Organik va meniral o’g’itlar. Begona o’tlar 2 - Qishloq va o'rmon xo'jaligi - Slaydlar

Organik va meniral o’g’itlar. Begona o’tlar 2

Yuklangan vaqt:

08.02.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

3180.291015625 KB

Ko'chirib olish

Mavzu: Organik va meniral o’g’itlar. Begona o’tlar Reja: 1. Organik o’g’itlarning ahamiyati, tarkibi, turlari. 2. Meniral o’g’itlarning ahamiyati, tarkibi, turlari. 3.Begona o’tlar va ularga qarshi kurash chora tadbirlari.

O’simlik tarkibiO’simlik tarkibi Organik moddalarOrganik moddalar Noorganik moddalarNoorganik moddalar oqsil Yog’ uglevod Nuklein kislotalar H, O P, N, K, Ca, Mg, Fe, Mn, Cu, ZnC, O, H, N, P, S C, O, H C, O, H C, O, H, N, P Mineral tuzlarsuv

 mikroelementlar  makroelementlar Fe, Mn, Cu, Zn, Cr va boshqalar.Fe, Mn, Cu, Zn, Cr va boshqalar.C, O, H, N, P, S, K, Ca, MgC, O, H, N, P, S, K, Ca, Mg

O’g’itlar Organi k o’g’itla r Bakeria l o’g’itlar Ko’kat o’g’itlarMenira l o’g’it’l ar

O’g’itlar klassifikatsiyasi. O’g’itlar Oddiy Kompleks Azotli Fosforli Kaliyli Murakkab Aralash

Organik o’g’itlar qadimdan qishloq xo’jaligining dehqonchilik sohasida qo’llaniladi. Organik o’g’itlarning asosi hayvonot va o’simlik dunyosining qoldiqlari hisoblanadi. Ular tuproqqa aralashgach mikroorganizmlar ishtirokida chiriydi va o’simliklar uchun zarur bo’lgan moddalar bilan tuproqni boyitadi. Ma’lumki, o’simlik a’zolarida 85 dan ortiq makro va mikroelementlar mavjud. O’simlik va hayvonot dunyosi qoldiqlari tarkibida ham mazkur moddalar ma’lum darajada bo’ladi.

Har xil organizmlar (o‘simliklar va hayvonlar) qoldiqlari va chiqindilaridan hosil bo’lgan o‘g‘itlar organik o‘g‘itlar deyiladi. Organik o‘g‘itlarga: go‘ng, go‘ng sharbati, parranda qiyi, torf, saprofel, yashil o‘tlar, sanoatning organik chiqindilari, shahar chiqindilari, suv o‘tlari va hokazolar kiradi. Ularning tarkibida o’simlik uchun zarur bo’lgan barcha ozuqa moddalar mavjud.

Go‘ng. Go‘ng eng muhim o‘g‘it. Tarkibida o‘simliklar uchun barcha zarur moddalar mavjud. Organik o‘g‘itlar o‘rnini mineral o‘gitlar, mineral o‘g‘itlar o‘rnini organik o‘g‘itlar bosolmaydi. Chorva mollarini boqish usuli va xo'jaliklaming imkoniyatlariga bog‘liq ravishda to‘shamali yoki to‘shamasiz go’ng olinadi. To‘shamali go‘ng chorva mollarining qattiq va suyuq aralashmalari hamda ular ostiga tashlanadigan poxol, somon, qipiq, torf kabi jinslardan iborat bo’lib, taxminan 25% quruq modda va 75% suvdan iborat bo‘ladi. Mollarga beriladigan yem-xashak tarkibidagi organik moddaning 40%, fosforning 80 %, azotning 50% va kaliyning 85% i go‘ng tarkibiga o‘tadi. Go‘ng tarkibidagi oziq moddalar miqdori chorva molining turi va yoshi, beriladigan yem-xashak tarkibiga bog‘liq ravishda keng miqyosda o'zgaradi

Kompostlarni (har xil organik qoldiqlar aralashmasi) tayyorlashda fosfor o’g’iti ham qo’shiladi va alohida joyga (chuqur bo’lmagan o’ra, katta hajmdagi maxsus moslamalar) yig’ilib ustidan suyuq go’ng yoki suv quyilib bostirib qo’yiladi. Torfni (to’liq chirimagan, botqoqlikda o’sadigan o’simliklar qoldig’i) odatda go’ngga qo’shib dalaga sepish (shudgordan oldin) foydalidir. Qushlar axlati tarkibida ozuqa moddalar go’ngga nisbatan ko’p. Аmmo tarkibidagi azot tez uchib ketadi. Shuning uchun uni quruq joyda ustiga tuproq yoki torf yopib saqlash kerak. Dalaga har bir gektarga 2—4 tonna solish mumkin.

