Mustaqillik yillarida O’zbekistonda milliy urf-odatlar, qadriyatlar va an’analarning qayta tiklanishi - Tarix - Slaydlar

Mustaqillik yillarida O’zbekistonda milliy urf-odatlar, qadriyatlar va an’analarning qayta tiklanishi

Yuklangan vaqt:

07.04.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

131.0830078125 KB

Ko'chirib olish

Mustaqillik yillarida O’zbekistonda milliy urf-odatlar, qadriyatlar va an’analarning qayta tiklanishi

Reja: 1. Milliy istiqlol davrida ma`naviy meros, milliy va diniy qadriyatlarning tiklanishi va rivojlanishi . 2. Mustaqillik yillarida ta`lim, adabiyot, me`morchilik amaliy san`at va kino ravnaqi. 3. Teatr, sirk, musiqa va qo`shiqchilik san`ati, muzey va sport taraqqiyoti.

Milliy istiqlol davrida ma`naviy meros, milliy va diniy qadriyatlarning tiklanishi va rivojlanishi  Moddiy islohotlar, iqtisodiy islohotlar o’z yo’liga. Ularni hal qilish mumkin. Xalqқning ta`minotini ham amallab turish mumkin. Ammo ma`naviy islohotlar – qullik va mutelik iskanjasidan ozod bo’lish, qadni baland tutish, ota-bobolarimizning udumlarini tiklab, ularga munosib voris bo’lish – bundan oғg’irroq va bundan sharafliroq vazifa yo’q bu dunyoda». ^ I.A.Karimov. O’zbekiston: milliy istiqlol, iқtisod, siyosat, mafkura. Asarlar, T.1. 202-bet.

Milliy istiqlol davrida ma`naviy meros, milliy va diniy qadriyatlarning tiklanishi va rivojlanishi .  Ma`naviy meros qadim zamonlardan beri ajdodlarimiz, ota-bobolarimizdan bizgacha etib kelgan ma`naviy boyliklar – siyosiy, falsafiy, huquqiy va diniy qarashlar, axloq – odob me`yorlari, ilm-fan yutuqlari, tarixiy, badiiy va san`at asarlari majmuidir. Ma`naviy qadriyatlar, boyliklar inqilobiy yo`l bilan hosil qilinadigan hodisa emas, u jamiyat taraqqiyotining barcha bosqichlarida uning ehtiyojlari tufayli yuzaga keladi va o`sha davr hayotini aks ettiradi, u jamiyat o`zgarishi bilan yo`qolib ketmaydi, keyingi avlodlar uchun meros bo`lib qoladi. Har bir avlod ma`naviyatni yangidan yaratmaydi, balki mavjud ma`naviy merosga tayanadi.

Mustaqillik yillarida xalqimiz ma`naviyati yulduzlari bo`lgan buyuk allamalarimizning tavallud topgan tarixiy sanalari 1991 yil – Alisher Navoiy tavalludining 550 yilligi; 1992 yil – Boborahim Mashrab tavalludining 350 yilligi; 1993 yil – Zahriddin Muhammad Bobur tavalludining 510 yilligi; 1994 yil – Mirzo Ulug`bek tavalludining 600 yilligi; 1996 yil – Amur Temur tavalludining 660 yilli; 1997 yil – Abdulhamid Sulaymon o`g`li Cho`lpon tavalludining 100 yilligi;

Mustaqillik yillarida xalqimiz ma`naviyati yulduzlari bo`lgan buyuk allamalarimizning tavallud topgan tarixiy sanalari  1998 yil – Ahmad al-Farg`oniy tavalludining 1200 yilligi;  1999 yil – «Alpomish» dostoni yaratilganining 1000 yilligi;  2000 yil – Burhonnidin Marg`inoniy tavalludining 910 yilligi;  2000 yil – Kamoliddin Behzod tavalludining 545 yilligi;  2001 yil – «Avesto» yaratilganining 2700 yilligi.

Mustaqillik yillarida xalqimiz ma`naviyati yulduzlari bo`lgan buyuk allamalarimizning tavallud topgan tarixiy sanalari  2004 yil – 25 mart – Vazirlar Mahkamasining “Xoja Ahror Valiy tavalludining 600 yilligini nishonlash to`g`risida”gi 143-son qarori qabul qilindi.  2004 yil – 16 iyul – Vazirlar Mahkamasining “Shohi Zinda yodgorlik majmuasida qayta tiklash va obodonlashtirish ishlarini tiklash to`g`risida”gi 337-son qarori qabul qilindi  2006 yil-Qarshi sahrining 2700 yillii va Xorazm Ma’mun akademiyasining 1000 yilligi nishonlandi.  2007 yil-Samarqand sahrining 2750 yilligi nishonlanadi.

