Синусоидал ток ва унинг қонунлари - Физика - Рефераты

Синусоидал ток ва унинг қонунлари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

1292.5 KB

Синусоидал ток ва унинг қонунлари Режа: 1. Синусоидал ток ва уни хосил килиш усуллари хакида. 2. Синусоидал ток қонунлари: а) актив каршилик бўлган ҳол; б) сиғим бўлган ҳол; в) индуктивлик булган хол; г) актив ва реактив каршилик кетма-кет уланган хол. 3. Синусоидал ток занжирида энергия ва қувват. 4. Уч фазали синусоидал ток ва унинг магнит майдони.

1. Синусоидал ток ҳақида тушунча . Фарадейнинг электромагнит индукция қонунига асосан , айланувчан рамкадан ўтувчи (abcd) магнит оқими вакт бўйича ўзгаради ва ўзгарувчан ЭЮК ҳосил қилади . ( расм 91) Агар рамка текис айланса , вектор В билан нормал ўртасидаги бурчак a ( расм 91) вақт бўйича чизиқли ўзгаради . a = w t ( w -рамканинг айланиш бурчаги частотаси). Рамка орқали ўтаётган магнит оқими қуйидагига тенг бўлади: Ф = В S cos a (13.1) ЭЮК ни топиш учун буни дифференциаллаймиз: e = - D Ф/ D е = В S w sin w t (13.2) Рамка орқали ўтаётган ток бутун занжир учун Ом қонунидан аниқланади: I = e /R = (RS w /R)sin w t = I 0 sin w t (13.3) бу ерда R- тўла қаршилик , яъни рамка қаршилиги ва занжирга уланган истеъмолчининг қаршилиги , I 0 - токнинг амплитуда қиймати , w t - фаза . Шундай қилиб , рамкалаги ток вақт бўйича синусоидал ўзгаради . Техникада ўзгарувчан ток деганда синусоидал қонун бўйича ўзгарадиган токка айтилади . Физикада эса , ўзгарувчан ток деб , исталган вақт бўйича ўзгарувчан токка айтилади . Ток кучининг ўзгариш эгри чизиқининг формалари. Синусоидал қонун бўйича ўзгарадиган кучланиш қуйидаги қўринишда ёзилади: U=U 0 sin w t, f-частота, w =2 p f-бурчак частота. Кучланишга нисбатан фаза жиҳатдан j бурчакка силжиган синусоидал ток кучи қуйидаги қонун бўйича ўзгаради:I=I 0 sin( w t ±j ) Агар j мусбат бўлса, у вақтда ток кучи кучланишдан олдин кетади. Кувват учун қуйидагига эга бўламиз: Р=( U 0 I 0 cos j )/2= I эфф U эфф cos j cos j катталикка қувват коэффициенти дейилади. Мураккаб формадаги эгри чизиқлар, ихтиёрий формадаги ток кучининг вақт бўйича ўзгаришини Фурье қаторига ёйиш орқали ифодалаш мумкин. Умумий ҳолда қаторга ёйиш

қуйидаги қўринишга эга бўлади: I=I 0 +I 1 sin( w t+ j 1 )+ I 2 sin(2 w t+ j 2 )+.......+ I n sin ( n w t + j n ) Демак, тўла ток доимий ток I 0 (асосий тебраниш) амплитудаси I 1 ва частотаси w булган (биринчи гармоник) ва бошка амплитудалари I 2 , I 3 ... I n юқори гармоник қаторлар йиғиндисига тенг бўлади, Токнинг эффектив қиймати қуйидаги функция билан аниқланади: Квадратик боғланишга эга бўлган ўлчов асбоблари (электродинамик, иссиқлик асбоби) ток кучининг эффектив қийматини кўрсатади. Баъзан тез учрайдиган ток эгри чизиғи формалари қуйидаги расмда кўрсатилган. Хар бир расм битта давр учун ўринли. Туғри бурчакли эгри чизиқ (Расм 92а) I=4I 0 / p (sin w t+(sin3 w t)/3+(sin5 w t/5)+....) Тўғри бурчакли форма (расм 92б) I=I 0 8/ p 2 (sin w t-( sin3 w t)/9+ (sin5 w t)/25+..... Аррасимон форма ( расм 92 в )J J J Jn Эфф     ( / )( ... 1 2 12 22 2Расм 92

