Informatika o’qitishda grafik organayzerlardan foydalanish

Загружено в:

26.09.2019

Скачано:

0

Размер:

1521.919921875 KB

Скачать

О‘ ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA О‘ RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI Q ARSHI DAVLAT UNIVERSITETI Amaliy matematika va informatika kafedrasi “5130200- Amaliy matematika va informatika” ta’lim y о ‘nalishi bo’yicha bakalavr darajasini olish uchun yozilgan SHERNAZAROV JO’RABEK NORMAMAT o’g’lining Informatika o’qitishda grafik organayzerlardan foydalanish mavzusidagi BITIRUV MALAKAVIY ISHI Ilmiy rahbar: dots.Q.Karimov “Himoyaga tavsiya etilsin” Fizika- matematika fakulteti dekani __________ prof. A.Q. Tashatov “____” _____________2017 yil Qarshi - 201 7 yil 1

MUNDARIJA KIRISH ………………………………………………………………..……….…..3 I BOB INFORMATIKA VA UNI O'QITISHNI TASHKIL ETISH …… ..............6 1.1 Axborotlashgan jamiyat haqida …………………………………………………… 6 1.2 . K ompyuterning dastur ta’minoti haqida ma’lumotlar.......................................... 12 1.3 Pedagogik texnologiya konsepsiyasining rivojlanish tarixi……………..….........14 1.4 Pedagogik texnologiyaning ilmiy asoslari…………………………….…....…....16 II BOB GRAFIK ORGANAYZERLAR MOHIYATI VA UNDAN FOYDALANISH.........................................................................................................24 2 .1 Grafik organayzerlar mohiyati …………………………………………………............24 2.2 Informatikaning asosiy tushunchalarini o'rgatishda g rafik organayzerlardan foydalanish......................................................................................................................................30 2.3. “ Takrorlash operatorlari” mavzusini o’qitish................................................................34 2.4 Mashgulotning metodik ishlanmasi……………………………………………....39 XULOSA ................................................................................................. ....................48 FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR……………………………… ….. ……... .. ..... ...49 2

KIRISH Mamlakatimiz pedagoglarining asosiy vazifasi erkin, ijodkor, mustaqil fikrlash qobiliyatiga ega, yetuk mutaxassis – komil shaxsni tarbiyalashdan iborat. Fan o’qituvchilari o’z oldilariga talabalarning ilmiy dunyoqarashi shakllantirish masalasini qo’yganlar, talabalardan esa bilimlarini o’zlashtirishda ijodiy yondashuv talab qilinmoqda. Har bir jamiyatning kelajagi uning ajralmas qismi va hayotiy zarurati bo`lgan ta`lim tizimining qay darajada rivojlanganligi bilan belgilanadi. Bugungi kunda mustaqil taraqqiyot yo`lidan borayotga mamlakatimizning uzluksiz ta`lim tizimini isloh qilish va takomillashtirish, yangi sifat bosqichiga ko`tarish, unga ilg`or pedagogik va axborot texnologiyalarini joriy etish hamda ta`lim samaradorligini oshirish davlat siyosati darajasida ko`tarildi. “Ta`lim to`g`risida”gi qonun va “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi”ning qabul qilinishi bilan uzluksiz ta`lim tizimi orqali zamonaviy kadrlar tayyorlashning asosi yaratildi.[11] Zero, zamonaviy axborot texnologiyalarini samarali qo‘llash talabalarga bilim berish sifatini oshirish, uning mazmun-mohiyatini takomillashtirish, ta’limni zamonaviy talablar darajasida tashkil etish, ta’lim muassasalarida ta’lim samaradorligini oshirish maqsadida ta’lim- tarbiya jarayoniga yangi pedagogik, axborot texnologiyalarini joriy etish, ularda interfaol usul va vositalardan foydalanish ko‘zda tutilgan. Shu sababli, bugungi kunda ta’lim muassasalarida faoliyat yuritayotgan «Informatika» fani o‘qituvchilari oldida quyidagi muhim vazifalar turadi: - talabala r ning mustaqil bilim olish, o‘rganish qobiliyatlarini shakllantirish va rivojlantirishda fanning o‘rni va ahamiyatini oshirish; - mashg‘ulotlarini zamonaviy pedagogik texnologiyalar asosida tashkil etish va 3

