Прокуратура - вазифалари, тузилиши ва фаолиятининг асосий йўналишлари - Юриспруденция - Рефераты

Прокуратура - вазифалари, тузилиши ва фаолиятининг асосий йўналишлари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

69.5 KB

Прокуратура: вазифалари, тузилиши ва фаолиятининг асосий йўналишлари Режа: 1. Прокуратура органлари фаолиятининг асосий йўналишлари, тзими ва тузилиши. 2. Прокурор назорат соҳалари. 3. Ҳуқуқни муҳофаза қилиш органлар тизимида прокуратуранинг мувофиқлаштирувчи ўрни.

1.Прокуратура органлари фаолиятининг асосий йўналишлари, тзими ва тузилиши. Прокуратура идораларининг фаолияти қонуннинг устуворлигини ҳар томонлама қарор топтиришга ҳуқуқ тартиботни мустахкамлашга, Ўзбекистон Республикаси Конституцияси билан мустахкамланган инсон ва фуқаронинг ижтимоий, иқтисодий, сиёсий, шахсий ҳуқуқлари хамда эркинликларини, шунингдек, давлат мустақиллигини, ижтимоий давлат тузумининг сиёсий ва ижтимоий тизимларини, миллий гурухлар ва ҳуқуқий тизимларнинг ҳуқуқларини ғайриқонуний тажовузлардан муҳофаза қилишни таъминлашга қаратилгандир. Ўзбекистон Республикаси Бош прокурори ва унга бўйсунувчи прокурорлар ўз фаолиятини қуйидаги йўналишларида амалга оширадилар: -инсон ва фуқароларнинг ижтимоий, иқтисодий, сиёсий, шахсий ҳуқуқлари ва эркинликларини мухофаза қилишни таъминлашга қаратилган қонунларнинг аниқ ва бир хилда ижро этилиши устидан назорат олиб бориш; - барча идоралар , корхоналар , муассасалар , ташкилотлар , мансабдор шахслар ва фуқаролар томонидан қонунларнинг ижро этилишини назорат қилиш ; - жиноятчиликка қарши курашувчи идораларнинг қонунларни ижро этишларини назорат қилиш ва уларнинг қонунларни қўддашга доир фаолиятини мувофиқлаштириш ; - судларда жиноий ишлар кўриб чиқилишида давлат айбловни қўллаб - қувватлаш , судларда фуқаролик ишларини , маъмурий ҳуқуқбузарликлар тўғрисидаги ишларни ҳамда хўжалик низоларини қараб чиқишда иштирок этиш , қонунларга зид бўлган суд ҳужжатларига протест келтириш ; - солиқ интизомини мустахкамлашга , солиқ валюта соҳасидаги жиноятлар ва ҳуқуқбузарликларга қарши курашга , шунингдек давлатга етказилган иқтисодий зарарни қоплашга қаратилган қонунларнинг ижро

этилиши устидан назорат ; - ушл а нганларни сақлаш , дастлабки қамоқ , суд тайинланган жазо ва мажбурий характердаги бошқа чораларни ўташ жойларида қонунларнинг бажарилиши устидан назорат қилиш ; -Қуролли Кучларда қонунларга риоя этилишини назорат қилиш; -Жиноятлар юзасидан дастлабки тергов олиб бориш; -Қонунчиликни такомиллаштириш ва қонунларни тарғиб қилишда хамда жамиятда ҳуқуқий маданиятни юксалтиришда иштирок этиш. Ўзбекистон Республикаси прокуратура органлари қуйи поғонадаги прокурорлар юқори поғонадаги прокурорларга бўйсуниш тартибида Ўзбекистон Республикаси Бош прокурори бошчилигидаги ягона марказлашган тизимни ташкил этадилар. Улар назоратни ва ўз ваколатларини давлат хокимияти хамда бошқарув махаллий идораларидан, мансабдор шахслардан, жамоат бирлашмаларидан мустақил равишда Ўзбекистон Республикаси ҳудудида амал қилиб турган қонунларга, халқаро ва давлатлараро шартномаларга (битимларга) қатъий риоя этиб, Ўзбекистон Республикаси Бош прокурорига бўйсунган холда амалга оширадилар. Бош прокурор ва унинг ўринбосарлари Ўзбекистон Республикаси Президенти фармонига мувофиқ, Олий Мажлис Сенати тасдиғидан ўтганидан кейин лавозимларига тайинланадилар ва озод қилинадилар. Қорақалпоғистон Республикасининг Прокурори Ўзбекистон Республикасининг Бош прокурори билан келишилган холда Қорақалпоғистон Республикасининг олий вакиллик органи томонидан тайинланади. Вилоятларнинг прокурорлари, туман ва шаҳар прокурорлари Ўзбекистон Республикасининг Бош прокурори томонидан тайинлади. Ўзбекистон Республикаси Бош прокурорининг, Қорақалпоғистон Республикаси Прокурорининг, вилоят, туман ва шаҳар прокурорларининг ваколат муддати – беш йил. 2.Прокуратура органлари қонунийлик хамда жиноятчиликнинг

