logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Tarix
  4. O’rta Osiyo xalqlarining milliy-ozodlik uchun kurashlari

O’rta Osiyo xalqlarining milliy-ozodlik uchun kurashlari

Yuklangan vaqt:

06.12.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1066.8203125 KB
Ko'chirib olish
Mavzu : O’rta Osiyo xalqlarining milliy-ozodlik uchun kurashlari Yetimxon qôzg'oloni  XIX asr oxirida iqtisodiy qiyinchiliklar va xalqning ma’naviy jihatdan kamsitilishi, mahalliy urfodatlarga zid bo‘lgan qarorlarning qabul qilinishi natijasida Turkiston Rossiya imperiyasining milliyozodlik harakatlari avj olgan markazlaridan biriga aylandi.1878 yili Mingtepada mustamlakachilarning siyosiy va iqtisodiy zulmiga qarshi Yetimxon boshchiligida qo‘zg‘olon ko‘tarildi. Uni mustamlakachi hukumat kuch bilan bostirdi.  Darveshxon qôzg'oloni 1885 yilning yozida Farg‘ona vodiysida xalq qo‘zgolonlari qaytadan avj olib, Andijonda Darvishxon boshchiligida qo‘zg‘olon ko‘tarildi. Endi qo‘zg‘olonchilar kurash usullarini o‘zgartirib, boylar va volost boshliqlarining qarorgohlariga hujum uyushtirdilar. Shu yillarda qo‘zg‘olon birinketin butun viloyatga yoyildi. Toshotar voqeasi  Tarixda «Vabo isyoni» deb nom olgan qo‘zg‘olon 1892 yilning 24 iyunida boshlandi.Eski shahar oqsoqoli Muhammad Yoqub olomondan qo‘rqib shahar boshlig‘i huzuriga boradi. Xalq S.  Putinsevdan oqsoqolni ular ixtiyoriga berishni talab qildi. S. Putinsev esa muzokara o‘rniga kuch ishlatishni afzal ko‘rdi. Kuch ishlatish to‘g‘risidagi buyruqdan keyin sabr kosasi to‘lgan xalq uzoq o‘ylab o‘tirmay hokimga qarshi hujum boshladi. Uning odamlarini tor mor etib, o‘zini kaltaklashdi. Toshkent oqsoqolining uyiga o‘t qo‘yishdi. S. Putinsev va uning mirshablarini do‘pposlagan xaloyiq mahkamani ham ostin ustun qildi. Qo‘zg‘olonni bostirish uchun kazaklar polki va bir rota askar chaqirilgan ANDIJON QÔZG’OLONI Turkiston o‘lkasida XIX asrning oxirlarida bo‘lib o‘tgan qo‘zg‘olonlardan biri bu – 1898 yildagi mahalliy xalqlarning mustamlakachilarga qarshi qaratilgan Andijon qo‘zg‘oloni hisoblanadi. Bu qo‘zg‘olonga vodiy aholisi orasida Dukchi eshon nomini olgan Muhammad Ali (1846–1898) rahbarlik qildi. Muhammad Ali  1898 yil 17 may kuni Muhammad Ali qo‘zg‘olon boshlash vaqti kelganligini e’lon qiladi. Shu kuni tunda qo‘zg‘olonchilar tomonidan Tojikqishloqdagi telegraf simlarining qirqib tashlanishi bilan qo‘zg‘olon boshlanib ketdi.  Turkiston mintaqasida bolsheviklar hukmronligidagi sovet rejimiga qarshi istiqlolchilik harakati 1918-yil fevral oyining so‘nggi o‘n kunligida dastlab Qo‘qon atroflarida boshlandi. Dastlabki guruhlarning tuzilishi Qo‘qon atrofidagi Bachqir qishlog‘idan bo‘lgan Kichik Ergash va Katta Ergash kabi qôrboshilar nomlari bilan bog’liqdir  1919-yil yozining oxiri va kuzida o‘zining eng yuqori cho‘qqisiga chiqdi. Sentyabr oyining dastlabki kunlarida Madaminbek lashkarlari Jalolobod va O‘sh shaharlarini egallashdi. Ular Eski Marg‘ilon shahrini qizil bosqinchilardan ozod qildilar  1919-yilning kech kuziga kelib Madaminbek qo‘l ostida 30 000 nafarga yaqin yigit qizil armiyaga qarshi istiqlol janglarini olib bordilar. Bu paytda Shermuhammadbek qo‘l ostida 20 000, Katta Ergash qo‘rboshida 8000 nafar askar bo‘lgan. Ana shu uchta lashkarboshi vodiydagi jangovar harakatlarni yo‘naltirib turdilar.

O'xshashlar

Lotin Amerikasi xalqlarining milliy ozodlik kurashi
Lotin Amerikasi va Afrika mamlakatlarida milliy ozodlik kurashlari
O’rta Osiyo xalqlarining tarixi va tarixshunosligi
Rossiya, AQSH va Lotin Amerikasi xalqlarining milliy-ozodlik kurashi
1916 milliy ozodlik harakati