Paleolit davri - Oltuvay, Ashel, Muztey va soʻngi paleolit davrining oʻrganilishi va ahamiyati - Tarix - Slaydlar

Paleolit davri - Oltuvay, Ashel, Muztey va soʻngi paleolit davrining oʻrganilishi va ahamiyati

Yuklangan vaqt:

12.02.2025

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2185.5712890625 KB

Ko'chirib olish

Paleolit davri: Oltuvay, Ashel, Muztey va soʻngi paleolit davrining oʻrganilishi va ahamiyati

Olduvay davri  Olduvay davri. Bu davr Sharqiy Afrikaning Serengeti vodiysidagidastlabkio‘rganilganmakonnomibilanyuritiladi.Undanoldingid avr alohida bosqich sifatida ishlab chiqilmagan. Olduvay davriilkva rivojlangan bosqichlarga bo‘linadi. Olduvay makoni ilk paleolitdavrining yaxshi o‘rganilgan muhim yodgorligidir. Makon paleolitdavrining barcha bosqichiga oid 100 m dan iborat to‘rtta madaniyqatlamga ega. Dastlabki ikkitasi olduvay davriga, qolganlari ashel vaso‘nggipaleolitdavrigaoid.  KeniyadagiBaringoko‘li yaqinidagiChasovanya(Chasovanja)va Koobi Fora va OlorgMakonningilkbosqichigaoidmadaniyqatlamidanchopper,sferoid (uzunchoq) tosh qurollari topilgan. Bir tomoni urib sindiribyasalgan bunday tosh qurollarda kesish va chopish ishlari bajarilgan.Makonning keyingi rivojlangan bosqichda toshning ikkinchi tomoniuribsindiribyasalganchopping qurolipaydobo‘ladi.Budavrdatoshquroliyasashjarayonidahosilbo‘lganuchr indidanhammehnat quroli yasala boshlaydi. Shuningdek, yasalish usuli nisbatantakomillashgan kliver – qo‘lbolta va bifas – qo‘l cho‘qmori kabi toshqurollari paydo bo‘ladi va ulardan foydalanish ashel davrida hamdavometadi.

[][][][][][][][][][][][][][][][][][][][][][][][][][][][][][]  Afrikadagimakonlardanmuntazamtopilayotganashyoviymanbalarolduvaydavrigaoidma’lumotlardo irasinikengaytiribyubordi. esaylie (Keniya) makonlaridan eng qadimgiodamlar foydalanilgan olov izlari aniqlangan. Yodgorliklarda olovdakuyib, qizarib ketgan tuproq qatlami aniqlangan. Ushbu qatlamningsanasi kalibrli tekshirish natijalariga ko‘ra mil. avv. 1,5 mln yillikkaoid.Demakengqadimgiodamlarolovbilanilgaritaxminqilinganidananchailgari tanish bo‘lganekan.  OlduvaydavridaodamlarilkvataniAfrikahududidayashabqolmasdan, boshqa joylarga ham tarqaladi. Yaqin Sharq hududidagiUbeydiya(Isroil)yodgorligidantopilganchoppingvaharxiluchrindilarni tadqiqotchilar olduvay davrining o‘rta bosqichi bilansanalaydi.  Yevropada joylashgan yodgorliklardan topilgan tosh qurollarinitadqiqotchilarolduvaydavriningso‘nggibosqichigaoid,debhisoblaydi. Shiyyak I (Fransiya) makonidan topilgan tosh qurollaritaxminan1mlnyillikbilansanalangan.Yevropaqit’asiningengqadimgiodamlartomonidano‘zl ashtirilishito‘g‘risidaginisbatanishonchli ma’lumotlar Vallone (Fransiya) g‘oridan topib o‘rganilgan.Ushbumakonningquyiqatlamidagivillafrankfaunasiqoldiqlarisaqlanganmadaniyqatlam dantopilgankamsonlichoppervauchrindilarmil.avv.0,9mlnyillikbilansanalangan.Chopperishlanmasi ga ega tosh quroli topilgan Soleyyak (Fransiya), Izernya(Italiya),ShandaliyaI(Xorvatiya)makonlarihamyuqoridakeltirilganyodgorliklar bilan tengdoshligi yoki biroz yoshroq bo‘lishi taxminqilinadi.  Olduvay davrining so‘nggi bosqichida Sharqiy O‘rta yer dengizihududiga kelib joylashgan eng qadimgi odamlar, Kichik OsiyodanDardanellvaBosforbug‘ozlariorqaliBolqonyarimoroligao‘tib,Yevropaga tarqalgan. Ularning ikkinchi guruhi Yevropaga Gibraltarbug‘ozidan Priney yarim oroli tarqalgan. G‘arbiy yo‘nalish bo‘yichaeng qadimgi odamlarning ko‘chishi ashel davrining ilk bosqichidasodirbo‘lgan.

Ashel davri  Ashel davri. Bu davrda yer yuzida ikkita muzlik oralig‘i va ikkitamuzlik (gyuns-mindel – muzlik oralig‘i, mindel-muzligi, mindel-riss – muzlikoralig‘i variss-muzligi)davrlari faoliyatyuritgan.  Asheldavriningilkbosqichidayeryuziningiqlimiolduvaydavridagikabiissi q,o‘simlikvahayvonotdunyosiboybo‘lgan.Bundayqulayiqlimsharoitdae ngqadimgiodamlarningsoniko‘payib,yashashhududikengayibborgan.

