logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Psixologiya
  4. Oliy maktab o’qituvchisining psixologik faoliyati

Oliy maktab o’qituvchisining psixologik faoliyati

Yuklangan vaqt:

04.02.2025

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

113.669921875 KB
Ko'chirib olish
OLIY MAKTAB O’QITUVChISINING PSIXOLOGIK FAOLIYATI Mavzu REJA 1. Oliy o`quv yurtida mutaxassislarning kasbiy tayyorgarligi. 2.Oliy maktab psixologiyasining dolzarb muammolari. 3.Fan asoslarini egallash sifati, mahsuldorligi. 4.Oliy maktab o`quv rejasi, dasturi. 5.Talabalarning bilim olish qobiliyati, iste'dodi, zehni va uquvchanligining rivojlantirsh yo`llari. 6.Muallimning o`qituvchilik mahorati, o`qitish uslubi, muomala maromi.  Reja: oliy maktab psixologiyasi fani oldiga “inson-inson”, ya'ni “sub'ekt- sub'ekt” munosabatlarini oqilona, odilona va omilkorlik bilan hal qilish vazifasini qo`yadi. Oliy o`quv yurtlari tomonidan tayyorlanayotgan mutaxassislar va ularning mazkur ixtisoslikda muvaffaqiyat bilan faoliyat ko`rsatishi, ish yuritishi o`sha sohaning mavqeini muayyan darajada yuqori ko`taradi. Oliy maktabning mahsuloti-bu tayyorlagan kadrlar sanaladi, xuddi shu bois oliy o`quv yurtlarining nufuzi ularning bosh mezonlarida o`z ifodasini topadi. Bular qatoriga quyidagi mezonlarni kiritish maqsadga muvofiqdir: 1. Oliy o`quv yurtida mutaxassislarning kasbiy tayyorgarligi (muayyan professiogramma, professiografiya, psixogrammaga asoslangan holda ularning kasb egasi sifatida shakllanganligi). 2. Oliy maktablarda mutaxassislarni kasbiy tayyorlashning darajasi, sifati (ularning umumiy ma'lumotliligi, saviyasi, maxsus bilimlari, amaliy ko`nikma va malakalari, turli vaziyatlarda ulardan foydalanish imkoniyati). 3. Mutaxassislikka oid kasbiy faoliyatning muhim shart- sharoitlari, qo`yadigan talabi, o`ziga xos xususiyatlari (“inson- inson”, “inson-texnika”, “inson-obraz” va boshqalar). 4. Mutaxassis yoki bo`lg`usi kasb egasining individual-tipologik (temperament, irsiy alomatlar, tug`ma mayllar), jins va yosh xususiyatlari (ilk o`spirinlik, o`spirinlik va bunda biologik rivojlanishning ta'siri, o`rni). Odatda oliy maktab ta'limi (o`qitish tizimi) ikki yoqlama (o`zaro ta'sir o`tkazishga) yo`nalgan aqliy jarayon (ob'ekt bilan sub'ekt, sub'ekt-sub'ekt teng huquqli munosabatlaridan iborat) bo`lib, bu saboq oluvchi (talaba) bilan saboq beruvchi (o`qituvchi)larning faol qatnashuvida o`z ifodasini topuvchi hamkorlik faoliyati va shaxslararo muomalasidan iboratdir. Buning natijasida talabada o`zaro ta'sir orqali muayyan darajadagi bilimlar, kasbiy ko`nikmalar, malakalar, odatlar, uquvlar hosil bo`ladi. O`qituvchining talabaga ta'sir o`tkazishi natijasidagina mazkur narsalar (bilim, ko`nikma, malaka, odat) tafakkur yordamida aql-idrok tufayli shakllanishi mumkin, bu esa o`z navbatida ruhiy zo`riqish, asabiy taranglik, jiddiylik, faollikni va intilishni vujudga keltiradi. • 1. Talabalar tomonidan o`zlashtirilgan bilimlar va ko`nikmalarning puxtaligi, barqarorligi, mustahkamligi (chunki ularni o`zlashtirish jarayonida III-IV kurslarda ba'zi bir salbiy