logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Tarix
  4. XX asrning ikkinchi yarmi - XX asr boshlarida Sharqiy Yevropa davlatlari

XX asrning ikkinchi yarmi - XX asr boshlarida Sharqiy Yevropa davlatlari

Yuklangan vaqt:

08.06.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

4846.3623046875 KB
Ko'chirib olish
XX asrning ikkinchi yarmi- XX asr boshlarida Sharqiy Yevropa davlatlari Shimoliy Yevropa             G'arbiy Yevropa          Janubiy Yevropa       Sharqiy Yevropa "SHARQIY YEVROPA" Markaziy va Janubi-Sharqiy Yevropa mamlakatlari: Polsha, GDR, Vengriya, Ruminiya, Chexoslovakiya, Yugoslaviya, Albaniya Yugoslaviya va Albaniyada kommunistlar kurashsiz ustunlik qildilar. Polshada Krayov armiyasi kommunistlarga qarshi terrorni qo'zg'atdi va 1948 yilga kelib ular qarshilikni repressiyalar bilan buzdilar. Ruminiyada P. Grozu SSSR bilan yaqinlashishni boshladi. 1948 yilda Chexoslovakiyada mamlakat fuqarolar urushi yoqasida edi. Mudofaa vaziri kommunistlarga qarshi kurashishdan bosh tortdi va prezident Benesh hokimiyatdan voz kechdi. I. Tito haqidagi sovet karikaturasi 1947 yil Komintern o'rniga kompartiyalar faoliyatini muvofiqlashtirgan Kominformburo paydo bo'ldi. Ammo Yugoslaviyada kommunistlar mustaqillikka da'vo qilishdi. I.Tito va G.Dimitrov I.Stalinning roziligisiz Bolqan xalqlari federatsiyasini tashkil etish to'g'risida kelishib olishdi. G.Dimitrov tez orada vafot etdi va I.Stalinning g'azabi I. Titoga tushdi. Bunga javoban I.Tito o'z kompartiyasida SSSRning barcha tarafdorlarini hibsga oldi. I.Stalin uni fashist deb e'lon qildi. Urushdan keyingi dastlabki yillarda Sharqiy Yevropa davlatlarida ijtimoiy- iqtisodiy va siyosiy rivojlanish xususiyatlari DEMOKRATIK REJIMLARNI TIKLASH KO'P PARTIYAVIYLIKNI TIKLASH KATTA YER EGALIGINI YO'Q QILISH HARBIY JINOYATCHILARNI JAZOLASH KONSTITUTSIYALARNI QABUL QILISH MONARXIYALARNI YO'Q QILISH HOKIMIYATNING VAKILLIK ORGANLARIGA O'TISHI 1947-1950-yillarda – kommunistlarning hokimiyatga kelishi, totalitar sotsializmning shakllanishi SIYOSIY TIZIMDAGI O'ZGARISHLAR Ko'p partiyaviylikni tugatish. Kommunistik partiyalar qo'lida hokimiyatning jamlanishi Partiya va davlat apparatlarini birlashtirish Hokimiyatni taqsimlash printsipidan voz kechish SSSR misolida ommaviy repressiyalar Rasmiy ravishda e'lon qilingan huquq va erkinliklarga rioya qilinmadi. Sharqiy Yevropa SSSR changalida. Gollandiyalik karikatura IQTISODIYOTDAGI O'ZGARISHLAR Sanoat va moliyani to'liq milliylashtirish Og'ir sanoatning ustun rivojlanishiga qaratilgan tezlashtirilgan sanoatlashtirish Yerni milliylashtirmasdan kollektivlashtirish (yakka tartibdagi fermer xo'jaliklarini kooperativlar bilan almashtirish) Bozor iqtisodiyoti o'rniga rejalashtirilgan iqtisodiyotni tasdiqlash O`IYoK 1949 yil 25 yanvar – O'zaro Iqtisodiy Yordam Kengashini (O`IYoK)tashkil etish Страны – члены СЭВ 1955 yil may-Varshava shartnomasi tashkiloti tashkil etildi Болгария Венгрия Румыния Польша СССР Чехословакия ГДР АлбанияV. Molotov va G. Jukov Varshava shartnomasini imzolaydilar 1953 yil GDRdagi siyosiy inqiroz Berlin. 