o‘tkazish; - talabalarning faolligini oshirish, o‘zlashtirish darajalarini rivojlantirishga yo‘naltirilgan metod va shakllarni qo‘llash; - ta’lim jarayonida zamonaviy axborot texnologiyalaridan samarali foydalanish. Yuqorida sanab o‘tilgan vazifalardan ko‘rinib turibdiki, ta’lim muassasalari talabalarini mustaqil bilim olishiga yo‘naltirilgan texnologiyalardan foydalanishga o‘rgatish va doimiy ravishda faolligini oshirib borish lozim. O‘qish jarayonida kompyuter texnologiyalari va axborot-kommunikatsiya vositalaridan foydalangan holda ta’lim jarayonini tashkil qilish ta’lim samaradorligiga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi. Ishning dolzarbligi . «Informatika» fanini o‘qitish samaradorligini oshirish o‘quv mashg‘ulotlarini tashkil etish hamda o‘tkazishda pedagogik va axborot texnologiyalaridan keng foydalanish, o‘qitish mazmuniga mos dasturiy ta’minotini ishlab chiqish, ularni о ` quv jarayoniga joriy etish asosiy vazifalardan hisoblanadi. Ushbu vazifalarni dolzarbligini e’tiborga olgan holda «Informatika» fanini o‘qitishda grafik organayzer lardan foydalanish holatini o‘rganish, tahlil etish, ulardan samarali foydalanish metodikasini, mos uslubiy tavsiyalarni ishlab chiqish zarur. F.Zokirova , D.Ro’ziyeva kabi olimlar tomonidan o‘qitish jarayonida pedagogik va axborot texnologiyalaridan foydalanish ta’limiy imkoniyatlari o‘rganilgan.[16,18] Lekin informatikani o’qitishda grafik organayzerlardan foydalanishni uzluksiz ta’lim tizimining barcha bo’g’nlarida qo’llash borasidagi ilmiy tadqiqotlar yetarlicha o’rganilmagan. H ozirgi kunda o ’qitish da grafik organayzerlardan foydalanish uning mazmun mohiyatini bilish muhimdir. Uning ta’limda qo’llanilishi esa o’quv jarayonini samaradorligini oshirish yo’llaridan biri bo’lib hisoblanadi. Shu jihatdan olganda ishning muammosi dolzarb hisoblanadi. Ishning obyekti . o’quv yurtlarida informatikani o’qitishda grafik organayzerlarni qo’llash jarayoni , ularni amaliyotga joriy etish va foydalanish. Ishning predmeti . o’quv jarayonida informatikani o’qitishda grafik organayzerlarni qo’llash va undan foydalanish muammolari va istiqbollari . 4

Bitiruv malakaviy ishining asosiy maqsadi: - informatikani o’qitishda grafik organayzerlarni qo’llash imkoniyatlarini aniqlash; Buning uchun quydagi vazifalarni amalga oshirish lozim: - zamona viy pedagogik texnologiyalarni informatikani o’qitish jarayoniga ko’maklashish samaradorligi bo’yicha ishlarni tahlil etish; - grafik organayzerlar ning tuzilishi va imkoniyatlarini o’rganish ; - grafik organayzerlar ni informatikani o’qitish jarayoniga foydalanish bo’yicha ko’rsatmalar tayyorlash. Ishning ilmiy yangiligi : grafik organayzerlarni informatikani o’qitish jarayoniga ko’maklashish samadorligini aniqlash va undan foydalanish bo’yicha ko’rsatmalar ishlab chiqish. Ishning nazariy ahamiyati 1 . O’qitish jarayoniga ko’maklashishga yo’naltirilgan grafik organayzerlarni informatikani o’qitishda foydalanish bo’yicha ko’rsatmalar va tamoyillari aniqlangan; Ishning amaliy ahamiyati 1. Ish natijasidan akademik litsey, kasb-hunar kollejlari, hamda oliy o’quv yurtlarida foydalanish mumkin. 5