I=I 0 2/ p (sin w t-( sin w t)/2 + (sin3 w t)/3-..... Трапеция формаси ( расм 92 г ) I=I 0 4/ pwt (sin wt sin w t-( sin3 wt sin3 w t)/9+ (sin5 wt sin5 w t)/25+.... бу ерда t -ток кучининг 0 дан I 0 гача узгариши учун кетган вакт. Пульсация синусоидал ток (расм 92d): I=I 0 2/ p (1-(2 с os w t)/1*3-(2cos4 w t/3*5-(2cos6 w t)/5*7-......) Параболик формадаги учун (расм 92 е) I=I 0 4/ p 2 (( p 2 /6)- с os w t-(sin2 w t/4)-(cos3 w t)/9-......) Ўзгарувчан ток занжирининг айрим участкалари учун ток ва кучланиш ўртасидаги боқланишни қараймиз . 1. Актив қаршиликка бўлган занжир қисми учун Ом қонуни . R қаршиликка эга бўлган ўзгарувчан ток занжирини қараймиз , сиғим ва индуктивликни йўк деб ҳисоблаймиз . Ток кучи ва кучланишнинг оний қийматлари учун Ом қонуни (13.1) ни ҳисобга олсак қуйидаги кўринишга эга бўлади : U R = RI = (RI 0 /U R0 )sin w t (13.4) Демак , кучланиш U R ҳ ам ток кучи I каби гармоник ( бир ҳил частота ва фаза билан ) ҳаракат қилади , токнинг амплитуда қиймати I 0 , кучланишининг амплитуда қиймати U R0 қуйидагича боғланган бўлади U R0 = RI 0 (13.5) Ток кучи ва кучланишнинг графиклари расм 93а кўрсатилган. Механика курсида кўрсатилган эдики, ҳар қандай гармоник тебранишга у(t)=Asin( w t+ j ) узунлиги А га тенг бўлган вектор мос келиб, у ХY текисликда w бурчак тезлик билан ҳаракат қилиб, вақтнинг бошлангич t =0 моментида х ўқи билан j бурчак ташкил қилади: қаралаётган тебраниш вектор-амплитуданинг Y ўқига проекцияси деб қаралади. (расм 94)

Вектор-амплитудани t =0 вактда, Y билан Х ўқи орасидаги бурчак (вектор диаграммаси расмда келтирилган) бошланғич фаза j га тенг. Бизнинг ҳолимизда ток кучи ва кучиланиш тебраниш узунлиги I 0 ва U R0 бўлган вектор амплитуда билан ифодаланади расм 93 в ). а) б) в) Расм 95

2 Сиғимга эга бўлган занжир учун Ом қонуни Энди занжирда С сиғимга эга бўлган, қаршилик ва индуктивлик жуда кичик бўлган занжир участкасини қараймиз (расм 95а) ва ундан I=I 0 sin w t миқдорда ток кучи утаётган бўлсин. Ток кучи I билан кучланиш U c ўртасидаги боғланишни топиш учун, U c = q / C формуладаги заряд q ни ток кучи орали ифодалаш керак бўлади. Маълумки, ток кучи I=dq/dt дан dq=Idt ни топамиз. t вақт ичида ўтган зарядни топиш учун кейинги ифодадан, яъни dq дан интеграл олиш керак: q = ò Idt = ò I 0 sin w tdt = -(I 0 / w )cos w t=(I 0 / w )sin( w t- p /2) Шундай қилиб , конденсатордаги кучланиш қўйидаги кўринишга эга бўлади . U С =q/C, U C (t)=(I 0 / w C)sin ( w t- p /2) (13.6) У ҳам w бурчак частота билан ҳаракат қилади , Лекин кучланиш U C (t) ток кучидан фаза жиҳатдан p /2 га оркада қолади . U Ñ0 ва I 0 амплитуда қийматлари қуйидаги муносабат билан боғланган : U C0 = (1/ w C)I 0 (13.7) Бу қонунни одатдаги Ом қонуни билан таққосласак , (U=RI) кўрамизки , R Ñ =1/ w С ифода š аршилик вазифасини бажаради ва унга сиғим қаршилик дейлади . Бу ҳол учун график ва вектор диаграммаси расм 95 (а ва б) кўрсатилган. 3 Индуктивликка эга бўлган занжир қисми учун Ом қонуни Энди қаршилиги ва сиғими жуда кичик бўлган, L индуктивликка эга бўлган занжирни қараймиз, ундан ўтаётган ток кучи I = I 0 sin w t бўлсин. Индуктив қаршиликдаги кучланишни топамиз: U L = L ( dI / dt )= L ( d / dt )( I 0 sin w t )= L w I 0 cos w t = L w I 0 sin ( w t + p /2) (13.8) Шундай қилиб, индуктивликдаги кучланиш: U L ( t )= L w I 0 sin ( w t + p /2), (13.9)

