Diniy fundamentalizm va milliy mafkura - Milliy istiqlol g'oyasi - Slaydlar

Diniy fundamentalizm va milliy mafkura

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

453.5 KB

Ko'chirib olish

Diniy fundamentalizm va milliy mafkura

REJA: • G`oya va mafkuralarni mutlaqlashtirishning salbiy oqibatlari. • Inson va jamiyat hayotida g‘oya va mafkuralarning o‘rni • Bunyodkor g‘oyalar va mafkuralarning jamiyat hayotidagi ijobiy ta'siri • Fikrga qarshi fikr, g‘oyaga qarshi g‘oya, jaholatga qarshi ma'rifat bilan kurashish zarurligi tamoyili

G`oya va mafkuralarni mutlaqlashtirishning salbiy oqibatlari. • Tarixdan ma'lum bo‘lgan real mustabid tuzumlarni qiyosiy tahlil etish ular amal qilgan mafkuralarning quyidagi umumiy xususiyatlarini hamda bu g‘oyalarni amalga oshirish bilan bog‘liq qator salbiy oqibatlarni aniqlash imkonini beradi. • Avvalo, mustabidchilik mafkuralari o‘z davlatlarida ijtimoiy va shaxsiy hayotning barcha sohalarini to‘liq qamrab olishga, yagona dunyoqarash tizimi hukmronligini o‘rnatishga intiladilar. Bu mafkuralar buyuk va yorqin o‘tmishni inkor etadilar.

• Ular jamiyatni inqilobiy yo‘l bilan yoppasiga qayta tuzish zarur va uni amalga oshirish mumkin, deb hisoblaydilar, o‘zlarigacha bo‘lgan qadriyatlarning barchasini yohud ko‘pchiligini bekor qilib, ularni faqat o‘z tamoyillari bilan almashtirmoqchi bo‘ladilar. Masalan, birinchi qarashda, uzoq o‘tmishga qaytishga chaqiruvchi islom fundamentalizmi go‘yoki bundan mustasnodek tuyuladi. Biroq, aslida bunda ham o‘sha andoza saqlanib qoladi.

Islom fundamentalizmi • Islom fundamentalizmi tarix g‘ildiragini o‘rta asr jaholati davriga qaytarish niqobi ostida, «ijtimoiy kazarma» tipidagi bir xillashtirilgan mustabid «kelajak»ning o‘ziga xos andozasini taklif etadiki, unda inson fuqarolik huquqlaridan to‘liq mahrum qilinadi, haqiqatda diniy terrorga duchor etiladi. Biz yuqorida bunday g‘oyaning qanday ayanchli oqibatga olib kelishini O‘rta asr yevropasidagi inkvizitsiya misolida ko‘rib o‘tdik.

Inson va jamiyat hayotida g‘oya va mafkuralarning o‘rni • G`oyaning inson hayotidagi o‘rni va ahamiyati juda muhim falsafiy masaladir. Inson o‘zi g‘oyalarni yaratadi, ulardan kuch-quvvat oladi. O‘zi yaratgan g‘oyalar insonning ongi va shuurini, tafakkuri va e'tiqodini egallab, uning sohibiga aylanadi. Yuksak g‘oyalar odamlarni olijanob maqsadlar sari yetaklaydi. G`oyasi yetuk, e'tiqodi butun, qadriyatlari yuksak insongina mardlik namunalarini ko‘rsata oladi.

Mafkuraviy plyuralizm • Mafkuraviy plyuralizm (lot. Pluralis - xilma-xillik, rang-baranglik) - ijtimoiy- siyosiy hayotda turli qatlam, guruhlar manfaatlarini ifoda etuvchi g‘oyaviy rang-baranglikni, qarashlar va fikrlar xilma-xilligini ifodalaydi. Inson va jamiyat hayotida g‘oyalar va mafkuralar xilma-xilligining namoyon bo‘lishi ijtimoiy-ma'naviy ehtiyoj ifodasidir.

