Қишлоқ хўжалигини давлат томонидан тартибга солиш - Юриспруденция - Рефераты

Қишлоқ хўжалигини давлат томонидан тартибга солиш

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

101 KB

www.arxiv.uz Қишлоқ хўжалигини давлат томонидан тартибга солиш Режа : 1. Қишлоқ хўжалигини давлат томонидан тартибга солишнинг тушунчаси мақсади , йўналишлари ва хусусиятлари 2. Қишлоқ хўжалигини давлат томонидан тартибга солишнинг шакллари, тамойиллари. 3. Қишлоқ хўжалигини тартибга солувчи давлат органлари тизими уларнинг асосий йўналишлари .

www.arxiv.uz Қишлоқ хўжалиги республикамиз иқтисодиётининг етакчи соҳаси сифатида муҳим аҳамиятга эгадир . Шунинг учун хам агросаноат мажмуида амалга оширилаётган сиёсий , ижтимоий-иқтисодий ва маданий соҳалардаги ислоҳотларни амалга ошириш бозор иқтисодиёти қоида талабларини жорий этиш, хилма-хил мулк шакллари ривожлантириш, тадбиркорликни қў ллаб- қувват лаш ва қишлоқ хўжалик маҳсулотларини ишлаб чиқиш жараёнини таъминлашда давлат бошқаруви муҳим аҳамиятга эгадир. Ўзбекистон Республикаси Президенти И.А.Каримов ў з асарларида мамлакатимизнинг бозор иқтисодиётига бос қ ичма-бос қ ич, эволюцион ислоҳотлар асосида ў тиш ва туб ислоҳотларни амалга оширишда давлат бош ислоҳотчи, ташкилотчи б ў лиши тамойилини илгари сурадилар. «Қишлоқ хўжалигини бошқаришнинг асосий тамойилларини аниқ белгилаб олиш ва тартибга солиш фурсати аллақачон етди: мамлакат миқёсидаги раҳбар идора - қ ишлоқ ва сув хўжалиги вазирлиги нима учун жавоб беради, вилоят ва туман даражасидаги раҳбар ва мутасаддилар қандай масалалар учун маъсул эканини ва ниҳоят, хўжалик, яъни маҳсулот ишлаб чиқарувчиларнинг вазифалари ва маъсулиятини ҳуқуқий жиҳатдан аниқ белгилаб қўйиш зарур» 1 . Қишлоқ хўжалигида олиб борилаётган туб ислоҳотларни босқичма- босқич амалга оширишни таъминлашда Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2003 йил 9 декабр N ПФ-3358 сонли “ Республика давлат бошқаруви органлари тизимини такомиллаштириш тўғрисида ” фармони муҳим аҳамиятга эгадир 2 . Таъкидлаз лозимки, қишлоқ хўжалигини давлат томонидан тартибга солиш деганда агросаноат мажмуида ижтимоий-иқтисодий ислоҳотларни амалга ошириш юзасидан давлат бошқарув органлари фаолияти тушунилади. 1 Каримов.И.А. Исло ҳ отлар стратегияси -мамлакатимиз и қ тисодий сало ҳ иятини юксалтиришдир. - Т .:Ў збекистон, 2003. –20-бет. 2 Мазкур Фармонга қуйидагиларга мувофиқ ўзгартиришлар киритилган : ЎзР Президентининг 04.06.2004 й. ПФ-3441-сон Фармони, ЎзР Президентининг 18.07.2005 й. ПФ-3625-сон Фармони, ЎзР Президентининг 19.07.2005 й. ПФ-3626-сон Фармони, ЎзР Президентининг 20.09.2005 й. ПФ-3661-сон Фармони .

