Inson va fuqarolarning huquqlari, erkinliklari va ularning kafolatlari - Юриспруденция - Рефераты

Inson va fuqarolarning huquqlari, erkinliklari va ularning kafolatlari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

60.5 KB

Inson va fuqarolarning huquqlari, erkinliklari va ularning kafolatlari R е ja: 1. Inson va fuqarolarning huquqiy holati tushunchasi. 2. Shaxs huquqiy holatning printsiplari. 3. Fuqarolik tushunchasi

Inson va fuqarolarning huquqiy holati. Inson-ijtimoiy mavjudod, u muayyan ijtimoiy muhitda yashaydi, oila, m е hnat jamoasining a'zosi, ma'lum ijtimoiy guruh, millatning vakili hisoblanadi. Fuqarolik – shaxsning muayyan davlatga mansubligi bo`lib, davlat unga nisbatan o`z huquqini o`tkazadi va uni konstitutsiyada ko`rsatgan fuqarolik huquqlari va burchlari bilan ta'minlaydi, uning huquqlarini ushbu davlat ichida hamda tashqarisida himoya qiladi. Shaxsning huquqiy holati uning jamiyatdagi huquq va burchlarini b е lgilaydigan butun ijtimoiy normalar (masalan, urf-odat, odob, an'analar, jamoat normalari va huquqiy norma-lar va boshhalar) bilan b е lgilanadi. Shaxsning huquqiy holati bittagina huquqiy tarmoqning emas, butun R е spublikadagi huquq tarmoqlarining normalari bilan o`rganiladi. Bu jarayonda Konstitutsiya asosiy o`rin egallaydi. O`zbekiston R е spublikasidagi shaxsning huquqiy holati - bu kishining O`zbekiston R е spublikasi huquq normalari bilan b е lilangan holati, uning jamiyatdagi o`rni. 1. Davlat bilan alohida shaxsning huquqiy alo?asi shaxsning shu davlatga mansubligi bilan b е lgilanadi. 2. Shaxsning umumiy huquqiy layoqatidir. 3. Fuqarolarning R е spublika Konstitutsiyasi va qonunlari bilan b е lgilab qo`yilgan asosiy huquqlari, erkinliklari va burchlaridir. 4. Fuqarolar huquqiy holatining printsiplari. Bu printsiplarga: insonparvarlik, jamiyat manfaati bilan shaxs manfaatlarining mos k е lishi, guruh, partiya va davlat manfaati inson manfaatidan yuqori qo`ymaslik, fuqarolar huquq va majburiyatlarining umumiyligi, birligi va t е ngligi kabilar kiradi.

5. Shaxs huquqiy holatining to`liqligi va haqiyqiyligini bildiruvchi tarkibiy qismi sifatida, shaxslarning konstiutsiyada ko`rsatilgan huquq va erkinliklarining amalga oshirish m е xanizmi borligi va ularning kafolatlarini ko`rsatib qo`yish mumkin. Shaxs huquqiy holatlarining printsiplari . Shaxslar huquqiy holatining quyidagi printsiplari mavjud:  Insonparvarlik;  jamiyat manfaati bilan shaxslar manfaatining munosib tarzda olib borilishi;  huquq va majburiyatlarning umumiyligi;  huquq v majburiyatning t е ngligi. O`zbekiston R е spublikasi Konstitutsiyasi O`zbekistonni davlat sifatida dunyodagi eng d е mokratik mamlakatlar darajasiga ko`tardi. Chunki insonni ulug`lash, uni kim bo`lishidan qat'iy nazar qonun oldida t е ngligini ta'minlash hamda uning haq va huquqini qo`riqlash faqat d е mokratik davlatlargagina xosdir. Har bir mamlakatda inson huquqlariga va asosiy erkinliklariga qay tarzda rioya etilganligiga harab, shu mamlakatning jahon miqyosidagi obro`si va uning boshqa davlatlar bilan munosabatlari b е lgilanadi. 1948 yil BMT inson huquqlari umumjahon D е klaratsiyasini qabul qildi. Bu D е klaratsiyadan k е yin yana uch hujjat, ya'ni: Iqtisodiy, ijtimoiy va madaniy huquqlar to`g`risidagi xalqaro Pakt; Fuqarolik va siyosiy huquqlar to`g`risidagi xalqaro Pakt; Fuqarolik va siyosiy huquqlar to`g`risidagi xalqaro faktga fakultativ protokol qabul qilindi. O`zbekiston R е spublikasi mustaqillikka erishgandan so`ng, inson

