Geologik qobiqda odam va irqlar - Tarix - Slaydlar

Geologik qobiqda odam va irqlar

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

544 KB

Ko'chirib olish

Geologik qobiqda odam va irqlarMAVZU: www.arxiv.uz

Bundan taxminan 25 mln yil muqaddam yuksak darajada rivijlangan tor burchakli maymunlar driopitekslar yashash uchun kurash tabiiy tanlanish tufayli ikki tarmoqqa hozirgi odamsimon maymunlarga va odamlarning dastlabki ajdodlariga ajralgan. O’sha davrda ochiq erlarda yirik yirtqich hayvonlar arslon, qoplon, darranda tishli yo’lbars ko’p edi. S haroitning keskin o’zgarishi tufayli driopiteklarning ba’zi yillari 2 oyoqlab yurishga o’tganlar. Oqibatda janubiy maymunlar avstrolopiteklar paydo bo’lgan. (lotincha austrolis-janubiy, pitiekos-maymun). www.arxiv.uz

Avstralopiteklarning shakllanishi 9-5 mln yil ilgari ro’y bergan. 1891 yilda Gollandiya olimi Dyubua Yavaorasidan maymun odam pitekantropning suyak qoldiqlarini topgan. U oldinga biroz egilib 2 oyoqda yurgan. Bo’yi 170 sm ga yaqin, miyasining hajmi 900- 1100 sm3, peshonaso juda qiyya jag’i oldinga bo’rtib chiqqan. U taxminan 1, 5-1, 9 mln yil oldin yashagan. Uning suyaklari Pekin atrofidagi g’orlardan topilgan. U 500- 300 ming yil oldin yashagan. Sipatrop tashqi ko’rinishdan pitikanropga o’xshagan. Peshonasi past, qosh usti suyagi bo’rti chiqqa, pastki jag’i katta, tishlari yirik, iyagi rivojlanmagan. Miyasining hajmi 850-1220 sm3 bo’gan. www.arxiv.uz

Sinantroplar olov yoqishni, uni saqlashni bilganlar. Bo’yi 150-16- sm bo’lgan 1907 yilda Germaniyaning Geydelberg shahri yaqinida iyagi yo’q katta pastki jag’i topilgan. Birinchi marta 1856 yilda Germaniyaning Neandr daryosi yaqinida, keyinchalik Evropa, Afrika janubiy va sharqiy Osiyoning 100 dan ortiq joylarida, shu jumladan O’zbekistonning Teshik tong g’oridan qadimgi odamlarning skeleti –kalla, jag’, suyaklari topilgan. Qadimgi odam neandrtopning bo’yi 156-165 sm bo’lib, muskullari nihoyatda rivojlangan. Ular muzliklar davrida yashagan. Dastlabki neandrtop odamning peshonasi nishab, qosh yoylari iuagi zaif rivojlangan. www.arxiv.uz

Umurtqa pog’onasining bel qismidagi bukiklik kamroq. Miyasining hajmi 1400 sm3ga yaqin. Qadimgi odamlarda miya bilan birga nutq ham rivojlangan. Hozirgi zamon qiyofasidagi odamlar – neantroplar. Dastlab hozirgi zamon qiyofasidagi odamlar- kromanonlarning skeletlari, kalla suyaklari qurollari Fransiyaning janubidagi kromanon degan joydan keyinchalik uning qoldiqlari Evropa, Osiyo, Afrika. Avstraliyadan topilgan. Ular taxminan 50 ming yil oldin paydo bo’lgan. Kromanon odamlarning bo’yi 180 sm, kalla qutisining hajmi 1600 sm3 atrofida, peshonasi keng bo’lgan iyagining bo’rtib chiqqanligi ma’noli nutq yaxshi rivojlanganligidan dalolat beradi. Ular g’orlarda yashab, uning devorlariga turli bo’yoqlar bilan ov epizodlari raqslar hayvonlar odamlar tasvirini ishlaganlar. www.arxiv.uz

Odamlar qadim-qadimdan jamoa-jamoa qon qardosh bo’lib yashab kelishgan. Ana shunday birliklarning eng muximi ularning irqiy va etnik birliklaridir. Irq bu odamlarningkelib chiqishi, govda tuzilishi va qiyofasi o’xshash bo’lgan tarixan tarkib topgan hududiy birligidir. Irqlarning paydo bo’lishi va odamlar o’rtasidagi irqiy belgi hamda hususiyatlarning kelib chiqishi haqida bir- xilk omillar bo’lib, keng tarqalgani ikkitadir. Antropologlarning bir qismi irqlar juda qadimdan vujudga kela boshlagan deb xisoblaydilar. Bu “politsentrizm” nazariyasidir. Ikkinchi guruhi omillari xozirgi zamon kishisi bir markazda vujudga kelgan, keyinchlik odamlar dunyosining turli qismlariga tarqalib ketgan. Bu “monotsintrizm” nazariyasidir. www.arxiv.uz

