсга топшириш шартномалари туркумига киради. Бу шартноманинг моҳиятини уй-жой ёки квартира ва у билан боғлиқ ер участкасини иккинчи бир шахсга топшириш ташкил этади. Мазкур шартнома миллий минталитетимиз асосида қабул қилинган Фуқаролик кодексининг ўзига ҳос ҳусусиятларидан ҳисобланади. Бунинг асосий сабаби, аксарият мамлакатлар фуқаролик қонунчилигида бу шартнома рента шартномасининг бир тури сифатида кўрсатилади. (Масалан, РФ ГКсининг 601-моддаси). Лекин мамлакатимизда ожиз, заиф кишиларга ёрдам бериш, уларга ғамхўрлик қилиш мақсадида фуқаролик-ҳуқуқий шартномаларнинг мазкур тури ижтимоий заиф шахсларни қўллаб- қувватлашнинг таъсирчан воситаларидан бири бўлиши учун алоҳида шартнома тури сифатида эътироф этилди. Республикамизда бозор муносабатларига, эркинлик ва демократияга асосланган буюк келажак сари илдамлик билан олға ривожланиб бормоқда. Бозор тамойилларини жамиятда кенг қўлланиб борилиши ва илдиз отиши одамлардаги тадбиркорлик, ташаббускорлик интилишларини авж олдирмоқда, даромад олишнинг анъанавий усулларидан самарали фойдаланиш, ноанъанавий усулларини ахтариб топишга ундамоқда. Аммо, кекса, сиҳат-саломатлиги аҳволи ёмон бўлган ёки бошқа тоифадаги имкониятлари чекланган фуқаролар тадбир корлик майдонида етарли даражада ҳаракат қилиш ва шу йўл билан даромад топиш имконига ҳар доим ҳам эга бўлавермайдилар. Инсоннинг энг асосий маънавий қадриятларидан бири – ожиз, заиф кишиларга ёрдам бериш, улар ҳақида ғамхўрлик қилиш, қўллаб-қувватлаш ҳисобланади. Бу қадрият ахлоқий қоидаларда ҳам, ҳуқуқий меъёрларда ҳам ўз ифодасини топган. Шу сабабли бундай ғамхўрлик масъулияти ўзгаларга кўмак беришга лаёқатли ҳар бир инсон

зиммасида деб айтиш мумкин. Кўп ҳолларда бундай масъулият ҳеч қандай таъмасиз, эзгу ниятлар билан амалга оширилади. Айни вақтда қонунларда ўзгалар қаровига, парваришига муҳтож шахслар билан шундай парваришни амалга оширувчи шахслар манфаатини умумлаштириш, уларнинг ўзаро муносабатларини шартнома асосида расмийлаштириб, уларнинг бир- бирларига нисбатан ҳуқуқ ва бурчларини белгилаб қўйиш ҳолатлари ҳам назарда тутилган. Давлат ижтимоий қўллаб-қувватлаш жамғармалари ҳисобига ушбу тоифадаги фуқароларга пенсиялар, нафақалар, бошқа ижтимоий таъминот бериш шаклларида моддий мадад кўрсатилаётган бўлса-да, бу ёрдамлар ўз ҳажмига кўра ҳар доим ҳам етарли бўлавермайди, бу шахсларда қўшимча кун кечириш манбаларини қидириб топиш заруратини юзага келтиради. Кундалик ҳаётимизда кенг тарқала бошлаган мулкни ижарага бериш, ўз маблағларини омонатга қўйиш ёки корхоналарнинг қимматли қоғозларига эга бўлиш орқали, улардан келадиган дивиденд (фоиз даромад) ҳисобига даромад топиш кабилар ана шундай ҳаёт кечиришга ёрдам берувчи манбалардан саналади. Лекин бу манбани қўлга киритиш учун шахс муайян ҳаракат қилиши лозим бўлади. Гарчи бу шартномалар ижтимоий қўллаб қувватлашда муҳим аҳамият касб этаса-да, хеч қайсиси умрбод таъминлаш шарти билан уй-жой (квартира)ни бошқа шахсга топшириш шартномасидек таъминотга мухтож кишини кундалик таъминоти учун “қайғурмайди”. Умрбод таъминлаш шарти билан уй-жой (квартира)ни бошқа шахсга топшириш шартномаси афзаллик жиҳатларидан бири қария ёки ногирон шахс амалда ҳеч қандай харажат қилмагани ҳолда тирикчилик ўтказишнинг асосий манбаини қўлга киритиш муносабатини юзага келтиради. Бундай шартноманинг интизомий аҳамияти шундан иборатки, ўзгалар қаровига муҳтож кишилар ўзларига зарур ёрдам – кўмак оладилар, иккинчидан, уларнинг мол-мулки қаровсиз, хўжасиз бўлиб қолмай, доимий назорат остига ўтади, учинчидан, ожиз кишиларни парвариш қилувчи шахс