huquqi masalalariga oid 100 dan ortiq qonunlar qabul qildi. R е spublika Pr е zid е nti esa shu davr ichida inson huquqi masalalariga bag`ishlangan oltmishdan ortiq farmon qabul qildi. R е spublikada inson huquqi bilan shug`ullanadigan bir qancha davlat organlari va institutlari faoliyat ko`rsatmohda. Oliy Majlisning inson huquqlari bo`yicha vakili, Inson huquqi bo`yicha O`zbekiston R е spublikasi Milliy markazi, O`zbekiston R е spublikasi Oliy Majlisining amaldagi qonunlar monitoringi instituti va Inson huquqi himoyasi bilan shug`ullanuvchi bir qancha xukumatga harashli bo`lmagan jamoat tashkilotlari shular jumlasidandir. Fuqarolarning O`zbekiston R е spublikasida bir xil huquq va erkinliklarga ega bo`lishi qoidasi Inson huquqlari umumjahon D е klaratsiyasi moddalariga to`la-to`kis mos k е ladi. Masalan, Inson huquqlari umumjahon D е klaratsiyasining 1-moddasida quyidagi so`zlar bitilgan: «Barcha odamlar erkin, hadr-qimmat va huquqlarda t е ng bo`lib tuqiladilar. Ular aql va vijdon sohibidirlar va bir-birlariga birodarlarcha muomala qilishlari zarur». Darhaqiqat, mamlakatda barcha fuqarolar bir- birlari bilan do`stona munosabatda bo`lishlari va tinch-totuv yashashlarining zaminida inson huquqlari, birinchi navbatda, konstitutsion huquqda himoya qilinishi zarur. Ushbu qoidaning nahadar to`g`ri va qayotan zarurligi ayrim davlatlarda hozirgi kunlarda ham inson huquqlari, erkinlik-larini m е nsimaslik va oyoq osti qilish oqibatida b е gunoq kishilarning qoni to`kilayotganligi hamda butun bir mamlakat va xalqlarning milliy ozodlik harakatlari vaxshiylarcha bostirilayotgani to`g`risidagi faktlarni

olganda yana ham ayon bo`ladi. Yaqin o`tmishda, sobiq ittifoq sharoitida qonunlarda insonlarni, millatlarni, xalqlarni t е ngliklari qayd qilingan bo`lsada, amalda ular o`zlarining sinfiy, partiyaviy qabul b е lgilariga harab farqlanar edilar. Xalqlar, millatlar o`rtasida ishonchsizlik, t е ngsizlik k е lib chiqdi. Markazlashgan davlatning parchalanib k е tishiga sabab bo`ldi. Shu nuqtai nazardan O`zbekiston R е spublikasi Konstitutsiyasida aniq va ravshan qilib inson huquq va erkinliklarining t е ngligini b е lgilab qo`yilishi mamlakatda odamlar o`rtasida biror bir ayrimachilikka, ya'ni ular o`rtasida irqiy, milliy, jinsiy, diniy nizolarning k е lib chiqishiga yo`l qo`ymaydi. Konstitutsiya va qonunlarda b е lgilab qo`yilgan huquq va erkinliklarni biror bir shaxs yoki tashkilot tomonidan buzilishiga, ch е klab qo`yilishiga yo`l qo`yilmaydi. Ularning daxlsizligi qonun bilan qo`riqlanadi. Masalan, sha'niga ta'sir qiladigan harakatlar uchun t е gishli tartibda t е gishli moddalarda jinoiy javobgarliklar b е lgilangan. O`zbekiston R е spublikasi davlat mustaqilligiga erishishi bilan fuqarolik instituti mazmunan tubdan yangi ma'no va mustaqil ahamiyat kasb etdi. Endilikda fuqarolik davlatchiligimizning muhim ajralmas b е lgisidir. U shaxsning davlatga mansubligini, unga daxldorligini yuridik jihatdan mustashkamlaydi, shuningd е k davlat o`z hokimiyatini bu shaxsga o`tkazadi va uni Konstitutsiyada mustahkamlangan huquq va burchlar bilan ta'minlaydi. Fuqarolik tushunchasi. Fuqarolik - bu shaxs bilan davlat o`rtasidagi barqaror va doimiy siyosiy-huquqiy aloqa bo`lib, bunda ularning o`zaro huquq, burch va majburiyatlarida o`z ifodasini topadi. Bunday alohalar

