Kuchalakabilar kichik ajdodi - Ботаника - Рефераты

Kuchalakabilar kichik ajdodi

Загружено в:

15.12.2022

Скачано:

0

Размер:

278.92578125 KB

Kuchalakabilar kichik ajdodi Reja: Kuchalanamolar qabilasi. Kuchaladoshlar oilasi  Poyabargdoshlar oilasi  Igirnamolar qabilasi. Igirdoshlar oilasi  Qo`g`anamolar qabilasi. Qo`g`adoshlar oilasi

Kuchalanamolar qabilasi – Arales Kuchaladoshlar oilasi – Araceae Bu oila vakillari ildizpoyali, tuganakli, bargi yirik o’t, buta, ba’zi epifit yoki ilashib o’suvchi o’simliklardan iborat. Barglari ildiz bo’g’zidan chiqadi. Bandi tarnovsimon, yaprog’i butun yoki qirqilgan. Poyadagi barglari ba’zan bandsiz va tasmasimon. Gullari ikki yoki bir jinsli, so’tasimon to’pgulda joylashgan. So’tasi yirik, ko’pincha rangli qoplovchi barg bilan o’ralgan. Bu qoplovchi barg gultoj vazifasini bajaradi. Guli xilma-xil tuzilgan. Gulqo’rg’oni barglari 6 ta yoki reduksiyalangan. Changchisi ikki jinsli gullarda 6 la, bir jinsli gullarda 2-4 ta, tugunchasi ustki. Mevasi etli yoki quruq meva. Bu oilaga 110 turkum va 2500 tur kiradi. O’rta Osiyo va O’zbekistonda 3 turkum va 5 turi tarqalgan (103-rasm). Kuchala - Arum turkumi vakillari ko’p yillik, ildizpoyali, tuganakli o’t o’simliklardan iborat. Barglari uzun, yirik. nayzasimon yoki uchburchak, ildiz bo’g’zidan chiqadi. Gullari bir jinsli. Gulqo’rg’oni bargchasiz. Changchi gullari ctli so’tasining yuqorisida, urug’chi gullari uning tagida joylashgan. Changchi va urug’chi gullari atrofida steril gullari ham bor. O’rta Osiyoda va O’zbekistonda bitta turi Korolkov kuchalasi - Arum korolkovii o’sadi. Bu ko’p yillik sharsimon tuganakli dorivor o’simlik. To’pguli so’ta. Gullari bir jinsli, gulqo’rg’onsiz. Changchisi 34 ta, tugunchasi bir uyali. Aprel-iyun oylarida gullab, may-iyulda urug’laydi. Salqin, nam tuproqli yerlarda o’sadi. Tog’ mintaqasining pastki va o’rta qismida tarqalgan. Tuganagi zaharli. Qoraquloq - Eminium turkumi ko’p yillik o’t o’simliklardan tashkil topgan. Barg yaprog’i nashtarsimon yoki uchburchak nashtarsimon. O’rama bargining to’pgulga qaragan ichki tomoni to’q binafsha rangli baxmalga o’xshaydi. To’pguli so’ta. O’rta Osiyoda va O’zbekistonda bu turkumning 3 turi tarqalgan (86-rasm). Regel qoraqulog’ i - Eminium regelii ko’p yillik o’t o’simlik. Bo’yi 20-40 sm. Tugunagi yapaloq sharsimon. Gullari bir jinsli, gulqo’rg’oni yo’q. Changchi gullari