1953 yil 17-iyun. Urushdan keyingi yillarda Vengriya Matyash Rakoshi. Vengriya mehnatkashlar partiyasi Bosh kotibi Yanosh Kadar. Taniqli kommunist Islohotchilar rahbari Bosh vazir Imre Nad 1956 yil Vengriyadagi xalq isyoni IMRE NAD HUKUMATINING TADBIRLARI Siyosiy partiyalar faoliyatini tiklash va ularning vakillarini hukumatga kiritish Kooperativlarning o'z-o'zini tarqatib yuborishi Yangi mustaqil kasaba uyushmalarini yaratish Partiya tashkilotlari faoliyatini tugatish Vengriyaning Varshava tashkilotidan chiqishi to'g'risida qarori 1956 yil-N. S. Xrushchevning KPSSning XX qurultoyidagi nutqi-Sharqiy Yevropada aks etgan Stalin shaxsiga sig'inishni rad etish demokratiyani tiklashni qo'llab-quvvatlovchi harakatlarning paydo bo'lishida namoyon bo'ldi. 1956 yil-Polshada stalinistlar namoyishni otishdi, ommaviy ish tashlashlar natijasida V.Gomulka hokimiyatga qaytdi. Vengriyada I. Nagy o'zgarish siyosatini boshladi, ammo M. Rakoshi uni egallab turgan lavozimlaridan ozod qildi. SSSR M. Rakoshining chetlatilishiga va Y. Kadarning qaytishiga erishdi. Ammo norozilikni to'xtata olmadi.Budapesht aholisi Stalin yodgorligini buzmoqda Vengriya sotsialistik ishchi partiyasi bosh kotibi Yanosh kadar 1950-yillarning o'rtalari-1960-yillarning oxiri-siyosatdagi o'zgarishlar OMMAVIY REPRESSIYALARNI TO'XTATISH,ULARNING QURBONLARINI QISMAN REABILITATSIYA QILISH QISHLOQ XO'JALIGIDA MAJBURIY KOOPERATSIYA SHAKLLARINI YUMSHATISH KICHIK BIZNES UCHUN CHEKLOVLARNI QISMAN OLIB TASHLASH QATTIQ MA'MURIY IQTISODIY BOSHQARUVNING ZAIFLASHUVI Ba'zi mamlakatlarda SSSRda Stalin rejimini tanqid qilish xavotirga sabab bo'ldi. Ularning rahbarlari tanqidni ularga o'tkazish imkoniyatidan xavotirda edilar. Ular nafaqat Moskva va ba'zi Sharqiy Yevropa mamlakatlaridagi o'zgarishlarni qo'llab- quvvatlamadilar, balki o'z pozitsiyalarini egallashga harakat qildilar.60-yillarning boshlarida Ruminiya o'z mustaqilligini e'lon qila boshladi. Albaniya SSSR bilan aloqalarni uzdi. 1980 yil iyul-sentyabr-Polshada siyosiy inqirozning boshlanishi. "Birdamlik" harakati "Birdamlik" kasaba uyushmasi rahbari Lex Valensa mitingda General Voytsex Yaruzelskiy harbiy holat joriy etilganligini e'lon qiladi Chexoslavakiya Aleksandr Dubchek KPC Markaziy qo'mitasining birinchi kotibi (1968 yil yanvar-avgust) 1968 yil aprel KPS DASTURI JAMIYATNI DEMOKRATLASHTIRISH PRAGA BAHORIERKIN BOZORNI JORIY ETISH IQTISODIYOTNI MEXANIZMLASHTIRISH 1968 yil A. Dubchek boshchiligidagi KPSNING yangi rahbariyati demokratik o'zgarishlar zarurligini e'lon qildi. 1968 yil aprel-Markaziy qo'mita plenumi "inson yuzi bilan sotsializm"qurish rejasini qabul qildi.1968 yil may- KPS hokimiyat monopoliyasini bekor qilishni talab qilgan namoyishlar to'lqini mamlakat bo'ylab tarqaldi. Tez orada bo'lib o'tgan saylovlarda islohotlar tarafdorlari g'alaba qozonishdi. L. Svoboda va A. Dubchek "Praga bahori" 1968 yil 21 avgustda SSSR, GDR, Polsha, Bolgariya, Vengriya qo'shinlari Chexoslovakiyaga kiritildi. 