ҳам w частота билан гармоник ҳаракат қилади, лекин ток кучи фаза жиҳатдан кучланишдан p /2 га илари кетади (Т/4), ток кучи ва кучланишнинг амплитуда қийматлари бири-бири билан қуйдагича боғлангандир: U L0 =L w I 0 (13.10) бу ердан R L =L w (13.11) каталлик қаршилик вазифаси бажаради ва индуктив қаршилик деб айтилади. Индуктив ва сиғим қаршиликда реактив қаршилик деб, оддий ўтказгич қаршилиги R ни актив қаршилик деб айтилади. Индуктивликка эга бўлган ўзгарувчан ток учун график ва вектор диаграмма расм 96 а ва б да кўрсатилган. 4 Бутун занжир учун Ом қонуни Актив R , сиғим С ва индуктивликдан иборат бўлган кетма-кет уланган занжирни қараймиз (расм 97 а) ва ундан I=I 0 sin w t ток ўтаётган бўлсин. Занжир кисмларидаги кучланиш U U С , U R ва U L кучланилар йиғиндисидан иборат бўлади: U = U С + U R + U L (13.12) Барча қўшиладиган катталиклар бир ҳил частотадаги гармоник тебранишлар бўлгани учун, йиғинди тебраниш ҳам шундай частотадаги гармоник тебранишдан иборат бўлади. Уни U U С , U R ва U L нинг вектор-Расм 96

диаграммасидан топиш мумкин (97 расм б). Аввал U L ва U C векторлар қўшилади. Натижада қўшиладиган векторларнинг каттаси томон йўналган ва абсолют қиймати I 0 ê L w -1/ w C ê га тенг бўлган векторга эга бўламиз (Пунктир чизиқ). Сўнгра бу векторни U R 0 вектор билан қўшиб, йиғинди кучланиш вектор-амплитуда U 0 ни топамиз. Расм 97 дан кўринадики, йиғинди кучланиш U=U 0 sin( w t+ j ) фаза жиҳатидан ток кучига нисбатан j га силжиган ва унинг тангенс бурчаги куийдаги ифода билан аниқланади. tg j = ( L w -1/ w C )/ R (13.13) кучланишни амплитудаси эса,U J R L C O O    2 2 1 ( ( / )) w w (13.14) формула билан аниқланади. R R L C    2 2 1 ( ( / )) w w (13.15) Бу катталикка тўла қаршилик дейлади. Шуни кайд этамизки, бу қаршилик қаршиликлар: R 0 , R L ва R C қаршиликларнинг арифметик йиғиндисига тенг эмасдир. Бундан ташқари R L ёки R C реактив қаршиликдардан бири ошганда, тўла қаршилик камайиши мумкин. Ом қонунлари (13.14) ва (13.15) ва шу билан бирга кетма-кет уланган қаршилик, сиғим, индуктив ва ўзгарувчан кучланиш ЭЮК- e (t)= e 0 sin( w t+ j ) билан кетма-кет уланган бутун занжир учун Ом қонуни дейилади. а) б) Расм 97