2 changchili, urug’chi gullari bir uyali. Mevasi oq. Aprel-may oylarida gullab, urug’ beradi. Adir va tog’ning pastki qismida, soz tuproqli yerlarda o’sadi (86- rasm). Poyabargdoshlar oilasi - Lemnaceae Bu oila vakillarining vegetativ tanasi bargsimon kichkina poyadan iborat bo’lib, suv yuzida qalqib yoki suvga botib turadi. U gulli o’simliklar orasida eng mayda o’simlik hisoblanadi. Bu o’simlik juda kam gullaydi, lekin yon novdalari yordamida vegetativ yo’l bilan juda tez ko’payadi. Guli ayrim jinsli. Changchi gullari bir changchili, urug’chi gullari bir urug’chili. Urug’lari 1-7 ta, juda mayda. Urug’i suvning ostida yetiladi. Undan ko’klamda yangi o’simlik o’sib chiqadi. Bu oila pisliya turkumi orqali qo’g’adoshlar bilan bog’lanadi. Bu oila ulardan reduksiyalanish yo’li bilan kelib chiqqan, degan fikrlar bor. Poyabargdoshlar oilasiga 6 turkum, 30 (43) tur kiradi. Yer yuzida keng tarqalgan. O’rta Osiyoda oilaning 2 turkum va 4 turi, O’zbekistonda esa bitta turkumga mansub 3 turi tarqalgan (104-rasm). Kichikpoyabarg lemna - Lemna minor (104-rasm) ko’p yillik suvda o’sadigan o’t. Bo’yi 2-4 mm, eni 2-3 mm. Gullari juda mayda, bir jinsli. Changchi gullarida 2 tadan changchi yetiladi. Urug’chi gullari bir uyali. May- avgust oylarida gullab, urug’ beradi. Ko’l va boshqa suv havzalarida suv betini qoplab o’sadi. Ular chuchuk suv havzalarini qoplab oladi. Suv hayvonlari uchun yaxshi oziqa hisoblanadi. Bundan tashqari ular maxsus ko’paytirib uy hayvonlari uchun to’yimli oziqa sifatida beriladi. Tarkibida 25 % gacha oqsil to’planadi. Igirnamolar qabilasi – Acorales Igirdoshlar oilasi – Acoraceae

Oila vakillari ildizpoyali, tugunakli, yirik bargli o’tlar, butalar va ba’zan epifitlar. Barglari ildiz bo’g’zidan chiqadi. Bandi tarnovsimon, yaprog’i butun yoki qirqilgan. Gullari ikki jinsli yoki bir jinsli, so’tasimon to’pgulda joylashgan. So’tasi yirik ko’pincha rangli qoplovchi barglar bilan o’ralgan. Bu qoplovchi barg gultoj vazifasini bajaradi. Oila takibiga 107 turkumga mansub 1800 turlar kiradi. O’zbekiston florasida 3 turkum 5 turi tarqalgan. 103-rasm. Kuchaladoshlar. 1-5. 104-rasm. Poyabarglar (Ryaska). 1. Albert qoraqulog’i ( Eminium alberti ) Kichik poyabarg ( Lemna minor ) umumiy ko’rinishi, to’pguli va umumiy ko’rinishi, 2-5. Bukri gullarining tuzilishi, 6-10. Korolkov poyabarg ( L. gibba ) umumiy ko’rinishi, kuchalasi ( Arum korolkovii ) umumiy bargi, to’pguli, mevasi, 7-11. ko’rinishi, to’pguli, gul tuzilishi, mevasi Uchbo’lakli poyabarg ( L. trisulca ) umumiy ko’rinishi, guli, urug’lanish jarayoni, mevasi, 12. Oddiy spirodela ( Spirodela polyrhiza ) umumiy ko’rinishi, 13. Ildizsiz volfiya ( Wolffia arrhiza ) bargi, 14-16. Tilsimon volfiya ( W. lingulata ) bargi, to’pguli, mevasi.

