Xitoy. Xitoy va O‘zbekiston munosabatlari - Tarix - Slaydlar

Xitoy. Xitoy va O‘zbekiston munosabatlari

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

487.5 KB

Ko'chirib olish

Kirish: 1 Xitoy xalq respubliokasi haqida umumiy tafsilot. 2. Xitoy xalq respublikasi iqtisoiyoti 3. O’zbekiston Xitoy diplamatik aloqalarda. 4. Xulosa: 1Reja.

Xitoy xalq Respublikasi Xitoy Xalq Respublikasi. Poytaxti — Pekin shahri. BMT aʼzosi. Xitoy Gʻarbiy Osiyoda joylashgan boʻlib, maydoni 9,6 mln. km 2 ni tashkil etadi. Osiyodagi yirik davlat hisoblanadi, jahonda esa maydoni jihatidan Кanada va Rossiyadan keyin 3-oʻrinda turadi. Xitoy quruqlikda 14 davlat bilan chegaradosh, ular: Afgʻoniston , Butan , Myanma(Birma) , Hindiston , Qozogʻiston , Qirgʻiziston , Laos , Moʻgʻuliston , Nеpal , Pokiston (talash hudud boʻlgan Кashmir), KXDR,Rossiya, Tojikiston va Vyеtnam. Chegaralarning umumiy uzunligi 22 117 km. Dengiz boʻylab esa Shimoliy Koreyadan Vyetnamgacha, Gʻarbiy Xitoy dengizi, Koreys koʻrfazi, Sariq dengiz va Janubiy Xitoy dengizi, Tayvan oroli bilan Tayvan boʻgʻozi orqali 14 500 kilometr uzunlikda tutashgan. Xitoyni 1949-yildan Kommunistlar partiyasi boshqarib keladi. Xitoy faqat bir partiyali mamlakat hisoblanadi. 2

DAVLAT TUZUMI • Davlat tuzumi. X. — xalq respublikasi. Amaldagi konstitutsiyasi 1988 y. 4 dek.da qabul qilingan; 1988, 1993, 1999 y.larda ayrim tuzatishlar kiritilgan. Konstitutsiyaga koʻra, Xalq vakillari Umumxitoy majlisi (XVUM) davlat hokimiyatining oliy organi. XVUM davlat boshligʻi — XXR raisi (2003 y.dan Xu Szintao) va uning oʻrinbosarlarini saylaydi. Krnun chiqaruvchi hokimiyatni XVUM amalga oshiradi. XVUM provinsiya, muxtor rn, markazga boʻysunuvchi shaharlar va qurolli kuchlar tomonidan saylanadigan deputatlardan iborat. XVUMning doimiy ishlovchi organi Doimiy qoʻmitadir. XVUM vakolat muddati 5 y. Ijroiya hokimiyatni Davlat kengashi (hukumat) amalga oshiradi. U XVUM va uning doimiy qoʻmitasi oldida hisob berib turadi. Davlat kengashining vakolat muddati 5 y. 3

XITOY TARIXI. • Xitoyliklar o`z davlatini "Chjungo" deb atashadi, xitoy tilidan tarjima qilganda "Markaziy davlat" - degan ma’noni anglatadi. Qadimiy Xitoy aholisi o`z vatanini butun olamni markazi deb hisoblashgan. Xitoyliklar o`zini "xan" deb atashadi, qadimiy Xan sulolasi avlodi deb bilishadi. • Xitoy quruqlikning 7%ini egallovchi dunyoning yirik davlatlaridan biridir. Sharqdan qarbga uzunligi 5700 km, shimoldan janubga 3650 km, quruqlik chegarasining uzunligi 21500 km, dengiz bilan chegarasining uzunligi 15000 km. Mamlakatning umumiy maydoni 9.596.960 km2. • Xitoy quruqlikda shimoli-sharq va shimoli-g`arbda Rossiya bilan, shimolda Mongoliya bilan, shimoli- sharqda KXDR bilan, shimoli-g`arbda Qozog`iston va Qirg`iziston bilan, g`arbda Pokiston, Tojikiston, Afg`oniston bilan, janubi-g`arb va janubda Hindiston bilan, janubda Myanma, Vetnam, Butan, Nepal, Laos bilan chegaradosh. • . •