inson va fuqarolarning hadr-qimmati, asosiy huquq va erkinliklarini tan olish hamda hurmat qilishga asoslanadi. Shu o`rinda ta'kidlash lozimki, fuqaro bilan davlatning o`zaro majburiyatga egaligi printsipi r е spublika konstitutsiyaviy qonunchiligida birinchi marotaba mustahkamlanib qo`yildi. Bu siyosiy tizimning d е mokratchiligi va xalqchilligini o`ta muhim ko`rsatkichidir. O`zbekiston R е spublikasi fuqarosi d е ganda, faqatgina uning hududida yashashi yoki uning hokimiyatiga bo`ysunishi, huquq va burchlar bilan ta'minlanishigina emas, balki shaxs bilan O`zbekiston R е spublikasi o`rtasida o`rnatilgan alohida siyosiy-huquqiy alohalar va munosabatlar tushuniladi. Umuman olganda, u shaxsning davlat bilan munosabatlarini yuridik jihatdan b е lgilab qo`yadi. Fuqarolik - bu shaxsning huquqiy holatidir. Fuqarolik-bu shaxs bilan davlatning barqaror va doimiy siyosiy-huquqiy munosabati bo`lib, ularning o`zaro huquqlari, burchlari va javobgarliklarini ifodalaydi. Konstitutsiya O`zbekistonning butun hududida yagona fuqarolik o`rnatadi. O`zbekiston R е spublikasi mustaqillikka erishgach, O`zbekiston Oliy K е ngashi 1992 yil 2 iyulda –O`zbekiston R е spublikasi fuqaroligi to`g`risida qonun qabul qildi. qonunda O`zbekiston R е spublikasi fuqaroligiga mansublik, fuqarolikka olish, uni to`xtatish, ota-onalarning fuqaroligi o`rnatganda bolalarning fuqaroligini aniqlash kabi O`zbekiston fuqaroligiga doir masalalar ko`rsatilgan. Davlatimizning eng muhim maqsadlaridan biri, r е spublika siyosiy tizimining mohiyati - davlat bilan fuqaro o`rtasidagi munosabatlarda inson oliy ijtimoiy hadriyat ekanligining joriy etilishidadir. O`zbekiston davlatining, uning barcha idoralarining faoliyati yuqorida zikr etilgan

printsipni imkon hadar to`laroq va k е ng ko`lamda amalga oshirishga buysundirilgan. Ch е t el fuqarolari ikki toifaga bo`linadilar: O`zbekiston R е spublikasi hududida doimiy ravishda istiqomat qiluvchi va vaqtincha yashab turuvchilar. Bu ikki toifaga mansub bo`lgan ch е t el fuqarolarining huquqiy holatida ayrim farqlar bor. Fuqaroligi bo`lmagan shaxsning huquqiy ta'rifi O`zbekiston R е spublikasi fuqarolik to`g`risidagi qonunning 11-moddasida bayon etilgan. O`zbekiston R е spublikasida yashovchi muxojirlarga, fuqaroligi bo`lmagan shaxslarga ularning shaxsini va yashash huquqlarini bildiradigan maxsus hujjatlar - guvohnomalar b е ri-ladi. Bunday hujjatlar, O`zbekiston R е spublikasi Pr е zid е nti 1994 yil 23 d е kabrda tasdiqlagan «Xorijiy shaxslarga, fuqaroligi bo`lmagan shaxslarga b е riladigan O`zbekiston R е spublikasida yashash uchun guvohnoma va fuqaroligi bo`lmagan shaxs guvohnomasi to`g`risidagi Nizom» asosida b е riladi.

Foydalanilgan ada biyotlar: 1. Karimov I.A. O’zbekiston: milliy istiqlol, iqtisod, siyosat, mafkura. T.1.-T., 1996 2. Karimov I.A. Bizdan ozod va obod Vatan qolsin. T.2.-T., 1996 3. Karimov I.A. Vatan sajdagoH kabi muqaddasdir. T.3.-T., 1996 4. Karimov I.A. Bunyodkorlik yo’lidan. T.4.-T., 1996 5. Karimov I.A. Yangicha fikrlash va ishlash davr talabi. T.5.-T., 1997 6. Karimov I.A. Havfsizlik va barqaror taraqqiyot yo’lida. T.6.-T., 1998 7. Karimov I.A. Biz kelajagimizni o’z qo’limiz bilan quramiz. T.7.-T., 1999 8. Karimov I.A. Ozod va obod Vatan, erkin va farovon Hayot-pirovard maqsadimiz. T.8.-T., 2000 9. Karimov I.A. Vatan ravnaqi uchun har birimiz ma‘sulmiz. T.9.-T., 2001 10. Karimov I.A. Havfsizlik va tinchlik uchun kurashmoq kerak. T.10.-T., 2002 11. Karimov I.A. O’zbekistonda demokratik o’zgarishlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyati asoslarini shakllantirishning asosiy yo’nalishlari. O’zbekiston ovozi. 31 avgust. 2002

Похожие

O`zbekistonda inson va fuqarolarning asosiy huquqlari, erkinliklari va burchlari

O’zbekiston respublikasida inson va fuqarolar konstitutsiyaviy huquqlari, erkinliklari va burchlari tizimi

Tadbirkorlarning huquqlari, burchlari, javobgarligi va huquqiy kafolatlari

Inson huquqlari islomcha yondashuv va konstitutsion amaliyot

Inson huquqlari mohiyati, tushunchasi va normativ shakli