qusurlik jihatlari kelib qo`shiladi). • 2. O`quv va tarbiyaviy ishlarni oqilona tashkil etish va nazorat qilish- talabalarning o`qishga munosabatlarining (motivatsiyalarining), ya'ni ichki turtkilari majmuasining) muhim shartidir (talaba shaxsining o`ziga xos xususiyati, mavzuning ijtimoiy-shaxsiy ahamiyatliligi, o`quv fani bo`limining dolzarb muammolariga boyligi va hokazo). • 3. Talabalarning mustaqil (faol, ijodiy, nostandart) ravishda oqilona bilim olishga o`rgatish (o`qituvchining tinglovchilarda mustaqil aqliy faoliyat uyushtirish va tashkil etish usullari, vositalari, texnologiyasi bilan ishlash ehtiyoji, motivi, mayli, qiziqishi, hissiy intilishini uyg`otishi) va bu sohada muayyan maslahatlar, tavsiyalar ishlab chiqish umumiy maqsad namoyon bo`lishining kafolati (garovi) dir. • Shuni unutmaslik lozimki, oliy maktablarda fan asoslarini egallash sifati, mahsuldorligi ko`p jihatdan quyidagilarga bog`liqdir: • 1. Oliy o`quv yurti professori-o`qituvchisi talabani nimaga o`rgatadi? • 2. Kim, ya'ni qaysi professor-o`qituvchi va qay yo`sinda ob'ektiv (tabiiy) va sub'ektiv (shaxsiy) omillarni nazarda tutadi? • 3. Kimni (qaysi toifadagi, qanday aqliy imkoniyatga ega bo`lishiga binoan unga, guruhga bilim berish zarur ekanligi nazarda tutiladi) o`qitadi: • a) talabalar hukmiga, muhokamasiga qo`yiladigan o`quv materialining (mavzusining) xususiyati; • b) muallimning o`qituvchilik mahorati, o`qitish uslubi, muomala maromi; • v) talabalarning individual-tipologik, jins (biologik o`sishdagi tafovut) va yosh xususiyatlari hamda ularni ta'lim jarayonida hisobga olish (o`qitishda saboq oluvchilarga individual, differentsial munosabatda yondashish); • g) ta'lim taraqqiyotni o`z ketidan yetaklaydi degan tamoyildan biroz chetlashish evaziga (internetlar tufayli, iste'dodli talabalar mavjudligi sababli) taraqqiyot ta'limni yetaklashi mumkin degan qarorga kelindi. • Buning uchun o`qituvchi (muallim) ma'ro’zaning mazmuniga, unda muammoli vaziyatning (“fikrlar jangi”) ishtirokiga, ijodiy va nostandart fikrlashga, dalillarning (ishonchli omillarning) serobligiga, o`quv materiallarining mutaxassislik bilan u’zviy aloqasiga (uyg`unligiga), ularning tarkibiy to’zilishiga, uni yuksak darajada talabalarning ongiga yetkazish uslubiga, muallimning tinglovchilariga munosabatini (usullar bilan muloqot o`rgatish uslubi, muomalaga kirishish maromiga, odobiga, nazokatiga), auditoriya (laboratoriya) bilan o’zviy bog`lanishga va uni boshqarishga, pedagogik faoliyatni oqilona idora qila olishga, ta'lim oldiga qo`yilgan maqsadga erishish uchun intilishga alohida e'tibor berish ayni muddaodir. Bundan tashqari, o`qituvchi o`zining kundalik muallimlik faoliyatida talabalar ustidan ko’zatish, suhbat o`tkazish, psixologik, pedagogik va mutaxassislikka oid bilimlarni talab qiladigan topshiriqlar tavsiya qilish, aqlni peshlash mashqlarini o’zluksiz ravishda amalga oshirib borish, buning uchun esa turli xususiyatli, mohiyatli matnlardan hamda testlardan, yangi pedagogik texnologiyadan, faol o`qitish uslublaridan foydalanish imkoniyatiga ega bo`lmog`i maqsadga