Hayot faoliyati xavfsizligi fanining huquqiy asoslari - Psixologiya - Slaydlar

Hayot faoliyati xavfsizligi fanining huquqiy asoslari

Yuklangan vaqt:

25.09.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

11408.418945312 KB

Ko'chirib olish

Hayot faoliyati xavfsizligi fanining huquqiy asoslari Reja: 1. Aholini va hududlarni favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilishning mohiyati va asosi. 2. O‘zbekiston Respublikasi qonunlari. 3. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti va Vazirlar Mahkamasining qarorlari, ma’yoriy hujjatlar. 4. Davlat standartlari.

"Inson - atrof-muhit" tizimi  Inson - tabiiy muhit  Inson - ishlab chiqarish muhiti  Inson - kundalik muhit  Insonning atrof-muhit bilan o'zaro munosabati ijobiy yoki salbiy bo'lishi mumkin

Xavflar  Tabiiy kelib chiqishi  Tabiiy hodisalar  Iqlim sharoitlari  Antropogen kelib chiqishi  Inson faoliyati va uning mehnati mahsuli tufayli yuzaga keladi

XX asrning 60 – yillaridan boshlab faoliyat ko‘rsatib kelgan fuqaro mudofazasi tizimining asosiy vazifasi tinchlik davrida va urush sharoitida mamlakat aholisini yalpi qirg‘in qurollari va boshqa hujum vositalaridan himoya qilish, urush sharoyitida xalq xo‘jaligi ob’ektlarining barqaror ishlashini ta’minlash hamda halokat o‘choqlarida qutqarish va tiklash ishlarini o‘z vaqtida samarali amalga oshirishdan iborat edi. Lekin aholi hayotiga faqatgina ommaviy qirg‘in qurollari emas, balki boshqa xavf – xatarlar ham tahdid solib turadiki, ularni nazardan chetga qochirish aslo mumkin emas. Bular turli tabiiy, texnogen va ekologik xusuiyatli favqulodda vaziyatlardir.

 Xavfli va zararli omillarning odamlarga va tabiiy muhitga ta'sirining natijasi - shikastlanishlar, kasalliklar soni va og'irligi, baxtsiz hodisalar va ofatlar soni, moddiy zararning ko'payishi barqaror.

Aholini va hududlarni favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilishning mohiyati va asosi. 90 – yillarga kelib yadro urushi xavfi kamaydi, biologik qurollardan foydalanish cheklab qo‘yildi, yangi – yangi zamonaviy qurol turlari kashf qilindiki, ular odamlar uchun xavfli bo‘lmay, balki iqtisodiyot ob’ektlarini ishdan chiqarishga qaratilgan edi. Bular hammasi fuqaro mudofaasi tizimi o‘rnida yangi bir tizim tashkil etilishi lozimligini isbotlab berdi.

Favqulodda vaziyat – odamlar qurbon bo‘lishi, ularning sog‘lig‘i yoki atrof tabiiy muhitga zarar etishi, jiddiy moddiy talafotlar keltirib chiqarrishi hamda odamlar hayot faoliyati sharoiti izdan chiqishiga olib kelishi mumkin bo‘lgan yoki olib kelgan avariya, halokat, xavfli tabiiy hodisa yoki boshqa tabiiy ofat natijasida muayyan hududda yuzaga kelgan vaziyat. Aholini va hududlarni favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish – favqulodda vaziyatlarning oldini olish va ularni bartaraf etish choralari, usullari, vositalari tizimi, sa’y – harakatlari majmuyi.

Favqulodda vaziyatlarning oldini olish – oldindan o‘tkazilib, favqulodda vaziyayatlar ro‘y berishi xavfini imkon qadar kamaytirishga, bunday vaziyatlar ro‘y bergan taqdirda esa odamlar sog‘lig‘ini saqlash, atrof tabiiy muhitga etkaziladigan zarar va moddiy talafotlar miqdorini kamaytirishga qaratilgan tadbirlar kompleksi. Favqulodda vaziyatlarni bartaraf etish – favqulodda vaziyatlar ro‘y berganda o‘tkazilib, odamlar hayoti va sog‘lig‘ini saqlash, atrof tabiiy muhitga etkaziladigan zarar va moddiy talafotlar miqdorini kamaytirishga, shuningdek favqulodda vaziyatlar ro‘y bergan zonalarni halqaga olib, xavfli omillar tssirini tugatishga qaratilgan avariya – qutqaruv ishlari va kechiktirib bo‘lmaydigan boshqa ishalr kompleksi.

Aholi va hududlarni favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish sohasida qo‘yilgan dadil qadamlardan biri – avval Mudofaza vazirligi qoshida fuqaro muhofazasi va favqulodda vaziyatlar boshqarmasining, so‘ngra esa shu boshqarma negizida O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 1996 yil 4 martdagi PF – 1378 Farmoni bilan Favqulodda vaziyatlar vazirligining tashkil etilishi bo‘ldi. Vazirlik faoliyat yurita boshlagandan so‘ng aholi va hududlarni favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish sohasining huquqiy asosini tashkil etuvchi bir qator qonun va qarorlar qabul qilindi.