Irqlaq xalqlarning asosan tashki ko’rinishiga va undagi farqlarga qarab ajratiladi. Yer sharida uchta katta irq: yevropoid , mongoloid , va negroid hamda ko’plab aralash irqiy formalar ajratilgan. Uchta irq dunyoning barcha aholisini qamrab ola olamaydi . Ashiy katta irqlarga yaqin xududlarda, har turli irqiy belgilarga ega bo’lgan xalqlar qadimdan yashab kelishgan. Keyingi davrlarda irqlararo nikohlarning ko’payishsi natijasida turli irqlar o’rtasidagi aralash turlar xam ko’payib bormoqda. Turli irqlar o’rtasidagi aralash irqlar 2 guruhga bo’linadi! “qadimgi aralash formalar, o’rta asr va yangi davr formalari”. Endi asosiy katta irqlar va aralash irqlar formalarning geografik tarqalishi bilan qisqacha tanishib o’tamiz. www.arxiv.uz

Yevropoid irqi: dunyo aholisining 40% ni o’z ichiga oladi. Bu katta irq hozirgi kunda 3-guruhga “shimoliy yevropoid, o’rta yevropoid, janubiy yevropoid” guruhlariga bo’linadi. 1) Shimoliy Yevropada yashovchi shimoliy guruh vakillarining bo’yi novcha, sochi (jingalak) sariq, ko’k ko’zli bo’ladi. 2) O’rta Yevropoid guruhi esa: bu irq vakillarining shimoliy yevropoiddan farqli sochlari silliq, yuz-tuzilishi, gavda tuzilishida keyingi qaydlarda farq yuzaga kelmoqda. 3) Janubiy Yevropa, Shimoliy Afrika, Old Osiyo, Shimoliy Xindistonda yashovchi janubiy guruh vakillarining bo’yi novcha, terisi qorachadan kelgan, sochi qora, ko’xi qora bo’ladi. Balqon yarim oroli xalqlari esa boshi dumaloq. Qora sochli bo’lib, ular ham shu guruhga mansubdirlar. “Dilara irqi deb xamyuritiladi”. www.arxiv.uz

” . Mongoloid irqi: dunyo aholisining 20%ini o’z ichiga oladi. Mongolid irqi ham ikki guruhga bo’linadi: Osiyo va Amerika guruhlari. Osiyo guruh ichida bir-biridan farq qilivchi tillar bor. Mongoloid irqining Amerika avlodiga Shimoliy va Janubiy Amerikaning tub aholisi “indetslar” kiradi. Mongolid irqining asosiy belgilari: tanasining rangi bug’doy rang, ko’zlari qisiq, yonoqlari bo’rtib chiqqan, sochlari to’g’ri bo’lib. Mongoloid irqining Osiyo tarmog’i ham Shimoliy va Janubiy Mongoloid irqiga ajratiladi. www.arxiv.uz

Negroid irqi: Dunyo aholisining 15%ini o’z ichiga oladi. Asosiy irqiy belgilari: Terisini rangi qora, sochlari qora va jingalak, burni keng, lablari qalin. Negroid irqi ham ikki tarmoqqa ajratiladi: Afrika va Okiyaniya tarmoqlari. Ekvatorial irqining Afrika tarmog’iga Sahroi Kabirdan janubda joylashgan yani yashaydigan xalqlar-“negrlar” kiradi.Okiyaniya tarmog’iga esa milonezyaliklar. Yangi Gvineya kakoslari, Avstraliyaning tub xalqlari kiradi. www.arxiv.uz

Aralash irq formalari: Qadimgi aralash irqiy forma yoki tiplarga “efiona” tipi kiradi. Ularning ko’p belgilari Arablarga o’xshamaydi. Ammo ular negroidlar singari qora tanli. Mongoloid bilan Yevropoid o’rtasidagi qadimgi aralash formalar G’arbiy sibirning janubiy qismida yashaydi. Araslh irqiy formalarning ikkinchi katta guruhiga o’rta asrlar va yangi davr aralash formalari kiradi. Bunday aralsh formalari tarqalgan hududdan biri o’rta osiyo respublikasidir. Aralash formalar o’z navbatida ikki tipga bo’linadi. Birnchi tipi: Turon tipi yoki Janubiy Sibir tipi-bu tipga asosan mongoloid irqi belgilari ko’proq bo’lgan, qozoqlar, qirg’izlar, qoraqolpoqlar kiradi. Ikkinchi tipi: O’rta Osiyo tipi: bularga yevropoid irqining janubiy avlodiga xos belgilar saqlangan bo’ladi. Umuman dunyodagi uchta asosiy katta irq orasida juda ko’plab boshqa aralash forma va tiplar vujudga kelgan va vujudga kelmoqda. www.arxiv.uz

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR  Vahobov H. va boshqalar. Umumiy yer bilimi.- T.: "Bilim", 2005 .  http://ziyonet.uz  https://lib.uz www.arxiv.uz

O'xshashlar

Irqlar va ularning vujudga kelishi

Odam evolutsiyasi borasidagi qarashlar

O‘zbek etnosining antropologik tipi masalasi

Dunyo xalqlarining irqiy va til klassifikasiyasi

Qadimgi dunyoning turli hududlarida ishlab chiqarishning rivojlanish darajasini taqqoslash