Selung'ur g'or makoni - Tarix - Slaydlar

Selung'ur g'or makoni

Yuklangan vaqt:

25.11.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1222.197265625 KB

Ko'chirib olish

R E J A : 1 . S E L U N G ' U R N I N G G E O G R A F I K J O Y L A S H U V I 2 . S E L U N G ' U R N I N G O ' R G A N I L I S H I 3 . S E L U N G ' U R H A Q I D A F I K R L A R N I N G X I L M A -X I L L I G I Selung'ur g'or makoni

SELUNGUR GʻORI- Farg'ona vodiysi So'x tumanid agi qad. manzilgoh. S. gʻ. Farg'ona sh. Dan soliq. 1 00 km jan. gʻarbida, Haydarkonning gʻarbiy chekk asida. Bu ulkan gʻorning chuq. 120 m, 34 m va bal. 25 m. Arxeologik qazish ishlari 1980-yillar. dan bu yon olib borilyapti. G'orda 20-40 sm qalinlikdagi b eshta madaniy qatlam aniqlandi. Ular biron arxeol ogik qoldiqlarsiz toza qatlamlar (30–100 sm) bilan boʻlingan. Bu qilingan dalolat beradiki, ibtidoiy od amlar ushbu gʻorda 5-marta yashaganlar va vaqtva qti bilan oʻz maskanlarini uzoq muddatga tark etis hgan. Bu yerdan tosh qurollar, hayvon suyaklari qo ldiqlari va arxantrop tipidagi odam qoldiqlari (10 t a tish va. yelka suyagining boʻlagi) ning boy kollek siyasi topildi.

Selung'ur g'ori 1958 yili akademik A.P.Okladnikov tomonidan to pib o'rganilgan. Olim u erda arxeologik qazilmalar o'tkazib, topil gan tosh qurollarga qarab, g'or yuqori paleolit davrida, ya'ni bu ndan 40-30 ming yil burun ibtidoiy odamlar tomonidan o'zlashtir gan degan xulosaga keladi. Ammo 1980 yildan boshlab A.P.Okla dnikovning shogirdi, o'zbek arxeologi, O'zbekiston Fanlar A kademiyasining muxbir a'zosi U.Ismoilov g'orni qayta o'rgana boshladi. U.Ismoilov g'orning bir necha joyi da qazilmalar o'tkazib, toshdan ishlangan juda boy mehnat qurol lari va hayvon suyaklarini topdi.

Olim Selung'urda yashagan ajdodlarimizni g'orning qadimg i tosh davrining yuqori paleolit bosqichida emas, balki ashe l davrining bosqichida o'zlashtirganliklarini isbotladi. Selen g'ur g'ori tariximiz uchun benihoyat muhim yodgorlik. Bu makonda ajdodlarimizning suyak qoldiqlari ham topildi. An tropolog olimlar Seleng'ur suyak qoldiqlarining sinantropla rga zamondosh ekanligini aytmokdalar. Seleng'urning asosi y tadqiqotchisi U.Ismoilov esa g'or materiallarini qaytadan o'rganib, ularning yoshi yaqin bir mln yil atrofida bo'lishi k erak, degan xulosaga keldi. Seleng'ur odamning qoldiqlari Farg'ona vodiysidan topilgani uchun unga " Fergantrop" y a'ni "Farg'ona odami" degan shartli nom berish taklif qilin moqda. Seleng'urdagi ilmiy izlanishlar va u yerdan topilga n er yuzida odamning paydo bo'lishi muammosi yechimiga qo'shilgan ulkan hissa bo'lib, endilikda O'rta Osiyo hududid a odamzot ilk bor paydo bo'lgan mintaqalar qatoriga kirdi.

Selungʻurdagi suyak qoldiqlari

Selungʻur oʻrganilish vaqtida

Fargʻona vodiysidagi Selungʻur manzilgohidir. Te xnik-tipologik, paleontologik, kimyoviy (uran-ion usuli asosida hisoblash), palinologik, geologik, pa leoantropologik va boshqa usullar bilan yaxshi o'rganilganiga qaramay, yodgorlik materiallarini tahlil qilishda bir qator qarama-qarshiliklar mavj ud. birinchi va eng muhimi Selung'ur sanasi haqi dagi bahsli fikrlardir. Yodgorlikni o'rgangan tadqi qotchilar to'g'ridan-to'g'ri joyning sanasini 1,5 mi llion yil deb belgilagan.

Biroq, ko'pgina xorijiy adabiyotlarda u biroz yosh roq xronologik davrlarga tegishli degan fikrlar m avjud. Qayd etilgan chet el mualliflari Selung'ir q atlamlarini 300-250 ming yilga bo'lgan davrni ani qlaganlar. Yodgorlikdan topilgan antropologik ma teriallarni o'rganish ham bahs-munozaralarga sa bab bo'lishi mumkin. Chunki bu topilmalar archantroplarga xos xususi yat sifatida talqin qilinadi. Biroq, arxantrop atam asi o'tgan asrning 50-yillarida, shu jumladan gibb onlar ham qabul qilingan. Oxirgi yarim asr davo mida qilingan kashfiyotlar hominidlarning fizik ti plarini aniqroq aniqlash imkonini berdi va arxant rop atamasi ilmiy muolajadan olib tashlandi. Bu p aleantrop va neantrop atamalariga ham tegishli.