Xitoy sohillari sharqda Sariq dengiz va Sharqiy Xitoy dengizi, janubda Janubiy Xitoy dengizi suvlari bilan yuvilib turadi. Orollar bilan birgalikda sohil bo`yining uzunligi 18000 km.dan ortiq. • Xitoy janubida ikkita alohida ma’muriy rayonlari - 150 yildan ortiq Buyuk Britaniya mustamlakasi bo`lgan Syangan (Gonkong), 1557 yildan Portugaliyaning sobiq mustamlakasi bo`lgan Aomin (Makao) joylashgan. Shartnomaga muvofiq 50 yil mobaynida ular Xitoy tarkibida "bir mamlakat - ikki tizim" tamoili asosida mustaqil iqtisodiyotni yuritishadi. • Tayvan oroli (maydoni 36 000 km2, aholisi 22 mln.kishi) - Xitoy provinsiyasi bo`lib materikdan kengligi 150 km bo`lgan bo`g`oz bilan ajralgan. Amalda bu "yangi sanoatlashgan mamlakat" rivojlangan iqtisodga ega bo`lib, mustaqil siyosat olib bormoqda. • •

XXR ning iqtisodyoti. • Itisodiyoti] • Xitoy Xalq Respublikasi aholisining soni boʻyicha dunyoda birinchi oʻrinda turadi. 2009 yil maʼlumotiga koʻra, Xitoy Xalq Respublikasi aholisi 1,329 mlrd kishini (Syangan MAR va Tayvan provinsiyasi, Aomen rayonidan tashqari) tashkil etdi. U hozirda dunyo aholisining 21 % ni tashkil etmoqda. Xitoy aholisining oʻrtacha zichligi 1 kv.km. ga 137 kishini tashkil etadi. Xitoy aholisi uning hududi boʻylab bir tekisda joylashmagan boʻlib, Sharqiy Xitoyning dengiz oldi rayonlarida aholining zichligi 1 kv.km. ga 410 kishidan ortiq aholi toʻgʻri kelsa, Markaziy Xitoyda aholining zichligi 1 kv.km. ga 200 kishidan ortiq toʻgʻri kelsa, gʻarbiy Xitoyning togʻli hududlarida bu koʻrsatkich 1 kv.km. ga 20 kishidan ham kam kishi toʻgʻri keladi.

Iqtisodyotda kutilmagan natijalar. • Xitoy iqtisodiyoti kutilganidan ko'ra yaxshiroq holatda • Yanvar oyida XXR ning eksport hajmi 25% ga import hajmi yillik sarhisobda 29% ga oshdi. Bunga oy taqvimi bo'yicha yangi yilning yanvarga emas, fevralga to'g'ri kelagni ham qisman sabab bo'ldi. Ya'ni ishchi kunlari o'tgan yili 1 oyga ko'p bo'ldi.

Umuman olganda bu mamlakatning ham ichki ham tashqi bozorlarida talab oshganini bildiradi. Tahlilchidarning ta'kidlashicha, iqtisodiyotning asosiy harakatlantiruvchi kuchi davlat bo'lib qolmoqda. Xitoyning ananaviy iqtisodiy modeli eksport va davlat sektoriga qaratilgan. 2008-2009 yillari ro'y bergan ichtisodiy inqiroz vaqtida tashqi bozorlarda talabning susayishi sabab davlatning iqtisodga aralashuvi yanada faollashdi. Ammo shu bilan bir vaqtning o'zida Pekin ichki talabni ham rag'batlantirishga harakat qilmoqda. Bu borada qator yutuqlarga ham erishildi. Yanvarda inflyatsiyani yillik sarhisobda 2% ga tushdi. Kreditlash hajmlari 15,9% ga o'sib 1,07 trln. Yuanni (133 mld. • •

Xitoy sanoati va maxsulotlari.