Igir – Acorus turkumi ildizpoyali, uzun qilichsimon bargli, qoplovchi bargi yashil lentasimon, xushbo’y o’simlik.guli ikki jinsli, gulqo’rg’onli, 6 bargli bo’lib, 2 doirada joylashgan. Xushbo’y igir – Acorus calamus (107-rasm) yirik, gulsafsarga o’xshash, tanasining hamma qismi, xususan ildizpoyasi xushbo’y hidli bo’ladi. Daryo bo’ylari, tinch oqadigan soylar va hovuzlarda o’sadi. O’simlikning hamma qismi, xususan ildizpoyasida ko’p miqdorda efir moylari mavjud. Tibbiyotda va paryumeriya sanoatida efir moylari keng foydalaniladi. Qo’g’anamolar qabilasi – Typhales Qabila 2 ta oilani o’z ichiga oladi. Qo’g ‘adoshlar oilasi – Typhaceae Bu oila vakillari yo’g’on ildipoyali o’t o’simliklar. Poyasi silindrsimon, bo’g’imsiz, shoxlanmagan, balandligi 2 m gacha yetadi. Barglari uzun tasmasimon, poyaning ikki tomonida joylashgan. Gullari mayda, bir jinsli, bir uyli, gulqo’rg’onsiz, boshoqsimon so’ta hosil qilib o’rnashgan. Gulqo’rg’oni tukchalarga aylangan. Changchi gullari uch changchilli bo’lib, ipchalari birlashib o’sgan. Urug’chi gullari bir urug’chili, tugunchasi ustki, bir uyali. Bu oila 15 turdan iborat bitta Qo’g’a - Typha turkumni o’z ichiga oladi. O’rta Osiyo, shu jumladan O’zbekistonda qo’g’alarning 6 turi o’sadi. Kengbarg qo’g’a - Typha latifolia (105-rasm) ko’p yillik o’t. Bo’yi 100 - 200 sm. Barglari keng qalami. So’tadagi changchi va urug’chi gullari bir-biriga yondosh joylashgan. Adir va tog’ zonasidagi daryo va ko’l bo’ylarida, soylardagi botqoqlashgan yerlarda o’sadi. Iyun-iyul oylarida gullab, urug’ beradi.

Oilaning T. angustifolia, T. laximanii, T. minima (105-rasm) turlari keng tarqalgan. Ularning ildizpoyasida ovqatga ishlatish mumkin bo’lgan kraxmal to’planadi. Changchalari non mahsulotlariga qo’shiladi. Qalamibargdoshlar oilasi – Sparganiaceae Oila bitta turkumga mansub, 15-20 ta turni o‘z ichiga oladi. Ular Asosan Shimoliy yarim sharning mo’tadil iqlimli hududlarida tarqalgan. Hayotiy shakliga ko‘ra botqoq va suvda o‘sadigan ko‘p yillik o‘tlardan iborat. O‘rta Osiyoda 1 ta turkumga mansub 3 ta turi, O‘zbekistonda 1 ta turkumga oid 2 ta turi o‘sadi (106-rasm). Em-xashak va texnika o’simliklari hisoblanadi. Bu o’simliklarning hamma qismidan qog’oz uchun hom ashyo tayyorlanadi. 105-rasm. Qo’g’alar. 1. Kichik 106-rasm. Qalamibarglar. 1. Tik qo’g’a ( Typha minima ) umumiy qalamibarg ( Sparganium erectum )

ko’rinishi, 2-3. Kengbarg qo’g’a ( T. umumiy ko’rinishi, 2-5. Suzuvchi latifolia ) to’pguli, bargi, 4-6. qalamibarg ( S.emersum ) umumiy Ingichkabarg qo’g’a ( T. ko’rinishi, guli, urug’kurtagi angustifolia ) to’pguli, bargining tuzili 107-rasm. Oddiy igir ( Acorus calamus ). 1. Umumiy ko’rinishi, 2. So’ta to’pguli, 3. Gul diagrammasi, 4. Guli, 5. O’simlik diagrammasi

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO`YXATI: 1. Pratov O`., Shamsuvaliyeva l., Sulaymonov E., Axunov X., Ibodov K., Mahmudov V. Botanika . Darslik. Toshkent “Таълим нашриёти” 2010, 285 bet. 2. Pratov O`., Nabiyev M. O`zbekiston yuksak o`simliklarining zamonaviy tizimi. Toshkent “O`qituvchi”, 2007. 62 bet. 3. Жизнь растений I-VI том. Москва, 1974-1982. 4. Czerepanov S.K. Vascular plants of Russia adjacent states (the former USSR) Cambridge University press, 1995. 516 p. 5. Takhtajan A. Flowering Plants. New York, 2009. 381 p. 6. Тадтаджян А. Система магнолиофитов. Ленинград, Изд. “Наука”, 1987. 439 с. 7. Пратов У., Тажетдинова Д. “Определитель растений Средний Азии” нинг I-X томларида келтирилган ўсимлик оилалари, туркумларининг лотинча, русча, ва маҳаллий номлари (қўлланма). Тошкент, 2010. 35 бет.

Похожие

Dilleniyakabilar kichik ajdodi

Chinnigulkabilar kichik ajdodi

Ayiqtovonkabilar kichik ajdodi

Lolakabilar kichik ajdodi

Kommelinkabilar kichik ajdodi