muvofiq. • 1. Oliy maktab to’zilishining etnik, etnopsixologik va hududiy xususiyatlariga asoslanib uni qayta qurish maqsadga muvofiq. Chunki jahon ta'limi standartlariga yaqinlashmoq, ularga moslashib yangi mutaxassisliklarni joriy qilmoq va ularni tayyorlashni (menejer, broker, marketing, sotsiolog, sotsial xizmat, amaliy psixolog, oila psixologi kabilarni) mahalliy ehtiyojlardan, kadrlarni tayyorlovchi professor-o`qituvchilar mavjudligidan kelib chiqqan holda rejalashtirmoq lozim (ba'zan yuqori malakali kadrlar yetishmasligiga qaramasdan mutaxassislar tayyorlashga ruxsat berilmoqda). • 2. Oliy o`quv yurtlarida talabalarni o`qitish, shaxs sifatida shakllantirish (ijtimoiylashuv) jarayoni hozirgi zamon talablariga javob bera oladigan metodlar (uslublar, shakllar), vositalar, usullar yangi mazmun bilan boyitilishi, milliy qiyofa, xarakter, his-tuyg`ularni hisobga olib sa'y-harakatlar amalga oshirilishi joiz. Asta-sekin monologik o`qitish tizimidan dialogik, innovatsion (yangilikka asoslangan), hamkorlik (o`qituvchi bilan talabalar faoliyatini uyg`unlashtirish) singari ta'limning yangi turlariga o`tish o`qitish samaradorligini oshirishga xizmat qiladi. • 3. Oliy maktab o`quv rejasi, dasturi va ularga asoslanib chop qilinadgan darsliklar, qo`llanmalar, ishlamalar, ma'ro’za matnlarini qaytadan ko`rib chiqish, ularni mamlakatimiz hududlari xususiyatlarini hisobga olib takomillashtirish, yanada puxtalashtirish, mutaxassislikka bevosita aloqasi bo`lmagan o`quv fanlarini (materiallarini) oqilona qisqartirish inson omilini hisobga olish demakdir • a) talabalarning psixofiziologik xususiyatlarini hisobga olib auditoriya mashg`ulotlarini kichik kurslarda 24 soat, katta kurslarda 28 soat qilib belgilash mustaqil fikrlashga, ijobiy izlanishga puxta zamin hozirlaydi hamda ishchanlik qobiliyatiga putur yetkazmaydi, bu psixologik voqelik bosqichma-bosqich amalga oshirilishi kutiladi; • b) jahon ilg`or tajribasiga asoslangan holda nazariy va amaliy bilimlar nisbatini 30:70 yetkazish kasbiy malakalarini takomillashtirishga xizmat qiladi; bizning mutaxassislar boshqa mamlakatlar kadrlaridan nazariy jihatdan ustunlar, lekin ko`nikmalar egallash ancha zaifdir; ana shu yo`l bilan kundalik talaba faoliyatini ikki qismga ajratish imkoniyati yaratiladi (9-12;13-17), bu esa o`z navbatida uy topshiriqlarini keskin qisqartirishga olib keladi, ijodiy izlanish, mustaqil fikrlash tanqidiy munosabatni talabalarda shakllantiradi; (o`qituvchilar nazariy yuklamasini 280 soat qilib belgilash o`qitish sifati, samaradorligini oshiradi); • v) o`quv dasturini mumkin qadar ixchamlashtirish-uni rejalashtirishni osonlashtiradi; ma'lumki, 2 soatga mo`ljallangan dastur mavzusida o`rtacha 30 ta ilmiy tushuncha, atama mujassamlashgan, lekin ularning mohiyatini ochib berish juda mushkuldir; bizningcha, yo’zakilik aynan shundan kelib chiqadi, mulohaza o`rnini ta'kidlov egallaydi, xolos: buning uchun muhim tushunchalar, ta'riflar, teoremalar tanlab olinishi, yordamchilarini esa manbalar bilan tanishishga yo`naltirish ma'qul, ana shunda chalkashliklar barham