Ko’k o’tlar (sideratlar) -yetishtirilayotgan dala o’simlik (no’xot, shabdar va boshqalar) yaxshi rivojlangandan so’ng haydaladi. Natijada tuproq organik moddaga boyiydi. Tashlandiq suvlar qoldig’idan (kanalizatsiya va h.k.) maxsus usulda quritilgach o’g’it sifatida foydalanish mumkin. Qishloq xo’jaligi mahsulotlarini qayta ishlaydigan sanoat chiqindilarini ham o’g’it sifatida ishlatish mumkin. Chorvachilik fermalarida yig’ilayotgan suyuq go’ng yuqori sifatli va tez ta’sir etuvchi organik o’g’it qatoriga kiradi. Uning tarkibida 0,3—0,4% azot, 0,3— 0,6% kaliy bo’ladi. Suyuq go’ng o’simlik rivojlanayotgan davrda oziqlantirish uchun ham ishlatilishi mumkin. Sabzavot o’simliklar ekiladigan yerlarga go’ng shudgordan oldin solingani ma’qul.

Organik o‘g‘itlarni qishloq xo‘jaligida eng muhim ahamiyatlari —ular to‘liq o‘g‘itlar hisoblanadi. Chunki ularning tarkibida ko‘pchilik makro va mikroelementlar mavjud. - Tuproq strukturasini yaxshilaydi, uning unurndorligini oshiradi. - Tuproq haroratini ma’lum darajaga ko‘taradi. - Tuproqni foydali mikroorganizmlar bilan boyitadi va ular uchun ozuqa vazifasini o‘taydi. - Organik o‘g‘itlar solingan maydonlar atrofida karbonat angidrid gazi miqdori ortadi, bu esa o‘simliklar ildizidan tashqari oziqlanishiga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi.

Go’ngning chirishi natijasida xosil bo’lgan organik modda ta’sirida tuproqning suv-fizik xossalari (suv o’tkazuvchanligi, suv sig’imi, issiqlik sig’imi, zichligi), biologik xususiyatlari yaxshilanadi. Organik modda parchalanganda ajralayotgan ko’mir kislotasi ta’sirida qiyin o’zlashtiriladigan birikmalar xarakatchan xolatga keladi. Go’ngning yigi’lishi, miqdori va sifati (tarkibi) mollar parvarishiga, berilayotgan yem-xashakning sifati va tarkibiga, mollarning turi va yoshiga bog’lik bo’ladi. Yirik shoxli moldan bir kunda 20—30 kg, otdan 15—20 kg, qo’ydan 1,5—2,5 kg gung yig’iladi. Molxonalarda yig’ilgan gung tuproqqa solishdan oldin maxsus joylarda ma’lum muddatda saqlanishi lozim. Shunday qilinsa gung tarkibidagi organik modda parchalanadi, yuqumli kasallik tarqatuvchi mikroblar o’ladi, begona o’tlar urug’ining unish darajasi keskin pasayadi.

Turli xil mahalliy o’g’itlarda azot, fosfor va kaliy miqdori

Turli xil mahalliy o’g’itlarda azot, fosfor va kaliy miqdori

MENIRAL O’G’ITLARPosforli o’g’itlar Kaliyli o’g’itlar

Elementlarning o’simliklar hayotidagi roli va ahamiyati. Azot N  Azot barcha o’simliklar uchun asosiy ozuqa elementi hisoblanadi. O’simlik tarkibida azot ozuqa elenemtlari: oqsil va boshqa vitaminlarning, ayniqsa B vitaminlari guruhining hosil bo’lishiga yordam beradi.  Azot yetishmagan yerdagi ekinlar bargi och – yashil rang, ba’zi ekinlarda (turp, karam, makkajo’xori) sariq - qizil dog’lar, barglari juda kichik, yupqa, gullari nimjon, shoxlari mayda, mevasi muddatidan oldin pishib, kichik – kichik bo’lib barglari tushib ketadi. Azot yetishmaganidan o’simlikning pastki barglari sarg’ayishni boshlagan.

Fosfor Р  O’simliklarning rivojlanishi, gullashiga va ildiz sistemasining yahshi rivojlanishi uchun omil bo’ladi.  O’simlikda fosfor yetishmayotganligini (yosh o’simlik) uning o’sishdan to’xtab qolishi, mayda va to’kilayotgan barglaridan bilsak bo’ladi Pomidor barglarida fosfor yetishmasligining alomatlari

Kaliy К  O’simlikning hosildorligi, sifati va chidamliligini oshirishda qo’llaniladi.  Tirik organizmlarda assiimilyatsiya va fotosintez jarayonlarida Ca, Mg – ionlari bilan birgalikda hujayradagi protoplazma kolloid holatini boshqarib turadi. Mahsulotlar rangini yorqin qilib, xushbo’y va saqlanish muddatini uzaytiradi Barg uchlaridagi qovjirashlar o’simlikda kaliy uetishmasligi alomati

Gul barglarining uchlari sarg’ayishiga magniy yetmaganidan darak. Kalsiy yetishmasligi oqibati Karam barglari uchlari bunday holga oltingugurt yetmaganidan kelib qolgan. Barglarning bunday bo’lishiga temir miqdori yetishmaganidan Yosh barglarning mayda va yalanib qolishiga bor yetmaganidan darak beradi.

