Ilmiy tadqiqotlarni prognozlashtirish. Ilmiy bashorat uning ilmiy tadqiqotdagi o‘rni - Sotsiologiya - Slaydlar

Ilmiy tadqiqotlarni prognozlashtirish. Ilmiy bashorat uning ilmiy tadqiqotdagi o‘rni

Yuklangan vaqt:

25.01.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

34737.319335938 KB

Ko'chirib olish

MAVZU . ILMIY TADQIQOTLA RNI PROGNOZLA SHTIRISH. ILMIY BASHORAT UNING ILMIY TADQIQOTD AGI O‘RNI. Ilmiy tadqiqot larni prognozla shtirish Bashorat. Ilmiy bashorat ilmiy bilish shakli sifatida. Ilmiy bashoratn ing o‘ziga xos jixatlari. Ilmiy bashorat shakllari. Ilmiy bashorat tarkibi. REJA:

1.Ilmiy tadqiqotlarni prognozlashtirish . Qadimiy Hindiston, Xitoy, Markaziy Osiyo, Yunonistonda shakllangan falsafiy qarashlarda bashorat muammosiga dahldor fikrlar ko‘plab uchraydi. Qadimiy Xind falsafasida oldindan ko‘rish amaliy faoliyatga bog‘liq yekanligi, tajribadan kelib chiqqan holda o‘tmish, hozir va kelajakda sodir bo‘ladigan voqea-hodisalarni bashorat qilish mumkinligi haqida fikr yuritilgan. Qadimgi Xitoy manbalarida bashorat tushunchasi haqida fikr yuritilgan va unga sodir bo‘lishi mumkin bo‘lgan hodisa haqidaoldindan hosil qilingan «bilim», deb ta’rif berilgan. Qadimgi Yunon faylasuflari tabiiy- ilmiy bilimlarga tayangan holda tabiatda bo‘lishi mumkin bo‘lgan hodisalarni bashorat qilganlar. Qadimgi Yunon faylasufi Falesning quyosh tutilishi haqidagi ilgari surgan bashoratini Ioniyada 585 yili 25 may kuni sodir bo‘lgani haqidagi tarixchilarning ma’lumoti bor. Demokrit hodisalar orasidagi sababiy aloqadorliklarni aniqlash orqali kelajakda yuz beradigan hodisalarni bashorat qilish mumkin, deb hisoblagan

A l-X o ra z m iy n in g m a te m a tik a , a stro n o m iy a , g e o g ra fiy a , ta rix g a o id A b u N a sr F o ro b iy n in g fo z il ja m iy a t, fo z il d a v la t, in so n iy a tn in g b a x tli k e la ja g i x a q id a g i, A b u R a y h o n B e ru n iy n in g ta b iiy - ilm iy q a ra sh la ri, x u su sa n , u n in g a stro n o m iy a g a o id fik rla ri b u fa n n in g k e lg u si ta ra q q iy o tig a ju d a k a tta ta ’sir k o ‘rsa td i. A b u R a y h o n B e ru n iy n in g g e o lo g iy a ilm ig a o id q a ra sh la ri o ‘z in in g k e la ja k k a y o ‘n a ltirilg a n lig i n u q ta i- n a z a rid a n h o z irg a c h a o ‘z a h a m iy a tin i y o ‘q o tg a n e m a s.

BASHORAT Bashorat hayoliy (utopik) sotsializm va marksizm nazariyasining asosini tashkil etadi. HODISA Bashorat, umuman olganda, hodisa, jarayonlar yo‘nalishi, xususiyatlarini oldindan ko‘ra olish, degan ma’noni ifodalaydi. Ilmiy bashorat Ilmiy bashorat – ilmiy bilim shakli. Bu – tabiat, jamiyat qonunlari va dalillarga tayangan holda kelajakda ro‘y berishi mumkin bo‘lgan narsalar, hodisalar, jarayonlar haqidagi bilim

