Deviant xulq-atvor muammosini o’rganish sotsiologiyasidan ilmiy yo’nalish sifatida - Sotsiologiya - Slaydlar

Deviant xulq-atvor muammosini o’rganish sotsiologiyasidan ilmiy yo’nalish sifatida

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

620.744140625 KB

Ko'chirib olish

QO’QON DAVLAT PEDAGOGIKA INSTITUTI PEDAGOGIKA FAKULTETI BTM YO’NALISHI 302-GURUH TALABASI BERDIMURODOVA GULHAYONING SOTSIOLOGIYA fanidan tayyorlagan MUSTAQIL ISHI

Mavzu: Deviant xulq-atvor muammosini o’rganish sotsiologiyasidan ilmiy yo’nalish sifatida Tayanch iboralar: Deviant, foxisha bozlik, alkagol ichimligi, giyoxvantlik, jinoyatchilik, 2.Dyurkgeym va Mortonlarning deviant xulq- atvor Nazariyalari Gulhayo nazaryasi

Reja: • 1.DEVIANT XULQ-ATVOR TUSHUNCHASI, TURLARI(DELIKVANTLIK) • 2.DYURKGEYM VA MORTONLARNING DEVIANT XULQ-ATVOR NAZARIYALARI; • 3.Z.FREYD VA E.FROMMLARNING DESTRUKTIV NAZARIYASI.1B 01 3735 0A111B 01 1935 060C 01 1735 060C

1.DEVIANT XULQ-ATVOR TUSHUNCHASI, TURLARI(DELIKVANTLIK) Jamiyatda mavjud ijtimoiy me‘yorlardan chetga chiqish holatlarini- deviant xulq atvor sotsiologiyasi o’rganadi Jamiyatda o’rnatilgan axloq me‘yorlariga mos kelmaydigan insoniy faoliyat yoki hatti-harakat, ijtimoiy hodisa bo’lib, yolg’onchilik, dangasalik, o’g’irlik, ichkibozlik, giyohvandlik, o’z joniga qasd qilish kiradi.

• Deviantni guruh yoki jamiyatda ko’pchilik odamlar tomonidan qabul qilingan me’yor va me‘yorlar yig’indisiga mos kelmaslik deb aytish mumkin. Chunki, xulq atvorning umumiy qoidalarini ko’pchiligimiz buzamiz. Ko’pchilik kichik o’g’irliklar, masalan, do’kondan biror narsaga haq to’lamay shaxsiy manfaatlar yo’lida foydalanish uchun olib ketish hollariga yo’l qo’yganmiz.

Deviant xulq deganda, quyidagilar nazarda tutiladi: Jinoyatchilik alkogolni ko’p iste’mol qilish Giyohvandlik. Foxishabozlik . 3E1F1E 1D 32 36 0D 12 35

Jinoyatchilik. Muayyan davlatda o’rnatilgan qonun va me’yorlarga nisbatan ayrim shaxslarning salbiy munosabati jinoiy faoliyat, mazkur shaxs esa jinoyatchi hisoblanadi

Ichkilikbozlik. Bu borada ilmiy adabiyotlarda bir nechta tasniflar mavjud: 1) alkogolni har-har zamonda iste’mol qilish; 2) alkogolni ko’p iste’mol qilish- spirtli ichimlikliklarni muntazam, ya’ni haftada bir martadan bir necha martagacha yoki, birvarakayiga o’rtada tanaffus bilan ko’p miqdorda (200 ml dan oshiq); Bu ko’pincha alkogolizmga olib keladi. 3) alkogolizm-spirtli ichimliklarga patolik(muttasil) o’rganib qolish bilan tavsiflanuvchi kasallik

Giyohvandlik. Giyohvand yoki unga tenglashtirilgan vositalarga doimiy ruju qo’yish va tibbiy ko’rsatmalarsiz iste’mol qilish

Foxishabozlik. Fanda rasmiy nikohsiz jinsiy aloqa ikkita turga bo’lib o’rganiladi: 1. Konkubinat – nikohsiz birga yashash. 2. Foxishabozlik-pul uchun o’z tanasini sotish, g’arbda asosan ikkinchisi qoralansada, sharqda ikkala holatga ham me’yordan oqish sifatida qaraladi.