topadi; • d) darslik va qo`llanmalar hajmi o`spirinlarning yosh xususiyatlari, imkoniyatlariga mutlaqo mos tushishi lozim; chunki 17-18 yoshlik talabalarning diqqat barqarorligi 60 minut atrofida, mabodo matn hajmi katta bo`lsa, uni o`zlashtirish darajasi shunchalik qiyin kechishi ko’zatiladi; radio va televidenie diktori bir bet matnni (1680 alomatni) 2 minutda o`qiydi, biroq o`zlashtirmaydi, agar bu jarayon psixologik jihatdan tahlil qilinsa, u holda tushunish uchun (ilmiy tilda bitilganligi hisobga olinsa) 3 marta ko`p vaqt sarflanadi; • 4.Talabalarda fikrlashni shakllantirish, ijodiy izlanishga o`rgatish, tanqidiy tafakkurni tarkib toptirish-oliy maktab psixologiyasining dolzarb muammolaridan biridir. Ularda yuqoridagi jarayonlarni shakllantirish faol ta'limiy uslublardan foydalanish natijasida ro`yobga chiqishi mumkin. Shuningdek, mashg`ulotdan tashqari davrlarda, mustaqil faoliyatni amalga oshirishda yoki o`qituvchi tomonidan unga talabalarni o`qitish orqali erishiladi, xolos. Maxsus mashg`ulotlar ularga mustaqil ravishda bilim olish vositalari bilan qurollantiradi: • a) fan to`garaklari, tezis, referat, kurs ishi, bitiruv ishi, birlamchi manbalar bilan shug`ullanish kezlarida muayyan maqsad amalga oshadi va u yoki bu darajada shaxsiy, protsessual xislatlari tarkib topa boshlaydi; • b) iste'dodli talabalar faoliyatini tashkil qilish; birinchidan, fanlar bo`yicha erishilgan ko`rsatkichlar iste'dodning aynan o`zi emas, albatta bu birgina mezoni, xolos; ikkinchidan, iste'dod topshiriqlar rang-barangligini tushunish va ularni yechishni uddalash; uchinchidan, ijodiy unsurlarning mavjudligi va o’zluksizligi, to`rtinchidan, vaqt tejamkorligi, bashorat qilish layoqatining mavjudligi, beshinchidan, nostandart topshiriqlarni bajarish, shuningdek, shartlari yetishmasligi va ortiqchaligini payqash (sezish) yoki antitsipatsiyaga moyillik hukm surishi; • 5. Talabalarni milliy g`oya va milliy istiqlol mafkurasi ruhida tarbiyalashni amalga oshirish muhim muammolar sarasiga kiradi. Vatanparvarlik, fidoiylik yuksak his- tuyg`ularini talabalarga maxsus ravishda shakllantirish orqali hamda ijtimoiy-siyosiy fan asoslari mohiyatiga singdirish yordami bilan ularni ongiga yo`naltirish- hozirgi zamon oliy maktab psixologiyasining dolzarb masalalaridan biri sifatida alohida ahamiyat kasb etadi. • Yuqoridagi muammolarni hal qilish ta'lim-tarbiya jarayonini takomillashtirishga xizmat qiladi, sifat darajasini orttiradi. • Oliy o’quv yurti o’qituvchisi mehnatini ilmiy tashkil etishning psixologik muammolari Oliy maktab o’qituvchisi mehnatini ilmiy tashkil etish bu o’qituvchi faoliyati mahsuldor bo’lishi uchun jismoniy, sanitar-gigiyenik, estetik, psixologik va axloqiy sharoitlarni yaratishdir. Oliy maktabda ishlashdan subyektiv qoniqish hosil qilish va malakasini oshirishdir. O’qituvchining faoliyati dars o’tish bilan birga, o’quv metodik ishlarni olib borish, ilmiy bilimlarni tashviqot qilish, ilmiy tadqiqot ustida ish olib borish va kafedraning ilmiy salohiyatini oshirish, ko’rgazmali qurollarni tayyorlash,axborot va zamonaviy pedagogik texnologiyalardan