1946-1991-yillarda Lotin Amerikasi - Tarix - Slaydlar

1946-1991-yillarda Lotin Amerikasi

Yuklangan vaqt:

05.06.2025

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

737.80078125 KB

Ko'chirib olish

1946-1991-YILLARDA LOTIN AMERIKASI

 Ikkinchi jahon urushidan so‘ng Lotin Amerikasi mamlakatlari iqtisodiy islohotlar o‘tkazishi uchun qulay sharoit vujudga keldi: ular ancha katta valuta zaxirasiga ega bo‘ldi, jahon savdosida ulushi oshdi. Bu hol Lotin Amerikasi mamlakatlarida ommabop, lekin avtoritar rejimlarning shakllanishi uchun qulay muhit yaratdi.  1970-yillar oxiri–1980-yillar boshlarida Lotin Amerikasi mamlakatlarida diktatorlik rejimla-riga qarshi kurash faollashdi. Bu 1979-yili Nikaraguada inqilobga, Salvador va Gvatemalada isyon-chilik harakatining kuchayishiga olib keldi. Janubiy Amerika davlatlari – Ekvador, Peru, Boliviya, Argentina, Braziliya va Urugvayda harbiy rejimlar fuqarolik hukumatlari bilan almashtirildi.  XX asrda Lotin Amerikasi mamlakatlari uchun umumiy bo‘lgan modernizatsiyalashning uchta – inqilobiy, neokonservativ va islohotchilik variantlari yaqqol ko‘zga tashlanadi. Bu variantlarni uchta mamlakat misolida ko‘rib chiqamiz. 1946 – 1991-yillarda Lotin Amerikasi.

 1950-yillar oxirida Karib dengizidagi kichikkina orol – Kubada yuz bergan voqealar butun dunyoning e’tiborini o‘ziga jalb qildi. Kuba jamiyatni modernizatsiya qilishning inqilobiy yo‘lini tanladi.  1959-yil 1-yanvar kuni Fidel Kastro boshchiligida qo‘zg‘olonchilar Kuba poytaxti Gavana shahriga kirib kelishdi, inqilob g‘alaba qozondi. F. Kastro hukumati faqat keskin sifat o‘zgarishi Kubani qoloqlikdan olib chiqadi, jamiyatni taraqqiyotning zamonaviy darajasiga ko‘taradi, deb o‘ylab, keskin ijtimoiy-iqtisodiy siyosatni amalga oshirdi.  Kuba: modernizatsiyalashning inqilobiy varianti. Fidel Kastro 281A

 AQSHning Kubadagi yangi hukumatga dushmanlarcha munosabati aniq bo‘lgach, F. Kastro hukumati SSSR bilan kelishuv orqali mamlakat mudofaa qudratini mustahkamlay boshladi. Bu esa 1962- yilgi Karib inqiroziga olib keldi.  Kuba dastlabki davrda jamiyat hayotining deyarli barcha jabhalarini modernizatsiya qilishda katta muvaffaqiyatlarga erishdi. Sof agrar mamlakat bo‘lgan Kubani agrar- industrial mamlakatga aylantirish kursi tanlandi.  Ammo 1980-yillardan jamiyatni modernizatsiya qilishning Kuba variantida ma’lum kamchi-liklar ko‘zga tashlana boshladi. Iqtisodiy o‘sish sur’atlari, aholining yashash darajasi pasaydi. SSSRning parchalanishi Kuba uchun juda katta zarba bo‘ldi. 1990- yillarda ko‘pchilik F. Kastro rejimining qulashini bashorat qilgan edi. Ammo bu rejim saqlanib qoldi.