ахволи, асосий йўналишлари тўғсирида, бошқарув идоралари томонидан қонунларга риоя этилишини таъминлаш, давлат ва жамоат тартибини сақлаш, фуқароларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш борасидаги вазифалар қандай бажарилаётганлигидан, тегишли бўлишига қараб, Ўзбекистон Республикаси Президентини, Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисини, Қорақалпоғистон Республикаси давлат хокимиятининг олий идораларини, Ўзбекистон Республикаси ва Қорақалпоғистон Республикаси ҳукуматларини, халқ депутатлари маҳаллий Кенгашларини, ҳокимларни хабардор этадилар. Улар фуқароларнинг ҳуқуқ ва эркинликларини муҳофаза қилиш тўғрисидаги, шунингдек, давлат сири хамда қонун билан муҳофаза қилинадиган бошқа сирни сақлаш ҳақидаги қонун талабларига зид келмайдиган даражада ошкора иш кўрадилар. Прокуратура фаолияти Ўзбекистон Республикаси Президенти ва Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси назоратида бўлади. Прокуратуранинг қонунлар ижро этишини назорат қилиш, аризалар ва хабарларни текшириш, кадрларни танлаш ва жой-жойига қўйиш борасидаги фаолиятига давлат ҳокимияти ва бошқарувининг бошқа идоралари, жамоат ташкилотлари, оммавий ахборот воситаларининг хамда уларнинг вакилларининг шунингдек, мансабдор шахсларнинг аралашиши тақиқланади. Прокурорнинг ғайриқонуний қарор қабул қилишга эришиш ёки ўз фаолиятини амалга оширишга тўсқинлик қилиш мақсадида унга қандай шаклда бўлмасин бирон-бир таъсир кўрсатганлик қонунда белгиланган тартибда жавобгарликка сабаб бўлади. Ўзбекистон Республикаси прокуратура органларининг тизими Ўзбекистон Республикаси прокуратураси, Қорақалпоғистон Республикаси прокуратураси, вилоятлар, Тошкент шаҳри, шаҳарлар ва туманлар, туманлараро ва бошқа худудий прокуратуралардан иборатдир. Унга, шунингдек, транспорт, харбий, табиат муҳофазаси прокуратуралари ва бошқа ихтисослаштирилган прокуратуралар ҳам киради. Ўзбекистон Республикасининг “Прокуратура тўғрисида”ги (янги

таҳрири) қонуннинг 18-моддасига мувофиқ Ўзбекистон Республикаси Бош прокуратураси ҳузурида Солиқ ва валютага оид жиноятларга қарши курашиши департаменти ташкил этилди. Департаментга лавозимига кўра Ўзбекистон Республикаси Бош прокурорининг ўринбосарига тенглаштирилган, Ўзбекистон Республикаси Президенти томонидан лавозимга тайинланадиган ва лавозимидан озод этиладиган департамент бошлиғи раҳбарлик қилади. Департаментни ҳамда унинг жойлардаги бўлинмаларини ташкил этиш ва уларнинг фаолият кўрсатиш таркиби қонун ҳужжатларида белгилаб қўйилади. Ўзбекистон Республикаси Бош прокурори томонидан вилоятлар ва туманлар прокуратураларига тенглаштирилган бошқа прокуратуралар, туман прокуратураларига эга бўлган шаҳарларда эса, туман прокуратуралари бўйсунадиган шаҳар прокуратуралари тузилиши мумкин. Ўзбекистон Республикаси Бош прокурори томонидан тузиладиган транспорт, табиат муҳофазаси прокуратуралари, бошқа ихтисослаштирилган прокуратуралар вилоятлар, туманлар прокуратуралари, туманлараро прокуратуралари ёки шаҳар прокуратуралари ваколати билан фаолият кўрсатади. Ўзбекистон Республикаси ички қўшинлари ва ФВВ бўлинмалари ҳарбий прокуратурасини ташкил этиш ва унинг иш тартиби “Прокуратура тўғрисида”ги қонун, бошқа қонун ҳужжатлари ҳамда Ўзбекистон Республикасининг Бош прокурори томонидан тасдиқланган Ўзбекистон Республикасининг ҳарбий прокуратураси тўғрисидаги низом билан белгиланади. Жумладан, 1993 йил 7 майда қабул қилинган Ўзбекистон Республикасининг ҳарбий прокуратураси тўғрисидаги низомга кўра, ҳарбий прокуратура “Прокуратура тўғрисида”ги қонунда ўзига юклатилган вазифаларни бажара туриб, ўз фаолиятини Қуролли Кучлар, чегара ва ички қўшинларда, қоровул қўшинларида, шунингдек ФВВ бўлинмаларида қонунийлик ва ҳуқуқ-тартиботни мустахкамлашга қаратади. У