foydalanib dars o’tish uchun slaydlar tayyorlash, maslahatlar berish, talabalar bilan ma’naviy-ma’rifiy tadbirlar tashkil etish, kafedra majlislarida ishtirok etishlar ham kiradi. • Kafedralarda ijobiy psixologik iqlim yaratilishi ham muhim. Shunday qilib, oliy maktab o’qituvchisining mehnati ilmiy tashkil etilganda mahsuldor bo’ladi. Oliy maktab o’qituvchilari  quyidagi   funksiyalarni  bajaradilar: • 1/ta’lim beruvchi o’qituvchi bilim beradi, malaka, ko’nikmalarni shakllantiradi, talabalarni o’quv materialini o’zlashtirishga olib keluvchi harakatlarga undaydi. • 2/ tarbiyachi o’qituvchi yuksak axloqiy, aqliy, irodaviy, estetik hislatlarni talabalarda tarbiyalashi, ular shaxsining har tomonlama rivojlanishi haqida qayg’urishi lozim. • 3/ dars berayotgan fani bo’yicha olim bo’lishi: o’qituvchi o’z fanini yaxshi bilish bilan birga, fanni yaxshi xulosalar bilan boyitadigan ilmiy tadqiqotlar olib borishi zarur. • 4/talabalar mustaqil ishini va mashg’ulotlarining tashkilotchisi bo’lishi zarur. O’qituvchi darslarda intizom va tartibni ushlab turadi, talabalar ishini nazorat kiladi va baholaydi, maslahatlar uyushtiradi. • O’qituvchi feoliyatining psixologik tuzilishi bu turli tarkibiy qismlarning ketma-ketligi, o’zaro munosabati, bog’liqligi, ichki tuzilishidir. Tuzilish va mazmun o’zaro bog’liq, mazmunning ba’zi tomonlari tuzilishning u yoki bu tarkibiy qismlari xususiyatlarini ifodalaydi. O’qituvchi faoliyatining tarkibiy qismlari : maqsad, motiv va usullardir.  Maqsad  bu faoliyatning tasavvur qilingan natijasidir, talabalarning yuqori o’zlashtirishiga erishish, ularni mustaqil mehnat faoliyatiga tayyorlash, ularga ta’lim va tarbiya berish, ularda zarur bilim, ko’nikma va malakalarni, shaxsiy xislatlarni shakllantirishni o’z ichiga oladi. Motivlar  - o’qituvchini faollik ko’rsatishga va maqsadga erishishga undaydi: o’z ishiga qiziqish, majburiyatlarni tushunish, mutaxassislarni tayyorlash sifati uchun javobgarlik hissi, faol talabalarga fanni o’zlashtirishda yordam ko’rsatish va hokazolarni o’z ichiga oladi. • O’qituvchi bilish jarayonlarining o’ziga xos jihatlari Psixologiya tafakkur jarayoniga har xil qarashlarga bog’liq holda, masalani yechish davomida o’quvchilarda tafakkurni shaklllantirishning turli yo’llarini belgilab beradi. Birinchi nuqtai nazar bilish jarayonining har bir oldingi bosqichi o’zidan bevosita keyin kelayotgan bosqichnn boshlab borishga asoslangandir. Bunday tezis to’g’ri, lekin minimal darajada oldindan ko’rish «bir qadamdan» ko’ra ko’proq bo’ladi. Boshqacha qilib aytganda, masala yechish davomida fikran oldindan ko’ra bilish hajmini va darajasini kamaytirishni baholamaslik mumkin emas. • Ikkinchi qarama-qarshi fikr, aksincha, tafakkur jarayonida ham qo’lga kiritilmagan, namoyon qilinmagan natijani, ya’ni noma’lum qarorni oldindan ko’ra bilish davrini orttirib, mavhumlashtirib va ortiq baholab yuboradi. Oldindan ko’rish hamisha faqat qisman va taxminan bo’ladi. • Pedagog tomonidan ko’rsatiladigan yordam va rahbarlik o’quv faoliyati oldidagi qiyinchiliklarni yo’qotishdan emas, balki o’quvchilarning