www.arxiv.uz Қишлоқ хўжалигини давлат томонидан тартибга солишнинг асосий мақсади аҳолини сифатли қишлоқ хўжалик маҳсулотлари билан таъминлаш, мамлакатимиз иқтисодий қудратини мустаҳкамлаш ва аҳолининг ижтимоий ҳолатини яхшилашдан иборатдир. Ушбу мақсадни амалга оширишда давлат бошқарув органлари олдида маъсулиятли вазифа ва йўналишларни белгилашни тақазо этади. Шуни таъкидлаш керакки, бугунги кундаги қишлоқ хўжалигини давлат томонидан тартибга солиш юзасидан олиб борилаётган фаолият йўналишининг хилма-хиллиги, мураккаблиги ва мазмун-моҳияти билан собиқ социалистик қишлоқ хўжалик ишлаб чиқариш жараёнини тартибга солиш юзасидан давлат бошқарувидан тубдан фарқ қилади. Собиқ СССР агросаноат мажмуини бошқаришда марказлашган давлат бошқарув органлари тизими оркали маъмурий буйруқбозлик чора-усулллари асосида тўғридан-тўғри амалга оширилар эди. Бу ҳолат эса ўз навбатида қишлоқ хўжалик корхоналарининг мустақиллигини чеклаш, тадбиркорлик фаолиятини бўғиш, қишлоқ хўжалик корхоналарининг иқтисодий манфаатдорлигини пасайиши ва қишлоқ хўжалик маҳсулотларини усишига салбий таъсир кўрсатиши каби оқибатларга олиб келарди. Бугунги кунда амалга оширилаётган аграр ислоҳотларнинг мазмун - моҳиёти давлат бошқарув органларининг агросаноат мажмуини тартибга солиш чора-тадбирлари билан бир қаторда асосан иқтисодий чора ва усулларни қўлланишини талаб этади. Қишлоқ хўжалигини давлат томонидан тартибга солиш биринчидан, қишлоқ хўжалик маҳсулотларини ишлаб чиқарувчи субъектларга қулай шарт-шароитлар яратиб бериш, уларнинг иқтисодий ва хўжалик мустақиллигини таъминлаш, мулкдорларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш асосида таъсир кўрсатиш, иккинчидан, маъмурий - ҳуқуқий усуллардан иқтисодий усулларнинг устиворлигини таъминлашини назарда тўтилади. Қишлоқ хўжалигини ислоҳ қилишга қонунчилик ҳужжатларида давлат бошқарув органларнинг қуйидаги йўналишлардаги фаолияти белгиланган:

www.arxiv.uz  Агросаноат мажмуининг сиёсий, иқтисодий, ижтимоий-маданий соҳалардаги ижтимоий муносабатларини тартибга солишга қаратилган қонунчилик ҳужжатларини қабул қилиш;  Қишлоқ хўжалигида мулкчилик шаклларини такомиллаштириш, хусусий мулк манфаатларини ҳимоя қилиш, тадбиркорлик фаолиятни қўллаб-қувватлаш;  Қишлоқ хўжалик инфраструктурасини яратиш ва ривожлантириш;  Ерларни муҳофаза қилиш, улардан оқилона фойдаланиш, деҳқонларга ерга эгалик хиссини уйғотишиш, деҳқонларни ў з меҳнати натижаларидан фойдаланиш ҳуқуқига тўла эга бўлишни таъминлашни йўлга қуйиш;  Қишлоқ хўжалик корхоналарининг ҳуқуқини ва иқтисодий мустақиллигини кенгайтириш, турли қишлоқ хўжалик ишлаб чиқариш шаклларини қишлоқ хўжалик ширкати, фермер хўжалиги ва деҳқон хўжалигини ташкил қилиш ва ривожлантириш;  Қишлоқ хўжалиги тармоқларида ишлаб чиқариш учун зарур моддий - техника таъминотини йўлга қуйиш;  Пахтачилик, дон ва бошқа қишлоқ хўжалик экинлари селекцияси ва уруғчилиги тизимини ривожлантириш, маҳаллий тўпроқ иқлим шароитига мос навларни танлашда к ў маклашиш;  Қишлоқ хўжалик маҳсулотларини қайта ишлаш, айирбошлаш ва хорижий давлатларга экспорт қилишда зарур шарт-шароитлар яратиш ва бошқалар. Шуни алоҳида таъкидлаш жоизки, агросаноат мажмуини давлат томонидан тартибга солиш иқтисодиётимизнинг бошқа соҳаларидаги давлат бошқарув жараёни билан умумий жиҳатлари мавжуд бўлиши билан бир қаторда ўзига хос хусусиятларига эга. Ушбу ўзига хос хусусиятлар қишлоқ хўжалигидаги мураккаб турли ижтимоий муносабатларнинг моҳиятидан келиб чи қ ади.