I BOB. INFORMATIKA VA UNI O'QITISHNI TASHKIL ETISH 1. 1 Axborotlashgan jamiyat haqida. Kompyuter texnikasi va axborot texnologiyalarining keskin rivojlanishi turli xil axborotdan foydalanishga qaratilgan va axboro tlashgan jamiyatning rivojlanishiga turtki bo‘ldi. Axborotlashgan jamiyat haqida olimlar turlicha fikrdalar. Yapon olimlarining hisoblashlaricha, axborotlashgan jamiyatda kom- pyuterlashtirish jarayoni odamlarga ishonchli axborot manbayidan foydalanish, ishlab chiqarish va ijtimoiy sohalarda axborotni qayta ishlashni avtomatlashtirishning yuqori darajasini ta’minlashga imkon beradi. Jamiyatni rivojlantirishda harakatlantiruvchi kuch moddiy mahsulot emas, balki axborot ishlab chiqarish bo‘lmog‘i lozim. Moddiy mahsulotning esa tannarxi ancha qimmat bo'ladi. Bu uning qiymatida innovatsiya, dizayn va marketing ulushining oshishini anglatadi. Axborotlashgan jamiyatda nafaqat ishlab chiqarish, balki butun turmush tarzi ham o‘zgaradi. Bu jamiyatning sanoat jamiyatidan farqi shundaki, axborotlashgan jamiyatda intellekt, bilimlar ishlab chiqiladi va iste’mol etiladi. Shuning uchun bu jamiyatda aqliy mehnat darajasi oshadi. Insondan ijodiy qobiliyat talab etiladi, bilimlarga ehtiyoj oshadi. Axborotlashgan jamiyatning moddiy va texnologik negizini kompyuter texnikasi va kompyuter tarmoqlari, axborot tex- nologiyalari, telekommunikatsiya aloqalari asosidagi turli xil tizimlar taslikil etadi. Axborotlashgan jamiyat — faoliyat ko'rsatuvchilarning ko’pchiligi axborotni, ayniqsa uning oliy shakli bo‘lmish bilimlarni ishlab chiqish, saqlash, qayta ishlash va iste’molchilarga yetkazib berish bilan band bo‘lgan jamiyatdir. 6

Rivojlangan mamlakatlarda axborotlashgan jamiyat negizlari asta-sekin namoyon bo‘lmoqda. Istalgan turar joy turli elektron uskunalar va kompyuterlashgan moslamalar bilan jihozlanmoqda. Axborotlashgan jamiyatda insonlar faoliyati asosan axborotni qayta ishlashga qaratiladi, moddiy ishlab chiqarish va energiya ishlab chiqarish esa mashinalarga yuklanadi. Axborotlashgan jamiyatga o‘tishda kompyuter va telekom munikatsiya axborot texnologiyalari negizida yangi axborotni qayta ishlash sanoati yuzaga keladi. Axborotlashgan jamiyatning quyidagi xususiyatlarini ko‘rsatish mumkin:  axborot inqirozi muammosi hal etilgan, ya’ni axborot mo‘l- ko‘lligi va axborot taqchilligi o‘rtasidagi ziddiyat yechilgan;  boshqa zaxiralarga qiyoslanganda axborot ustuvorligi ta’minlangan;  jamiyat rivojlanishining asosiy shakli axborot iqtisodiyoti bo‘ladi;  eng yangi axborot texnika va texnologiyalari yordamida avtomatlashtirilgan hoida bilimlarni hosil qilish, saqlash, qayta ishlash va foydalanish jamiyati shakllanadi;  axborot texnologiyasi inson faoliyatining barcha sohalarini qamrab olib, global xususiyatga ega bo‘ladi;  butun insoniyat tarixining axborot birligi shakllanadi;  zamonaviy axborot vositalari yordamida har bir insonning axborot zaxiralariga erkin kirishi amalga oshadi. Ijobiy tomonlardan tashqari salbiy oqibatlarni ham ko‘rsatish mumkin:  ommaviy axborot vositalarining jamiyatga tobora ko‘proq ta’sir ko‘rsatishi;  axborot texnologiyalari odamlar va tashkilotlarning shaxsiy hayotini buzib yuborishi;  sifatli va ishonchli axborotni tanlash muammosining mavjudligi;  ko‘pgina odamlarning axborotlashgan jamiyat muhitiga moslashishining qiyinligi;  axborotlarni qayta ishlash bilan shug'ullanuvchi odamlar va iste’molchilar orasida muammolar vujudga kelishi xavfi. AQSH, Yaponiya, Angliya, Germaniya kabi axborot sanoati rivojlangan 7