Aholini va hududlarni tabiiy hamda texnogen xususiyatli favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish tog‘risida (1999 yil 20 avgust) – 5 bo‘lim va 27 moddadan iborat. Qonun aholini va hududlarni tabiiy hamda texnogen xususiyatli favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish sohasidagi ijtimoiy munosabatlarni tartibga soladi hamda favqulodda vaziyatlar ro‘y berishi va rivojlanishining oldini olish, favqulodda vaziyatlar keltiradigan talafotlarni kamaytirish va favqulodda vaziyatlarni bartaraf etishni maqsad qilib qo‘yadi. Fuqaro muhofazasi tog’risida (2000 yil 26 may) – 4 ta bo‘lim va 23 moddadan iborat. Ushbu qonun fuqaro muhofazasi sohasidagi asosiy vazifalarni, ularni amalga oshirishning huquqiy asoslarini, davlat organlarining, muassasalar va tashkilotlarning vakolatlarini, O‘zbekiston Respublikasi fuqarolarining huquqlari va majburiyatlarini, shuningdek fuqaro muhofazasi kuchlari va vositalarini belgilaydi.

Odamning immunitet tanqisligi virusi bilan kasallanishning (OIV kasalligining oldini olish to‘g‘risida (1999 yil 19 avgust) – 13 modda. Qonunda OITS/OIV kasalligining oldini olish sohasidagi davlat ta’minoti, kasallikning oldini olish bo‘yicha faoliyatni moliyalash, fuqarolarning huquq va majburiyayatlariga doir masalalar yoritilgan. Gidrotexnika inshootlarining xavfsizligi to‘g‘risida (1999 yil 20 avgust) – 15 modda. Ushbu qonunning maqsadi gidrotexnika inshootlarini loyihalashtirish, qurish, foydalanishga topshirish, ulardan foydalanish, ularni rekonstruksiya qilish, tiklash, konservatsiyalash va tugatishda xavfsizlikni ta’minlash bo‘yicha faoliyatni amalga oshirishda yuzaga keladigan munosabatlarni tartibga solishdir.

Radiatsiyaviy xavfsizlik to‘g‘risida (2000 yil 31 avgust) – 5 bo‘lim va 28 moddadan iborat. Qonunning maqsadi radiatsiyaviy xavfsizlikni, fuqarolar hayoti, sog‘lig‘i va mol – mulki, shuningdek, atrof muhitni ionlashtiruvchi nurlanishning zararli ta’siridan muhofaza qilishni ta’minlash bilan bog‘liq munossabatlarni tartibga solishdan iborat.

Xavfli omil - kuyishlar Zararli omil - issiqlik, linzalarning xiralashishi

 Qishloq xo‘jalik o‘simliklarini zararkunandalar, kasalliklar va begona o‘tlardan himoya qilish to‘g‘risida (2000 yil 31 avgust) – 28 modda. Ushbu qonunning maqsadi qishloq xo‘jalik o‘simliklarini zararkunandalar, kasalliklar va begona o‘tlardan himoya qilishni ta’minlash, o‘simliklarni himoya qilish vositalarining inson sog‘lig‘iga, atrof tabiiy muhitga zararli ta’sirining oldini olish bilan bog‘liq munosabatlarni tartibga solishdan iborat.

Terrorizmga qarshi kurash to‘g‘risida (2000 yil 15 dekabr) – 6 bo‘lim va 31 moddadan iborat. Ushbu konunning maqsadi terrorizmga qarshi kurash sohasidagi munosabatlarni tartibga solishdan iborat. Qonuning asosiy vazifalari shaxs, jamiyat va davlatning suverenitetini va hududiy yaxlitligini himoya qilish, fuqarolar tinchligi va milliy totuvlikni saqlashdan iborat. Xavfli ishlab chiqarish ob’ektlarining sanoat xavfsizligi to‘g‘risida (2006 yil 28 sentyabr) – 23 modda. Qonunning maqsadi xavfli ishlab chiqarish ob’ektlarining sanoat xavfsizligi sohasidagi munosabatlarni tartibga solishdan iborat.

O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarorlari: O‘zbekiston Respublikasi Favqulodda vaziyatlar vazirligining faoliyatini tashkil etish masalalari to‘g‘risida (1996 yil 11 aprel, 143 - sonli). Qarorga «O‘zbekiston Respublikasi Favqulodda vaziyatlar vazirligi to‘g‘risida»gi Nizom ilova qilingan. Favqulodda vaziyatlar vazirligining asosiy vazifalari, huquqlari keltirilgan. O‘zbekiston Respublikasi Favqulodda vaziyatlarda ularning oldini olish va harakat qilish davlat tizimi to‘g‘risida (1997 yil 23 dekabr, 558 - sonli). Qaror bilan O‘zbekiston Respublikasi Favqulodda vaziyatlarda ularning oldini olish va harakat qilish davlat tizimi (FVDT) to‘g‘risidagi Nizom va uning tuzilmasi tasdiqlangan, vazirlik va idoralarning aholini va hududlarni favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish bo‘yicha funksiyalari keltirilgan.