www.arxiv.uz Қишлоқ хўжалигида давлат бошқарувининг хусусиятлари қуйидаги омиллар билан бо ғ ли қ дир. 1. Қишлоқ хўжалик ишлаб чиқариш жараёнининг табиий омилларга боғлиқлиги, яъни ер, сув, ў симлик, ҳайвонот дунёси ва атмосфера ҳавосининг ҳолатига боғлиқлиги; 2. Қишлоқ хўжалик ишлаб чиқаришнинг яъни, экинларни экиш ва маҳсулотни йиғиб териб олишда мавсумийлигининг қўлланиши; 3. Агросаноат мажмуи йирик, мураккаб тўзилмаларни ў з ичига олиб, нафақат қишлоқ хўжалик тармоқлари фаолияти балки халқ хўжалигининг машинасозлик, кимё саноати, билан чамбарчас боғлиқлиги ва бошқалар. Ю қ орида санаб ў тилган омиллар қишлоқ хўжалиги давлат томонидан тартибга солишга қаратилган фаолиятига ў з таъсирини кўрсатади ва давлат бошқарув органлари олдига янгидан-янги вазифа ва йўналишларни белгилайди. Чунки, қишлоқ хўжалиги табиат б а ғрида жойлашган, табиий ресурслардан фойдаланиш асосида ишлаб чиқариш жараёни олиб борилади. Ушбу ҳолат эса ў з навбатида ушбу соҳада бошқарувни амалга ошираётган давлат органлари ў з фаолиятини атроф табиий муҳит ҳолати билан уйғунлаштирилган ҳолда олиб боришни к ў зда тутади. Шундай қилиб, қишлоқ хўжалиги иқтисодиётимизнинг муҳим соҳаларидан бири бўлиб, босқичма-босқич олиб борилаётган ислоҳотларни таъминлашда давлат органларининг ислоҳотчи, ташкилотчи бўлишини белгилайди. 2.Қишлоқ хўжалигини давлат томонидан тартибга солишнинг шакллари, тамойиллари. Жамият ҳаётидаги барча фаолият маълум бир шакл, усул ва тамойиллар асосида олиб борилсагина, кўзланган мақсад ва натижага тез ва

www.arxiv.uz осон етишиш имкониятини беради. Шу жумладан, жамият ҳаётининг барча соҳалари қатори агросаноат мажмуидаги турли ижтимоий муносабатларни бошқариш хам ўз навбатида маълум шакл ва тамойилларга асосланади. Қишлоқ хўжалигида давлат бошқарувининг шакллари Ўзбекистон Республикаси Конституцияси, қонун ва агросаноат мажмуини ислоҳ қилишга қаратилган дастурлар асосида белгиланган бўлиб, уч қисмга бўлинади: 1) Қишлоқ хўжалик муносабатларини тартибга солишга қаратилган қоида- талабларни белгилаш; 2) Қишлоқ хўжалик қонунчилиги ҳужжатларини ижросини таъминлаш; 3) Қонунчилик ҳужжатлари, дастурларда белгиланган қоида-талаблар ва чора-тадбирларнинг бажарилишини назорат қилиш, ҳамда тегишли чораларни белгилаш. Давлат бошқаруви юқорида санаб ўтилган шакллар асосида қишлоқ хўжалигини давлат томонидан тартибга солиш фаолияти амалга оширилади. Қишлоқ хўжалигини давлат томонидан тартибга солишда давлат органларининг қонун ижодкорлиги фаолияти муҳим аҳамиятга эга бўлиб, қишлоқ хўжалик маҳсулотларини экиш, етиштириш, йиғиб-териб олиш, айрбошлаш, қайта ишлаш, маҳсулотни сотиш билан боғлиқ муносабатларнинг ҳуқуқий ҳолатини белгилайди. Қишлоқ хўжалигига оид қонун, фармон, қарор ва бошқа меъёрий аҳамиятдаги ҳужжатлар давлат ҳокимияти ва ижро ҳокимияти органлари томонидан қабул қилиниб, барча вазирликлар, давлат қўмиталари, идоралар, юридик ва жисмоний шахслар учун умуммажбурий аҳамиятга эга ҳисобланади. Қишлоқ хўжалик қонунчилик ҳужжатларида мустаҳкамланган қоида- талабларнинг ижросини таъминлаш давлат ижро ҳокимияти органларининг энг асосий вазифаларидан бири бўлиб, амалга оширилишини кўзда тутади. Қишлоқ хўжалик қонунчилик ҳужжатлари қоида талабларини барча вазирлик ва жисмоний шахслар томонидан бажарилишини назорат қилиш ва тегишли чора-тадбирларни белгилаш билан боғлиқ давлат органларининг