қуйидагиларни муҳофаза қилади: ҳарбий хизматчилар, ҳарбий қурувчилар ва йиғинларга чақирилган ҳарбий хизматга мажбурлар, уларнинг оила-аъзолари ва Қуролли Кучлар ички қўшинлар қўшинлари ва ФВВ бўлинмалари хизматчиларининг, шунингдек, бошқа фуқароларнинг ҳуқуқ ва эркинликларини; Ўзбекистон Республикаси хавфсизлигини, Қуролли Кучларнинг, чегара қўшинлари, ички қўшинларининг ва қоровул қўшинларининг хамда ФВВ бўдинмаларининг ҳарбий қобилияти ва харбий тайёрганлигини, ҳарбий интизом ва ҳарбий хизматни ўташнинг белгиланган тартибини; Ҳарбий қисмлар, Қуролли кучларнинг муассасалари, ҳарбий ўқув юрти, корхоналари ва ташкилотларининг ҳуқуқлари ва қонуний манфаатларини. Ҳарбий прокуратура ўзига юклатилган вазифалардан келиб чиқиб, қуйидаги асосий йўналишларда фаолият кўрсатади: A) барча ҳарбий бошқарув органлари, ҳарбий қисмлар, ҳарбий ўқув юртлари, корхоналар, муассасалар, ташкилотлар, Ўзбекистон Республикаси Қуролли Кучлари, ички қўшинлар ва ФВВ бўлинмаларининг командирлари, бошлиқлари ва бошқа мансабдор шахслари томонидан, ҳарбий чақирувдагилар, шунингдек, Қуроллик Кучлар, ички қўшинлар ва ФВВ бўлинмаларининг ишчилари ва хизматчилари томонидан ўз хизмат вазифаларини бажариш пайтида қонунларга, низомларга ва бошқа харбий қонун хужжатларига амал қилишини назорат килиш; B) Қуроллик кучлардаги суриштирув, харбий прократура терговчилари ороганлари шунингдек, МХХ суриштирув органлари, терговчилари томонидан харбий судларга талуқлий жиноий ишларни тергов қилиш пайтида қонунларга амал қилишини назорат қилиш; V) Судларда ишларни кўриб чикиш пайтида иштиърок этиш ва суд ишлари тўғрисидаги қонунларни бажарилишини назоран қилиш; G) гауптвахталар, шунингдек хибсга олинганларни ва қамалган харбий қурувчиларни сақлашнинг бошқа муассасаларида, интизомий