Olcha barglarining bunday kasallanishiga marganes yetishmasligi sabab bo’lgan. Pomidor barglarining uchlari buralishi mis yetishmasligidan Limonning barglari maydalashishi rux yetishmasligidandir. Bodring barglari atrofidagi oqamtir yashil rang unda molibden yetishmasligidan darak beradi.

Buni yodda tuting!!! 1 kunlik nitrat iste’mol miqdori katta yoshli odamda - 5 мg/kg bo’lishi kerak. Kop’ miqdorda nitrat qabul qilish natijasida inson organizmida (o’pkaning allergik shishi, hansirash, yurak og’rig’i, yo’tal, ko’ngil aynishi va boshqalar kuzatiladi) Uning 8-15 grammi o’limga olib keladi. O’simliklar ga ortiqcha ravishda azotli o’g’it solish natijasida uning hosilida nitrit va nitrat ionlari yig’ilib qoladi.

PO 4 3- , NO 3 - , K + Ifloslangan ko’l Baliqlarning qirilishi

Mineral o’g’itlar tarkibida o’simlik uchun zarur bo’lgan oziqa moddalar kimyoviy usul bilan yaratiladi. Mineral o’g’itlar tuproqqa solinganda shakllanishi mumkin bo’lgan muhitga qarab quyidagilarga bo’linadi: a) Fiziologik nordon o’g’itlardan o’simlik jadal suratda kationni o’zlashtiradi, anion esa tuproq eritmasiga o’tadi; b) Fiziologik ishqoriy o’g’itlardan o’simlik anionni o’zlashtiradi, kation esa yig’ilib tuproq muhitini ishqoriylashtiradi; c) Fiziologik neytraj o’g’itlar.

Аzotli o’g’itlar va ularning turlari Yukori va sifatli xosil olish uchun o’simliklarda barcha ozuka modalari bo’lishi zarur. Ular tuprok tarkibida organik va mineral birikmalar shaklida bo’ladi. Ularning parchalanishi (emirilishi) va minerallashishi natijasida o’simliklar o’zlashtiradigan xolatga aylanadi. Аzotni — o’simliklar ammoniy (NH4) kationi, azot anioni yoki azotli kislota (N0), fosforni — fosfatlar, oltingugurtni — sulьfatlar shaklida o’zlashtiradi. Kaliy, kaltsiy, magniy, kremniy o’simlik ildiziga ion shaklida, temir — ion yoki murakkab birikma, marganets, mis, rux —kationlar, molibden va bor — anionlar (molibdat va borat) shaklida tuproqdan o’tadi. Ozuka moddalarining miqdori tuproqning suv va havo rejimi bilan uzviy bog’lik bo’ladi. Tuproq eritmasidagi ionlarning miqdori namlikka bog’lik, tuproq qatlamidagi kislorod ildiz orqali nafas olishni va ozuqa moddalarning o’zlashtirishini ta’minlaydi. Bu jarayonlarning yo’nalishi va jadalligi iqlim sharoitiga ham bog’liq bo’ladi.

 Azotli о‘g‘itlar. Ammiakli selitra (NH 4 NO 3 ) - tarkibida 33-34% sof holdagi azot bor,  Natriyli selitra (NaN0 3 ) - oq tusdagi kukun, tarkibida 16% azot bor, suvda tez eriydi.  Kalsiyli selitra Ca (N0 3 ) 2 - oq tusdagi kristallsimon kukun, tarkibida 17% azot bor. koladi.  Sulfat ammoniy [ (NH 4 ) 2 SO 4 ] - tarkibida 20-21% azot bor. О‘ziga namni juda sekin tortadi, salga mushtlashib qolmaydi, suvda tez eriydi.  Mochevina (karbomid) [CO(NH 2 ) 2 ] - oq kristall shakldagi birikma. tarkibida 46% azot bor.  % kaliy bor.

 Fosforli о‘g‘itlar.  Superfosfat [Ca(H 2 P0 4 ) 2 ]- oq yoki kul rang tusdagi modda, I navida 19,5%, II navida 19,0 va III navida esa 14,0% sof holdagi fosfor bor.  Pretsipitat (СaHPO 4 • 2H 2 O) - oq kukun bо‘lib, tarkibida 38-40% fosfor bor.  Ikkilamchi superfosfat CaHPO 4 -2H 2 O- tarkibida 40-50% fosfor bor.  Kaliyli о‘g‘itlar. Kaliy xlorid (KCl) - Unda 52-57% kaliy bor.  Kaliy tuzi - Tarkibida 25% chamasida natriy xlor (NaCl) aralashgan, bunda 40% kaliy borю  Kaliy sulfat (K 2 S0 4 ) - Tarkibida 45-50

E’tiboringiz uchun raxmat.

O'xshashlar

Mineral o’g’itlar bozori

Tuproqdagi organik moddalar tarkibi

Sug’oriladigan yerlarni meliorativ holatini yaxshilash chora-tadbirlari

Dehqonchilik tizimi va qonunlari

Kartoshkaning ahamiyati, biologiyasi va tasnifi 2