www.arxiv.uz кафолатлаб, ижтимоий адолатни таъминлаш ва ишлаб чиқариш субъектларнинг ҳақ-ҳуқуқларини ҳимоя қилишга хизмат қилади. Шуни алоҳида таъкидлаш керакки, қишлоқ хўжалиги давлат томонидан тартибга солишнинг моҳиятини бозор муносабатларига ўтиш жараёнида агросаноат мажмуини қўллаб-қувватлаш, бозор иқтисодиёти механизмини шакллантиришда ишлаб чиқариш ва хўжалик субъектларига етарли шарт- шароитлар яратиш, илмий жиҳатдан асосланган йўналиш кўрсатиш билан боғлиқ фаолиятлар ташкил этади. Шунинг учун хам ушбу соҳани давлат томонидан тартибга солиш фаолияти назарий-амалий ғояларга асосланган аниқ йўналишларга яъни тамойилларга эга бўлиши катта аҳамиятга эга. Хаммамизга маълумки, жамият ҳаётида содир этилаётган барча ижтимоий муносабатлар маълум тамойил асосида олиб борилгандагина, белгиланган мақсад ва натижаларга тез, қўлай ва осон эришиш имкониятини беради. Бугунги кунда республикамиз агросаноат мажмуини давлат томонидан тартибга солишнинг ўзига хос тамойиллари белгиланган бўлиб, улар биринчидан, давлатимиз мустақиллиги ғояларига асосланган туб аграр ислоҳотларни жадаллаштириш, иккинчидан, қишлоқ хўжалигидаги хилма- хил мулкчиликка асосланган ишлаб чиқариш тузилмаларининг ҳуқуқларини кафолатлаш, учинчидан, қишлоқ хўжалиги хос хусусиятларини ўз ичига олади. Ушбу муҳим тамойиллар ўз моҳиятига кўра мураккаб тизимга эга бўлиб, уларни шартли равишда икки қисмга бўлиш мумкин: 1. умумий тамойиллар 2. махсус тамойиллар. Умумий тамойиллар иқтисодиётимиз барча соҳа ва тармоқлари каби қишлоқ хўжалиги тартибга солишда муҳим аҳамиятга эга бўлиб, қуйидагилардан иборат: 1. қонунийлик 2. ошкоралик

www.arxiv.uz 3. давлатнинг бош ислоҳотчилиги 4. ижтимоий адолат ва ҳимоянинг устиворлиги ва бошқалар. Ушбу тамойиллар қишлоқ хўжалигини давлат томонидан тартибга солишда муҳим аҳамиятга эга бўлиб, биринчидан, давлат аграр сиёсатининг демократик ғояларга асосланишини белгилайди, иккинчидан, аграр ижтимоий муносабатлар қонунчилик ҳужжатлари қоида-талаблар асосида барча субъектлар томонидан амалга оширилишини таъминлайди, учинчидан, агросаноат мажмуида бозор муносабатларини йўлга қуйишда давлатнинг бош ислоҳотчи, ташкилотчи бўлиши асосида барча ишлаб чиқариши ва хўжалик юритиш субъектлари учун етарли шарт-шароитлар ва бозор механизмини шакллантиришга хизмат қилади, тўртинчидан, қишлоқда ижтимоий муаммоларни ҳал қилиш, ижтимоий адолатни тиклаш қишлоқ инфраструктурасини яратишга, хизмат қилади. Махсус тамойиллар эса қишлоқ хўжалик маҳсулотларини етиштириш, қайта ишлаш, сотиш, даромадни тақсимлаш каби жараёнларда ишлаб чиқариш - хўжалик субъектлари билан давлат органлари фаолиятини маълум йўналиш асосида олиб борилишини таъминлашга хизмат қилади. Бугунги кунда махсус тамойиллар тизими қуйидагилардан иборат: 1) Қишлоқ хўжалигини тартибга солишда маъмурий чора-тадбирлар билан бир қаторда ижтимоий-иқтисодий усулларни қўлланиши; 2) Қишлоқ хўжалик корхоналарининг ички хўжалик фаолиятига тўғридан-тўғри аралашмаслик; 3)Қишлоқ хўжалик корхоналари ва бошқа субъектларининг маҳсулотни қайта ишлаш ва экспорт қилиш фаолиятини молиявий қўллаб-қувватлаш; 4) Бошқарувни амалга оширишда тармоқ ва худудий хусусиятларни узаро боғлиқ ҳолда олиб борилиши; 5) Табиатни муҳофаза қилиш, табиий ресурслардан оқилона фойдаланиш, экологик соф маҳсулотни ишлаб чиқариш фаолиятини моддий рағбатлантириш ва бошқалар.