Bulardan tashhari, xalqimizda mahalliychilik, urug’-aymoqchilik, boqimandachilik kabi salbiy holatlar ham me’yordan chekinishning diqqattalab ko’rinishlaridan hisoblanadi. Deviant xulq-atvor bir shaxsning salbiy xulq-atvordan iborat faoliyatini, shuningdek, muayyan guruhning og’ma xulq-atvorlarini ham ifodalovchi tushunchadir. Ma’lumki, ijtimoiy me’yorlar va ulardan chekinishlar haqidagi qarashlar insonning ijtimoiylashuv jarayoni bilan bir vaqtda paydo bo’lgan. Qadimgi xalqlarning diniy-mifologik tasavvurlari, xususan Misr, G’indiston va Xitoy diniy qonun-qoidalaridagi axloqiy me’yorlar bu sohadagi dastlabki qarashlar edi. Ushbu «qonunlar»da barcha huquqlar insonga xudolar tomonidan beriladi va qonun buzuvchilarni xudolar jazolaydi, deb hisoblangan. Bunday qarashlar dastlab yunon va Rim faylasuflari asarlarida o’z ifodasini topdi. O’rta asrlarda axloq me’yorlari diniy qarashlar ta’siri ostida rivojlandi va ulardan chekinish diniy nuqtai nazardan baholangan. Yevropada xristian dini barcha sohada hukmronlik qilgan bo’lsa, sharq dunyosida axloqiy-huquqiy me’yorlar va ular haqidagi ta’limotlar islom falsafasi ta’sirida rivojlandi.

• Antiijtimoiy (delinkvent) axloq- bu qonun me’yorlariga qarshi chiquvchi, ijtimoiy tartib va atrofdagi odamlar farovonligiga xavf soluvchi axloq. U qonunchilik bilan taqiqlangan istalgan harakat yoki harakatsizlikni o‘z ichiga oladi. Katta odamlar (18 yoshdan kattalar) da delinkvent axloq, ayniqsa, o‘z ortidan jinoiy yoki fuqarolik javobgarligi va tegishli jazoni boshlab keluvchi qonunbuzarlik shaklida namoyon bo‘ladi. O‘smirlarda (13 yoshdan boshlab) delinkvent axloqning quyidagi turlari ustunlik qiladi: bezorilik, mayda o‘g‘rilik, o‘g‘rilik, vandalizm, jismoniy zo‘rlik, giyohvand moddalarni sotish. Bola yoshida (5 yoshdan 12 yoshgacha) o‘zidan kichik yoshdagi bolalar va tengdoshlariga nisbatan zo‘ravonlik, hayvonlarga shafqatsiz munosabat, o‘g‘rilik, mayda bezorilik, mulkni buzish, yondirish kabi shakllari birmuncha keng tarqalgan. Asotsial axloq- bu shaxslararo munosabatlarning tinchligiga bevosita xavf soluvchi, axloqiy-ma’naviy me’yorlarni bajarishdan qochuvchi axloq. U tajovuzkor axloq, jinsits deviatsiya (tartibsiz jinsiy aloqador, fohishabozlik, yomon yo‘lga kirish, vuayerizm, eksgibitsionlik, va boshqalar), pulga azart o‘yinlarga tortilish, daydilik, boqimandalik sifatida namoyon bo‘ladi. O‘smir yoshida uydan chiqib ketish, daydilik qilish, maktabga bormaslik yoki ta’lim olishdan bosh tortish, tajovuzkor axloq, promiskuitet (tartibsiz jinsiy aloqa) graffiti (devorga uyatsiz xarakterdagi rasmlar chizish va yozuvlar yozish), submadaniy deviatsiyalar (sleng, shramlash, tatuirovkalar) birmuncha tarqalgan. Bolalarda esa uydan qochib ketish, daydilik, maktabga bormaslik, tajovuzkor axloq, g‘iybat qilish, yolg‘on, o‘g‘rilik, ta’magirlik (tilanchilik) kabi ko‘rinishlarda uchraydi.

