Ayiqtovonkabilar kichik ajdodi

Загружено в:

15.12.2022

Скачано:

0

Размер:

251.76171875 KB

Скачать

Ayiqtovonkabilar kichik ajdodi Reja: Ayiqtovonnamolar qabilasi  Ayiqtovondoshlar oilasi  Zirkdoshlar oilasi  Sallagulnamolar qabilasi. Sallaguldoshlar oilasi  Ko`knornamolar qabilasi  Ko`knordoshlar oilasi  Shotaradoshlar oilasi

Asosan o’t o’simliklar, qisman daraxtsimon liana, buta yokipast bo’yli daraxtlardir. Barglari oddiy yoki murakkab, yonbargchasiz. Gullari ikki jinsli, ba’zan bir jinsli, aktinomorf yoki zigomorf, gul qismlari gulo’rniga siklik yoki spirotsiklik joylashgan, gulqo’g’oni murakkab, ba’zan oddiy. Changchilari ko’p, ba’zan 6 (3) ta, ginetsey apokarp, sinkarp, parakarp tuzilishga ega. Ayiqtovonkabilarning vakillari magnoliyakabilarga ancha yaqin, ammo illitsiyanamolar (Illicales) qabilasi bilan bitta umumiy ajdoddan kelib chiqqan bo’lsa kerak deb taxmin qilinadi. Hozirgi tizimga binoan ayiqtovonkabilar 4 qabila: (Ayiqtovonnamolar - Ranunculales, Burmaqoranamolar – Glaucidiales, Sallagulnamolar – Paeoniales, Ko’knornamolar – Papaverales), 13 oila, 200 ga yaqin turkum va 4000 ga yaqin turlarni birlashtiradi. Ayiqtovonnamolar qabilasi – Ranunculales Qabila turlari orasida o’simliklarning barcha hayotiy shakllari uchraydi, ko’pchiligi bir yillik o’tlar, qisman lianalar, butalar va past bo’yli daraxtlar. Barglari yonbargchasiz, navbatlashib, ba’zan qaramaqarshi joylashgan, oddiy yoki qisman murakkab. Yog’ochligining naylari oddiy perforatsiyali. To’pgullari poya uchida, barg qo’ltig’ida, ba’zi turlarida zigomorf. Gul qismlari spiral, spirotsiklik yoki siklik (halqa) joylashgan, gulqo’rg’oni murakkab, oddiy yoki ba’zan butunlay yo’q. Changchilari ko’p, ba’zan 6 yoki 3 (l) ta, changchi ipi va changdoni differensiallashgan. Ginetsey apokarp. Mevalari – bargak, yong’oqcha, rezavor yoki danakli. Morfologik tuzilishiga ko’ra qabila 8 oilaga bo’linadi.

Ayiqtovonnamolar qabilasining markaziy, turlarga boy va muhim oilalaridan biri Ayiqtovondoshlardir. Ayiqtovondoshlar oilasi – Ranunculaceae Bu oilaning hozirgi vaqtda 66 turkum va 2000 dan ortiq turlari bor. Ular ikkala yarimshaming o’rta hamda sovuq iqlimli mintaqalarida keng tarqalgan. O’zbekistonda ayiqtovondoshlarning 20 turkum va 100 dan ko’proq turi mavjud. Ayiqtovondoshlarga asosan bir yoki ko’p yillik o’tlar, ba’zan buta va lianalar kiradi. llonchirmovuq ( Clematis ) dagina poya yog’ochlangan va u ikkilamchi belgi hisoblanadi. Barglari asosan navbatlashib, ba’zan qarama-qarshi joylashgan, oddiy, panjasimon yoki qisman patsimon kesilgan, rudimentlar yonbargchali (Sanchiqo’t). Gullari ikki jinsli, asosan antinomorf, qisman zigomorf. Gulqo’rg’oni oddiy (tojbargsimon) yoki murakkab, gul qismlari ko’proq spiral, halqa hosil qilib o’rnashgan. Gulkosachalar odatda 5 (3-20) ta, tojbarglari 2-20 ta, ba’zan juda mayda bo’lib, shiradonlarga aylangan; changchilari ko’p, erkin. Ginetseyi ko’p, ba’zan bitta, apokarp, ba’zan sinkarp ( Heleborus ), mevachasi bir urug’bargli. Tugunchasi bir uyali, bir yoki bir ncchta urug’kurtakli. Gulo’rni konussimon cho’ziq. Entomofil, ba’zan anemofil o’simliklar. Gulining umumlashgan formulasi Ca 5(3 20) Co 2-20 A ∞ G ∞ . Mevalari yarim yoyma meva, yong’oqcha, ko’sakcha, ba’zan rezavor. Ayiqtovondoshlar gul tuzilishiga ko’ra magnoliyadoshlarga ancha o’xshash bo’lsada, kimyoviy tarkibi bilan ulardan keskin farq