www.arxiv.uz Ушбу махсус тамойиллар агросаноат мажмуида давлат органларининг сиёсий, иқтисодий, ижтимоий-маданий соҳалардаги фаолиятининг йўналишларини белгилаб, қишлоқ хўжалигига оид ўзига хос хусусиятларни қамраб олган ҳолда аграр ислоҳотларни амалга оширилишини таъминлашга хизмат қилади. 3. Қишлоқ хўжалигини тартибга солувчи давлат органлари тизими уларнинг асосий йўналишлари. Мамалакатимиз агросаноат мажмуи томонидан тартибга солувчи тизимга эга бўлиб, бевосита қишлоқ хўжалигида амалга оширилаётган аграр ислоҳотлар мазмун-моҳияти ва хусусиятларига таянади. Қишлоқ хўжалигини давлат томонидан тартибга солиш давлат томонидан амалга оширилади. Давлат ҳокимияти ва бошқарув органларининг агросаноат мажмуида олиб бораётган фаолиятининг мазмуни, йўналиши ва хусусиятларига қараб, уларни 2 қ исмга бўлиш мумкин. 1. Умумий ваколатли давлат органлари, 2. Махсус ваколатли давлат органлари. Қишлоқ хўжалигида умумий ваколатли давлат органлари қуйидагилардан иборат: 1. Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси: 2. Ўзбекистон Республикаси Президенти: 3. Ўзбекистон Республикасининг Вазирлар Ма ҳ камаси: 4. Маҳаллий давлат ҳокимияти органлари: Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 76-моддасига асосан, Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси олий давлат вакиллик органи бўлиб, қонун чиқарувчи ҳокимиятни амалга оширади. Ўзбекистон

www.arxiv.uz Республикаси Олий Мажлиси икки палатадан - Қ онунчилик палатаси ( қ уйи палата) ва Сенатдан (ю қ ори палата) иборат. 1 Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қ онунчилик палатаси ва Сенатининг биргаликдаги ваколатлари қ уйидагилардан иборат: 1. Аграр муносабатларни ҳуқуқий жиҳатдан тартибга солишга қаратилган қонун ҳужжатларини ишлаб чиқиш ва қабул қилиш; 2. Қишлоқ хўжалик қонун ҳужжатлари қоида-талабларининг вазирликлар, давлат қўмиталари, идораларнинг вилоят, туманларда амалга оширилиши юзасидан парламент назоратини олиб бориш; 3. Қишлоқ хўжалигини ижтимоий-иқтисодий ривожлантиришга қаратилган давлат Дастур ва концепцияларини тасдиқлаш ва Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қ онунчилик палатаси ва Сенатининг биргаликдаги фаолияти билан боғлиқ бошқа ваколатлар. Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси ваколатлари қишлоқ хўжалигида муҳим аҳамиятга эга бўлиб, барча вазирликлар, давлат қўмиталари ва идоралар, юридик ва жисмоний шахслар учун умуммажбурий аҳамиятли қоида-талабларни белгилаб, агросаноат мажмуининг ҳуқуқий пойдеворини мустаҳкамлашга хизмат қилади. Давлатимиз Асосий қонунининг 89-моддасига асосан: Ўзбекистон Республикасининг Президенти Ўзбекистон Республикасида давлат ва ижро этувчи ҳ окимият бошли ғ идир. 2 Ўзбекистон Республикаси Президенти ва Вазирлар Маҳкамасининг ижро ҳокимиятининг Марказий органлари сифатида қабул қилинган қонун ҳужжатлари ҳамда сиёсий, иқтисодий, ижтимоий-маданий ислоҳотларни ривожлантиришга қаратилган Дастур ва режаларни ҳаётга тадбиқ этиш фаолиятини қуйидаги йўналишларида амалга оширади:  ягона давлат аграр сиёсатини олиб бориш;  аграр ислоҳотларни ривожлантириш юзасидан қонун ости меъёрий ҳужжатларни ишлаб чиқиш, қабул қилиш; 1 Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси. -Т.: “Ўзбекистон”, 2003. 2 Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси. -Т.: “Ўзбекистон”, 2003.