mamlakatlarni axborotlashgan jamiyat deyish mumkin. Jamiyatning rivojlanishi natijasida inson, guruh, jamoa va tashkilotning faoliyati uning qay darajada axborotlashganiga va shu axborotdan oqilona foydalanishga bog‘liq bo‘lib qolmoqda. Yangi faoliyatni boshlashdan oldin, shu faoliyat to‘g‘risida katta hajmga ega bo‘lgan ma’lumotlami to'plash va uni qayta ishlash, tushunib yetish va tahlil qilish kerak bo‘ladi. Bu vazifalarni bajarish uchun esa maxsus texnik vositalarni jalb qilish kerak. Axborot hajmining oshib ketishi natijasida axborotni to‘la tushuna olmaslik holati vujudga keladi. Har kuni paydo bo‘layotgan yangi axborot oqimida to‘g‘ri yo‘nalishni tanlash qiyinlashib boradi. Katta hajmdagi axborotlarning paydo bo'lishiga quyidagilar sabab bo‘ladi:  ilmiy tadqiqot va tajriba konstruktorlik ishlariga bag‘ishlangan hujjatlar, hisobotlar, dissertatsiyalar, ma’ruzalar sonini yuqori sur’atda ko'payishi;  insoniyat faoliyatining turli sohalariga bag'ishlangan davriy nashrlar sonining doimiy ravishda ko'payishi;  magnit tasmalariga yozilgan va kommunikatsiya tizimiga kiritish qiyin bo‘lgan turli ma’lumotlarning paydo bo‘lishi. Yuqoridagi sabablar natijasida axborot inqirozi (portlashi) yuzaga keladi. Bu inqirozning asosiy ko‘rinishlari quyidagicha:  insonning axborotni qabul qilish, qayta ishlash imkoniyati bilan katta hajmdagi axborot o‘rtasida ziddiyat paydo bo‘lmoqda. Masalan, umumiy bilimlar hajmi awal asta-sekinlik bilan o'zgardi, lekin 1900-yildan boshlab bilimlar to‘plami har 50 yilda ikki martaga ko‘paydi, 1950-yilga kelib har 10 yilda, 1970-yilga kelib 5 yilda va 1990-yildan boshlab esa har yili bilimlar to'plami ikki martaga ko‘paymoqda;  axborotni to‘g‘ri qabul qilishga xalal beruvchi me’yoridan ortiq axborotlar paydo bo‘lmoqda;  axborotning tarqalishiga xalaqit beradigan iqtisodiy, siyosiy va boshqa ijtimoiy to'siqlar yuzaga kelmoqda. Yuqoridagi sabablarga asosan quyidagi holat paydo bo‘ladi: dunyoda juda katta 8