• Bugungi kunda o‘smirlar taqdiri masalasi g‘oyat muhim axamiyat kasb etmoqda.O‘smirlik muammosiga e’tiborni kuchaytirish zarurligining asosiy sabablari sifatida quyidagilarni ko‘rsatish mumkin: 1.Fan va texnika rivojlanishi natijasida madaniyat, san’at va adabiyot, ijtimoiy- iqtisodiy shart-sharoitlarning o‘zgarayotgani; 2.Ommaviy axborot ko‘lamining kengayishi tufayli o‘smirlar ongliligi darajasining ko‘tarilgani; 3.O‘g‘il va qizlarning dunyo voqealaridan xabardorligi; 4. Ularning jismoniy va aqliy kamolotining jadallashgani; 5. O‘smirlar bilan ishlashda g‘oyaviy- siyosiy, vatanparvarlik va baynalminal tarbiyaga alohida yondashishi zarurligi; 6. Oshkoralik, ijtimoiy adolat, demokratiya muammolarining ijtimoiy hayotga chuqur kirib borayotgani;

2.DYURKGEYM VA MORTONLARNING DEVIANT XULQ-ATVOR NAZARIYALARI;

• DEVIANT XULQ –ATVOR MUAMNMOSNI SOTSIOLOGIYA FANI DOIORASIDA DASTLAB E.DYURLGEYM MAXSUS O’RGANGAN BO’LSADA,JAMIYATNING ENG QADIMIY MUAMMOLARIDAN BIRI SIFATIDA DEVIANT HOLATLARGA MUNOSABATLAR QADIM DAVRLARDANOQ SHAKLLANIB KELGAN.

DEVIANT XULQ-ATVORNI TAHLIL QILISHDA R.MERTON ISHLAB CHIQQAN TA’LIMOT YETAKCHI O’RINDA TURADI. E.DYURKGEYMING ANOMIYA G’OYASINI SHAKLLANTIRIB,MERTON DEVIOANT XULQ- ATVORGA QUYIDAGICHA TA’RIF BERADI “ DEVIANT XULQ-ATVOR JAMIYATDA E’LON QILIN GAN QADRIUATLAR VA RASMIY XULQ- ATVOR STANDARTLARI BILAN AHOLI XULQ- ATVOR MOT IVLARI HAMDA I MKONIYATLARI MAVJUDN IMKONIYATLARNING BIR-0BIRIGA MOS KELMAY QOLISHI NATIJASIDIR.”

MUAMMOLI HOLATIJT.NAZORAT.INSTIT UTDEVIANT HOLATLARNI PAYDO BO’LISH,SHAKLLANI SHI VA RIVOJLANISHUCHU N MUHIM 3 OMIL :0607 0E08 053B 07

SHAXS XUSUSIYATLARI SHAKLLANISHIDA ASOSAN 3 OMIL MUHIM: SHAXSNING BILIM DSARAJASIPSIXO- FIZIOLOGIK IRSIY OMILLAR

Anomiya so’zi fransuz tilidan olingan bo’lib ma’nosi “”qonunbuzar,me’yordan o’gishgan’dir. Drukgyemni anomiya nazariyasi uning tarixiy-evolutsion konsepsiyasing bir qismi sifarida,an’anaviy va zamonaviy jamiyatdagi muholifatga qaratilgan nazariyadir.

Foydalanilgan adabiyotlar: 1) Karimov I.A.“Ona yurtimiz baxt-u iqboli va buyuk kelajagi yo’lida xizmat qilish eng oliy saodatdir” T.2016y 2)Karimov I.A.”Yuksak ma’naviyat-yengilmas kuch” T.2008y 3)Karimov I.A.”Jamiyatimiz mafkurasi xalqni-xalq, millatni- millat qilishga xizmat qilsin” Tafakkur 1998. N2,6-bet 4) Entoni Giddens”Sotsiologiya” T.2002 5)Internet va ommaviy axborot vositalari ma’lumotlari www.ziyo.uz www. referat.uz

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!0102030405 070F0E10

O'xshashlar

E.Dyurkegy, R.Mertonlarning deviant xulq atvor to’g’risidagi nazariyalari

Sotsial nazorat elementlari. Meyorlar va sanksiyalar

Shaxs sotsiologiyasi. Ijtimoiy nazorat

Sotsiologiya fanining nazariy asoslari

Ilmiy tadqiqotlarni prognozlashtirish. Ilmiy bashorat uning ilmiy tadqiqotdagi o‘rni