qiladi. To’qimalarida efir moy ishlab chiqaradigan bezlar yo’q, lekin tarkibida zaharli alkaloidlar, saponinlar bor. Shu sababdan ko’pchilik ayiqtovonlar xo’lligida zaharlidir (achchiq ayiqtovon, o’yuvchi ayiqtovon, uchma o’t), ammo quriganda zaharliligi kamayadi. Gullari va mevalarining tuzilishidagi hamda sitologik farqlariga binoan ayiqtovondoshlar oilasi 6 kichik oilaga bo’linadi. Isfarakdoshchalar (Delphinoideae) oilachasi gulining tuzilishiga ko’ra (tojbarglarining osti cho’zilib pixga aylangan) oilaning ancha progressiv tuzilishli turlarini o’z ichiga oladi. Ulardan akonit, isfarak turkumlarining turlari O’zbekistonda keng tarqalgan (27rasm). Sanchiqo’tdoshlar kichik oilasi (Thalictroideae) 11 turkumni o’z ichiga oladi va xromosomalarining juda mayda va 7 ta bo’lishi bilan xarakterlanadi. Oilachaning xarakterli turkumlaridan biri Sanchiqo’tdir ( Thalictrum ). Barcha vakillarining barglari uch karra yoki patsimon qirqilgan, shamol yordamida changlanuvchi anemofil ko’p yillik o’tlardir. Gulqo’rg’oni oddiy, kosachasimon, changchi va urug’chilari ko’p. Mevalari qanotchasiz yong’oqsimon yoyma meva. Aksariyati tog’, ba’zan yaylov mintaqasida, soy bo’ylarida va sernam yonbag’irlarda o’sadi. Turkumning umuman 75 dan ortiq turlari bor, ulardan O’zbekistonda 5 turi tarqalgan. Suvyig’ar - Aquilegia turkumining vakillari g’oyal chiroyli ko’p yillik o’tlar, barglari 2 maria qirqilgan. Gullari to’g’ri, yirik, osilgan, gulqo’rg’oni 2 qavat, 5 bargchali, gultojibarglari asosidan cho’zilib shiradon pixga aylangan. Turkumning 75 tacha turi bor, shundan 2 yovvoyi va bitta madaniy turi O’zbekistonda tarqalgan. Yovvoyi turlari Tiyonshan suvyig’ari ( A. tianshanica ) va Vikariya

suvyig’ari ( A. vicaria ) tog’ning o’rta qismi yonbag’irlarida, qoyatoshlar soyalaridagi sernam joylarda o’sadi. Madaniy turi Oddiy suvyig’ar ( A. vulgaris )ning gulxonalarda o’stiriladigan bir nechta navlari bor. Pufanakdoshlar (Anemonoideae) kichik oilasi 18 turkumni o’z ichiga oladi. Barcha turlari ko’p yillik o’tlar, ba’zan chirmashuvchi butalar (ilonchirmovuq), barglari oddiy, turli darajada qirqilgan, bo’lakli. Gulqo’rg’oni oddiy (pufanak, ilonpechak) yoki murakkab (ikki qavat) 5 bargchali, changchi va urug’chilari ko’p, spiral shaklda joylashgan. Gulli poyasi bargsiz, barglari ildiz bo’g’zi atrofida va gulning ostida o’rnashgan. Mevalari bir urug’li yong’oqcha. Ko’pchilik turlari erta bahorda gullaydigan chiroyli efemeroidlar. Pufanak - Anemone turkumining gullari yirik, aktinomorf, bittadan yoki yarimsoyabon to’pgulda o’rnashgan. Gulqo’rg’oni oddiy, gultojsimon, 5-6 bargchali, turlari silindrsimon yoki tuganaksimon ildizpoyali, poyasi bargsiz. Gulining ostida 3-4 bargchali, halqa bo’lib joylashgan „qoplag’ich barglari’’ bor. O’zbekistonda 6 turi tarqalgan. Shulardan cho’ziq pufanak ( A. protracta ), bandchali pufanak, qarg’atuyoq ( A. petiolulosa ), Chernyaev pufanagi ( A. tschernjaevii ) kabi turlari adir, tog’, yaylovlarda o’sadi. Bargchasi erta bahorgi chiroyli manzarali o’tlar. Tog’ning qoya toshli va shag’al-toshli yonbag’irlarida pufanakka ancha o’xshash qo’ng’iroqsimon qoraburma ( Pulsatilla campanella ) uchraydi, u pufanaklardan qoplag’ich bargining 3 ta va asosi bilan tutashganligi, yopirma barglari 2 marta murakkab