www.arxiv.uz  агросаноат мажмуидаги вазирлик, давлат қўмитаси, идоралар ҳамда концерни, компанияларнинг фаолиятини мувофи қ лаштириш;  аграр қонунчилик ҳужжатларининг бажарилиши юзасидан давлат назоратини ташкил қилиш;  агросаноат мажмуида бозор иқтисодиёти қонуниятларини тадбиқ этишда юридик ва жисмоний шахслар учун етарли шарт-шароитлар яратиш уларнинг ҳуқуқларини кафолатлаш;  қишлоқ хўжалигини ривожлантириш зарур моддий-техника, молиявий ресурсларини таксимланишини йўлга қуйиш;  қишлоқ хўжалигида бозор инфраструктурасини яратиш, аҳолининг ижтимоий муҳофаза қилиш;  қишлоқ хўжалигида мулкчилик шакллари ва тадбиркорликни ривожлантириш ва қўллаб қувватлаш ва бошқалар. Шуни алоҳида таъкидлаш керакки, ушбу соҳада ижро ҳокимияти марказий органларининг фаолият-йўналишлари хилма-хил бўлиб, агросаноат мажмуида ислоҳотларни ривожлантириш, қишлоқ хўжалик маҳсулотлари билан аҳолининг эҳтиёжларини қондириш, ишлаб-чиқариш ва хўжалик фаолиятини олиб борувчи субъектлари учун шарт-шароитлар билан таъминлашга хизмат қилади. Умумий ваколатли давлат органлари тизимида маҳаллий давлат ҳокимият органлари 3 муҳим аҳамиятга эга бўлиб, қуйидаги асосий йўналишларда фаолият олиб борадилар:  агросаноат мажмуини ривожлантиришга қаратилган сиёсий, иқтисодий, ижтимоий-маданий соҳаларда чора-тадбирларни амалга ошириш;  ў з худуди доирасида умуммажбурий аҳамиятга эга булган қишлоқ хўжалик муносабатларини тартибга солишга қаратилган меъёрий ҳужжатларни қабул қилиш; 3 Ў збекистон Республикасининг 1993 йил 2 сентябрда қабул қилинган "Ма ҳ аллий давлат ҳ окимиати тў ғ рисида"ги қ онуни (Мазкур қонунга ўзгартиришлар киритилган ЎзР 30.08.1997 й. 485-I-сон қонуни,ЎзР 25.12.1998 й. 729-I-сон қонунларига кўра) , Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Ахборотномаси, 1997 йил, №9, 241 – модда.

www.arxiv.uz  қишлоқ хўжалигига мулжалланган ерларнинг унумдорлигини ошириш, улардан оқилона фойдаланиш ва муҳофаза қилиш буйича худудий дастурлар ишлаб чиқиш ва амалга ошириш;  ер ресурсларидан оқилона фойдаланиш, уларни муҳофаза қилиш юзасидан давлат назоратини амалга ошириш;  ер тўзиш, ер мониторингини ў тказиш ва давлат ер кадастрини юритишни ташкил этиш;  юридик ва жисмоний шахсларга қишлоқ хўжалик мақсадлари учун эгалик қилиш, фойдаланиш учун ер ажратиб бериш;  қишлоқ хўжалик корхоналари ва хўжалик фаолиятини олиб бораётган шахсларга зарур шарт-шароитларни таъминлаш ва бошқалар. Умумий ваколатли давлат органлари иқтисодиётни барча соҳалари, шу жумладан қишлоқ хўжалигида туб аграр ислоҳотларни ривожлантириш, агросаноат мажмуининг ҳуқуқий пойдеворини шакллантириш, амалга ошириш ҳамда барча мулк ҳуқуқи субъектларининг ҳуқуқларини кафолатлашга хизмат қилади. Агросаноат мажмуини давлат томонидан тартибга солишда махсус ваколатли давлат органлари қуйидагилар ҳисобланади:  Ўзбекистон Республикасининг Қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлиги;  Сув хўжалиги бош бошқармаси ;  Ўзбекистон Республикаси Ер ресурслари, геодезия, картография ва давлат кадастри давлат қ ўмитаси . Шуни алоҳида таъкидлаш керакки, давлат органлари қишлоқ хўжалигида аграр муносабатларни бевосита амалга ошириш фаолиятини олиб бориш юзасидан ушбу соҳага оида махсус ваколатларга эгадирлар. Қишлоқ хўжалигида махсус ваколатли давлат органлари тизимида Ўзбекистон Республикаси қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлиги марказий уринни э г аллайди ва қишлоқ ва сув хўжалиги соҳасида давлат бошқарув органи ҳисобланади.