Mustaqillik yillarida ta`lim, adabiyot, me`morchilik amaliy san`at va kino ravnaqi.  Ta`lim ravnaqi.  Maorif va madaniyat barkamol insonni shakllantirishning eng muhim vositasidir. Shu boisdan ham mustaqil O`zbekistonda maorif va madaniyat ishlarini eng muhim va dolzarb soha sifatida rivojlantirishga alohida e`tibor berildi. 1992 yil 2 iyulda qabul qilingan O`zbekiston Respublikasining “Ta`lim to`g`risidagi” qqonuni hamda 1991-1996 yillarda e`lon qilingan 30 dan ziyod Prezident farmonlari va Vazirlar Mahkamasining qarorlari asosida ta`lim sohasida qator o`zgarishlar amalga oshirildi. Maktabgacha ta`lim tizimida uylarda tashkil etiladigan bolalar bog`chalari hamda “bolalar bog`chasi-maktab” majmui tarmog`i rivojlandi. Bolalarga chet tillarni, xoreografiya, tasviriy va musiqa san`ati, komp`yuter savodxonligi asoslarini o`rgatuvchi 800 dan ortiq guruh tashkil etildi. “Sog`lom avlod uchun”, “Iqtisodiy ta`lim”, “Qishloq maktabi”, “Rivojlanishda nuqsoni bo`lgan bolalarni tiklash” va boshqa tarmoq dasturlari ishlab chiqildi hamda ta`lim jarayoniga tadbiq etila bordi.

Mustaqillik yillarida ta`lim, adabiyot, me`morchilik amaliy san`at va kino ravnaqi.  O`zbekiston ta`lim tizimi dunyo miqyosida katta qiziqish uyg`otmoqda. Moskvadagi Oliy ta`lim Xalqaro Fanlar akademiyasi prezidenti V. Shukshunov O`zbekistonda ishlab chiqilgan bu Milliy dasturni mazmun- mohiyati jihatidan tengi yo`q hujjat, deb ta`rifladi. O`zbekistonda yaratilayotgan ta`lim tizimi “Ta`limning o`zbek modeli” deb e`tirof etildi.

Me`morchilik va amaliy san`at.  Mustaqillik yillarida haykaltaroshlik san`ati jadal o`sdi. Haykaltarosh I.Jabborov va K. Jabbarovlar tomonidan Toshkentda Amir Temurning otliq haykali, Samamarqand va Shahrisabzda Amir Temur hayokallari, Farog`na va Quvapda al- Farg`oniy (1998), Xorazmda Jaloliddin Manguberdi haykallari (1999)yaratildi. Haykaltarosh R.Mirboshiev ijodiga mansub “Z.M.Bobur” (1993, Andijon), “Abdulla Qodiriy” (1994, Toshkent), “Cho`lpon” (1997, Andijon), “Ona” (1999, Jizzax shahri) kabi bir qator haykal va yodgorliklar yaratildi. 1999 yilda Termizda “Alpomish” haykali va majmua- kompoziciyasi (A.Rahmatullaev vaboshqalar) bunyod etildi.

Kino san`ati.  Mustaqillik yillarida kino san`ati rivoj topdi. 1996 yilda “O`zbekfil`m” tassarufida 8 ta kinostudiya, 30ga yaqin mustaqil ijodiy studiyalar faoliyat yuritdi. 1996 yilda tashkil etilgan “O`zbekkino” davlat akcionerlik kompaniyasi, uning davlat tomonidan moddiy jihatdan qo`llab- quvvatlanishi kino san`atining rivojida muhim ahamiyatga ega bo`ldi. 1991-2002 yillarda 60ga yaqin badiiy filmlar yaratildi. “Temir xotin”, “Dallol”, “Sharif va Ma`ruf”, “Tilla bola”, “Buyuk Amir Temur”, “Yulduzingni ber, osmon”, “ Kenja singal” va boshqa fil`mlarda milliylik va zamonaviylik uyg`unligi yaqqol nomioyon bo`ldi. 1997 yil 22-29 may kunlari XII Xalqaro Toshkent kinofestivali bo`lib o`tdi. Unda 32ta davlat va 8ta xalqaro tashkilotdan vakillar, kino san`ati ustalari qatnashdi. “Buyuk Amir Temur” fil`mi ijodkori R.Ibrohimovga festival bosh sovrini – “Neksiya” avtomobili berildi.