кисмларъда хамда харбий кисмларда харбий судлар белгиланган жазоларни ўташда қонунлар ва харбий нозомларга амал қилишни назорат қилиш. Ўзбекистон Республикаси прократурасига Ўзбекистон Республикаси Бош прокрори бошчилик қилади. У Ўзбекистон Республикаси президенти тайинланадиган ва озод этиладиган, кейин Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси сенати тасдиғидан ўтадиган биринчи ўринбосарига, ўринбосарларига эга. Ўзбекистон Республикаси Бош прокурори ўз ўринбосарлари ўртасида вазифаларни тақсимлайди. Ўзбекистон Республикаси прокуратурасида Бош прокурор (раис), унинг биринчи ўринбасари, ўринбосарлари, Қорақалпоғистон Республикаси прокурори, Ўзбекистон Республикасининг харбий прокурори, прокуратура идораларининг бошқа рахбар ходимларидан иборат таркибда хайъат тузилади. Хайъатнинг шахсий таркибининг Ўзбекистон Республикаси президенти тасдиқлайди. Қоракалпоғистон Республикаси прокуратурасига Қоракалпоғистон Республикаси прокурори бошчилик қилади, унинг Бош прокурор томонидан тайинланадиган ва озод этибладиган биринчи ўринбосари ва ўринбосарлари бўлади. Қоракалпоғистон Республикаси прокуратурасида Қоракалпоғистон Республикаси прокурори, унинг биринчи ўринбосари, ўринбосарлари ва прокуратура идораларининг бошқа ходимларидан иборат таркибда хайъат тузилади. Хайъатнинг шахсий таркибини Ўзбекистон Республикаси Бош прокурори тасдиқлайди. Вилоятлар ва Тошкент шахри прокуратураларига, уларга тенглаштирилган прокуратураларга тегишли пракурорлар бошчилик қиладилар. Уларнинг Ўзбекистон Республикаси Бош прокурори томонидан тайинланадиган ва озод этиладиган биринчи ўринбосарлари ва ўринбосарлари бўлади. Вилоятлар ва Тошкент шахри прокуратураларига, уларга тенглаштирилган бошқа прокуратураларда прокуратурага бошчилик қиладиган прокурор (раис), унинг биринчи ўринбасари, ўринбосарлари ва прокуратура идораларининг бошқа ходимларидан иборат таркибда хайъат

тузилади. Хайъатларнинг шахсий таркибини тегишли прокурорларнинг тақдимига биноан Ўзбекистон Республикаси Бош прокурори тасдиқлайди. Шахарлар ва туматнларнинг прокуратураларига, шунингдек, уларга тенглаштирилган прокуратураларда тегишли пракурорлар бошчилик қиладилар. Улар ўринбосарлар, катта ёрдамчилар, ёрдамчиларга эга булиши мумкин. Прокуратураларда Қорақалпоғистон Республикаси, вилоятлар, Тошкент шахри пракурорлари ва уларга тенглаштирилган пракурорлар тайинлайдаган ва лавозимдан озод қиладиган катта терговчилар ва терговчилар хизмат киладилар. Қонунчиликни мустахкамлаш фаолиятини мувофиқлаштириш бир неча босқичга эга ва турли органлар томонидан ташкил этилади. Бундай мувофиқлаштиришнинг энг юқори ва кенг миқёсли босқичи Олий Мажлис ва Ўзбекистон Республикаси Президентининг рахбарлигида амалга оширилади. 3.Хуқуқни мухофаза килиш органларининг фаолиятини мувофиқлаштириш деганда, ушбу органларнинг харакатларини мақсад, вақт, ижрочилар хамда харакат дастури буйича келишиб олиш тушинилади. Бошқача айтганда, мувофиқлаштириш кадрлар ва воситаларни бош юналиш буйича юналтиришдир. Бу хар бир орган ўз ваколати доирасида олдига қуйган мақсадда етишиш учун бошқа органлар билан келишилган холда жиноятчиликка қарши кураш усуллари ва методларидан фойдаланиб харакат қилади диганидир. Бунда ишлаб чиқилган дастур ва жиноятчиликка қарши курашнинг келишилган тадбирлар режаси буйича харакат қилинади. Шундагина жиноятларнинг олдини олиш ва уларга карши курашишда хуқуқни мухофаза қилиш органларининг фаолиятида ижобий натижаларга эришиш мкумкин. Мувофиқлаштириш, шунингдек, хуқуқни мухофаза қилиш органларининг фаолиятида қонунийликни мустахкамлашга хам хизмат қилади. Чунки у хуқуқни мухофаза қилиш органларининг холати, ихтимол тутилган хуқуқбузарликларга кай тарзда акс таъсир курсатиши хақида тула

