G`oya va mafkura tushunchalarining mohiyati - Milliy istiqlol g'oyasi - Slaydlar

G`oya va mafkura tushunchalarining mohiyati

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

486.5 KB

Ko'chirib olish

G`oya va mafkura G`oya va mafkura tushunchalarinintushunchalarinin g mohiyati g mohiyati

RejaReja  1. 1. G’oya tushunchasi va G’oya tushunchasi va uning ijtimoiy mohiyati.uning ijtimoiy mohiyati.  2. Milliy istiqlol 2. Milliy istiqlol mafkurasining mafkurasining tiklanishi.tiklanishi.

G’oya tushunchasi va G’oya tushunchasi va uning ijtimoiy uning ijtimoiy mohiyati.mohiyati.  Ezgu, bunyodkor g’oya va Ezgu, bunyodkor g’oya va mafkura barcha insonlarning mafkura barcha insonlarning hayoti mazmunini, orzu hayoti mazmunini, orzu istaklarini ifodalaydi. Xar bir istaklarini ifodalaydi. Xar bir inson, jamiyat o’z oldiga inson, jamiyat o’z oldiga muayyan bir maqsad qo’yadi va muayyan bir maqsad qo’yadi va unga erishish uchun harakat unga erishish uchun harakat qiladi. Inson maqsadlari jamiyat qiladi. Inson maqsadlari jamiyat manfaatlariga mos kelishi, manfaatlariga mos kelishi, taraqqiyot yo’li va istiqbolini taraqqiyot yo’li va istiqbolini belgilab beradigan muayyan belgilab beradigan muayyan ezgu g’oya va mafkurasida aks ezgu g’oya va mafkurasida aks etishi o’ta muhimdir. O’z etishi o’ta muhimdir. O’z mustaqil fikri va sobit imon-mustaqil fikri va sobit imon- e’tiqodga ega emaslik esa e’tiqodga ega emaslik esa ertangi kuniga ishonchsiz ertangi kuniga ishonchsiz odamlarning paydo bo’lishiga odamlarning paydo bo’lishiga olib keladi. olib keladi.

 O’z e’tiqodiga ega bo’lmagan, O’z e’tiqodiga ega bo’lmagan, kelajagini yorqin tasavvur kelajagini yorqin tasavvur qilib, muayyan ezgu maqsad qilib, muayyan ezgu maqsad sari faol harakat qilmaydigan sari faol harakat qilmaydigan insonlar yashaydigan insonlar yashaydigan jamiyatda o’zaro ishonch, jamiyatda o’zaro ishonch, osoyishtalik va barqarorlikka osoyishtalik va barqarorlikka turli tahdidlar bo’lishi tabiiy. turli tahdidlar bo’lishi tabiiy. Turli nosoglom kuchlar o’z Turli nosoglom kuchlar o’z manfaatlarini ko’zlab begona manfaatlarini ko’zlab begona va yovuz g’oyalarni bu yerda va yovuz g’oyalarni bu yerda yashaydigan odamlar yashaydigan odamlar hayotiga, turmushiga, ongi va hayotiga, turmushiga, ongi va qalbiga turli yo’llar bilan qalbiga turli yo’llar bilan singdirishga, odamlarga singdirishga, odamlarga ma’naviyruhiy ta’sir ma’naviyruhiy ta’sir o’tkazishga harakat qiladi.o’tkazishga harakat qiladi.

G’oya tushunchasining G’oya tushunchasining mohiyati nimadan iborat?mohiyati nimadan iborat?  Inson o’zining ongi, Inson o’zining ongi, aqlzakovati, iymone’tiqodi va aqlzakovati, iymone’tiqodi va ijodiy mehnati bilan boshqa ijodiy mehnati bilan boshqa barcha tirik jonzotlardan farq barcha tirik jonzotlardan farq qiladi.qiladi.  Inson tafakkuri voqyelikni Inson tafakkuri voqyelikni idrok etish mobaynida turli idrok etish mobaynida turli fikrlar, qarashlar, g’oyalar va fikrlar, qarashlar, g’oyalar va ta’limotlar yaratadi. Demak ta’limotlar yaratadi. Demak birinchidan.birinchidan. roya inson roya inson tafakkurining mahsulidir.tafakkurining mahsulidir.