www.arxiv.uz Ушбу давлат органи ў з фаолиятини амалдаги қонун ҳужжатлари, шунингдек , Вазирлар Маҳкамасининг 2003 йил 28 , N 290 -сонли қарори билан тасдиқланган “Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ ва Сув хўжалиги вазирлиги ҳақида”ги Низоми асосида олиб борилади. Ўзбекистон Республикаси қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлиги фаолиятининг асосий йўналишлари қуйидагиларни уз ичига олади.  қишлоқ хўжалигини ривожлантиришга қаратилган комплекс дастурларини ишлаб чиқиш ва амалга ошириш;  мулк муносабатларини такомиллаштириш давлат тасарруфидан чиқариш ва хусусийлаштириш меҳнатни рағбатлантирш механизмини такомиллаштириш;  бозор иқтисодиёти инфраструктурасини ривожлантириш, қишлоқ хўжалиги корхоналари солиқ, молия тизимини такомиллаштиришга қаратилган таклифлар ишлаб чиқиш;  қишлоқ хўжалиги ширкат хўжалиги, деҳқон фермер хўжаликларининг ишлаб чиқариш - хўжаликларининг ишлаб чиқариш -хўжалик фаолияти учун зарур шарт-шароитлар яратиш;  қишлоқ хўжалигида юқори сифатли технология ва бошқа инвестиция воситаларини жалб қилиш аграр соҳада илмий-техникавий ва юту қ ларни жа ҳ он тажрибасини жорий этиш;  қишлоқ хўжалигида ер, сув, ў симлик ва ҳайвонот дунёсидан оқилона фойдаланишни ташкил этиш, уларни муҳофаза қилиш чора- тадбирларини ишлаб чиқиш;  қишлоқ хўжалиги соҳасининг чорвачилик, пахтачилик, ғаллачилик, пиллачилик каби асосий тармоқларида маҳсулотни етиштириш, йиғиб териб олиш, қайта ишлаш, ички ва таш қ и бозорга олиб чиқиш жараёнларига умумий раҳбарлик қилиш ва бошқалар. Бундан ташқари, ушбу низомда Ўзбекистон Республикаси қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлигининг қишлоқда ижтимоий-иқтисодий ислоҳотларни чуқурлаштириш, қишлоқ хўжалик ишлаб чиқариш, сув хўжалиги фаолияти,

www.arxiv.uz таш қ и иқтисодий ало қ алар, илмий-техникавий тар аққ иётини жадваллаштириш, моддий техника таъминоти ва маҳсулотни сотиш, кадрлар тайёрлаш, меҳнат ва ижтимоий ривожланиш, капитал қ урилиш ва лойи ҳ алаштириш, исти қ болни белгилаш, и қ тисод, молия ва бошқарув тизимини такомилллаштириш каби соҳаларда ваколатлари белгиланган. Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлиги марказлашган тизимга эга бўлиб, марказий девон, Қ ора қ алпо ғ истон Республикаси Қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлиги, вилоятлар қишлоқ ва сув хўжалиги бошқармаси, туманлар қишлоқ ва сув хўжалиги бошқармаларидан ташкил топган. Бундан ташқари, ушбу вазирлик таркибига қарашли турли йирик фаолиятли қишлоқ хўжалиги билан боғлиқ бирлашма ва ташкилотлар мавжуд бўлиб, агросаноат мажмуида алоҳида аҳамиятга эгадир. Шуни алоҳида таъкидлаш лозимки, Ўзбекистон Республикаси Президентининг "Қишлоқ хўжалигида ислоҳотларни чуқурлаштиришнинг энг муҳим йўналишлари тўғрисида" 2003 йил 24 мартдаги ПФ-3226-сон Фармонини бажариш юзасидан ҳамда ирригация тизимларини бошқаришнинг маъмурий-ҳудудий принципидан ҳавза принципига ўтиш мақсадида, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси 21 Июл 2003 йил № 320-сонли “Сув хўжалигини бошқаришни ташкил этишни такомиллаштириш тўғрисида”қарор қабул қилди. Унга кўра, Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлиги, Иқтисодиёт вазирлиги ва Молия вазирлигининг Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлигининг мавжуд сув хўжалиги ташкилотлари ва хизматлари тузилмалари ҳамда унинг ҳудудий бўлинмалари негизида: Норин-Қорадарё ирригация тизимлари ҳавза бошқармаси; Норин-Сирдарё ирригация тизимлари ҳавза бошқармаси; Сирдарё-Сўх ирригация тизимлари ҳавза бошқармаси; Қуйи Сирдарё ирригация тизимлари ҳавза бошқармаси; Чирчиқ-Оҳангарон ирригация тизимлари ҳавза бошқармаси; Аму-Сурхон ирригация тизимлари ҳавза бошқармаси; Аму-Қашқадарё ирригация тизимлари ҳавза бошқармаси; Аму-Бухоро ирригация тизимлари ҳавза