hajmga ega bo‘lgan axborot manbayi yaratilgan, lekin undan insonlar to‘liq foydalanish imkoniyatiga ega emaslar. Axborot inqirozi jamiyat oldiga bu ziddiyatni bartaraf etish yo‘llarini topish vazifasini qo‘ydi. Faoliyatlarining turli sohalariga elektron hisoblash mashinalarini (EHM), axborotni saqlash, qayta ishlash va uzatish zamonaviy qurilmalarini qo‘llash bilan insoniyat jamiyatida yangi evolutsion jarayon boshlandi. Bu jarayon axborotlashtirish jarayoni deb ataladi. Jamiyatni axborotlashtirish — axborot zaxiralarini shakl lantirish va undan foydalangan holda jamiyatning axborol iste’molini optimal to‘yintirishga qaratilgan ijtimoiy-iqtisodiy va ilmiy-texnik jihatdan tashkil qilingan jarayondir. Axborotlashtirish jarayonining tarixi AQSH da 1960-yillar- dan, Yaponiyada hamda G‘arbiy Yevropa mamlakatlarida 1970- yillardan boshlangan. Jamiyatni axborotlashtirish zamonaviy ijtimoiy jarayonning tarkibiy bir qismidir. Bu atama oldin ishlatib kelingan «jamiyatni kompyuterlashtirish» atamasini siqib chiqarmoqda. 0‘zaro yaqin bo‘lgan bu atamalar bir-biridan farq qiladi. Jamiyatni kompyuterlashtirishda asosiy yo‘nalish sifatida kompyuterning texnik bazasini takomillashtirish va tatbiq etish masalalari ko‘riladi. Jamiyatni axborotlashtirishda esa insoniyat faoliyatining har bir sohasida to'liq ishlatiladigan ishonchli, mukammal va zamonaviy bilimlarni olishga qaratilgan tadbirlar majmuasiga asosiy e’tibor beriladi. Shuning uchun «jamiyatni axborotlashtirish» tushunchasi «jamiyatni kompyuterlashtirish» tushunchasiga nisbatan kengroq tushuncha hisoblanadi. «Jamiyatni axborotlashtirish» tushunchasida urg‘uni texnik qurilmalariga emas, balki ijtimoiy-texnik jarayonning mohiyatiga va maqsadiga berish kerak. Axborotlashgan jamiyatga o‘tish davridagi yuqorida ko‘rsatilgan muammolarni hal qilishdan tashqari yana bir muammo — insonni tayyorlash borasidagi vazifani ham hal qilish kerak. Inson katta hajmdagi axborotni qabul qilishga va qayta ishlashga qodir bo‘lishi, zamonaviy qurilmalarda, usullarda va texnologiyalarda ishlay olishi kerak bo‘ladi. Undan tashqari, yangi ish sharoitida bir odamning axborot bilan ta’minlangani boshqa odamlarning axborot bilan ta’minlanganligiga bog‘liq bo‘lib qoladi. Shuning uchun insonning axborotlarni to‘plashda va qayta ishlashda o‘zi mustaqil ish olib borishi yetarli bo‘lmay qoladi. Buning uchun u jamoa bilimlari 9

asosida tayyorlanadigan va qabul qilinadigan qarorlar asosida ishlaydigan yangi texnologiyani o‘rganishi kerak. Bu esa insondan ma’lum darajada axborot bilan ishlash madaniyatini talab qiladi. Axborot madaniyati — axborot bilan maqsadga yo‘naltirilgan faoliyat olib borish va axborotni to‘plash, qayta ishlash hamda uzatish uchun kompyuter axborot texnologiyalaridan, zamonaviy texnik vositalaridan, usullaridan foydalana olish mahoratidir. Axborot madaniyati umumiy madaniyatning bir qismi sifatida insonni axborotlar oqimida to‘g‘ri yo‘l topishi uchun xizmat qiladi. Axborot madaniyati insonning ijtimoiy tabiati bilan bog‘liq bo‘ladi. U insonning ijodiy qobiliyati mahsuli bo‘lib, quyidagilarda:  texnik qurilmalar (telefonlar, shaxsiy kompyuterlar va kompyuter tarmoqlari) ni ishlatish ko‘nikmasida;  o‘z faoliyatida kompyuter axborot texnologiyalarini ishlatish qobiliyatida;  turli manbalar (davriy nashrlar va elektron kommuni- kasiyalar)dan axborotlarni olish, uni kerakli shaklda ko‘rsatish hamda samarali ishlatish mahoratida;  axborotni analitik qayta ishlash asoslarini bilishida;  turli axborotlar bilan ishlash qobiliyatida o‘z aksini topadi;  o‘z faoliyat sohasidagi axborot to‘plamining xususiyatlarini bilishida. Axborot madaniyati kibernetika, informatika, axborot naza- riyasi, matematika, ma’lumotlar bazasini loyihalash nazariyasi va boshqa fanlarning bilimlariga tayangan holda paydo bo‘ladi. Axborot madaniyatining tarkibiy qismi bu yangi axborot texnolo giyalarini bilishdan va ularni qo‘llashdan iborat bo‘ladi. Jamiyatning axborot imkoniyatlari: •Axborot zaxiralari •Axborot mahsulotlari va xizmat ko‘rsatish •Axborot mahsulotlari va xizmat ko‘rsatish bozori Axborot zahiralari. Moddiy ishlab chiqarishga yo'naltirilgan sanoat jamiyatida bir necha asosiy 10