Ushbu ilmiy yangiliklarga ko'ra, endi archantrop atamasi inson ajdodlarining jismoniy turini bildir maydi. Selung'ur tadqiqotchilari yodgorlikning b archa madaniy qatlamlarini Ashel davriga tegishl i deb hisoblaydilar. Biroq, ba'zi ekspertlar Selun g'urni shunday deb so'roq qilishdi. "Selung'ur sanoatini Ashel deb talqin qilish jiddiy shubhalarni uyg'otadi: agar kolleksiyada haqiqiy qo'l asboblari bo'lmasa, Ashel haqida gapirish mu mkinmi?

Selungʻur tosh qurollari shakllari

Boshqa tomondan, xom ashyoning tabiati chaqmo qtosh (daryo shag'al) bo'lishi, maydalagichlarnin g mavjudligi, tipologik aniq yadrolarning yo'qligi, qisqa va katta asboblarning ko'pligi, ularga yaqin plastinka yoki asboblarning yo'qligi ko'rsatadi. Se lungʻur Oʻrta Osiyo materiallariga, ayniqsa Korat ov va Laxuti yodgorliklariga yaqin. Agar Selung'u rning barcha qatlamlari materiallari umumlashtir ilgan holatda olingan bo'lsa, unda bu bayonot yod gorlikning barcha besh qatlamining materiallari qatlamma-qavat sinchiklab o'rganilgunga qadar y agona to'g'ri xulosa bo'lib qoladi.

Bunda, Janubiy Tojikiston materiallari bilan solishtirganda, S elung'urda Mustafoga xos bo'lgan tosh buyumlarning ba'zi t urlari mavjud, hatto Selung'ur ham biroz arxaik ko'rinishga e ga. Selung'urni birinchi paleolit davriga xos yodgorlik sifatida k o'rgan holda, uni tosh emas, chaqmoqtosh madaniyatlari doi rasiga kiritish to'g'ri bo'lgan ko'rinadi. Biroq, bunday xulosa ga kelgan yuqoridagi mutaxassislar Selangorda bir qator qo'l bolg'alarining mavjudligidan bexabar ko'rinadi. Selung'ur qatlamlarining geologik qadimiyligi hali to'liq isbot lanmagan. U. I. Islomov va uning hamkasblarining maqolalar ida yodgorlik qatlamlari birinchi pleystosenga tegishli ekanli gi ishonch bilan ta'kidlangan. Biroq, buni tasdiqlovchi dalilla r etarli emas edi.

Palinologik va faunaviy materiallardan ko'rinib turibdiki, yo dgorlik materiallari o'rta pleystosen davriga tegishli. Toshd an yasalgan buyumlarning texnik-tipologik tahlili yodgorlik ning mutlaq sanasi haqida yetarli ma'lumot bermaydi. Biro q Selung'ur O'rta Osiyodagi eng qadimiy yodgorliklardan b iridir. Buni antropologik, paleontologik va arxeologik mater iallarning birgalikda topilishi va yuqori madaniy darajadan olingan travertin bo'lagidagi uran-ionini aniqlash natijalari dalolat beradi: 126 +/- 5 ming yil (LU-936). Achinarlisi shundaki, yuqorida tilga olingan ayrim munozar ali fikrlar yodgorlik materiallari bilan yaxshi tanish bo'lmag anlikdan kelib chiqqan tushunmovchiliklardan boshqa nars a emas. Shu bois yodgorlik materiallari butun dunyo olimla rini qiziqtirayotgan bir paytda bu haqda to'liq va aniq texni k-tipologik tip-varaqlarni ishlab chiqish zarur.

1. I S L A M O V U . I . , A R I P O V K . R . , K R A X M A L K . A . « O G E N E Z I S E I V O Z R A S T E P E Щ E R Ы I P E Щ E R N Ы X O T L O J E N I Y D R E V N E P A L E O L I T I C H E S K O Y S T O Y A N K I S E L - U N G U R » S A M A R K A N D , 1 9 9 2 2. I S L A M O V U . I . , K U L T U R A K A M E N N O G O V E K A S E N T R A L N O Y F E R G A N I , T. , 1 9 9 5 ; 3. N . O ʻ . X O L M A T O V. O ʻ R T A O S I Y O A R X E O L O G I Y A S I : T O S H B R O N Z A T E M I R S A M A R Q A N D 2 0 2 0Foydalanilgan adabiyotlar :

O'xshashlar

Farg'ona odami va Takalisoy makoni

Paleolit davrini oʻrganishda xalqaro hamkorlik

Toshkent vohasi so’nggi paleolit davri yodgorliklari

O‘zbekistonda paleolit davri arxeologiyasining o‘rganish bosqichlari

Janubiy Turkmaniston shaharlari