келажакда бу хизматлари эвазига маълум мол-мулкка эга бўлади. Бинобарин, бундай шартнома тузилиши ва амалга оширилишидан барча – шартнома иштирокчилари ҳам, жамият ҳам манфаатдордир. Ўзбекистон Республикаси Уй-жой кодексининг 22-моддасида турар жойларни хусусий мулк қилиб олиш асослари кўрсатилган бўлиб, унга асосан умрбод таъминлаш шарти билан уй-жойни (квартирани) бошқа шахсга бериш ҳам турар-жойни хусусий мулкка айлантириш асоси сифатида кўрсатилган. Умрбод таъминлаш шарти билан уй-жой (уйнинг бир қисми)ни, квартирани бошқа шахсга бериш шартномасига мувофиқ, бир тараф (олувчи) ёши ёки соғлиғи туфайли меҳнатга лаёқатсиз бўлган бошқа тараф (бошқа шахсга берувчи)ни натура ҳолида (уй-жой бериш, овқатлантириш, парваришлаш ва зарур ёрдам кўрсатиш тарзида) умрбод моддий таъминлаш мажбуриятини олади, бошқа шахсга берувчи эса олувчига уй-жой (уйнинг бир қисми)ни, квартирани мулк қилиб бериш мажбуриятини олади. (ФКнинг 530-моддаси). Умрбод таъминлаш шарти билан уй-жой (квартира)ни бошқа шахсга бериш шартномаси ўзига турдош бўлган умрбод рента шартномасидан қуйидаги хусусиятлари билан фарқланади: биринчидан, бу шартнома предмети (нарсаси) фақат уй-жой, квартира ёки квартиранинг маълум бир қисми бўлади; иккинчидан, умрбод таъминлаш шартномасида таъминлаш ха- ражатининг умумий баҳоси кўрсатилиши лозим бўлади; учинчидан, асралувчини пул шаклида ҳам, натура шаклида ҳам таъминлашга йўл қўйилади; тўртинчидан, асровчига топширилган ашё унга гарчанд эгалик қилиш ҳуқуқи ўтган деб ҳисобланса ҳам, лекин ашёни гаровга ёки ижарага фақат асралувчининг розилиги билангина берилиши мумкин. Ушбу шартнома умрбод рентадан шартнома объекти бўлган кўчмас мулк – уй-жой тақдири бошқача ҳал этилиши билан фарқ қилади. Умрбод рента