iqtisodiy zaxira turlari ma’lum, ya’ni: Moddiy zaxiralar — ijtimoiy mahsulot ishlab chiqarish jarayonida foydalanish uchun mo’ljallangan mehnat predmetlari yig'indisidir, masalan, xomashyo, materiallar, yoqilg‘i, energiya, yarimtayyor mahsulotlar, detallar va hokazolar. Tabiiy zaxiralar — kishilarning moddiy va ma’naviy ehtiyoj- larini qondirish uchun jamiyat tomonidan foydalaniladigan tabiat obyektlari, sharoitlaridir. Mehnat zaxiralari — jamiyatda ishlash uchun umumiy ma’lu- mot va kasbiy bilimlarga ega kishilardir. Moliyaviy zaxiralar — davlat yoki tijorat tuzilmalari ixtiyorida bo‘lgan pul mablag‘laridir. Energetika zaxiralari — energiya quwati mavjud mahsulotlar, masalan, ko‘mir, neftp mahsulotlari, gaz, gidroenergiya, elektr energiyasi va hokazolar. Axborotlashgan jamiyatda yuqorida ko‘rsatilgan an’anaviy zaxiralarga nisbatan axborot zaxiralariga e’tibor ortadi. Axborot zaxiralari awal ham mavjud bo'lsa ham, ularni iqtisodiy yoki boshqa kategoriyaga kiritish, ta’rif berish kabi ishlar bajarilmagan edi. Jamiyatni axborotlashtirishda muhim tushunchalardan biri axborot zaxiralari tushunchasidir. Axborot zaxirasi tushunchasiga oid bir nechta maqolalar, monografiyalar va boshqa ishlan malar yozilgan. Bularga asoslanib, quyidagi ta’rifni keltiramiz. Axborot zaxiralari — hujjatlar va hujyatlar to‘plamlari, axborot tizimlari (kutubxona, arxiv, fond, ma’lumotlar banklari, boshqa axborot tizimlari)dagi hujjatlar va hujjatlar to‘plamlaridir. Axborot zaxiralaridan axborot mahsulotlarini yaratishda manba sifatida foydalaniladi. Axborot mahsuloti insonning aqliy faoliyati natijasi bo‘lib, u fizik xususiyatga ega bo‘lgan hujjatlar, maqolalar, dasturlar, kitoblar va boshqalar ko'rinishida ifodalangan bo‘lishi kerak. Axborot mahsuloti — muayyan va mavhum shakllarda tarqatish uchun ishlab chiqaruvchi tomonidan tayyorlangan axborotlar to‘plamidir. Axborot mahsuloti boshqa mahsulotlar kabi xizmat ko‘rsatish usuli bilan 11

tarqatiladi. Xizmat ko‘rsatish — inson va tashkilotlarning turli xil mahsulotlarga bo‘lgan ehtiyojini qondirish maqsadida odamlarning va muassasalarning ishlab chiqarishga qaratilmagan faoliyati natijasidir. Axborot xizmat ko‘rsatish — axborot mahsulotlarini foydalanuvchiga yetkazib berish va undan olish xizmatidir. Axborot xizmat ko'rsatish ma’lumotlar bazasi bo‘lgandagina kompyuter yoki kompyutersiz shakllarida tashkil qilinadi. 1.2. K ompyuterning dastur ta’minoti haqida ma’lumotlar Kompyuterning ishlashi uchun zarur bo’lgan barcha dasturlarni bir so’z bilan dastur ta’minoti deb yuritiladi. Dastur ta’minoti: - sistemali dasturlar; - amaliy dasturlar; - dasturlash tillari va boshqalarga bo’linadi. Sistemali dasturlar kompyuterning barcha qurilmalarini, sistemalarini o’z’aro bog’liqli holda ishlashini, hamda foydalanuvchi bilan kompyuter orasidagi muloqotni osonlikcha tashkil etishni ta’minlaydi. Kompyuterni mikroelektron (fizik) va dasturiy manbalarini samarali taqsimlash, boshqarish uchun mo’ljallangan o’ta yuqori satxdagi dasturga operasion sistema deyiladi. Sistemali dasturlar turiga operatsion sistemalar kiradi. Hozirgi kungacha turli operatsion sistemalar yaratilgan bo’lib, ularga misol tariqasida MS DOS, UNIX, DRD, WARP, Windows XP, Macintosh va boshqalarni keltirib o’tish mumkin. Amaliy yoki standart dasturlar foydalanuvchi tomonidan ma’lum bir turdagi ishni bajarishda qo’llaniladigan dasturlar to’plamidir. Boshqacha aytganda ular qatoriga Microsoft office dasturlari paketini keltirish mumkin. Bu dasturlar paketiga MS Word, MS Excel, MS Access, Power Point va boshqalar kiradilar. Dasturlash tillari foydalanuvchi uchun istalgan bir masalani dastur tuzish orqali kompyuterda hal etish imkonini beradi. Dasturlash tillari qatoriga Beysik, Paskal, Ada, Prolog, SI, Delphi, Clipper, FoxPro, Oracle, HTML, Visual Basic for 12