patsimon qirqilganligi, gulining siyohrang-ko’k bo’lishi bilan farqlanadi. Ilonpechak - Clematis turkumining vakillari buta, ilashuvchi (chirmashuvchi) lianalardir. Barglari patsimon qirqilgan, qarama- qarshi o’rnashgan. Gulqo’rg’oni oddiy, kosachasimon, 4-8 bargchali, toji yo’q. Mevasi tukchali uchma, yong’oqcha. Turkumning 250 turi bor. Shundan O’zbekistonda 5 turi uchraydi. Ulardan 3 turi yovvoyi, 2 turi madaniy, manzarali o’simliklar. Yovvoyi turlaridan sharq iloncho’pi ( C. orientalis ) chirmashuvchi buta, barglaripatsimon qirqilgan, qarama-qarshi joylashgan, gullari sarg’ish-yashil, daryo, kanal, zovurlar bo’ylari, to’qayzorlarda daraxt va butalarga chirmashib o’sadi. O’zbekistonning barcha viloyatlarida keng tarqalgan. Jung’oriya ilonpechagi ( C. songarica ) sharq ilonpechagiga nisbatan kamroq tarqalgan va faqat tog’ o’rta qismining toshli yonbag’irlarida o’sadi. Madaniy turlaridan tokbarg iloncho’p ( C. vitalba ) hamda kuydiruvchi iloncho’p ( C. flammula ) qishloq va shaharlarda manzarali o’simlik sifatida ekiladi. Ayiqtovondoshlar ( Ranunculoideae ) kichik oilasi turkum va turlari soniga ko’ra eng yirik va markaziy oilacha bo’lib, 21 turkumni o’z ichiga oladi. O’zbekistonda sug’uro’t, adonis ( Adonis ), ayiqtovon ( Ranunculus ), uchma ( Ceratocephalus ) kabi turkumlari ko’proq tarqalgan (27-rasm). Sug’uro’t - Adonis turkumi afsonaviy yunon yigiti Adonis nomi bilan atalgan, bir yoki ko’p yillik o’tlardan iborat. Barglari oddiy, ensiz patsimon bo’lingan yoki panjasimon qirqilgan. Gullari

aktinomorf, bittadan o’rnashgan, kosachabarglari 5 tadan, gultojibarglari 5 ta, ko’pincha sariq, changchi va urug’chilari ko’p. Mevasi ko’p, yong’oqchali to’pmcva. Turkumning umuman 20, O’zbekistonda 4 turi tarqalgan. Tillarang sug’uro’t, sug’uro’t ( A. chrysocyanthus ). Bo’yi 1530 sm ildizpoyali o’t, poyasi tik, pastki barglari uzun bandli, ustkilari bandsiz, uch karra patsimon kesilgan. Gullari tillarang sariq. Farg’ona viloyatida tarqalgan, dorivor o’simlik. Maydabargli sug’uro’t ( A. parviflora ), bo’yi 5-60 sm keladigan bir yillik o’t, bargi 2-3 karra patsimon qirqilgan. Gullari qizil. Respublikaning barcha viloyatlaridagi adirlarda o’sadi. Tarkibida adonin glyukozidi bor, dorivor o’simlik. Ayiqtovon - Ranunculus turkumiga bir yillik, ko’p yillik, qirqilgan oddiy bargli o’simliklar kiradi. Gullari ikki, ba’zan bir jinsli, aktinomorf, gulqo’rg’on bargchalari 5 tadan, changchi va urug’chisi ko’p, spiral bo’lib joylashgan, tugunchasi ustki. Mevasi bir urug’li, to’p yong’oqcha. Yer yuzida 600 dan ko’proq turlari bor. O’zbekistonda 32 turi tarqalgan, ko’pchiligining tarkibida ancmonal moddasi bor, zaharli, quriganda zaharliligi keskin kamayadi (27- rasm). Ayiqtovonlarning suzuvchi ayiqtovon, sudraluvchi ayiqtovon, Vvedenskiy ayiqtovoni, soyachil ayiqtovon, yassi mevali ayiqtovon kabi bir necha turlari bor. Bochansev ayiqtovoni ( R. botschantzevii ) esa, O’zbekistonda tarqalgan endem o’simlikdir. Umuman, ayiqtovonlar respublikamiz o’simliklar qoplamida ancha keng tarqalgan