 Ikkinchidan.Ikkinchidan. g’oya oldin mavjud bo’lmagan, g’oya oldin mavjud bo’lmagan, o’zida yangalikni tashuvchi fikrdir.o’zida yangalikni tashuvchi fikrdir.  Uchinchidan,Uchinchidan, oldin g’oya paydo bo’ladi, undan oldin g’oya paydo bo’ladi, undan keyin g’oya asosida mafkura, mafkura asosida keyin g’oya asosida mafkura, mafkura asosida esa tizim, siyosat paydo bo’ladi.esa tizim, siyosat paydo bo’ladi.  Ilmiy-falsafiy adabiyotlarda «g’oya», «mafkura», Ilmiy-falsafiy adabiyotlarda «g’oya», «mafkura», «ideya» va «ideologiya» tushunchalari «ideya» va «ideologiya» tushunchalari ishlatilmoqda. Ideya va ideologiya ko’proq Garb ishlatilmoqda. Ideya va ideologiya ko’proq Garb davlatlarida hamda rus tilidagi manbalarda davlatlarida hamda rus tilidagi manbalarda uchraydi. «Ideya» iborasi yunon tilidagi «idyea» uchraydi. «Ideya» iborasi yunon tilidagi «idyea» so’zidan olingan, «ideologiya» so’zi uchun o’zak so’zidan olingan, «ideologiya» so’zi uchun o’zak bo’lib hisoblanadi va tushuncha yohud fikr bo’lib hisoblanadi va tushuncha yohud fikr ma’nosini anglatadi. ma’nosini anglatadi.

 Ideologiya (idyea-g’oya. Ideologiya (idyea-g’oya. Tushuncha, iogos — Tushuncha, iogos — ta’limot) atamasi esa ta’limot) atamasi esa g’oyalar to’grisidagi g’oyalar to’grisidagi ta’limotni anglatadi va ikki ta’limotni anglatadi va ikki xil ma’noda ishlatiladi:xil ma’noda ishlatiladi:  — — g’oyalarning mazmuni, g’oyalarning mazmuni, shakllanishi, ahamiyati shakllanishi, ahamiyati to’g’risidagi bilimlarni to’g’risidagi bilimlarni ifodalaydi va ilmiy soha ifodalaydi va ilmiy soha hisoblanadi;hisoblanadi;  — — muayyan g’oyani amalga muayyan g’oyani amalga oshirish, maqsadga yetish oshirish, maqsadga yetish usullari, vositalari, omillari usullari, vositalari, omillari tizimini anglatadi.tizimini anglatadi.

SS oglom va nosoglom, ezgu oglom va nosoglom, ezgu hamda yovuz, bunyodkor yoki hamda yovuz, bunyodkor yoki buzgunchi g’oyalarbuzgunchi g’oyalar  G’oyalarning oddiy fikrlardan G’oyalarning oddiy fikrlardan farqi yana shundaki, bular farqi yana shundaki, bular garchi tafakkurda paydo garchi tafakkurda paydo bo’lsada, keng jamoatchilikning bo’lsada, keng jamoatchilikning maqsadlarini ifoda etadi. maqsadlarini ifoda etadi. Ularning ishonchi va e’tiqodiga Ularning ishonchi va e’tiqodiga aylanib, e’tirof etilganligini aylanib, e’tirof etilganligini bildiradi, inson (va jamiyat) bildiradi, inson (va jamiyat) ruhiyatiga, hatto tub ruhiyatiga, hatto tub qatlamlariga ham singib boradi. qatlamlariga ham singib boradi. G’oya shunday quvvatga egaki, u G’oya shunday quvvatga egaki, u odamning ichki dunyosigacha odamning ichki dunyosigacha kirib borib uni harakatga kirib borib uni harakatga keltiruvchi, maqsad sari keltiruvchi, maqsad sari yetaklovchi ruhiyaqliy kuchga yetaklovchi ruhiyaqliy kuchga aylanadi. Ularni muayyan aylanadi. Ularni muayyan maqsadga yo’naltiradi, safarbar maqsadga yo’naltiradi, safarbar etadi. Ularni jipslashtiradi, etadi. Ularni jipslashtiradi, hamjihat va hamkorlikka hamjihat va hamkorlikka undaydi.undaydi.