$Aplication va boshqalar kiradi. Fizik, matematik masalalarga dastur tuzishda asosan o’quv jarayoni uchun muljallangan dasturlash tillari Beysik, Paskal, SI, Delphilardan keng foydalaniladi. Iqtisodiy masalalarni hal etishda Clipper, FoxPro, Oraclelarni ishlatish maqsadga muvofiq. HTML, Front Page, Java Script, Visual Basic for Aplication tillari kompyuter uchun Web sahifalar, elektron ma’ruzalar va qo’llanmalar yaratishda ishlatilishi mumkin. Shaxsiy kompyuterlar uchun operatsion sistemalar. Shaxsiy kompyuterning ishlashi uchun eng avvalo uning xotirasida operatsion sistema qismlari o’rnatilgan bo’lishi lozim. Dastlabki paytlarda sakkiz razryadli shaxsiy kompyuterlar yaratilgan bo’lib, ular uchun birinchi operatsion sistema CP/M-80 (Control Programm for Microcomputers, ya‘ni mikrokompyuterlar uchun boshqaruvchi dasturlar) nomi bilan yuritilgan. Microsoft (Maykrosoft) kompaniyaining asoschisi va prezidenti Bill Geyts rahbarligidagi bir guruh mutaxassislar tomonidan 16 razryadli shaxsiy kompyuterlar uchun MS DOS (Microsoft Disk Operation System-Maykrosoftning Diskli Operatsion Sistemasi) 1981 yilda yaratildi. Keyingi paytlarda bu operatsion sistemaga o’zgartirishlar, qo’shimchalar kiritilib, tez-tez yangilandi va bir qancha versiya (variant) lari kompyuterlarda qo’llanilmoqda. MS DOS shaxsiy kompyuter ishga tushirilishi zahoti avtomatik tarzda uning tezkor xotirasiga yuklanadi. Yuklash jarayoni muvaffaqiyatli tugallansa, ekranda C:\  ko’rinishidagi taklif belgisi chiqadi. Bunday belgi joylashgan satrga buyruqlar satri deyiladi. Klaviatura yordamida foydalanuvchi tomonidan kiritiladigan barcha buyruqlar shu satrda yoziladi va har bir buyruq “Enter” klavishini bosish bilan yakunlanadi. Foydalanuvchi biron bir axborotni MS DOS ning buyruqlaridan foydalanib kompyuterda saqlashi, zarur bo’lganda uni o’zgartirishi, qog’ozlarda chop etishi va boshqa ishlarni amalga oshirishi mumkin. Ixtiyoriy belgilar ketma-ketligining xotirada biror nom bilan saqlangan sohaga fayl deb yuritiladi. Faylning to’liq nomi ikki qismdan iborat bo’lib, unda fayl nomi va nuqta bilan ajratib yozilgan faylning kengaytmasi yoziladi. Masalan, Command.com, 13$

Informatika o’qitishda grafik organayzerlardan foydalanish

26.09.2019

0

1521.919921875 KB

Похожие