O‘zbekiston Respublikasi aholisini favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilishga tayyorlash tartibi to‘g‘risida (1998 yil 7 oktyabr 427 – sonli). Qaror mamlakat aholisi va hududini tabiiy va texnologen xususiyatli favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish tizimini takomilashtirish maqsadida qabul qilingan. Qarorga ilova tarzida keltirilgan «Aholini favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish sohasida tayyorlash tartibi to‘g‘risida»gi Nizom O‘zbekiston Respublikasi aholisini favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish sohasida, shuningdek favqulodda vaziyatlarda harakat qilishga tayyorgarlikdan o‘tayotgan aholi guruhlarini tayyorlashning asosiy vazifalarini, shakllari va usullarini belgilaydi. Tabiiy, texnogen va ekologik tusdagi favqulodda vaziyatlarning tasnifi to‘g‘risida (1998 yil 27 oktyabr, 455 – sonli). Qaror bilan tasdiqlangan tasnifga muvofiq favqulodda vaziyatlar vujudga kelish sabablariga ko‘ra texnogen, tabiiy va ekologik xususiyatli, ushbu vaziyatlarda zarar ko‘rgan odamlar soniga, moddiy zararlar miqdoriga va ko‘lamlariga qarab lokal, mahalliy, respublika va transschegarali turlarga bo‘linadi.

Davlat standartlari: 1. “Favqulodda vaziyatlarda xavfsizlik. Asosiy tushunchalarning atamalari va ta’riflari” (O’z Dst 981:2000). 2. “Favqulodda vaziyatlarda xavfsizlik. Tabiiy favqulodda vaziyatlar” (O’z Dst 982:2000). 3. “Favqulodda vaziyatlarda xavfsizlik. Texnogen favqulodda vaziyatlar. Atamalar va ta’riflar” (O’z Dst 1015:2002). 4. “Favqulodda vaziyatlarda xavfsizlik. Favqulodda vaziyatlar monitoringi va prognozlash. Atamalar va ta’riflar” (O’z Dst 1015:2002). 5. “Favqulodda vaziyatlarda xavfsizlik. Favqulodda vaziyatlar monitoringi va prognozlash. Asosiy qoidalar” (O’z Dst 1016:2002). 6. “Favqulodda vaziyatlarda xavfsizlik. Texnogen favqulodda vaziyatlar manbalari. SHikastlovchi omillar va ko‘rsatkichlarining tasnifi va nomenklaturasi” (O’z Dst 1017:2002). 7. “Favqulodda vaziyatlarda xavfsizlik. Tabiiy favqulodda vaziyatlar manbalari. SHikastlovchi omillar. SHikasstlovchi ta’sir ko‘rsatkichlarining nomenklaturasi” (O’z Dst 1018:2002).

 Jismoniy omillar:  Harakatlanuvchi mashinalar va mexanizmlar, ishlab chiqarish uskunasining harakatlanuvchi qismlari, qulab tushadigan jinslar;  Ish joyida havoning chang va gaz bilan ifloslanishining kuchayishi;  Ish joyida va uskunaning yuzalarida havo haroratining ko'tarilishi yoki kamayishi;  Shovqin, tebranish, ultratovush, radiatsiya darajasining oshishi;  Elektr zanjirida kuchlanishning oshishi, uning yopilishi inson tanasi orqali sodir bo'lishi mumkin;  Elektromagnit nurlanish darajasining oshishi;  Ish joyining etarli darajada yoritilmaganligi  Va hokazo.

 Kimyoviy omillar:  Ta'sir qilish tabiati bo'yicha: toksik, tirnash xususiyati beruvchi, sensibilizatsiya qiluvchi, kanserogen, mutagen, reproduktiv funktsiyaga ta'sir qiluvchi;  Inson tanasiga kirish yo'li bilan : nafas olish tizimi, oshqozon-ichak trakti, teri va shilliq pardalar orqali.

Harakat tabiati bo'yicha psixofiziologik omillar • Jismoniy ortiqcha yuk:  statik;  dinamik • Neyropsik:  ruhiy stress;  analizatorning haddan tashqari kuchlanishi;  ishning monotonligi;  hissiy ortiqcha yuk

Mezonlar xavfsizlik  Xavfsizlik holatiga xavf-xatarlarga ta'sir qilishning to'liq yo'qligi yoki mavjud xavflar ruxsat etilgan maksimal darajaga tushirilganda erishiladi.  Xavfsizlik mezonlari - bu yashash joyidagi moddalar va energiya oqimlarining kontsentratsiyasiga qo'yiladigan cheklovlar. MPC Mas ofad an bosh qaris h pulti

Xavfli hudud va ish joyining joylashuvi variantlari Xavfsiz holat Qisqa muddatli yoki mahalliy xavf holati Xavfli holat Shartli xavfli vaziyat

O'xshashlar

Psixologiya fanining prеdmеti

Bolalik – insonning ijtimoiy hayot meʼyorlarini egallay boshlash davri

Psixologiya fanining predmeti, rivojlanish tarixi, sohalari va tadqiqot metodlari

Psixologiya fanining predmetlari va rivojlanishi

Yosh psixologiya fanining shakllanish tarixi