1968 yil 21 avgustda ichki ishlar boshqarmasi qo'shinlari CHSSR hududiga kirdi. KPC rahbariyati hibsga olingan. Keyin boshlang'ich tashkilotlar muddatidan oldin Kongress o'tkazdilar va islohotchilar Markaziy qo'mitasini sayladilar. SSSR bosimi ostida qurultay natijalari bekor qilindi. 1969 yil aprel A. Dubchek iste'foga yuborildi, G. Gusak esa Chexoslovakiya rahbari bo'ldi.Praga ko'chalarida sovet tanklari Praga bahori BOZOR MUNOSABATLARI CHEKLASH IQTISODIYOTNI BOSHQARISHDA MA'MURIY BUYRUQBOZLIK USULLARGA QAYTISH DISSIDENTLARNING PAYDO BO'LISHI VA ULARNI TA'QIB QILISH BOSHLIQLARNING SHAXSIYATIGA SIG'INISHNI SHAKLLANTIRISH1970 – yillar-1980 – yillarning oxiri-totalitarizmning kuchayishi SANOATNI YANGILASH MAQSADIDA G'ARB MAMLAKATLARIDAN KREDIT OLISH TASHQI QARZNING PAYDO BO'LISHI IQTISODIY RIVOJLANISH SUR'ATLARINING PASAYISHI REJALASHTIRILGAN VAZIFALARNI BUZISH1970-yillarda iqtisodiy ahvolning yomonlashishi. IJTIMOIY MUAMMOLARNING PAYDO BO'LISHI: ISHSIZLIK, INFLYATSIYA, TOVAR TANQISLIGI Millatlararo nizolarni hal qilish Tinchlik yo'li: Chexiya va Slovakiya (1.01.1993) Yugoslaviyaning maxsus yo'li YFRI prezidenti Iosif Broz Tito "O'ZINI O'ZI BOSHQARADIGAN SOTSIALIZM" САМОУПРАВЛЕНИЕ ТРУДОВЫХ КОЛЛЕКТИВОВ ВЫБОРНЫЕ СОВЕТЫ РАБОЧИХ ПЕРЕДАЧА ПЛАНИРОВАНИЯ ИЗ ЦЕНТРА НА МЕСТА BOZOR MUNOSABATLARIGA E'TIBOR Qishloq xo'jaligida ½ - yakka tartibdagi tadbirkorlarDEMOKRATIYANING YETISHMASLIGI BIR PARTIYALI REJIM PARTIYA RAHBARINING CHEKSIZ SHAXSIY KUCHI TITO - STALIN TO'QNASHUVI Yugoslaviyaning maxsus yo'li I BOSQICH SOTSIALIZMNI YANGILASH HARAKATI SIYOSIY ERKINLIKLARNI E'LON QILISH KO'P PARTIYAVIYLIKNI TIKLASH ERKIN SAYLOVLAR II BOSQICH AHOLI NAMOYISHLARI PAYTIDA KOMMUNISTLARNI HOKIMIYATDAN CHETLASHTIRISH HUKMRON PARTIYALARNING O'Z-O'ZINI TARQATIB YUBORISHI SAYLOV MUXOLIFAT G'ALABASI Dramaturg Vatslav Gavel. Chexoslovakiya Kasaba uyushmasi xodimi Lex Valensa. Polsha Sotsiolog Jele Jelev. Bolgariya RUMINIYADAGI VOQEALAR 1989 yil dekabr Buxarest. Ruminiya Ruminiya Prezidenti Nikolay Chaushesku 80-yillarda Sharqiy Yevropada "Baxmal inqiloblari" to'lqini tarqaldi. SSSR endi birodarlik rejimlarini qo'llab-quvvatlay olmadi. 1990 yil- L.Valensa Polsha prezidenti bo'ldi. 1990 yil-Vengriya rahbari K.Gross bo'ldi. U kommunistik partiyani sotsialistik partiyaga aylantirdi. “ Baxmal inqiloblari" 1990 yil-Bolgariyada dissident J. Jelev prezident bo'ldi. 1989 yil Chexoslovakiyada V. Gavel hokimiyatga keldi. 1989 yil GDRda E. Xoneker iste'foga ketdi. 1990 yilgi saylovda XDS (Germaniya birlashuvi tarafdorlari) g'alaba qozondi. 1989 yil dekabr-Ruminiya diktatori N. Chaushesku ag'darildi. 80-yillarning oxiri – Sharqiy Yevropaning deyarli barcha mamlakatlarida demokratik islohotlar boshlandi. Xorvatiya, Bosniya Gersegovinada yashagan serblar bu davlatlarni Serbiyaga qo'shilishga undadi. QUROLLI TO'QNASHUVQurolli yo'l: Yugoslaviya 1991 yil yoz-Yugoslaviyaning parchalanishi Sloveniya Xorvatiya Makedoniya BOSNIYA VA GERSEGOVINA . YUGOSLAVIYA (SERBIYA VA CHERNOGORIYA) Slobodan Miloshevich 1990 -1997 yillarda Serbiya Respublikasi prezidenti (Yugoslaviya Ittifoq Respublikasi tarkibida). 