Immun tizim va immunologik reaktivlik - Tibbiyot - Slaydlar

Immun tizim va immunologik reaktivlik

Yuklangan vaqt:

18.12.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

15.8779296875 KB

Ko'chirib olish

Immun tizim va immunologik reaktivlik Reja: 1. Immunitet nazariyasi. 2. Immun tizim haqida tushuncha. 3. Immunologik reaktivlik.

1. Immunologik spesifiklik (maxsuslik) fenomeniga aloqador gipotezalarni ikkita guruhga bo‘lish mumkin: instruktiv va selektiv. Instruktiv nazariya faol boshlanishni antigen va passivlikni antitelo bilan bog‘laydi. K.Landtshteyner fikricha antigen determinanti globulinning to‘liq shakllanishi paytida uning molekulasida bo‘ladi va komplementar antitelo shakllanishida matritsa sifatida qatnashadi. Bevosita (to‘g‘ridan-to‘g‘ri) matritsa nazariyasi 1930-1940 yillarda F.Gaurovis va L.Poling tomonidan qo‘llab quvvatlangan va uchlamchi globulinlarni antigen ishtirokida paydo bo‘lishi jarayonlarini izohlab beradi. Biroq bu nazariya nega paydo bo‘ladigan antitelolar kiritilgan antigenga nisbatan sezilarli darajada ko‘p bo‘lishini va immunologik xotira aynan nimani hisobiga shakllanishini izohlab bera olmaydi. Bundan tashqari oqsillar spesifikligi qat’iy kodlanganligi va nukleotidlarning DNK xromosomasida tashqi muhit omillari ta’sirida funksiyasini buzmasdan yoki to‘liq yo‘qotmasdan buzilmasligi haqidagi qoidaga zid hisoblanadi. Selektiv nazariyaga ko‘ra (P.Erlix) antitelo hosil qiluvchi xudayralarning yuzasida kiritilgan antigenga komplementar yon zanjirlar mavjud. Antigenning shunday strukturasi bilan o‘zaro ta’sirida uning qabul qilinishi va yangi moddalarning kompensator sintezlanishiga olib keladi. N.K.Erne (1956) tabiiy tanlanish nazariyasini ilgari surgan va antitelalar to‘plami organizmda avvaldan bo‘ladi. Bu Erlixning yon zanjirlar nazariyasiga mos keladi. F.Bernet barchasini umumlashtirib klonal-seleksion nazariyasini yaratadi. Uni mohiyati antitelolarning xilma-xilligi ularning sintezi uchun ma’sul bo‘lgan lokuslardagi somatik mutatsiyalar tufayli sodir bo‘ladi.

Oxirgi paytlarda immunoglobulinlar variabel sohasi qatorining davomiyligini o‘rganish natijasida antitelolar xilma-xilligi hujayra apparatida genetik kodlanagan bo‘lib nasldan naslga berilishi aniqlandi. Bu embrional liniya nazariyasiga asos bo‘ldi. 2. Immunologik funksiyani maxsus organ, to‘qima va hujayralar tizimi amalga oshiradi. Uning uchun o‘ziga xos jihati butun tana bo‘ylab joylashgan, qon oqishi bilan uning hujayralarining doimiy ravishda butun tana bo‘ylab aylanishi har bir antigenga qarshi spesifik (maxsus) bo‘lgan turlicha antitelolar ishlab chiqarishi xususiyatidir. Immun tizimning boshqa tizimlardan xarakterli belgilari: - Genetik, o‘zinikini, genetik, “begona” dan differensiatsiyalash. - Begona antigen bilan birlamchi kontaktini xotirada saqlash. - Immunokompetent hujayralarning klonal tashkil topishi va bu alohida hujayra klonining ko‘plab antigen determenetlarining aynan bittasiga javob qaytarilishida ko‘rinadi. Sut emizuvchilar limfoid organlari va to‘qimalari ayrisimon bez, taloq, limfa tugunlari, limfa follikulalari guruhi (ya’ni peyer blyashkalari va boshqa limfoid yig‘ilmalar, suyak iligi va periferik qondagi limfotsitlar yagona immunitet organini tashkil etadi. Odamlarda bu diffuz organlarning umumiy massasi 1.5-2 kg ni tashkil etadi. Limfoid hujayralarning umumiy soni 10¹² tani tashkil etadi. Bu hujayralar mikrofaglar bilan birgalikda immunologik javobning eng muhim tiplarini, jumladan antitelolar ishlab chiqarish va begona substansiyalarni tanib oluvchi va mutatsiyaga uchratuvchi sensebillangan limfotsitlarni to‘planishini amalga oshiradi. 3. Hozirgi paytda maxsus reaksiyalarning oltita xili ma’lum bo‘lib aynan shulardan immunologik reaktivlik shakllanadi.