шартномасида рента олувчи кўчмас мулкни (уй-жойни) рента тўловчига текинга мулк қилиб бермасдан, аслида ижарага беради ва шартномада рента объекти бўлган кўчмас мулк (масалан, уй-жой) кейинчалик сотиб олиниши мумкинлиги кўзда тутилиши мумкин. Умрбод таъминлаш шарти билан уй- жой (квартира)ни бошқа шахсга топшириш шартномасида эса, бошқа шахсга топширувчи (уй-жой мулкдори бўлган фуқаро) вафот этгани тақдирда, уй- жой олувчига мулк ҳуқуқи сифатида ўтади. Бу шартнома икки томонлама, консессуал, ҳақ бараварига тузиладиган шартномалардан бири бўлиб, тарафлар сифатида фақат фуқаролар иштирок этишлари мумкин. Умрбод таъминлаш шарти билан уй-жой (квартира)ни бошқа шахсга бериш шартномасининг мазмуни Шартнома мазмуни асралувчи шахснинг ўзига эгалик ҳуқуқи асосида тегишли бўлган уй-жойнинг ёки унинг бир қисми (квартира) ни ёхуд бошқа ашёларни топшириш мажбурияти бўлса, мулкни олувчининг эса асралувчи шахснинг умрбод уй-жой, озиқ-овқат, касал бўлганида парвариш қилиш ва зарур бўлган бошқа ёрдамларни кўрсатиш мажбурияти ташкил этади. Бу шартномада тарафлар сифатида фақат фуқаролар иштирок этади. Шартнома моҳиятига кўра, унда уй-жой (квартира)ни олувчи сифатида вояга етган, муомала лаёқатига тўлиқ эга бўлган, моддий жиҳатдан ўзга шахсни тўлиқ таъминлаш имкониятига эга бўлган ҳар қандай жисмоний шахс (шу жумладан, чет эллик фуқаро ёки фуқаролиги бўлмаган шахс) иштирок этса, уй-жой (квартирани бошқа шахсга берувчи сифатида фақат ногиронлиги, кексалиги туфайли меҳнатга лаёқатсиз бўлган фуқаролар (жумладан, Ўзбекистон Республикаси ҳудудида қонуний тарзда доимий яшовчи чет эл фуқароси шунингдек, фуқаролиги бўлмаган шахслар) иштирок этишлари мумкин бўлади. “Меҳнатга лаёқатсиз фуқаро” тушунчаси шартномада тараф сифатида иштирок этиши назарда тутилаётган субъектлардан кенг бўлиб, меҳнатга лаёқатсиз деганда вояга етмаган фуқаролар, ногиронлар, қариялар,

ақли заиф ва рухий хасталар тушунилади. Шартномада тараф сифатида эса вояга етмаган фуқаролар умрбод таъминлаш учун уй-жой (квартира)ни бошқа шахсга бериш шартномасини тузишга ҳақли эмаслар. Улар келажакда вояга етгандан сўнг меҳнатга лаёқатли бўлишлари мумкинлиги бу шартномани тузишга тўсқинлик қилади. Демак шартномада умрбод таъминланишга мухтож тараф сифатида қариялар, ногиронлар иштирок этишлари мумкин. Умрбод асраш шарти билан уй-жой (квартира)ни топшириш шартномаси тузилиши ва ижро этилишида қонунийликни таъминлаш инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилиш, мамлакатда қонунийлик муҳитини қарор топтиришда катта аҳамиятга эга. Мазкур шартномада меҳнат қилиш ёшида бўлган меҳнатга лаёқатли шахслар кредитор сифатида қатнаша олмайдилар, чунки меҳнатга лаёқатли шахс уй-жойни ёки бошқа ашёсини асралувчи шахс сифатида бошқа бировга топшириши – унинг меҳнат қилмай яшашига ва жамият олдида ахлоққа тўғри келмайдиган ҳолат юз беришига сабаб бўлади. Демак, бундай шартномада ногиронлар, шунингдек, қарилик пенсиясини олиш ёшига етган шахслар кредитор сифатида қатнашадилар. Мулкни олувчи фуқаро муомала лаёқатига эга бўлган, асралувчи шахсни умрбод моддий таъминлаш, парваришлаш ва зарур бўлган бошқа ёрдамлар бериб туриш мажбуриятини бажара оладиган ҳар қандай фуқаро бўлиши мумкин (бироқ васийлар ва ҳомийлар ўз назорати остидаги шахслар билан бундай шартнома туза олмайдилар).

Похожие

Уй-жой ижараси шартномаси. Текин фойдаланиш шартномаси

Мажбурият тушунчаси ва мазмуни. Мажбуриятни бажариш

Pudrat shartnomasi turlari va ularga tavsif

Энергия ва бошқа ресурлар билан таъминлаш шартномаси тушунчаси ва унинг бозор иқтисодиётидаги роли

Кўчмас мулкни сотиш, корхонани сотиш, айирбошлаш шартномаси