O'rmon xujaligini tashkil etish

O'rmon xujaligini tashkil etish

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1752.37890625 KB

Ko'chirib olish

O’rmon xujaligini tashkil etish 1

Reja: 21. O‘rmon haqida tushuncha. 2. O‘rmonning inson hayotidagi roli. O‘rmondan xalq xo‘jaligida foydalanish. 3. O‘rmon tuzish zaruriyati va tushunchasi.

• O‘rmon daraxtlari biosferaning muhim tarkibiy qismi hisoblanadi. Ular biosferadagi moddalar muvozanatini saqlaydi, moddalar almashib turishini tartibga solishini ta’minlaydi, suvlarin muhofaza qilish, gidroiqlimlik, tuproqni himoyalash va sog‘lomlashtirish funksiyalarini bajaradi, bir necha xil hayvonlar va parrandalar uchun yashash joyi bo‘lib xizmat qiladi. Odamzod uchun qadimdan yashash va oziq-ovqat topish joyi bo‘lib kelgan 3

• Hozir ham u insoniyat hayotida muhim ahamiyatli mahsulotlar manbai sifatida o‘z o‘rnini yo‘qotgan emas. O‘rmonlar chorva mollarini boqish, ov qilish, pichan o‘rish, daraxt va o‘simliklar mevasini va dorivor o‘simliklar xomashyosini to‘plashda foydalanadilar. O‘rmon daraxtlari va o‘simliklarining estetik ahamiyati ham bebaho, ularning tasirli va takrorlanmaydigan chiroyliligidan aholi punktlarini ko‘kalamzorlashtirishda keng foydalanadilar. 4

• O‘rmon – bu o‘simliklar to‘plami (uyushmasi), yani malum bir sharoitda o‘simliklar evolyutsiyasining o‘tishi vujudga kelgan tabatdagi qonuniy hodisa 5

Klassik o‘rmonshunos rus olimi G.F.Morozov o‘rmon tabiati uchta tarkibiy qism (koponent)dan tashkil topganligini o‘z vaqtida ko‘rsatib o‘tgan. Ular quyidagilar: 61. Nasllar tabiati; 2. Ularni birlashtirish tabiati; 3. Joyda o‘sish sharoiti tabiati1E1F 221F

Mavjud statistik ma’lumotlarga ko‘ra jahon miqyosidagi quruqlikning 29% yoki 3722 mln gektarini o‘rmonzorlan qoplagan, shundan 1235 mln gektari (30,5%) o‘zlashtirilgan hisoblanadi. Mahsulot bermaydigan (borish qiyin bo‘lgan) o‘rmonzorlar maydoni 1044 mln gektardan ortiqroq. Katta hajmdagi pishib yetishgan yog‘ochli o‘rmon daraxtlari mavjud, ularning uchdan birini ninabargli qimmat baho daraxtlar tashkil etadi. 7

• O‘zbekiston Respublikasi hududida tabiiy o‘rmonzorlar juda ham kam. Faqat tog‘lik mintaqaning biroz qismi siyrak joylashgan o‘rmon daraxtlari band. Lekin ular sun’iy ravishda barpo etilgan o‘rmonzorlar va o‘rmon daraxtlari o‘tqazuvi birgalikda paxtachilik majmuini, umuman Respublika qishloq xo‘jaligini rivojlantirishda muhim rol o‘ynaydi. Tog‘lik mintaqada joylashgan o‘rmonzorlar kanallarga suv oladigan daryolar rejimini bir me’yorda saqlashga yordam beradi, chorvachilik uchun ozuqabob o‘simliklardan yaylov sifatida foydalanishda xizmat qiladi. 9

• Tabiiy o‘rmonzorlar aholii punktlaridan uzoq masofada joylashganligi va ulardan olinadigan yog‘ochlar sifati bo‘yicha talabga javob bermasligi tufayli mahalliy xalq qadimdan sug‘oriladigan yerlarda o‘rmon daraxtlarini suniy ravishda o‘stirish shug‘ullanib kelgan. Ular doimo dalalar va tarmoqqa yerlari atrofiga, kanallar va yo‘llar yoqasiga daraxtlar o‘tqazib kelganlar. Sug‘oriladigan yerlarning iqlim va tuproq sharoiti qulay bo‘lganligi uchun o‘stiriladigan o‘rmon daraxtlaridan qisqa muddatda olinadigan yog‘ochlar yuqori sifatliligi farqlanadi. 10

Mavjud malumotlarga ko‘ra XIX asrning o‘rtalarigacha O‘rta Osiyoning sug‘oriladigan mintaqasida o‘rmon daraxtlar va buta o‘simliklari turlari bo‘yicha anchagina chegaralangan bo‘lgan 11

O‘rmonning inson hayotidagi roli. O‘rmondan xalq xo‘jaligida foydalanish 12• O‘rmon yog‘ochini tayyorlashda hosil bo‘lgan chiqindi (qipig‘, qirindi va shohcha)lar gidroliz sanoatida keng foydalaniladi. Ulardan chorva uchun ozuqa xamirturushi, etil spirti, furfurol, suyuq uglekislotasi, quruqligini va boshqalar olinadi. • O‘rmon kimyosi ishlab chiqarishda yog‘ochdan uksus kislotasi, dubil mahsuloti, degot, ko‘mir va boshqalar olinadi.

• Xalq xo‘jaligida o‘rmon yog‘ochining roli juda ham katta. Undan natural holda foydalanish hech vaqt kamaymaydi, qayta ishlash mahsulotlarining soni va xillari esa uzluksiz ko‘payib boradi 13

• Mavjud an’anaga ko‘ra o‘rmondan foydalanish quyidagilarga bo‘lingan: bosh, o‘rta (oraliq) va yondosh (yordamchi). Bosh foydalanish daraxtlar o‘tkazuvidan yetishgan yog‘ochlar olish. O‘rtacha foydalanish- o‘rmon daraxtlarini parvarish qilish, ishlov berish, ya’ni butalash, kesish. Bunday ishlov berish pishib yetishmagan yoshdagi barcha guruh o‘rmonlarida amalga oshiriladi. Ular umumiy tayyorlanadigan yog‘ochlarning yarimdan ko‘pini berishi mumkin 14

O'xshashlar

Sug’oriladigan yerlarni meliorativ holatini yaxshilash chora-tadbirlari

Fermer хo’jaliklarida tuproq unumdorligini aniqlash va ball bonitetlarini hisoblash usullari

Don omborlari va elevatorlarga donni qabul qilish

Tuproqdagi organik moddalar tarkibi

Bug’doy ekinlari zararkunandalari va ularga qarshi kurash choralari