O’zRFA qoshidagi Arxeologiya institutining tashkil etilishi - Tarix - Slaydlar

O’zRFA qoshidagi Arxeologiya institutining tashkil etilishi

Yuklangan vaqt:

17.12.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1964.978515625 KB

Ko'chirib olish

O’zRFA qoshidagi Arxeologiya institutining tashkil etilishi Reja: ① Arxeologiya institutining tashkil etilishi ② Arxeologiya instituti faoliyati ③ Arxeologiya institutining hamkorlik ishlari

 Y . G 'ulomov nomidagi S amarqand arxeologiya instituti - mintaqada arxeologik tadqiqotlarni muvofiqlashtiruvchi markazi bo'lgan O 'zbekiston R espublikasining davlat muassasasi hisoblanadi .  O'zbekiston arxeologiyasi rivojlanishining kelib chiqishi sharqshunoslar va tarixchilar V. L. Vyatkin, Y. G ’ ul o mov, M. E. Masson. Respublika arxeologiya fanining shakllanishida sovet arxeologlari S. P. Tolstov, A. Askarov va boshqalarning roli katta. 1943 yilda tashkil etilgan O'zbekiston SSR Fanlar Akademiyasi tizimida shakllangan. 1943 yildan boshlab arxeologiya bo'limi tarix va arxeologiya instituti tarkibida o'z maktabini, ilmiy bazasini yaratdi, mutaxassislarni tayyorladi . Y . G'ulomov, I. M. Muminov tashabbusi bilan Samarqandning 2500 yilligi munosabati bilan O'zb SSR Vazirlar Kengashining 1970 yildagi qarori, O'zbekiston SSR fanlar Akademiyasi Prezidiumining qarori bilan arxeologiya instituti tashkil etilib, unga 1988 yilda arxeolog, tarixchi, akademik Y . G'ulomov nomi berilgan.

 Y . G 'ulomov nomidagi S amarqand arxeologiya instituti

• Arxeologiya instituti xalqaro ilmiy dasturga binoan respublikaning kator viloyatlarida Fransiya, Germaniya, Polsha, Italiya, Rossiya kabi mamlakatlar ilmiy markazlari bilan hamkorlikda arxeologik qazishmalar olib boradi (1984- yildan). Institutda tosh davri arxeologiyasi, Turon arxeologiyasi, Movarounnahr arxeologiyasi, ilmiy ishlab chiqarish boʻlimlari; tarixiy yodgorliklarning kimyoviy va texnologik tadqiqoti hamda konservatsiya qilish laboratoriya., kutubxona (55 mingdan ortiq asar) bor; Toshkent, Xiva va Termiz hududlarida arxeologiya boʻlimlari tuzilgan.

Vazirlar Mahkamasining 2022 yil 31 avgustdagi 485-son qarori Qarorga ko‘ra, institut Fanlar akademiyasidan Madaniy meros agentligi tuzilmasiga o‘tkazildi. Institutning vazifalariga quyidagilar kiradi: • Qadimgi tosh asridan boshlab rivojlangan o‘rta asrlarni o‘z ichiga olgan Markaziy Osiyoning moddiy va ma’naviy madaniyati tarixini o‘rganish borasida fundamental tadqiqotlar olib borish; • tadqiq etiladigan davrlar madaniyatlari xronologiyasini va davrlashtirilishini ishlab chiqish; • O‘zbekiston hududining ibtidoiy odamlar tomonidan o‘zlashtirilishini, sivilizatsiyaning shakllantirilishini, ilk shaharlar davlatchilik, qadimgi jamiyatlar dunyoqarashini, jahon dinlari paydo bo‘lishini va rivojlanishini, savdo-sotiq munosabatlari va «Buyuk ipak yo‘li» tarixini o‘rganish; • hunarmandchilik, metallurgiya va kon ishi, arxeologik yodgorliklarni aniqlash, arxeologik tadqiqotlar olib borish, xaritaga tushirish va ilmiy muomalaga kiritish; • respublika hududidagi noyob arxeologik yodgorliklarni ochiq osmon ostidagi muzeylarga aylantirishning ilmiy asoslarini ishlab chiqish; • arxeologik topilmalarni ta’mirlash uslubi va qadimiy texnologik usullarni tiklash hamda ushbu yo‘nalishda vakolatli organ tomonidan berilgan tegishli ruxsatnomaga ega bo‘lgan arxeologiya tadqiqotlarini jalb qilish; • arxeologiya sohasida ilmiy kadrlar tayyorlash, Institutning ilmiy yo‘nalishlaridan kelib chiqib, jahon ilm-fani yutuqlarini o‘rganish, ulardan foydalanishni hamda mahalliy va xalqaro miqyosda qo‘shma tadqiqotlar tashkil etish.