Bunyodkorlik g‘oyalari • Bunyodkorlik g‘oyalari yurtni obod, xalq hayotini farovon qilishdek olijanob maqsadlar bilan ajralib turadi. Ular insoniyat sivilizatsiyaga erishgan davrlardan buyon jamiyat hayotining eng ezgu g‘oyalari sifatida yashab kelmoqda. Prezident Islom Karimovning «O‘zbek tom ma'noda bunyodkordir», degan so‘zlarida ham ana shu boqiy g‘oyalarning ma'no-mazmuni o‘z ifodasini topgan. Bunday bunyodkorlik xalqimizga ota- bobolaridan merosdir.

• Sharqda, jamiyat rivoji va bunyodkorlik g‘oyalari xususida Abu Nasr Forobiy, Ibn Sino, Alisher Navoiy qarashlari o‘ziga xos o‘rin tutadi. Ular asarlarida olijanob jamiyat, adolatli tuzum haqidagi o‘z fikr-mulohazalarini bayon qilib, o‘z davri uchun izchil ta'limot yaratdi. U har tomonlama yetuk, barcha aholini baxt-saodatga, ilm-ma'rifatga olib boruvchi ideal jamoa haqidagi g‘oyalarni olg‘a surdi.

• O‘z tarixini asosan XIX asrdan boshlagan ana shunday mafkuralardan biri - sinfiy antogonizm g‘oyalarini mutlaq- lashtirgan va hokimiyatni qurol kuchi bilan egallab olgan sobiq kommunistik tuzum mafkurasi edi.

Sinfiy kurash g‘oyasi • Sinfiy kurash g‘oyasi asosiga qurilgan va millionlab kishilar taqdirida mash'um iz qoldirgan bu mafkura jamiyatni bir-biriga qarama-qarshi taraflarga ajratib yubordi. Sinfiy kurash chizig‘i nafaqat ijtimoiy guruh va qatlamlar orqali, hatto oilalar va insonlar ruhiyati orqali ham o‘tdi. Oqibatda grajdanlar urushiga nazariy poydevor qo‘yildi. Inson tabiatiga, uning mohiyati va ruhiyatiga zid bo‘lgan birodarkushlik holati vujudga keldi.

Bunyodkor g‘oyalar va mafkuralarning jamiyat hayotidagi ijobiy ta'siri • G`oya va mafkuraning tarixiy shakllarini, mazmun-mohiyatini azal-azaldan ezgulik va yovuzlik, bunyodkorlik va vayronkorlik o‘rtasidagi kurash dialektikasi belgilab keladi, ya'ni bosqinchilik, boshqalar hisobidan boyish, tajovuzkorlik, aqidaparastlik mafkuralariga qarama-qarshi o‘laroq, ozodlik, mustaqillik va adolat g‘oyalari uzluksiz maydonga chiqib, xalqlarning muzaffar bayrog‘iga aylangan. Bunyodkorlik g‘oyalari insonni ulug‘laydi, uning ruhiga qanot bag‘ishlaydi.

BUNYODKOR G‘OYA • Bunyodkor g‘oya deb, insonni ulug‘laydigan, uning kuch-g‘ayrati va salohiyatini oshirib, xalqi, Vatani, butun insoniyat uchun foydali ishlar qilishga safarbar etadigan, o‘zida mehnat, taraqqiyot, do‘stlik, tinchlik, adolat, halollik kabi ezgu maqsadlarni mujassam etadigan g‘oyaga aytiladi.

O'xshashlar

Diniy ekstremizm va fundamentalizm mohiyati va jamiyat uchun xavfi

Ma'naviy meros, milliy va diniy qadriyatlarning tiklanishi va rivojlanishi

Siyosiy mafkura

G'oya, mafkura va milliy g`oya tushunchalarining ijtimoiy-siyosiy mohiyati, ularning umumiyligi va farqlari

Diniy fundamentalizmning kelib chiqishi