o’zlarini ularni yechishga, yengishga o’rgatishdan iborat bo’lmog’i lozim. O’qituvchi talabalarning faoliyatini uyushtirarkan, kuzatishning, ya’ni ixtiyoriy idrok etishning muhim shaklidan rejali tarzda idrok etishidan foydalanishi zarur. • O’qituvchi yangi o’quv materialining muvaffaqiyatli tarzda idrok etilishini ta’minlanishi uchun o’quvchilarni bunga tayyorlashga, ularning orttirgan tajribasini faollashtirishi va ularni yangi material bilan bog’lashga yordam berishi, o’quvchilar, talabalar oldiga yangi vazifalar qo’ygan holda ularning idrokini yo’naltirishi kerak. Buning uchun o’qituvchining ixtiyoriy idroki faol va yo’nalgan bo’lishi kerak. • O’qituvchi xayoli o’zining aktivligi va faolligi bilan uyg’un bo’lishi kerak. Xayolning qimmati shundan iboratki, u hatto tafakkur uchun kerak bo’lgan to’la va zarur bilimlar bo’lmagan joyda ham biror qarorga kelish hamda muammoli vaziyatdan chiqish imkonini beradi. • Xulosa qilib aytganda, oliy o’quv yurti o’qituvchisi nutqi, diqqati, xotira va xayollari mustahkam va irodasi kuchli bo’lishi talab qilinadi. Pedagog dars berish jarayonida puxta bilimga ega bo’lishi va kasbiy muhim jihatlaridan faollik, bilimdonlik, ziddiyatlarni bartaraf eta olish qobiliyatiga ega bo’lishi kerak. Ta’lim berishga bo’lgan qiziqishga ega bo’lishi va mas’uliyatli bo’lishi kerak. Shaxsiy manfatidan ko’ra, bilim berishga bo’lgan ma’suliyat hissi ustun bo’lishi kerak.Shuningdek, bilish jarayonlarining o’ziga xos jihatlari pedagogik tafakkuri, idrok va ijodiy xayoli rivojlangan bo’lishi kerak. • Oliy maktab o’qituvchisi faoliyatining mahsuldorligini oshirish bo’yicha psixolog E.G.G’oziyevning shogirdlari qator ilmiy tadqiqot ishlarini olib bordilar. Jumladan, B.E.Utanovning "O’qituvchi va talabaning hamkorlikdagi faoliyati o’qitish samaradorligini oshirishning muhim omili sifatida" mavzuidagi nomzodlik dissertasiyasi o’qituvchi va talabaning hamkorlik faoliyatiga bag’ishlangan. Muallifning fikricha, o’qitishning samaradorligi talaba bilan o’qituvchi hamkorlik ko’lamiga bog’liq, chunki hamkorlikdagi mahsuldor faoliyat doirasi qancha keng bo’lsa, o’zlashtirishdagi qiyinchiliklar shunchalik past bo’ladi, muomalaga kirishishi nisbatan yengil ko’chadi. B.E.Utanovning tadqiqotida o’qitishning samaradorligi hamkorlikdagi mahsuldor faoliyat ko’lamiga, o’zlashtirish darajasiga, muloqot shakliga, o’zini-o’zi boshqarish mexanizmiga bog’liqligi tasdiqlandi. Hamkorlikdagi mahsuldor faoliyat 6 ta aqliy harakatdan va o’zaro bog’liq uchta fazadan tashkil topganligi isbotlandi. Birinchi faza – faoliyatga kirishish: 1) o’qituvchi va talabalar orasida harakatlarning taqsimlanishi; 2) talabalarning harakatlari; 3) talabalarni qo’llab-quvvatlaydigan harakatlari. Ikkinchi faza – talabalarning o’qituvchi bilan kelishilgan faoliyati; 4) talabalarning o’zini-o’zi boshqaradigan harakatlari; 5)talabalarning o’zlari tashkil qiladigan harakatlari; 6) talabalarning o’zini-o’zi undaydigan harakatlari. Uchinchi faza – egallagan hamkorlikdagi faoliyatni yanada takomillashtirish. • Talabalar turli psixlogik masalalarni yechish