 Ikkinchi jahon urushidan keyingi o‘tgan vaqt davomida Lotin Amerikasi mamlakatlari jamiyatni modernizatsiya qilishning optimal variantini izladilar.  1960-yillari Chilida hukumat mamlakatni modernizat- siyalashga harakat qildi. Bunda u ilgari ilg‘or mamlakatlarda sinovdan o‘tgan islohotchilik tizimlariga tayandi. Ammo boshlangan islohotlar borgan sari jamiyatdagi bo‘linishni kuchaytirdi, mamlakat hayotining ijtimoiy-siyosiy sohalarida keskinlikni yuzaga keltirdi. Navbatdagi prezident saylovlaridan oldin Xalq birligi bloki tashkil qilinib, unga kommunistlar, sotsialistlar, radikallar va Xalq faoliyati yagona harakati kirdi.  1970-yili shu blok nomzodi Salvador Alyende Chili prezidenti qilib saylandi. S. Alyende hukumati chuqur islohotlarni amalga oshirishga kirishdi. Ammo jamiyat manfaatlariga ta’sir qiladigan, odat-dagi hayot tarzini, an’anaviy ijtimoiy aloqalarni buzadigan har qanday tadbir singari S. Alyende hukumati boshlagan islohotlar ham mamlakatda turli qarashlar, qarshiliklarni keltirib chiqardi.  Chili: modernizatsiyaning neokonservativ varianti.

 1973-yili davlat to‘ntarishi amalga oshirilib, hokimiyatga general Augusto Pinochet boshchiligidagi harbiy xunta keldi. Chilida qamal holati e’lon qilindi. Konstitutsiya va deyarli barcha demokratik erkinliklar bekor qilindi.  Pinochet hukumati tanlagan modernizatsiyalashning neokonservativ varianti katta ijtimoiy muammolarga olib keldi. Avvalo, ish haqi, ayniqsa, islohotlarning dastlabki yillarida, sezilarli darajada kamaydi, ishsizlik keskin oshdi.  Neokonservativ modernizatsiyalashning bunday ziddiyatli natijalari mamlakatdagi umumiy siyosiy muhitga ham ta’sir ko‘rsatdi. 1989-yili o‘tkazilgan prezidentlik saylovlarida Xristian-demokratik partiya yetakchisi P. Eylvin g‘olib chiqdi. Diktatura davri tugadi. Augusto Pinochet 09 301A

 1958-yili Meksika sanoat mahsulotlarining umumiy hajmi bo‘yicha Lotin Amerikasida birinchi o‘ringa chiqdi. Mamlakatning muvaffaqiyatli iqtisodiy rivojlanishida davlat sektori asosiy rol o‘ynadi.  Lotin Amerikasida katta shov-shuvga sabab bo‘lgan Kuba inqilobi Meksika rahbarlarini ham ijtimoiy sohaga jiddiy e’tibor qaratishga undadi. Ammo modernizatsiyalashning Kuba variantini qabul qilmasdan, Meksika ayni paytda Chili variantiga ham o‘ta ishonchsizlik bilan qaradi. Meksika hukmron doiralari rivojlanishning liberal-islohotchilik yo‘lidan chekinmadi.  1980-yillardagi jahon iqtisodiy inqirozi Meksika uchun katta sinov bo‘ldi. Inqiroz yengib o‘tilgan bo‘lsa-da, ishsizlik, tashqi qarz keskin oshdi, tashqi dunyoga, birinchi navbatda AQSHga qaramlik ham ortdi.Meksika: modernizatsiyalashning islohotchilik varianti.

Harbiy rejim – davlatni boshqarish shakli bo‘lib, unda butun hokimiyat harbiylarga tegishli bo‘ladi. Odatda, harbiy rejimlar harbiy to‘ntarish orqali o‘rnatiladi. Agrar-industrial mamlakat – asosiy boyligini qishloq xo‘jalik mahsulotlari tashkil qiladigan, sanoati qishloq xo‘jalik mahsulotlari va tabiiy boyliklarni qayta ishlashga yo‘naltirilgan mamlakat. Harbiy xunta – davlat to‘ntarishi orqali hokimiyatga kelgan, odatda zo‘ravonlik va diktatorlik usullari bilan davlatni boshqaradigan harbiylar hokimiyati.

E’tiboringiz uchun rahmat.

O'xshashlar

1946-1991-yillarda Turkiya, Eron Va Afg’oniston 2

Lotin Amerikasi xalqlarining milliy ozodlik kurashi

Lotin Amerikasi va Afrika mamlakatlarida milliy ozodlik kurashlari

Rossiya, AQSH va Lotin Amerikasi xalqlarining milliy-ozodlik kurashi

Dekolonizatsiya-mustamlaka imperiyasining qulashi