O’zbekiston Xitoy diplomatik aloqalarda. • O’zbekiston – Xitoy munosabatlari XXR O’zbekiston Respublikasi mustaqilligini 1991 yil 27 dekabrda tan olgan. 1992 yil 2 yanvarda diplomatik aloqalar o’rnatilgan. Ikki tomonlama hamkorlik ko`lami barcha jabhalarni qamrab olgan. Bu munosabatlar zaminida mamlakat rahbarlari o’rtasida o`rnatilgan o`zaro ishonchli va do`stona rishtalar yotadi. Tomonlar shuningdek SHHT doirasida ham doimiy ravishda o`zaro oliy darajadagi uchrashuvlar va tashriflar amalga oshirib turishadi. O’zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimov 1992, 1994, 1999, 2005 va 2011 yillarda XXRga tashrif buyurgan. 2001 va 2006 yillarda SHHT doirasida Shanxay shahrida o`tgan sammitda va 2008 yil avgust oyida Pekin shahrida bo’lib o’tgan 29-Olimpiada o’yinlarining ochilish marosimlarida ishtirok etgan.

Aloqalar bardaomliligi. Javob tariqasida XXR rahbarlari Szyan Szemin (1996 y) va Xu Szintaolar (2004 va 2010 y) O`zbekistonga tashrif buyurishgan. O’zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A. Karimovning 2011 yil 19-20 aprel kunlari Xitoyga amalga oshirgan davlat tashrifi o’zbek-xitoy munosabatlarini sifat jihatdan yangi darajaga olib chiqishda muhim ahamiyat kasb etdi. 1994 yilda o’rnatilgan Savdo-iqtisodiy bitimga ko’ra, ikki mamlakat o’rtasidagi hamkorlikni rivojlantirish uchun eng qulay savdo rejimi o`rnatildi. O’zbekiston Respublikasi Davlat statistikasi qo’mitasining ma’lumotlariga ko’ra, 2010 yil ikki tomonlama tovar ayirboshlash $2085,3mln yetgan bo’lsa, shundan $ 899,9 mln eksportni va $1185,4 importni tashkil etdi.

O’zbekiston hududida Xitoy sarmoyasi asosida jami 347 ta korxona faoliyat yuritayotgan bo’lib, ulardan 57 tasi 100% Xitoy kapitali asosida tashkil qilingan. Tashqi iqtisodiy aloqalar va savdo vazirligida 64 ta Xitoy kompaniyasi akreditatsiya qilingan. Iqtisodiy hamkorlikning asosiy sohalari sifatida ikkitomonlama savdo, yengil sanoat, qishloq xo’jaligi mahsulotlarini qayta ishlash, informatsion texnologiyalar tashkil etadi. Madaniy va fan-tehnikaviy hamkorlik jadallik bilan rivojlanmoqda. 2003 yilda Xitoyning Chanchun provinsiyasida oltinchi jahon haykaltaroshlari forumi doirasida uchbu davlatda birinchi bor o‘zbek millati vakiliga - Kamoliddin Behzodga bag`ishlangan haykal ochildi. 1998 yil “O’zbek-Xitoy” va 2007 yilda “XXR-Markaziy Osiyo” do’stlik jamiyatlari tashkil etilgan bo’lib, hozirga qadar o’z faoliyatlarini olib borishmoqda. 2010 yil iyunda SHHT doirasida “Buyuk ipak yo’li – tinchlik yo’lida sayohat” xalqaro ko’rgazmasini o’tkazish uchun Chjan Deguan boshchiligida Xalqaro muammolarni tadqiqot qilish fondi delegatsiyasi O’zbekistonga tashrif buyurdi. Ta’lim sohasidagi hamkorlik jadal rivojlanmoqda, bunga misol qilib talabalar, amaliyotchilar va vazirliklar orasidagi o’quv kurslarni keltirish mumkin. Turizm sohasida esa 2009 yilda O’zbekturizm va Xitoy milliy turizm ma’muriyati o’rtasida o’zaro anglashinuv memorandumi imzolandi. 2010 yildan boshlab O’zbekistonga guruh bo’lib sayohat qilish statusi taqdim etish masalasidagi dastlabki amaliy harakatlar boshlandi.

ETIBOTINGIZ UCHUN RAHMAT.

O'xshashlar

Qadimgi Xitoy

Xitoy sivilizatsiyasi

O’rta asrlarda Xitoy

Qadimgi Xitoy davlati va huquqi

Xitoy xalq respublikasi tarixi