1). Antitelo ishlab chiqarish. 2). Giper suzuvchanlikning o‘ta tezkor tipi. 3). Gipersezuvchanlikning sekinlashgan tipi. 4). Immunologik xotira. 5). Immunologik tolerantlik. 6). Idiotip-antidiotipik o‘zaro ta’sir. Shuningdek, fagotsitoz va komplement bilan birgalikda immunologik reaktivlikni tashkil qiladi. Noospesifik ximoya omillari esa quyidagilar: Fagotsitoz, komplement, interferonlar va limfokainlar qoplamalarning o‘tkazmaslik xususiyati, to‘qimalarning bakteratsid substansiyalari, fermentlar gidrolizatlari, lizotsim, properdin. Immun javob tushunchasi immunologik reaktivlik termini bilan mos keladi. Har ikkalasi antigenga qarshi reaksiyani nazarda tutadi. A antigenga qarshi anti-A antitelolari, B antigenga qarshi esa maxsus maxsus anti -B antitelolari ishlab chiqariladi va har biri faqat shu mos antigen bilan o‘zaro ta’sirlashadi. O‘z navbatida noospesifik himoya omillarini noospesifik (nomaxsus) immunologik reaktivlik deb atab bo‘lmaydi. Chunki hech qanday mahsus javob yuz bermaydi. Teri qoplamasi mikrob bor yo‘qligidan qat’iy nazar o‘tkazmaslik xususiyatga ega va unga mikroorganizmlar tushganda yuqoridagi maxsus yuqoridagi xususiyati kuchaymaydi. Teri qoplamasi sekretlarining bakteritsidligi oshqozon shirasining kislotaliligi, lizotsim ishlab chiqarilishi mikro organizmlarning tushishiga, ko‘p-ozligiga bog‘liq emas. Komplementning komponentlaridan biri antitelo molekulasiga birikadi va antigen saqlovchi hujayraning lizisga uchrashini ta’minlaydi. Biroq komplement ishlab chiqarish antigen kiritilishiga qarshi javob reaksiyasi hisoblanmaydi.

Immunologik nazoratning oxirgi vaqtlarida ochilgan mexanizmlari allogen ingibitsiya, nosingen stvol hujayralarning inaktivatsiyasi va maxus hujayralar-tabiiy killerlarning o‘smalarga qarshi faolligi o‘ziga xos o‘rin tutadi. Bu fenomenlar, o‘ziniki va “begona” ni birlamchi tanib olish toifasiga kirib, genetik “begona” bo‘lgan hujayralarning ko‘payishiga to‘sqinlik qiladi.

Asosiy adabiyotlar 1. Вербицкий А.А., Алешкевич В.Н и др. Микробиология и иммунология. Учебное пособие Минск-2019. 2. Salimov X. va boshqalar. Epizootologiya. Darslik. Toshkent, 2016 yil . Xorijiy adabiyotlar 1. Fenner’s. Veterinary Virology (United States of America 2016 year). 2. M.Jackson Veterinary clinical pathology. America 2010 year. Qo‘shimcha adabiyotlar 1 . Mirziyoyev SH.M. Erkin va farovon demokratik O‘zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz. Toshkent, “O‘zbekiston” NMIU, 2017. – 29 b. 2. Mirziyoyev SH.M. Qonun ustuvorligi va inson manfaatlarini ta’minlash yurt taraqqiyoti va xalq farovonligining garovi.“O‘zbekiston” NMIU, 2017.– 47 b. 3. Mirziyoyev SH.M. Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz. “O‘zbekiston” NMIU, 2017. – 485 b. 4. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 7 fevraldagi “O‘zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo‘yicha harakatlar strategiyasi to‘g‘risida” gi PF-4947-sonli Farmoni. O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2017 y., 6-son, 70-modda. 5. Bazarov X.K., Abdulakimova A.B. Veterinariya virusologiyasidan o ‘ quv qo ‘ llanma. Samarqand 2016 y. 6. Самуйленко А.Я., “Инфекционная патология животных” Т ом 1 Москва 2009. 7. Петров Р.В. Иммунология. Учебник. Москва 1983 й

O'xshashlar

Immun tizim haqida tushuncha

Hujayra immuniteti haqida tushuncha

Serologik reaksiyalarning immunodiagnostikada qo’llanilishi

Immun sistemasiga baho berish usullari va ularning amaliy ahamiyati. Vaksinalar va immun zardoblar

Stomatologik tizim va majmualar