1997 -2000 yil Yugoslaviya Ittifoq Respublikasi prezidenti Millatlararo nizolarni hal qilish Serbiyada 1990-yillarning boshida Yugoslaviyaning parchalanishidan keyin sodir bo'lgan ko`plab voqealar shuningdek, 1999 yilda NATO harbiy kuchlarining aralashuviga olib kelgan bir qator etnik mojarolar va fuqarolik urushlari Miloshevich nomi bilan bog'liq. Ushbu nizolarning kelib chiqishda ba'zi tarixchilar Miloshevichni asosiy aybdor deb bilishadi. Boshqalar uning harakatlarida hech qanday jinoiy tarkibiy qismni ko'rmaydilar va uni, shuningdek, u boshqargan va manfaatlarini qattiq himoya qilgan mamlakatni AQSh va NATO tomonidan o'zboshimchalik qurboni deb bilishadi. 1992-1997 yillar Bosniya va Gersegovina urush o'chog'i БОСНИЙЦЫ СЕРБЫ ХОРВАТЫ Yugoslaviya ittifoqi tomonidan qo'llab-quvvatlanadigan serblar tomonidan hududning 70 foizini egallab olinishi va Yagona Serbiya Respublikasining tashkil etilishi harakatlari Xorvatlarning ajralib chiqishga urinishi BMT tinchlikparvar kuchlarini ishga tushirish Bosniya armiyasi 1995 yilda serblar pozitsiyalarini egallab oldi. Serblar tomonidan Srebrenitsa shahrini bosib olish musulmonlar uchun xavfsizlik zonalari Serbiya pozitsiyalarini tanlab bombardimon qilish uchun BMTning NATOga murojaati 1995 yil noyabr oyida AQSh vositachiligida AQShning Daytona shahrida Bosniya va Gersegovina Respublikasini konfederatsiyaga aylantirgan bitim imzolandi. Hududning 51 foizi serblar nazorati ostida qoldi.. YUGOSLAVIYANING PARCHALANISHI 1999 yilda AQSh boshchiligidagi NATO BMTning ruxsatisiz Yugoslaviyaga qarshi tajovuzni amalga oshirdi – "hal qiluvchi kuch“ operatsiyasi. 2008 yil 17 fevralda Serbiya tarkibida Kosovo avtonom viloyati mustaqil davlat tashkil etilganligini e'lon qildi . Sotsializmning qulashi oqibatlari 1. Atlantikadan Uralgacha demokratiyani tasdiqlash. 2. Sovet blokining qulashi. 3. Sharqiy Yevropaning G'arb bilan integratsiyalashishga intilishi. Yangi davlatlar Belarus Bosniya va Gersegovina Latviya Litva Makedoniya Moldova Rossiya Slovakiya Sloveniya Ukraina Xorvatiya Chexiya Estoniya 1992 yil 7 - fevral - Yevropa ittifoqini tuzish bo'yicha Maastrixt shartnomalarini imzolashYEVROPA ITTIFOQINING SHAKLLANISHI NATONING KENGAYISHI NATONING KENGAYISHI O'z-o'zini nazorat qilish uchun savollar va topshiriqlar 1. Urushdan keyingi birinchi yillarda Sharqiy Evropa mamlakatlarida ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy rivojlanishning o'ziga xos xususiyatlari qanday? 2. 2. Sharqiy Evropa mamlakatlarida sotsializm qurilgan yillardagi inqirozlar va ijtimoiy mojarolarga misollar keltirasizmi? 3. 3. Nima uchun SSSRda qayta qurish Sharqiy Evropa mamlakatlaridagi inqiloblarga turtki bo'ldi? 4. 4. Sharqiy Evropa mamlakatlarida demokratik inqiloblarning xususiyatlari qanday? 5. 5. Sharqiy Evropa mamlakatlari zamonaviy xalqaro munosabatlar tizimida qanday o'rin tutadi?

O'xshashlar

XIX asr oxiri XX asr boshlarida Italiya
XIX asrning oxiri XX asrning boshlarida xalqaro munosabatlar
XIX asr oxiri XX asr boshlarida Shimoliy Afrika
XX asr boshlarida amalga oshirilgan ilmiy ekspeditsiyalar
XIX-asr oxiri XX-asr boshlarida Rossiya Qrim urushidan so’ng ahvoli