Yalangto’sh Bahodir - Tarix - Slaydlar

Yalangto’sh Bahodir

Yuklangan vaqt:

26.11.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2172.37890625 KB

Ko'chirib olish

Mavzu : Yalangto’sh Bahodir Yalangtoʻsh Bahodir (Yalangtoʻshbiy, Yalangtoʻshbiy otaliq, Abdulkarim Yalangtoʻshbiy Bahodir Boyxoji oʻgʻli) . U 1576 – yili Nurota hokimi oilasida tug’ilgan bo’lib, Olchin urug’i peshvolaridan bo’lgan Boyxojibiyning o’g’li bo’lgan . Boyxo’ja o’zbek olchin oilasidan bo’lgani uchun o’g’liga Bahodir ismini o’zbekcha qo’ydi.

 Yalangtoʻsh Bahodir Buxoroda tugʻilgan.  Yalangtoʻsh Bahodir oʻzbeklarning olchin urugʻidan boʻlgan.Uning otasini esa Boyxoʻja deb ataganlar, Otasi oʻgʻli bilan mashhur naqshbandiy yoʻnalishing soʻfiylik rahnomosi Mahdumi Aʼzam (1461-1542) avlodi — Xoʻja Hoshim Dahbetiyning shogirdlari boʻlishgan. KELIB CHIQISHI

• YALANGTO’SH BAHODIR DASTLAB BUXORO XONI ABDULLAXON II NAZARIGA TUSHAGAN VA UNING HOMIYLIGIDA 1590-1593-YILLARDA MAXSUS HARBIY MAKTABDA O’QIGAN . U O’ZINING DAVLAT OLDIDAGI XIZMATLARI EVAZIGA 1593-1595- YILLARDA BULUNG’UR , LOYISH, KATTAQO’RG’ONDA TUMANBOSHI LAVOZIMIDA FAOLIYAT YURITGAN.U BUXORO MADRASASINI TAMOMLAB , ARAB VA FORS TILLARINI YAXSHI EGALLAGANDAN SO’NG , 1595-1598-YILLARDA BOG’DODDA TA’LIM OLDI.

• Boqi Muhammadxon ashtarxoniyning vafotidan soʻng 1605 yilda Yalangtoʻsh dastlab Vali Muhammadxonni qoʻllab- quvvatladi, soʻngra, 1611 yilda, boshqa Ashtarxoniylar hukmdori Imomqulixonni qoʻllab-quvvatlagan holda unga qarshi chiqdi . Natijada 1612 yilda yangi xon Yalangtoʻshni Samarqand amiri , keyinroq esa otaliq qilib tayinladi.

HARBIY XIZMATLARI  1611-yil Imomqulixonni taxtga oʻtqazishda faol qatnashgan. Shundan soʻng Yalangtoʻsh Bahodirning mavqei ortgan, u Samarqandni 1626-yildan amalda mustaqil idora eta boshlagan. Unga otaliq unvoni berilgan. Yalangtoʻsh Bahodirning oʻz qoʻshini boʻlib, atrofdagi tumanlarga bosqinchilik yurishlari natijasida juda katta moddiy mablagʻ toʻplagan. Yalangtoʻsh Bahodir Buxoro xonligining barcha harbiy amaliyotlarida faol ishtirok etgan

 1640-yil Imomqulixon Moskvaga elchilar orqali noma yoʻllab, unda Rus davlatini qalmiqlarga qarshi qurashida Yalangtoʻsh Bahodir boshchiligida 12 amir va katta qoʻshin yuborishga tayyor ekanligini bildirgan. 1642-yil Imomqulixonning koʻzi koʻr boʻlib qolganda Yalangtoʻsh Bahodir va boshqalar amirlar Balxdan Nadr Muhammadni keltirib taxtga oʻtqazishgan. Nadr Muhammad Yalangtoʻsh Bahodirga Kobul atrofidagi DaraiSuf viloyati, Moʻlgʻon, Kahmerdni hamda tulkichi, sayqanchi, zirangi, kilachi, hazoranikudariy qabilalarini oʻtovlari bilan qoʻshib iqto tarzida inʼom etgan.