orqali o’z bilimlarini amaliyotda namoyon qilishlari mumkin. Shunday masalalarni xal qila turib talabalar kelgusi amaliy ishlarida psixologik bilimlarning zarurligiga yana bir bor ishonadilar. Amaliy mashgulotlarning o’tkazilishida turli masalalardan foydalanish o’qituvchilar uchun xam qo’l keladi. Bunda o’qituvchilar o’quv mateiallarining o’zlashtirish darajasi haqida axborot oladilar va shu vaqtning o’zida bu jarayon ustidan nazoratni kuchaytiradilar. OLIY MAKTAB O’QITUVCHISIGA ZARUR BILIMLARNI   2 GA BO’LISH MUMKIN. BILIMLARNING 1 -GURUHIGA: • a/ zamonaviy ta’lim-tarbiyada ustuvor siyosiy yo’nalish bo’yicha bilimlar;b/ o’z fanini bilish, v/ psixologik bilimlar /talabalar psixologiyasi/; • g/ pedagogik bilimlar /ta’lim- tarbiya metodlari, tamoyillari, qonuniyatlari, maqsadlari, • d/fanni o’qitish bo’yicha metodikadan bilimlar. • a/ oliy maktabdagi o’quv jarayonini boshqarish va rahbarlik qilish nazariyasi bo’yicha bilimlar; • b/ qator ilmiy fanlar bo’yicha bilimlar /pedagogika, psixologiya, fiziologiya, falsafa, etika, logika/;v/ fan va texnika, adabiyot va san’atdan asosiy yutuqlar bo’yicha bilimlar; • O’qituvchi malakasi -bu o’qituvchi pedagogik faoliyatining avtomatlashgan tarkibiy qismlari bo’lib, bu harakatlarni amalga oshirishda diqqatni bir joyga to’plash,yuqori darajada takomillashgan harakatlardir. O’qituvchining muhim malakalariga quyidagilar kiradi: talabalar faoliyati, uning holatini jamoadagi o’zaro munosabatni o’qishdagi xatolarni qiyinchiliklarni o’rganish hisoblanadi . O’qituvchilarning ko’nikmasi  yangi va murakkab pedagogik vaziyatlarda bilimlar va malakalardan to’g’ri foydalanishda ko’rinadi. Ko’nikmalar o’zgaruvchan sharoitlarda egallangan bilimlar va malakalar asosida faoliyatning aniq turini bajarish imkonini beradi.O’qituvchining asosiy ko’nikmalariga quyidagilarni kiritish mumkin: a/bilimlarni uzatish, materialni aniq bayon etish, o’z mehnati va talabalar mehnatini nazorat qilish va baholash;b/talabalarda malakalarni shakllantirish, ularning individual xususiyatlarini hisobga olish ko’nikmasi; • v/talabalar aqliy faoliyatini boshqarish, ularning mustaqil ishlashi va o’z-o’zini tarbiyalashini tashkil etish ko’nikmasi; • g/o’z psixik xolatlari, hissiyoti, tashqi ko’rinishlarini, pedagogik nazokatini namoyon qilish ko’nikmasi. • Foydalanilgan adabiyotlar: • 1. Do’stmuxamedova Sh.A., Tillashayxova X.A., Baykunusova G.Yu., Ziyavitdinova G.Z., «Yosh davrlari va pedagogik psixologiya» - Darslik Toshkent. Nizomiy nomidagi TDPU, 2021y. • 2. Ivanov I., Zufarova M. “Umumiy psixologiya”. O‘z.FMJ., 2008. • 3. Davletshin M.G., Mavlonov M.M, To‘ychiyeva S.M. “Yosh va pedagogik psixologiya” T. TDPU, 2009 . • 4. Safayev N.S., Mirashirova N.A., Odilova N.G. “Umumiy psixologiya nazariyasi va amaliyoti”:– T.: Nizomiy nomidagi TDPU, 2013. E’TIBORINGIZ UCHUN RAXMAT!

O'xshashlar

Oliy nerv faoliyati va uning yosh xususuyatlari
Kichik maktab yoshi davrida psixik rivojlanish xususiyatlari. Bolalik davridagigi psixologik muammolar
Oliy nerv faoliyatining turlari
Ommaviy psixologik hodisalar
Nutqning psixologik tasnifi