Ashel davriga oidmakonlar  AfrikadantashqariYevrosiyoningko‘pjoyidantopibo‘rganilgan.Yevropaningsharqiyhud udidajoylashganVallone(Fransiya),Geydelberg(Germaniya),Verteshsellesh (Vengriya) Korolevo (Ukraina)va boshqa shu kabibir necha o‘nlab yodgorliklardan ashel davriga oid tosh qurollar vaarxantrop suyaklari topilgan. Kavkaz hududida ashel davrining ilkbosqichigaoid AynikabI, II, Muxkaykabiyodgorliklarmavjud.O‘rta  Osiyoning Selengur va Kuldara makonlari ham ashel davrining ilkbosqichigaoid.  Ashel davrining keyingi bosqichida ob-havo sovib, yer sharidanavbatdagimindel muzligiboshlangan.Iqlimningkeskinsovushiyeryuziningshimoliyqismidagio‘simlikva hayvonotdunyosimanzarasiningo‘zgartiribyuboradi.Issiqiqlimsharoitidayashaganha yvonlarningo‘rninisovuqqachidamliyirikjussali,jundor hayvonlar egallaydi. Ularni o‘ljaga tushirish uchun ibtidoiyodamlardan uyushqoqlik va epchillik talab etilgan  jamoa bo‘lib ovqilishzarurativasovuqiqlimsharoitidaolovdanumumiyfoydalanishibtidoiyodamlarn ing birlashishiga sababbo‘lgan. 

 1.Asheldavrinukleuslari2.Nukleusningyontomondanko‘rinishi  Asheldavridaengqadimgiodamlar yashagan kulbalarningiziTerraAmatamakoni(Ispaniya),Lazareg‘ori(Fransiya),Bilsingsleb enemakonlaridantopibo‘rganilgan.Ibtidoiyodamlar  g‘orning old tomonida, yog‘in va shamol tegmaydigan joyida barpoqilingan chaylalarda yashagan. Lazare g‘orida 3,5 m o‘lchamli chaylauyningo‘rnianiqlanib,ichkarisidao‘choqizlarisaqlanibqolgan.Toshdan terilgan o‘choqlar Terra Amata, Rigab g‘ori, Peshdel Aze(Fransiya), Torre in Petra (Italiya) kabi makonlarda saqlangan. G‘or- makonlarengqadimgiodamlarningyashashiuchunboshpanabo‘lishbilan birga, yirtqich hayvonlardan himoyalanuvchi panoh vazifasinihambajargan.

][][][[][][][][][]][[][]][[][][][][][][][][][] []  Ashel davrida eng qadimgi odamlar moddiy madaniyat sohasidakatta yutuqlarga erishadi. Tosh qurollarining turi ko‘payib, ulargaishlovberishusulimuntazamtakomillashibborgan.Yiriktoshqurolla rinifoydalanishsaqlanibqoladivakichikhamdaixchamqurollarningsoniko ‘payadi.  Asheldavriningo‘rtalaridanboshlabtoshquroligaishlovberishning levallua usuli vujudga keladi. Tosh quroliga retushlashyordamidaikkilamchiishlovberishusulipaydobo‘ladi.Levallua usuliga ko‘ra gardishsimon yoki toshbaqa zirhi shaklli nukleusdantosh bo‘lagi sindirib olingandan keyin retushlash orqali unga qaytaishlovberilgan.Retushlash,degandanukleusdansindiribolingantos hparchasiningtig‘iniuribsindirib,tekislashvao‘tkirlashtushuniladi. Bunday usuldan foydalanish boshlangandan keyin toshquroli takomillashib,turiko‘payadi.

[][][][][][][][][][][][][][][][][][][][][][][] []  Yevropaningg‘arbiyvamarkaziyhududidaklektonusulidayasalgan tosh qurollari tarqalgan. Klekton usuliga ega tosh quroliniyasash uchun konussimon nukleusdan foydalanilgan. Shuningdek,mazkur hududlarda mehnat quroli yasash uchun qayroqtosh hamishlatilgan.  Engqadimgiodamlaryog‘ochvasuyaklardanhamqurollaryasagan.Daraxtnovdasi danyasalganqurollarningkamsonlinamunalaribizgachayetibkelgan.Daraxtnovda sidanovquroli  – nayza,o‘simlikningildizinikovlabolishuchunso‘yilsifatidafoydalanilgan.Ovqurolin amunalariTorralba(Ispaniya),Klekton(Angliya),Laringen(Germaniya),Kalomba(Af rika)makonlaridantopilgan.Xususan,Klektonmakonidantissanovdasidanyasalga n

E’TIBORINGIZ UCHUN RAXMAT

O'xshashlar

Fargʻona soʻnggi paleolit davri

Toshkent vohasi so’nggi paleolit davri yodgorliklari

Ashel davri

O`rta Osiyodagi ibtidoiy manzilgohlari

Tosh davri tosh qurollarining yasalish texnikasi