ахборот беради. Прокуратуранинг мувофиқлаштирувчи ролининг бош вазифаси - мамлакатимиз рахбариятига жиноятчилик даражасини пасайтиришда, уни келтириб чиқарувчи сабабларни бартараф этишда ёрдам беришдир. Шахар, туман, вилоят, республикада эса хуқуқни мухофаза қилиш органларининг келишинилган харакатларига, жиноятлар сонини камайтиришга, шунингдек маъмурий худудда ва транспортда қонунийликни мустахкамлашга кумаклашишдир. Мувофиқлаштиришнинг оралиқ вазифаси муайям масалани хал қилиш, масалан, жиноятларнинг очилиш даражасини яхшилаш, дастлабги тероговнинг камчиликларини аниклаш ва олдини олиш, жиноятларнинг баъзи турларига қарши курашни кучайтириш кабилар бўлиши мумкин. Мувофиқлаштиришнинг бошқа бир вазифаси хуқуқбузарликларга қарши курашда ҳуқуқни муҳофаза қилиш органларининг кучларини бирлаштириш, уларнинг тармоқлигига бархам беришдир. Бу вазифа “Прокуратура туғрисида”ги қонундан келиб чиқади. Учинчи вазифа эса хуқуқни мухофаза қилиш органлари фаолиятида бир-бирини такрорлашни бартараф этиш ва уни конкретлаштиришдир. Ушбу масалаларни хал қилиш асосида хуқуқни мухофаза қилиш органларининг жиноятларга қарши кураш сохасидаги фаолиятларида муофиқликка эришиш самарадорлиги оширилаши керак. Прокуратура органлари харакатларини муофиқлаштириш бир вақтда бир ёки бир неча хуқуқни мухофаза килиш роганлари билан бўлиши мумкин. Бу қўйилган энг яқин ёки оралиқ вазифага боғлиқ . Ўзига хос хусусиятга эга бўлган, лекин алохида хуқуқни мухофаза қилиш органларининг ваколатига тегишли бўлган фаолият муофиқлаштиришга тегишли эмас. Масалан, прокурорларнинг қонунлараниқ бажарилишини назорат килиши, судларнинг конкрет жиноий ишларни куриб чиқиши, ички ишлар вазирлиги оператив қидирув фаолиятининг тактикаси ва методекаси кабилар. Хуқуқни мухофаза қилиш органларининг келишилган фаолияти ўзаро

алоқада бўлган бир неча қисмлар ва компонентлардан ташкил топган. Улар қуйидагилар: Мазмун, ташкил қилиш ва процедура. Улар хар доим яхлит бир нарсани ташкил килади. Мувофиклашган фаолиятининг мазмуни униўз фаолиятиган киритган ташкилот орқали номоён бўлади. Бу ташкилот мувофиқлаштирувчи фаолиятни у ёки бу процедура доирасида амалга оширади.

Фойдаланилган адабиётлар 1. Ўзбекистон Респубилкаси Конституцияси. Т. Ўзбекистон, 1998 й. 2. Ўзбекистон Респубилкасининг «Прокуратура тўғрисида»ги 2001 йил 29 августдаги қонуни. Ўзбекистон Респубилкаси Олий Мажлисининг Ахборотномаси, 2001 йил, 9-10 сонлар, 168-модда. 3. Хожиев Е.Т. Маъмурий ҳуқуқ. Ўзбекистон Республикаси прокурор назорати. Т. «Илм-зиё» 2006 й. 298-309 бетлар. 4. Хусанов О.Т. Конституциявий ҳуқуқ. Т. Илм-зиё, 2006 йил, 246-252- бетлар. 5. Саидов А., Тожихонов У. Ўзбекистон Респубилкасининг Конституциявий ҳуқуқи. Т., ИВВ, 2001 й, 656-666 бетлар. 6. Миренский Б.А., Рахмонқулов А.Х. Ўзбекистон Республикасининг ҳуқуқни муҳофаза қилиш органлари. Т., 2005 й. 7.Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Қишлоқ хўжалигини ислох қилишга қаратилган қонунлар ижросини таъминлашга қўшимча чоралари тўғрисида”ги 11 март 2004 йилдаги № 3406 Фармони.

Похожие

Прокуратура органлари фаолиятининг асосий йўналишлари

Адлия органларининг ҳуқуқни муҳофаза қилиш фаолиятининг асосий йўналишлари

Давлат ва хужалик бошкарув органлари юридик хизмати фаолиятининг асосий йўналишлари

Прокуратура фаолиятининг прокурор таъсир чораларини қўллашдаги ҳуқуқий ҳужжатлар

Ислом ҳуқуқининг асосий йўналишлари ва мазҳаблари (ҳуқуқий мактаблари)