27-rasm. Ayiqtovondoshlar oilasi gul tiplari: A. – Adonis , Б . – Aconitum , В . – Ranunculus , Г . – Thalictrum. 1-gul, 2-gul formulasi, 3- Vasilistnik o’simligining top’guli o’simliklardan hisoblanadi. Zaharli ayiqtovon ( R. scleratus ), bo’yi 20-45 sm, poyasi tuksiz, ba’zan zich tukli, ko’p yillik o’t. Pastki barglari ancha etli, yaprog’i buyraksimon, asosi o’yiq, uch bo’lakli;

ustkilari esa uch tishli yoki uch bo’lakli, bo’laklari chiziqsimon yoki nashtarsimoncho’ziq. Kosachabarglari pastga qayrilgan, gultojibarglari 5-8 ta. Daryo, buloq bo’ylaridagi botqoqli, sernam joylarda o’sadi. Eng zaharli ayiqtovonlardan hisoblanadi. Uchmao’t - Ceratocephalus turkumiga sertuk bir yillik efemer o’simliklar kiradi. Poyasi bargsiz, yopirma barglari, ensiz uch tilimli. Gullari sariq, kosacha va gultojibarglari 5 tadan, boshchasimon to’pgulida o’rnashgan. Ruderal, zaharli begona o’t. Turkumning 2 turi bor. To’g’ri mevali uchmao’t ( C. orthoceras ), poyasi 1-7 sm, mevalari 2-4 mm, uch qirrali va uchi to’g’ri. O’roqsimon uchmao’t ( C. falcatus ), poyasi 3-10 sm, mevasining uchi yassi, o’tkir, egilgan. Ikkala tur ham cho’l, adirlarda soz tuproqli, qumli, shag’al toshli yonbag’irlarda keng tarqalgan. Qo’y va echkilar uchun zaharli. Ayiqtovondoshlar oilasining quyidagi turlari Knorring isfaragi ( Delphinium knorringianum ), Zarafshon parpisi ( Aconium seravschanicum ), oq parpi ( Aconium talassicum ), Boysun pufanagi ( Anemone baissunensis ), Buxoro pufanagi ( Anemone bucharica ), cho’ziq pufanak ( Anemone protracta ), tillarang sug’uro’t ( Adonis chrysocyathus ), tuksiz sug’uro’t ( Adonis leiosepala ), oltoy trolliusi ( Trollius altaicus ) O’zbekiston Respublikasi “Qizil kitobi”ga kiritilgan.

28-rasm. Isfarak ( Delphinium ). 1. Gulli novdasi, 2. Guli, 3. mevabargi Zirkdoshlar oilasi – Berberidaceae Hozirgi vaqtda oilaning 14 turkumga mansub 650 dan ziyodroq turlari bo’lib, ular 4 oilachaga birlashtiriladi. Vakillari o’t, daraxtlardan iborat. Ular Yer sharining barcha mintaqalarida keng tarqalgan. Oila vakillarining eng muhim o’ziga xos belgisi ginetseyining soxta monomerligi va 2 (3) karpella (mevabarglari) dan tuzilganligidir. Gulqo’rg’on barglari 6 tadan, kosachasi tojsimon, rangli, changchilari asosan 6 ta, ba’zan 4-18 ta, barchasi gulo’mida halqa holida joylashgan. To’pguli poya uchida yoki barg qo’ltig’ida joylashgan shingil. Gulining formulasi: A 3+3 G 1(2) . Mevasi - ko’sak, rezavor.