• Yalangtoʻsh Bahodir qatʼiyligi va harbiy pragmatizmi bilan ajralib turardi va botir unvonini qoʻlga kiritdi. • 1612 -yilda u Imomqulixon askarlariga boshchilik qilib Toshkent va Turkistonni qoʻlga kiritdi. • 1612 -yilda Imomqulixon askarlariga etakchi qilib qozoq xoni Esimxonga qarshi jangga joʻnatdi. • 1614 -yilda Xurosonga, 1618-yilda esa Hirotga yurish qildi. 1620-yillarda Ashtarxoniylar davlatining janubiy chegaralarini himoya qilgan holda hozirgi Afg'oniston hududida janglar olib bordi. • 1621 -yilda Tursun sultonning qozoq jangchilari hujumini qaytarish chogʻida ashtarxoniylar lashkari bosh qoʻmondoni boʻldi • 1628 -yilda Imomqulixonning buyrugʻiga koʻra qozoq Abuli Sultonni Toshkentda yakson qildi va uni Qashqarga qochishga majbur qildi. • 1636 -yilda Imomqulixon qoʻshini Yalangtoʻsh boshchiligida Sayramga yurish qildilar, atrofidagi qozoq qabilalariga hujum qildilar. Yurish Dashti Qipchoq choʻllarigacha choʻzildi.

SHERDOR MADRASASI

Yalangtoʻsh Bahodir yangi inshootlar qurilishi va sanʼatni qoʻllab-quvvatlashdagi hissasi bilan ham mashhur. Samarqandning qoq markazida Registon maydonida Yalangtoʻsh Bahodir yordami bilan Sherdor madrasasi qurildi, pirovardida ushbu inshoot tarixiy va madaniy yodgorlik boʻlib qoldi. Sherdor madrasasi devorida forsiy-tojik tilida yozilgan yozuvlardan birida aytiladiki, „amir-lashkarboshi, adolatli Yalangtoʻsh Bahodir“ uning asoschisi boʻlgan.

TILLAKORI MADRASASI

 Tillakori madrasa , Samarqanddagi meʼmoriy yodgorlik . Registon ansamblida Ulugʻbek davrida bunyod etilgan Mirzoyi karvonsaroyi oʻrnida Samarqand hokimi Yalangtoʻshbiy Bahodir Madrasa va jome masjid qurdirgan . Karvonsaroy asosi ustiga Madrasa , hujralar oʻrnida peshtoq gumbazli masjid joylashgan. Dastlab "Yalangtoʻshbiy kichik madrasasi" deb nomlangan. Keyinchalik masjid bezagida boshqa bir obida qurilishiga yetadigan miqdorda oltin sarflangani uchun "tillakori" ( tilladan ishlov berilgan) deb yuritila boshlagan. Tilla Qori madrasasidan shahar jome masjvdi va Madrasa sifatida foydalanilgan.

MAXDUMI A’ZAM • Maxdumi A’zam qabri oldidagi maqbara Samarqanddagi xonlarning buxorolik amirlaridan bo‘lmish Yalangtush Bahodur bey (uning shohi — Muhammad Hoshim, Mahdumi A’zamning nevarasi payg‘ambarimiz qarindoshlari oila a’zolaridan hisoblangan) tomonidan qurdirilgan.

O'xshashlar

O’zbekistonning tarixiy shaharlari 2

Temuriylar nasl-nasabi

Temuriylar yozma manbalarida Markaziy Osiyo

‘’Temur tuzuklari’’da davlat boshqaruvi tartiblari

Buyuk tarixiy shaxs Amir Temur-bizning sha'n-shavkatimiz, g`urur iftixorimizdir