Bashoratning oddiy bilimdan asosiy farqi, unda kelajakda sodir bo‘lishi lozim bo‘lgan hodisa, jarayon haqidagi ilmiy axborot aks yetadi. Aslida oldindan aytish – bashorat subyekt ongining olamni faol aks yettirish xususiyatidan kelib chiqadi. XXasrning yirik olimi B.K.Anoxin «tabiatdagi aks yettirish faolligi» hodisasini ochgan. Uning fikricha, butun biologik dunyo oldindan qo‘zg‘aladi, ta’sirlanadi. Masalan, daraxt guyo qahraton qishga tayyorgarlik ko‘rgandek, «barglarini to‘kadi»; ayrim hayvonlar qish uyqusiga cho‘madilar. Lekin Anoxin bayon yetgan aks yettirish faolligi» sof biologik hodisa, u tirik organizmlarga - o‘simlikilarga, hayvonlarga taalluqli.B a sh o ra t – a v v a lo ijtim o iy o n g n in g o ‘zig a xo s n a m o y o n b o ‘lish i. G a rch i b a sh o ra t in d iv id o n g id a vu ju d g a ke lsa -d a , u fa q a t sh u in d iv id n in g sh a x siy ta jrib a sig in a y e m a s, b a lki ijtio m iy o n g d a a ks y e tg a n ta jrib a -ijtim o iy a m a liy o t n a tija la ri a so sid a sh a klla n a d i

Bashorat – ijtimoiy xarakterdagi ilmiy bilimning o‘ziga xos ko‘rinishi, u ilmiy bilish shakllari – taxmin, nazariya, qonunlarga tayangan holda hosil qilinadigan bilimdir. Ilmiy bashorat oldindan aytib berishning turli shakllaridan o‘zining bir qator xususiyatlari bilan farqlanadi: 1) Ilmiy bashorat narsa va hodisalardagi real mavjud ichki, mohiyatli aloqadorliklarga, qonuniyatlarga tayanadi. 2) Ilmiy bashorat absolyutlik, tamomila haqlikni da’vo qilmaydi, unda u yoki bu hodisaning ro‘y berishi ma’lum darajada tasdiqlanadi. 3) Ilmiy bashorat haqiqatga yaqin bilimdir. Bunday bilimning chinlik darajasi bir qator omillarga bog‘liq

Bunday bilimning chinlik darajasi bir qator omillarga bog‘liq. Bu omillarni - Qanday kelajak bashorat qilinadi? - Bashorat qay darajada qonuniyatlarga tayangan? Bashorat qilinuvchi hodisa, jarayonning barcha tomonlari ilmiy bilishda qay darajada to‘liq aks yetyapti?

Bashorat ilmiy bilish shakli sifatida o‘ziga xos tarkibga ega. Bu: a) bashorat obyekti; b) bashorat subyekti. . Bashorat obyekti – bilish yo‘naltirilgan narsa, hodisa, jarayon. Subyekti – biluvchi inson va uning obyektga munosabati. Bashorat – obyektiv reallikning inson ongida aks yetish shakli. Inson olamni faol aks yettiradi. Bunda biluvchi subyekt olamni manfaat-maqsadlariga ko‘raaks yettiradi va bunda ijodiy tasavvur muhim o‘rin tutadi Ilmiy bashorat unda ifodalangan bilimning mazmuniga ko‘ra 2 shaklda namoyon bo‘lishi mumkin: 1. Empirik bashorat 2. Nazariy bashorat

• Bashorat o‘z mazmuniga ko‘ra «prognozlash», «planlashtirish» tushunchalariga yaqin turadi. Ilmiy bashorat «prognozlash» tushunchasidan kengroq. • Prognozlash, planlashtirish muayyan aniq maqsadning qo‘yilishi bilan bashoratdan farqlanadi. Hozirda maxsus fan sohasi – prognostika fani shakllangan • Empirik darajada kuzatish, tajriba, analiz, sintez, turkumlash, indukstiya, dedukstiya, modellashtirish usullari qo‘llanadi. Ilmiy bashoratda ham shu metodlardan keng foydalaniladi.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT! KITOB -HAM TABIB, HAM ADIB

O'xshashlar

Ilmiy tadqiqotda – sinergetika muammosi

Ilmiy tadqiqotda tushunish va tushuntirishning ahamiyati

Deviant xulq-atvor muammosini o’rganish sotsiologiyasidan ilmiy yo’nalish sifatida

Pedagogik tadqiqotlarda ijodning namoyon bo‘lishi. Ilmiy tadqiqotda ratsionallik va irratsionallik

Empirik sotsiologik tadqiqotlarni tashkil etish va metodlari