U = e бўлган учун R формула (13.14) даги U 0 ни e 0 билан алмаштирсак,I R L C    e w w 2 2 1 ( ( / )) (13.16) бутун занжир учун Ом қонуни билдиради. 3. Ўзгарувчан ток занжирида энергия ва қувват Ўзгарувчан ток занжирда ( расм 98 ) энергиянинг бир турдан бошқа турга айланишини қараб чиқайлик. Бегона кучларнинг dt вақт ичида бажарган иши d А бего актив қаршиликдан иссиқлик энергия dQ ажралиб чиқишга кетади, шунингдек контур энергияси dw э ва ғалтакнинг магнит энергиясини dw м ўзгартиришга кетади. dA бег =dQ+dw э +dw м (13.17) Бу тенгликнинг иккала томонини dt га бўлсак, dA/dt = dQ/dt + dw э /dt + dw м /dt (13.18) Вақт бирлиги ичида бажарилган иш dA/dt таъриф бўйича қувватга тенг бўлади , шунинг учун чап томонда манба қуввати P=dA/dt туради . dQ/dt=P R , dw э /dt=P C , dw м /dt=P L (13.19) Кўрсатамизки , қувватлардан ҳар бири тегишли участкадаги кучланиш ва ток кучининг кўпайтмасига тенг бўлади . Ҳақиқатдан ҳам e =Adq, Q=I 2 Rt, U=RI, w=CU 2 /2 ва w=LI 2 /2 формуладан фойдаланиб қуйидагига эга бўламиз . P ҳақиқий =dA б /dt= e dq/dt=I e (13.20) P R =dQ/dt=IU R dt/dt=IU R (13.21)Расм 98

P C =dw э /dt=d/dt(CU 2 C /2) = C2U C dU C /2dt = = CU C d(q/C)/dt=U C dq/dt=IU C (13.22) P L =dw м /dt=d/dt(LI 2 /2)=L2IdI/2dt=I(LdI/dt)=IU L (13.23) Шундай қилиб , энергиянинг сақланиш қонуни (13.17) қуйидаги кўринишга эга бўлади . I e =IU R +IU C +IU L (13.24) Бу ифодани I га бўлсак , Кирхгофнинг иккинчи қонунига эга бўламиз , демак бу қонун энергиянинг сақланиш қонунининг натижаси эканлигига ишонч ҳосил қиламиз . Ток кучи учун I=I 0 sin w t ифодани қўллаб , U R , U C ва U L кучланишлар (13.4), (13.6), (13.9) қонунлар бўйича ўзгариши ҳисобга олсак , тегишли қувватлар учун қуйидаги ифодаларни топамиз : P R =IU R =I 0 sin w t*U R sin w t=I 0 U R sin 2 w t (13.25) P C =IU C =I 0 sin w t*U C0 sin( w t- p /2)=(I 0 U C0 /2) sin(2 w t- p ) (13.26) P L = IU L =I 0 sin w t*U L0 sin( w t+ p /2)=(I 0 U L0 /2)sin2 w t (13.27) Р С ва Р L учун формулаларни чиқаришда биз sin a sin b =1/2[cos( a - b )- cos( a + b )] дан ва косинус ва синуснинг келтириш формулаларидан фойдаландик . Бу формулаларнинг графиклари қуйидаги расм 99да кўрсатилган. Расм 99