O’zbekistonda 4 turkum vakillari mavjud, shundan 3 turkumi yovvoyi, 1 ta turkumi esa madaniy manzarali o’simliklardir ( Magoniya ). Yersovun - Leontice turkumining 4 turi mavjud, barchasi tuganaksimon yo’g’onlashgan ildizpoyali efemeroidlar. Barglari 2 marta uchtadan yoki patsimon qirqilgan. To’pguli shingilsimon yoki ro’vaksimon. Tugunchasi 2-4 urug’kurtakli, pufaksimon mevali. Ulardan Eversman yersovuni ( L. eversmanii ) cho’llarda, adir va tog’larning pastki qismida tarqalgan. Boyxalcha, albert yersovuni ( L. albertii ) esa tog’larning o’rta va pastki qismining shag’al tosh tuproqli yonbag’rlarida o’sadi. Bu turlarning ildizpoyalari kraxmalga boy, ammo zaharli. Zirk - Berberis turkumi zirkdoshlar oilasining markaziy turkumi hisoblanadi. To’pgullari shingilsimon, urug’chisi 1-3 urug’kurtakli, rezavor mevali. O’zbekistonda 5 turi o’sadi, shulardan 3 turi yovvoyi holda tarqalgan, 2 turi madaniy manzarali butalardir. Yovvoyi zirklardan ancha keng tarqalgani va xo’jalik jihatdan qimmatlisi qoraqand zirk ( B. oblonga ). U bo’yi 4 metrcha keladigan, poyasi qo’ng’ir, sershox buta. Tikanlari oddiy yoki uch bo’lakli, uzunligi 15 mm. Barglari cho’ziq, uzunligi 6 sm cha, teskari tuxumsimon, cheti mayda tishchali, yuzasi silliq kulrang-yashil, osti ko’kimtir. Mevasi qoramtir-siyohrang, ko’kimtir g’uborli, bir urug’li, cho’ziq ellipssimon (1 sm cha), nordon, rezavor. Tog’ mintaqasining o’rta va pastki qismidagi yonbag’irlarda o’sadi.

Qizil zirk ( B. integrrima ) poyasining to’q qizilligi, barglarining maydaroq (4-5 sm) va chetlarining tishsiz, mevasining 7-8 mm uzunlikda va qizil rangli bo’lishi bilan oldingi turdan ajralib turadi. Tog’ning o’rta qismidagi yonbag’irlarda va soylar bo’ylarida o’sadi. Zirklar tarkibida berberin alkoloidi bulib, undan tibbiyotda foydalaniladi. Shuningdek, zirk tarkibida saponinlar, organik kislotalar, qand va bo’yoq moddasi bo’ladi. Qora zirk ( Berberis oblonga ) dan ziravor sifatida foydalaniladi. Magoniya - Magonia turkumining ikkita madaniy turi bor oddiy magoniya (M. aquifolium ) va yapon magoniyasi ( M. japonica ). Bular murakkab toq patsimon bargli introduksiyalashtirilgan manzarali butalar. Asosan ko’kalamzorlashtirishda foydalaniladi. Ikkala tur murakkab barglaridagi bargchalar soni, barglarining kattaligi va chetidagi tishchalarining soniga ko’ra o’zaro farq qiladi. Zirkdoshlar oilasining barcha turlari xo’jalik jihatdan ancha foydali hisoblanadi. Mevalari nordon, rezavor meva, yeyiladi, murabbo tayyorlanadi, quritilgan mevalari palovning ayrim xillarini tayyorlashda zira bilan birga ishlatiladi. Barcha turlarining guli asalshiraga boy, po’stlog’idan sariq bo’yoq olinadi. Sallagulnomalar – Paeoniales qabilasi Sallaguldoshlar - Paeoniaceae oilasi Bu oila bitta turkumdan iborat. Unga Yevrosiyo va Shimoliy