www.arxiv.uz бошқармаси; Қуйи Амударё ирригация тизимлари ҳавза бошқармаси; Зарафшон ирригация тизимлари ҳавза бошқармаси ташкил этилди. Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлигининг Сув хўжалиги бош бошқармаси ирригация тизимлари ҳавза бошқармаларида ҳамда сув хўжалиги тизимининг бошқа корхоналари ва бирлашмаларида сув тўғрисидаги қонун ҳужжатларининг бажарилиши устидан назоратни таъминлайди, уларни такомиллаштиришга доир таклифларни ишлаб чиқади ва уларни кўриб чиқиш учун белгиланган тартибда киритади. Шуни таъкидлаш лозимки, ирригация тизимлари ҳавза бошқармалари бошлиқлари ва уларнинг ўринбосарлари, Магистрал каналлар бошқармалари бошлиқлари Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ ва сув хўжалиги вазири томонидан танлов асосида лавозимга тайинланади. Танловни ўтказиш тартиби Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ ва сув хўжалиги вазири томонидан тасдиқланади. Қишлоқ хўжалигида махсус ваколатли давлат органлари тизимида Ўзбекистон Республикаси Ер ресурслари давлат қўмитаси алоҳида ўринга эгадир. Бу орган Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2003 йил 9 декабрдаги ПФ-3358 сон «Республика давлат бошқаруви тизимини такомиллаштириш тўғрисида»ги 4 фармонига асосан Ўзбекистон Республикаси Ер ресурслари, геодезия, картография ва давлат кадастри бўйича давлат қўмитаси сифатида эътироф этилди. Ўзбекистон Республикаси Ер ресурслари, геодезия, картография ва давлат кадастри бўйича давлат қўмитаси алоҳида уринга эгадир . Ушбу давлат органи Вазирлар Маҳкамасининг 19 Октябр 2004 йил 483-сонли “ Ўзбекистон Республикаси Ер ресурслари, геодезия, картография ва давлат кадастри бўйича давлат қўмитаси ”ги Низом асосида олиб боради. Қишлоқ хўжалиги соҳасида Ўзбекистон Республикаси Ер ресурслари, геодезия, картография ва давлат кадастри бўйича давлат қўмитаси қуйидаги асосий йўналишларда ўз ваколатларини олиб боради: 4 Ўзбекистон Республикаси қонунлари тўплами. 2003 й. 11-12-сон.

www.arxiv.uz  ер ресурсларидан оқилона фойдаланиш, ер муносабатларини тартибга солиш, ер тузишни ва ерлар мониторингини ташкил қилиш, тупроқ унумдорлигини сақлаш, ошириш ва қайта тиклаш бўйича ягона давлат сиёсати амалга оширилишини таъминлаш;  тупроқ унумдорлигини ошириш, ерлардан оқилона фойдаланиш ва уларни муҳофаза қилишга доир давлат дастурларини ишлаб чиқиш ва амалга ошириш;  ерлардан оқилона фойдаланилиши ва улар муҳофаза қилиниши устидан давлат назоратини амалга ошириш;  геодезия ва картография фаолиятини бошқариш;  давлат геодезия назоратини ташкил этиш;  давлат бошқаруви органлари ва маҳаллий давлат ҳокимияти органларининг давлат кадастрларини юритиш соҳасидаги фаолиятини мувофиқлаштириш;  давлат ер кадастрини, давлат картография-геодезия кадастрини, бинолар ва иншоотлар давлат кадастрини, шунингдек Давлат кадастрлари ягона тизимини юритиш ва бошқалар. Ушбу давлат қўмитаси тизими Марказий девон, вилоят ер ресурслари бошқармаси, туман ер ресурслари хизматидан иборат бўлиб, қишлоқ хўжалигига мулжалланган ерларни муҳофаза қилиш, таъминлашда муҳим аҳамиятга эгадир. Шундай қилиб, қишлоқ хўжалигини давлат томонидан тартибга солишга қаратилган давлат ҳокимияти ва бошқарув органлари тизими шаклланган бўлиб, ижтимоий-иқтисодий ислоҳотларни амалга ошириши қишлоқ хўжалик маҳсулотлари билан аҳолини таъминлашга хизмат қилади.

Похожие

Тадбиркорлик фаолиятининг давлат томонидан тартибга солиниши

Қишлоқ ҳўжалик корхоналари молиявий фаолиятини ҳуқуқий тартибга солиш

Қишлоқ хўжалиги корхоналарида меҳнатга ҳақ тўлашни хуқуқий тартибга солиш

Ижтимоий тартибга солиш тизими

Давлат бошқарувида алоҳида соҳалар ва тармоқларни маъмурий-ҳуқуқий тартибга солиш