Т давр ичида электр ва магнит энергияларининг ўзгаришини топамиз. Р=dw/dt формуласидагн келиб чиқадики, энергиянинг dt вақт ичида ўзгариши dW = Pdt га , демак, энергиянинг давр бўйича ўзгариши ò Pdt интеграл билан аниқланади. (13.25), (13.27) формулаларни ҳисобга олсак, топамиз: D w э = ò P С dt =( I 0 U C 0 /2) ò sin (2 w t - p ) dt =0 D w м = ò P l dt = (I 0 U L0 /2) ò sin2 w tdt=0 Шундай қилиб , электрик ва магнит майдон энергияларининг давр бўйича ўзгариши ва шу билан бирга ўртача қувватлар Р С ва Р L ( P = ò Pdt/T билан аниқланади ) нулга тенг : Р С = Р L =0. Конденсатор томонидан даврнинг улушларида қанча энергия олса , у вақтда унди шунча миқдорда электр майдони ошади ( Р С >0), худди шунча энергия конденсаторга қайтади . Шу давр улушларида , электр майдон унда камаяди . ( Р С <0) ( худди шундай ҳол ғалтакнинг магнит майдони энергияси учун ). Демак , сиғимли ва индуктивли занжир қисмларида энергия тўпланмайди ва занжирдан ажралиб ҳам чиқмайди . Шу сабабга кўра , Р С ва Р L қувватлар ва шу билан бирга қаршиликлар ( R С ва R L ) га реактив деб айтилади . R қаршиликли участкада бошқача бўлади. Бу ерда ҳам Т давр ичида ажралиб чиққан иссиқлик миқдори D Q ни, шуниндек ўртача қувват Р R ни топамиз: dQ= ò P R dt=I 0 U R0 ò sin 2 w tdt=I 0 U R0 T/2 (13.28) ёки P R = ò P R dt=I 0 U R0 /2 (13.29) Бу участкада занжирдан узлуксиз равишда энергия ажралиб чиқади . ( ўртача I 0 U R0 /2 секундига ). Шу сабабли қувват Р R ва шу билан бирга қаршилик R га актив дейлади . Ом қонунидан (U R0 =RI 0 ) фойдаланиб , ва U R0 =U 0 cos j ( расм б ) бу диаграммадан келиб чиқадиган ифодадан фойдаланиб , ўртача актив қувватни бир неча формаларда ёзамиз : P R = I 0 U R0 /2=I 0 2 R/2=I 0 U 0 cos j /2 (13.30) Т вақт ичида ажралиб чиққан иссиқлик :

D Q= P R T= I 0 2 RT/2 (13.31) Жоул - Ленц қонуни (Q-=I 2 Rt) га кўра , худди шундай иссиқлик миқдори шу қаршиликда Т вақт ичида доимий ток кучи I=I 0 / Ö 2 ўтгандан ҳам ажралиб чиқар эди : D Q=I 2 эфф RT= I 0 2 RT/2 (13.32) Доимий ток томонидан ҳам шу вақт ичида ( Т давр ) ўзгарувчан токда ҳам тенг иссиқлик миқдори актив қаршиликдан ажралиб чиқса , унга таъсир этувчи ёки ўзгарувчан токнинг эффектив қиймати деб айтилади . Ток кучининг ҳаракатдаги қиймати Ö 2 марта унинг амплитуда қийматидан кичикдир . Худди шундай , U g =U 0 / Ö 2 катталик ҳам , e g = e 0 / Ö 2 катталик ҳам кучланиш ва ЭЮКнинг ҳаракатдаги қиймати деб аталади . Шуни алоҳида қайд қиламизки , ток кучи ва кучланишнинг амплитуда қийматлари учун Ом қонунлари ўринли бўлади , ҳаракатдаги қийматлари учун ҳам , чунки бир ҳил кўпайтирувчилар , Ö 2 тенгликнинг иккала қисмида ҳам қисқариб кетади . Формула (13.30) ни ток кучи ва кучланишнинг ҳаракатдаги қийматлари орқали ёзамиз: P R = I g U Rg = I 2 g R = I g U g cos j (13.33) Тўла кучланиш ва ток кучи ўртасидаги фазалар фарқининг косинуси қувват коэффициенти дейилади. Амалиётда ЭЮКнинг берилган қийматида берилган қаршиликда максимал қувват олиш талаб қилинади. L w -1/ w C =0 булганда Р R максимал бўлади ёки U L + U C =0 бўлади, U = U R бутун берилган кучланиш актив қаршиликни қисмга тўғри келади. Бу вақтда j =0, cos j =1 бўлади. 4. Уч фазали синусоидал ток Техникада биз қараб ўтган энг содда синусоидал токлардан ташқари уч фазали токлар ҳам кенг ишлатилади. Уч фазали ток деб, шундай токка айтиладики, учта бир-биридан ЭЮК фазалари 120 0 фарқ қиладиган тармоқлар ўтказгичлардан иборат система. Энг аввало учта ёпиқ бир-бирига боғланмаган А 1 В 1 С 1 D 1 , А 2 В 2 С 2 D 2 ва А 3 В 3 С 3 D 3 ( расм 100 ) занжирларини ЭЮКлар қуйидагича бўлсин:

e 1 = e 0 sin w t e 2 = e 0 sin( w t+2 p /3) e 3 = e 0 sin ( w t +4 p /3) (13.34) ЭЮК лар занжирнинг А 1 D 1 , А 2 D 2 ва А 3 D 3 қисмлардан ҳосил бўлади. Фараз қиламизки, қаралаётган занжирларда ўзиндукция йўқ ва омик қаршиликдан R 1 = R 2 = R 3 = R У вақтда юқорида айтганимиздек, бу занжирларда тегишли токлар ҳосил бўлади: I 1 =I 0 sin w t I 2 =I 0 sin( w t+2 p /3) (15.35) I 3 =I 0 sin( w t+4 p /3) I 0 токларнинг умумий амплитуда c и қуйидагича : I 0 = e 0 / R Учта занжирнинг D 1 , D 2 , D 3 нуқталарини бирга қўшамиз. У вақтда уларнинг потенциаллари тенг бўлади: С 1 , С 2 ва С 3 нуқталарнинг ҳам потенциали тенг бўлади, уларни ҳам қўшиш мумкин. Бундай қўшишда D 1 C 1 , D 2 C 2 ва D 3 C 3 симлар битта сим F билан алмаштирилиши мумкин ва расм100да тасвирланган ҳолга эга бўлади. Расм 100

F сим бўйлаб, I 1 + I 2 + I 3 токлар йиқиндиси ўтади. Кўриш мумкинки, бу йиғинди ток нулга тенг бўлади. Ўақиқатдан : I 1 +I 2 = I 0 sin w t+ I 0 sin( w t+2 p /3)= I 0 sin( w t+ p /3) бу ердан I 1 +I 2 +I 3 =I 0 sin ( w t+ p /3)+I 0 sin( w t+4 p /3)= =2 I 0 sin( w t+5 p /6) cos p /2 = 0 (13.36) Йиғинди токлар I 1 +I 2 +I 3 ҳамма вақт нолга тенг бўлиши учун , F сим зиёд бўлиб қолади , уни олиб ташлаш мумкин . Натижада бир - бирига нисбатан 120 0 фазага фарқ қилган токларни R 1 , R 2 , R 3 симлар яъни 3 та сим орқали узатиш мумкин . Узгарувчан токнинг бу уч фазали занжирга юлдузча улаш дейилади Учта бир - бирига боғлиқ бўлмаган занжирни бошқа кўринишда ҳам , яъни учбурчак шаклда ҳам улаш мумкин ( расм 102 ).Расм 102

Бу схемада А 1 D 3 ; А 2 D 1 ; А 3 D 2 ва В 1 С 3 ; В 2 С 1 ; В 3 С 3 нуқталар уланган. Бундай схема ҳам уч жуфт симни, учта сим билан алмаштириш имкониятини беради, ҳеч қандай токларда ўзгариш бўлмайди. I 1 + I 2 + I 3 йиғинди 0 га тенг бўлиши мумкин, агар симларнинг қаршиликлари R 1 , R 2 , R 3 лар тенг бўлс, агар қаршиликлар бир- бирига тенг бўлмаса, у вақтда I 1 + I 2 + I 3 йиғинди ток 0 га тенг бўлмайди. Ҳақиқатдан эса, С 1 , С 2 , С 3 нуқталар ( юлдуз схемада, қўшилган. Улар тугун нуқтани ҳосил қилади, бу тугун учун Кирхгоф қоидаси бўйича келган ва чиққан токлар йиғиндиси 0 га тенг бўлиши керак. Шундай қилиб, қаршиликлар R 1 , R 2 , R 3 лар тенг бўлмаганда ҳам I 1 + I 2 + I 3 йиғинди 0 га тенг бўлади. Бунинг сабаби I 1 , I 2 ва I 3 нуқталар ўртасида қўшимча фазалар фарқи ҳосил бўлиш ҳисобидан пайдо бўлади. Уч фазали токларни қўллашнинг афзаллиги шундан иборатки, улар ёрдамида айланувчан магнит майдони ҳосил қилиш мумкин. Расм 102 да кўрсатилган учта жуфт учли ҳалқани қараймиз. Ҳар бир жуфт уч ўзининг магнит майдонини ҳосил қилади, уларнинг майдон кучланганликлари Н 1 , Н 2 ва Н 3 лар ҳолқанинг тегишли диаметрларига қараб йўналган Ҳар бир жуфт учала (учлари) ўрамга эга бўлиб, уч фазали ток орқали таъминланади.. Агар материалдаги гистерезисни ҳисобга олмасак, у вақтда майдон кучланганликлари Н 1 , Н 2 ва Н 3 лар вақт бўйича қўйидаги қонуни бўйича ўзгаради. Н 1 =Н 0 sin w t Н 2 =Н 0 sin( w t+2 p /3) (13.37)Расм 102