Milliy istiqlol Milliy istiqlol mafkurasining mafkurasining tiklanishi.tiklanishi.  «G’oya» va «mafkura» «G’oya» va «mafkura» tushunchalari birbiriga yaqin tushunchalari birbiriga yaqin bo’lsada, ularni aynanlashtirmaslik bo’lsada, ularni aynanlashtirmaslik kerak. Nima sababdan?kerak. Nima sababdan?  Birinchidan, mafkura g’oyaga Birinchidan, mafkura g’oyaga nisabatan mazmunan kengroq nisabatan mazmunan kengroq tushunchadir.tushunchadir.  Ikkinchidan, har qanday mafkurada Ikkinchidan, har qanday mafkurada ijtimoiy voqyelikni saqlab qolish ijtimoiy voqyelikni saqlab qolish yoki o’zgartirishga qaratilganlik yoki o’zgartirishga qaratilganlik ya’ni maqsadlar botiniy emas, balki ya’ni maqsadlar botiniy emas, balki zohiriy tarkibda mavjud bo’lishshsh zohiriy tarkibda mavjud bo’lishshsh va mafkuraning o’zagini tashkil va mafkuraning o’zagini tashkil etishini ta’kidlash, joiz.etishini ta’kidlash, joiz.  Uchinchidan, har qanday ijtimoiy Uchinchidan, har qanday ijtimoiy g’oya faqat ma’lum bir mafkuraviy g’oya faqat ma’lum bir mafkuraviy qarashlar doirasidagina o’zining qarashlar doirasidagina o’zining uyushtiruvchilik va yo’naltiruvchilik uyushtiruvchilik va yo’naltiruvchilik salohiyatini, jozibadorlik kuchini salohiyatini, jozibadorlik kuchini namoyon qila olishi mumkin.namoyon qila olishi mumkin.

 Prezident Islom Karimov jamiyat Prezident Islom Karimov jamiyat mafkurasiga shunday ta’rif bergan: mafkurasiga shunday ta’rif bergan: «Odamlarning ming yillar «Odamlarning ming yillar davomida shakllangan davomida shakllangan dunyoqarashi va mentalitetiga dunyoqarashi va mentalitetiga asoslangan, ayni vaqtda shu xalq, asoslangan, ayni vaqtda shu xalq, shu millatning kelajagini ko’zlagan shu millatning kelajagini ko’zlagan va uning dunyodagi o’rnini va uning dunyodagi o’rnini aniqravshan belgilab berishga aniqravshan belgilab berishga xizmat qiladigan, kechagi va xizmat qiladigan, kechagi va ertangi kun o’rtasida o’ziga xos ertangi kun o’rtasida o’ziga xos ko’prik bo’lishga qodir G’oyani ko’prik bo’lishga qodir G’oyani men jamiyat mafkurasi deb men jamiyat mafkurasi deb bilaman». Binobarin, milliy bilaman». Binobarin, milliy mafkura har qanday xalqni — mafkura har qanday xalqni — xalq, millatni — millat qiladigan, xalq, millatni — millat qiladigan, uning yo’li va maqsadlarini uning yo’li va maqsadlarini aniqravshan charog’on etadigan aniqravshan charog’on etadigan mayoqdir.mayoqdir.

O'xshashlar

G'oya, mafkura va milliy g`oya tushunchalarining ijtimoiy-siyosiy mohiyati, ularning umumiyligi va farqlari

Milliy g`oya tushunchasi uning tuzilishi va namoyon bo`lishi xususiyatlari

Siyosiy mafkura

Milliy g`oya negizlarini asrab-avaylash, uni himoya qilish shart – sharoitlari va omillari

Diniy fundamentalizm va milliy mafkura