Amerikada tarqalgan 35-40 tur kiradi. O’zbekistonda oilaning Sallagul - Paeonia hybrida deb ataluvchi turi O’zbekiston «Qizil kitobi»ga kiritilan. Sallagul ildizidan tayyorlangan qaynatma tabobatda tinchlantiruvchi dori o’rnida ishlatiladi (29-rasm). Ko’knornamolar qabilasi – Papaverales Bu qabilaning vakillari asosan bir yillik va ko’p yillik o’tlar, ba’zan buta, yarim buta yoki past bo’yli daraxtlardan tashkil topgan. Barglari yonbargsiz, novdada aksariyat navbatlashib, ba’zi hollardagina qaramaqarshi yoki halqa hosil qilib o’rnashgan. Yog’ochli naylari oddiy perforatsiyali. Gullari bittadan yoki bir nechtadan to’pgullarda o’rnashgan, ikki jinsli, aktinomorf yoki zigomorf, gulqo’rg’oni murakkab, qismlari 2-4 tadan. Gultojbarglari 6 (8-12) ta, changchilari ko’p. Ginetsiy parakarp, 2 (3-20) mevabargdan tashkil topgan, tugunchasi ustki. Mevasi-ko’sak, ko’proq qo’zoqsimon ko’sak.

29-rasm. Paeonia hydrida. 3-mevasi, 4-gul diagrammasi, 5-gulli novdasi, 6urug’i. Belgilariga ko’ra ko’knornamolar, ayiqtovonnamolarga va o’rmonqoranamolarga ancha yaqin turadi. Qabila hozirgi sistemalarga ko’ra uchta: Ko’knordoshlar (Papaveraceae), Hipekoumdoshlar (Hypecoaccae), Shotaradoshlar (Fumariaccae) oilalariga bo’linadi. Ko’knordoshlar oilasi – Papaveraceae Oilaning 24 turkumga mansub, 250 dan ziyodroq turlari bor. Shulardan O’zbekistonda 9 turkumga oid 32 turi tarqalgan. Ko’knordoshlarning aksariyati Shimoliy yarimshaming o’rta mintaqa va subtropik iqlimli hududlarida, ayniqsa O’rtayer dengizi bo’yi mamlakatlarida keng tarqalgan. Barcha turlari oddiy, navbatlashib

$joylashgan patsimon kesilgan bargli, ko’p yillik o’t o’simliklardir. Gullari bittadan yoki bir nechtadan to’pgulda o’rnashgan. Kosacha - barglari 2 ta, gultojibarglari 4 ta, changchilari ko’p, ginetseyi bitta, mevabarglari ko’p. Gul formulasi: Ca 2 Co 4 G 2 A ∞ . Mevasi ko’sak yoki yong’oqcha. Ko’knordoshlar oilasi gul tuzilishi, mevasining xillari va sutsimon suyuqligining bor-yo’qligiga asoslanib 4 kichik oilaga bo’lib o’rganiladi. Oilachalar orasida monotip pteridofillumdoshchalar (Pteridophylloideae) alohida o’rinda turadi. Uning barglari qirqquloqlarnikiga o’xshash patsimon bo’lakli, sutsimon suyuqligi yo’q va shu belgilariga ko’ra ko’knornamolar qabilasining oilalari o’rtasida oraliq o’rinni egallaydi. Ko’knordoshlarning markaziy oilachasi ko’knordoshchalardir. Uning 8 turkumi mavjud, shundan O’zbekistonda 2 yovvoyi va bitta madaniy turkumi tarqalgan. Qizg’aldoq ( Roemeria ) turkumiga bir yillik, sariq sutsimon shirali efemer o’tlar kiradi. Barglari bandli, oddiy, 2-3 karra patsimon qirqilgan, tukli. Gullari qizil, 2-3 karra patsimon qirqilgan, tukli. Gullari qizil, pushti, asosi dog’li; kosachabarglari 2 ta, tez tushib ketadi. Gultojibarglari 4 ta, changchilari ko’p, ipchalari qora. Mevasi 2-4 tabaqali qo’zoqsimon ko’sak. Turkumning ancha keng tarqalgan turi qizg’aldoq ( R. refracta ) bo’lib, u adir va tog’larning pastki qismlarida o’sadigan bir yillik, tanasi tik siyrak tukli efemer o’simlik. Poyasi asosidan shoxlangan yoki shoxlanmagan, balandligi 5-50 sm, poyadagi barglari bandsiz, uch bo’lakli, yopirma va poyaning pastki qismidagi barglari uzun$

Ayiqtovonkabilar kichik ajdodi

15.12.2022

0

251.76171875 KB

Похожие