Н 3 =Н 0 sin( w t+4 p /3) Координата ўқларини ОХУ ўқлар бўйича Н 1 , Н 2 , Н 3 ларнинг проекциялари : Н х =Н 0 sin w t + Н 0 sin( w t+2 p /3)соs 2 p /3+Н 0 sin ( w t +4 p /3) cos 4 p /3 Н у =Н 0 sin( w t+2 p /3)sin2 p /3+Н 0 sin( w t+4 p /3)sin4 p /3 Тегишли ўзгартиришлардан сўнг: Н х =(3/2)Н 0 sin w t Н у =cos4 p /3 (13.38) Бу Н нинг бу икки ташкил этувчиси доимий бурчак тезлик бўйича соат стрелкаси йўналиши бўйича ҳаракат қиллади. Айланувчи магнит майдони унда жойлашган ўтказгичларга маълум механик куч билан таъсир қилади, чунки утказгичларда индукцион ток пайдо бўлади. Масалан, агар айланувчи магнит майдонга ўққа маҳкамланган ёпиқ рамка жойлаштирилса, у вақтда рамка магнит майдон кучланганлиги вектори йўналиши бўйича айланади. Бу эса уч фазали ток билан ишлайдиган электромоторлар қуришда кенг фойдаланади. Биринчи марта электр энергияси уч фазали ток ва айланувчан магнит майдон орқали узатиш мумкинлигини 1891 йилда рус инженер М.О.Доливо-Добровский бажаради. Узгаручан ток занжирига индуктивлик каршилик уланганда ток кучи ва кучланиш орасидаги фазалар фарки нимага тенг булади? Бу хол учун вектор диаграммани чизинг. Узгарувчан ток занжирига актив ва реактив каршиликлар кетма-кет уланганда ток кучи кандай узгаради? Бу хол учун Ом конуни кандай куринишга эга булади. Фазалар фарки кандай формула билан ифодаланади ? Кучланиш резонанси кай вактда руй беради? Узгарувчан ток занжирига актив ва реактив каршиликлар параллел уланганда ток кучи кандай узгаради? Фазалар фарки кандай булади? Ток резонанси кандай вужудга келади? Синусоидал ток занжирида энергиянинг сакланиш конуни кандай бажарилади?

Синусоидал ток занжирида кувват кандай формула билан ифодаланади? Кувват коэффициенти деб нимага айтилади? Уч фазали синусоидал ток деб кандай токларга айтилади ва у кандай хосил киланади? Уч фазали токни истемолчига узатишда уч бурчак ва юлдузча улаш кандай амалга оширилади? Уч фазали ток оркали кандай килиб айланувчан магнит майдони хосил киланади? Синхрон ва асинхрон двигателларнинг ишлаш принципини тушунтириб беринг.

Похожие

Бир фазали синусоидал ток занжирлари

Доимий электр токи ва унинг қонунлари

Доимий токнинг магнит майдони ва унинг қонунлари

Динамика қонунлари Тортишиш майдонидаги харакат Тортишиш майдони ва унинг кучланганлиги

Сақланиш қонунлари