Teatr, sirk musiqa, qo`shiqchilik san`ati, muzey va sport taraqqiyoti  Respublika Prezidentining 1995yil 20 oktyabrdagi “O`zbekistonda teatr va musiqa san`atini yanada rivojlantirishni qo`llab- quvvatlash va rag`batlantirish chora-tadbirlari to`g`risidagi”gi, 1998 yil 26 martdagi “O`zbekiston teatr san`atini rivojlantirish to`g`risida”gi farmonlari asosida teatrlar davlat byudjeti hisobiga qo`llab- quvvatlandi. Farmon binoan Madaniyat ishlari vazirligi tizimida va teatr ijodiy xodimlari uyushmasi qoshida 1998 yilda “O`zbekteatr” ijodiy- ishlab chiqarish birlashmasi tashkil etildi.

O`zbek sirki.  1992 yilda “O`zekdavlatsirk” respublika birlashmasining tashkil etilishi sirk san`tining rivojlanishda muhim ahamiyatga ega bo`ldi. Toshkent sirki zamonaviy talablar asosida qayta ta`mirlanadi, unga O`zbekiston xalq artisti Toshkenboy egamberdiev nomi berildi. An`naviy sirk san`atining unitilgan turlari tiklandi va rivojlandi. Iste`dodli yoshlarga amaliy yordam berish maqsadida 1996 yilda estrada-yirk koleji ochildi.

Milliy musiqa va qo`shiqchilik.  Mustaqillik yillarida milliy musiqa va qo`shiqchilik san`ati rivojlandi. Respublika madaniyat ishlari vazirligi, 1992 yilda tashkil etilgan “Xalq ijodi va madaniy-ma`rifiy ishlar respulika markazi”, uning viloyatlaridagi bo`limlari musiqa va qo`shiqchilik san`atini, havaskorlik va fol`klor jamoalari faoliyatini rivojlantirish, unitilgan xalq ohanglarini tiklash maqsadida turli xil ko`rik tanlovlar festivallar tashkil etmoqdalar. 1992 yilda Toshkentda “Asirlarga tengdosh navolar” va “Boqiy ovozlar”, Xorazm viloyatida fol`klor jamoalari, askiya, qiziqchi va masqaravozlarning, Qo`qonda katta ashula, lapar va yalla ijrochilarining ko`rik –tanlovlari o`tkazildi.

Sport  1992 yil 5 fevralda qabul qilingan O`zbekiston Respublikasining “Jismoniy tarbiya va sport to`g`risida”gi qonuni sportni ommaviy rivojlantirish uchun keng imkoniyatlar yaratdi. 46 mingdan ortiq sport inshoatlari – sport sog`lomlashtirish klublari, bolalar-o`smirlar sport maktablari, olimpiya o`rinbosarlari bilim yurtlari , oliy sport mahorat maktablari, o`yingohlar, sport zallari, maydonlari, hovuzlar barpo etildi va ta`mirlandi. Ularda 7 mln. kishi jismoniy tarbiya va sport bilan shug`ullanish imkoniyatiga ega bo`ldi.

Muzey  1996 18 oktyabrda Toshkentda Temuriylar tarixi davlat muzeyi ochildi. Muzey temuriylar davri ruhini aks ettiruvchi o`sha davrga xos tarixiy jihozlar, qurol-aslahalar, lashkarboshilar va oddiy jangchilarning kiyim- boshlari, oltindan yasalgan uy-buyum ashyolari, musiqa asboblari, Amir Temur, Bobur qo`lyzmalari, Ulug`bekning astromik va boshqa 2000 dan ortiqroq tarixiy, madaniy yodgorliklar bilan jihozlangan. Temuriylar tarixi davlat muzeyi O`zbekistonda amalga oshirilayotgan madaniy, ma`naviy, ma`rifiy ishlar, ilmiy tafakkur markaziga aylandi. 2002 yilda Termizda Arxeologiya muzeyi bunyod etildi

Foydalanilgan adabiyotlar:  https:// uz.denemetr.com /docs/134/index- 21475.html  https:// mbaza.uz / anywork / milliy-urf-odatlar-qadriyatlar-va-ananalarning-tiklanishi /  https:// fayllar.org / qadriyatlarning-tiklanishi-va-madaniyat-taraqqiyoti.html  https:// www.elib.buxdu.uz / index.php /pages/ referatlar-mustaqil-ish-kurs-ishi /item/13704-mustaqillik-yillarida-ma-naviy-va-ma-rifiy-hayot-milliy-istiqlo l-g-oyasi-va-mafkuraviy-masalalar

O'xshashlar

Mustaqillik yillarida Buxoro

Mustaqillik yillarida Qoraqalpog'iston Respublikasi

Mustaqillik yillarida Qoraqalpog'iston Respublikasi 2

Tarixiy xotira g`oya va mafkuraning rivojlanishidagi ijtimoiy ma`naviy omil

XX asrning 80-yillarining so’ngida O’zbekistonda siyosiy, iqtisodiy va ijtimoiy muammolar. 1989 –yil Farg’ona voqealari