logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Tarix
  4. Arastu (Arestotel)

Arastu (Arestotel)

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

510.5 KB
Ko'chirib olish
• Arastu — Aristotelning ajam xalqlari o‘rtasidagi nomi. • Arastu yoki Aristotel (yun.: Ἀριστοτέλης ) qadimgi yunon faylasufi, Aflotun shogirdi va Iskandar Zulqarnayn ustozi boʻlgan. (mil. av. 384 - mil. av. 322) • Mil. av. 367 yilda Afinaga borib, Platon akademiyasida tahsil ko’rdi. Mil. av. 335 yilda Afinada , o’zining Likey maktabini tashkil qildi • Aleksandr vafotidan so’ng 323 yilda xudo sizlikda ayblanib, Evbeya Xalqidasiga qochishga majbur bo’ldi va umrining oxirigacha shu yerda yashadi. • Qadimiy yunon faylasufi Arastu Frakiyaning Stagira shahrida tug‘ilgan. Shu tufayli ba’zan Arastuni Stagirit deb ham atashadi. • Arastuning otasi Nikomax Makedoniya hukmdori Amint II ning shaxsiy tabibi bo‘lgan. Arastu Makedoniyaning bo‘lg‘usi hukmdori Filipp bilan bolaligidanoq birga o‘ynab katta bo‘lgan. • U 445270 satrdan iborat 28 ta kitob yozgan. Faylasufning «Metodika», «Metafizika», «Jon haqida», «Poetika», «Osmon haqida», «Fizika», «Ritorika», «Sevgi haqida», «Uyqu va bedorlik haqida» asarlari shu kitoblar sirasiga kiradi. • Arastu jism o‘zining og‘irligiga mutanosib tezlikda yerga qulashiga qattiq ishongan • Harakatning paydo bo‘lishi yoki g‘oyib bo‘lishi aslo mumkin emas. 1. Tabiiy o’rin- har bir element yer markazida joylashgan tabiiy o’rniga intiladi. 2. Gravitatsiya- elementlarni(yoki jismlarni) tabiiy o’rniga intiltiruvchi ta’sir kuchi. 3. To’g’ri chiziqli harakat- jismning to’g’ri chiziq bo’ylab,o’zgarmas tezlik bilan harakatlanishi. 4. Tezlikning zichlikga bog’liqligi- tezlik zichlikga teskari proporsional. 5. Vakuumning mavjud emasligi- chunki harakat tezligi vakuumda cheksiz katta bo’lar edi. 6. Efir -fazodagi har bir nuqtani materiya o’rab turadi. 7. Koinot chegarasi- koinot chegaralangan,u cheksiz emas ,chunki uning boshlang’ich nuqtasi mavjud emas. 8. Kontinum nazariyasi- agar atomlar orasida vakuum mavjud bo’lsa,demak materiya atomlardan tashkil topmagan. 9.Efir-yerdan paydo bo’lmagan fazoviy materiyadir. 10. O’zgarmas va abadiy kosmos- Quyosh va sayyoralar-o’zgarmas sferalar. 11. Aylanma harakat- sayyoralar harakati aylana shaklida bo’ladi. Aristotelning “Fizika” asarida ko’rilgan qarashlar: 1.Kosmologiya 2.Harakat haqida ta’limot 3.Elementlar fizikasi 4. Телеология 5 Примечания 6 Ссылки Aristotel yozgan “Fizika” asarining birinchi beti. Chig’iriq • .. Vaqt «hozir»siz mavjud bo‘lolmaydi va butun ma’nosini yo‘qotadi. Zero, «hozir» o‘zida ham ibtidoni, ham intihoni jo etguvchi o‘rtalikdir. • Harakatning paydo bo‘lishi yoki g‘oyib bo‘lishi aslo mumkin emas. • Sezgi buyumlarning shaklini ularning moddiyatisiz qabul qilish qobiliyatidir. Bu xuddi temir va oltindagi tasvirning mumga jo bo‘lishiga o‘xshaydi. (Ya’ni mum sezgi bo‘lsa, temir va oltin — buyumlar.surati.) (Buni yana shunday tushuntirish mumkin. Biz ko‘rib turgan toshning aynan o‘zi emas, balki uning shakli qalbimizdan o‘rin oladi). • Hech narsa tasodifan sodir bo‘lmaydi. Biz tasodif deb ataydigan hamma narsaning o‘z sababi bor • Har kuni Quyoshning osmon toqini aylanib o‘tishini, tunda esa o‘zga yoritkichlarning bir tekis jilvalanishini kuzata turib, bu harakat va uyg‘unliklarning sababkori Xudoning mavjudligiga iymon keltirmaslik mumkin emas. • Tabiat o‘zini o‘zi davolovchi odamga o‘xshaydi. Aristotel o’z iqtisodiy ta’limotidakullik — tabiiy bir hodisa va u doimo ishlab chiqarish negizi bo’lishi lozim, degan nuqtai nazarga suyanadi. U tovar-pul mu- nosabatlarini tadqiq etib, natural xo’jalik bilan tovar ish ch. O’rtasidagi tafovutlarni anglab etish darajasiga yaqin keldi. Uningcha, boylik ikki turdan iborat: iste’mol qiymatlari yig’indisi sifatidagi boylik va tovar ayirboshlash qiymatlari sifatidagi boylik. 1-tur boylik (uni „tabiiy boylik“ deb ataydi) dehqonchilik va hunarmandchilik bo’lib, kishilarning tub ehtiyojlarini qondirish uchun xizmat qiladi. 2-tur boylik esa (uni „g’ayritabiiy boylik“ deb nomlagan) aksincha, bevosita ehtiyoj buyumlaridan iborat bo’lmay, o’zaro ayirboshlash, muomala negizida vujudga keladi. Boylik 1- turining miqdori inson ehtiyojlari bilan chegaralansa, 2-turining miqdorini esa aslo cheklab-chegaralab bo’lmaydi. Shuningdek iste’mol qiymati bilan tovar qiymati o’rtasidagi chegarani birinchi bo’lib belgilab berdi, turli xil tovarlarii faqat pul vositasida o’zaro qiyoslash mumkin, deb hisobladi. Ruhiyat haqida Hayvonot olami haqida Fizika, metafizika, nazm, teatr, mantiq, ritorika, siyosat, etika, biologiya hamda zoologiyaga oid ishlar . Iskandar Maqduniy hukmdorlik taxtiga o‘tirgach, o‘z ustozi va do‘stiga atab haykal barpo etadi. Bu haykalning poyida shunday yozuvlar bor edi: «Iskandar ushbu yodgorlikni Nikomaxning o‘g‘li, buyuk donishmand va avliyo Arastu xotirasiga o‘rnatdi». Sharq asotirlarida yozilishicha, bir kuni Iskandar Zulqarnayndan so‘raydilar: — Ne sababdan ustozing Arastuni otang Sulton Faylaqus (Filipp)dan ham a’lo ko‘rasan? Shoh Iskandar shunday javob qaytaradi: — Otam mening jismimni tarbiyalab, osmondan yerga olib tushdi. Ustozim Arastu esa mening ruhimni tarbiya qilib, yerdan osmon qadar yuksaltirdi.

O'xshashlar

Arastu (Aristotel) buyuk faylasuf
Abu Nasr Muhammad ibn Muhammad ibn Uzlugʻ Tarxon Forobiy
Markaziy Osiyoda Temur va temuriylar davrida fan va texnika taraqqiyoti
Aristotel antik dunyoning universal aql egasi
Suqrot buyuk mutaffakir