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 17 fe vraldagi PQ-2789-son «Fanlar akademiyasi faoliyati, il miy-tadqiqot ishlarini tashkil etish,boshqarish va moli yalashtirish niyatida takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida»qarori asosida YA. G‘ulomov nomidagi Arxe ologik tadqiqotlari nstituti sifatida qayta tashkil etildi. Shu vaqtdan boshlab moddiy va ma’naviy madaniyat t arixini tiklash uchun qadimgi yodgorliklarni tadqiq qili sh, O‘zbekistonning qadimgi davri yodgorliklarini davr lashtirish, mintaqaning sug‘orilishi tarixi, arxeologik y odgorliklarni restavratsiya va konservatsiya qilishning ilmiy uslublarni ishlab chiqish institutning asosiy tadqi qot sohalariga aylandi. Shu bilan bir qatorda O‘zbekist on xalq xo‘jaligi qurilish hududlaridagi tarixiy madaniy yodgorliklar ro‘yxatini tuzish ishlarini tashkil etish kab i amaliy ishlar ham olib borila boshlandi.

O‘zbekiston janubida ilk marotaba fan uchun yangilik bo‘lgan, ilk dehqonchilik madaniyatiga oid aniq rejali turar joylar qurilishi, mustahkam mudofaa, murakkab me’moriy an’analar, maxsus hunarmandchilik sohalari – kulolchilik, metallurgiya, suyak va yog‘ochga ishlov berish, to‘qimachilik va zargarlik sohalariga ega bo‘lgan Sopolli madaniyati kashf qilindi. Bronza davriga oid bo‘lgan Jarqo‘ton yodgorligining tadqiq qilinishi natijasida, qadimgi Baqtriya tamaddunining bosh qarorgohga va yirik jamoat sajdagohi – ibodatxonaga ega bo‘lgan ilk shahar madaniyati ko‘z oldimizda namoyon bo‘ldi.

Institut ilmiy xodimlarining tadqiqotlari tufayli tosh davriga oid o‘nlab: Paltou va Obiraxmat g‘or manzilgohlari, Ko‘lbuloq, Qo‘tirbuloq, Xo‘jamazgil kabi ochiq turdagi manzilgohlar, Uchtut, Ko‘lbuloq, Qopchig‘ay, Vaush singari tosh davri kremniy sanoati ustaxonalari, Qo‘shilish, Obishir g‘ori, Machay g‘ori kabi mezolit manzilgohlari; Amudaryo va Zarafshon havzalaridagi yuzlab neolit davriga oid manzilgohlar o‘rganilib, O‘zbekiston halqlarining qadimgi davrdagi madaniyati Yevropa va Janubiy – Sharqiy Osiyo madaniyatlari o‘rtasidagi ko‘prik vazifasini bajarganligi aniqlandi

 Respublikamizning Samarqand, Buxoro, Toshkent, Termiz kabi qadim shaharlari tarixini o‘rganishga doir maxsus tadqiqotlar olib borildi. Afrosiyob shahar yodgorligida o‘tkazilgan sistematik qazuv ishlari natijasida uning vujudga kelishi bosqichlari, rivojlanishi dinamikasi xususidagi yangi ma’lumotlar olindi.  Buxoro, Termiz shaharlarining paydo bo‘lishi va iqtisodiy taraqqiyoti davri aniqlandi, G‘arbiy Sug‘d va Tohariston antik davri madaniyati, e’tiqodiy komplekslari va buddaviylik yodgorliklari ochib o‘rganildi.

Kofir-qal'a — V-VIII asrlarg a oid qadimiy So'g'd qal'asi va shahar xarobalari bo'li b , u Samarqand yaqinidag i shu nomdagi aholi punkti yaqinida , Afrasiyobdan 10 km janubi-sharqda joylash gan. U Soʻgʻdning shahar markazlaridan biri boʻlgan. Arxeologiya instituti xodim lari va Italiya, Yaponiya bil an hamkorlikda oʻrganilga n.

Nana ma'buda , miloddan avvalgi 6-asr e. Kofir-qal'a Zardushtiylik ossuariysi, VI-VII asrlarKofir-qal'aning miniatyura kulollari

Foydalanilgan adabiyotlar: 1. O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI FANLAR AKADEMIYASI akademy.uz 2. Arxeologi raskopali v Samarkande kartinu VIII veka s neizvestnim ritualom zoroastrizma — podrobno.uz, 18-dekabrya 2017. 3. „ Кафыр-кала открывает тайны“. Mytashkent.uz. Qaraldi: 2019-yil 13-avgust. 4. Xmelnitskiy S.G. Kushonlar va arablar o'rtasida. O'rta Osiyo me'morchiligi V-VIII asrlar. - Berlin-Riga: GAMAJUN, 2000. - 288 p.,

E'tiboringiz uchun tashakkur

O'xshashlar

O‘zFA Arxeologiya instituti va uning qoshidagi muzey va laboratoriya bilan tanishuv

Dunyodagi asosiy arxeologiya maktablar

Samarqand davlat universiteti arxeologiya kafedrasining tashkil topishi va kafedra ilmiy faoliyati

Termiz shahridagi Surxondaryo viloyati arxeologiya muzeyi

XX asrning 20-30 yillarida O`zbekistonda davlat muzeylarini tashkil etilishi