Mexanizm va mashinalar nazariyasi (MMN) faniga kirish - Mashinasozlik - Slaydlar

Mexanizm va mashinalar nazariyasi (MMN) faniga kirish

Yuklangan vaqt:

27.07.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

11444.143554688 KB

Ko'chirib olish

Fan: Mashina detallari va loyihalash asoslari Ma’ruza o’qituvchisi: Hayitov Bobur Komilovich Umumiy o‘quv soati - 8 kredit (240 soat) Shu jumladan: Ma’ruza - (7-semestr-20 soat, 8-semestr-30 soat) Amaliy mashg‘ulotlar Laboratoriya mashg`ulotlar - - (7-semestr-20 soat, 8-semestr-20 soat) (7-semestr-20 soat, 8-semestr-10 soat) Mustaqil ta’lim soati - (7-semestr-90 soat, 8-semestr-90 soat) Mashina detallari va loyihalash asoslari tarkibiy qismi 7-semestr: Mashina mexanizmlar nazariyasi(MMN) 8-semestr: Mashina detallari va loyihalash asoslari (MD va LA)

Tavsiya etiladigan adabiyotlar 1. Yo’ldoshbekov S.A., Muhamedjonov B.K. Mexanizm va mashinalar nazariyasi (дарслик). Qayta ishlangan va to’ldirilgan 3-nashr. - Toshkent: «Voris-nashriyot» MChJ, 2006. - 200 б. 2. Фролов К.В. ва б. Механиз ва машиналар назарияси (дарслик). ─ Тошкент: Ўқитувчи, 1990.-495 б. 3. Усмонхўжаев Х.Х. Машина ва механизмлар назарияси (дарслик). ─ Тошкент: Ўқитувчи, 1981. -520 б. 4. Jo’raev A.J., Mavlyaviev M.R., Abdikarimov T., Muxamedov J.Y. Mexanizm va mashinalar nazariyasi.-Toshkent, O’qituvchi., 2004. 591 б. 5. Jo’raev A.J., Mavlyaviev M.R., Abdikarimov T., Muxamedov J.Y., Nurillaeva X.T. Mexanizm va mashinalar nazariyasidan electron darslik, Toshkent, TTESI, 2009. 6. Zаkirov G’.Sh. Mexanizm va mashinalar nazariyasi.-Toshkent: O’qituvchi. 2002.

Mexanizm va mashinalar nazariyasi (MMN) faniga kirish Reja: 1. MMN fanning tarkibiy qismlari. 2. Mexanizm va mashina tushunchasi. 3. Mexanizmlarning elementlari –detal, zveno

Mexanizm va mashinalarning loyihalash va tahlil qilish usullarini o’rganadigan fan mexanizm va mashinalar nazariyasi fani deyiladi. Bu fan ikkita masalani yechadi: 1. mexanizmlar analizi; 2. mexanizmlar sintezi; Birinchi masalada mavjud mexanizmlarni tahlil qilish usullari o’rganiladi – har xil mexanizm nuqtalarining traektoriyalari, tezlik va tezlanishlari aniqlanadi. Ikkinchi masalada berilgan strukturaviy, kinematik va dinamik shartlarga ko’ra ma’lum texnologik jarayonni amalga oshirish uchun mexanizm va mashinani yaratish talab etiladi. 1.MMN fanning tarkibiy qismlari.

Mashina detallari va loyihalash asoslari fani ikkita fandan iborat mexanizm va mashinalar nazariyasi va mashina detalalri fanlardan. 1.MMN fanning tarkibiy qismlari. Mexanizmlar nazariyasini uchta qismga ajratish mumkin: 1) Mexanizmlarning tuzilishi (strukturasi) va tasniflanishi; 2) Mexanizmlarning kinematikasi; 3) Mexanizmlarning dinamikasi;

“ Mexanizmlarning tuzilishi (strukturasi) va tasniflanishi ” qismida mexanizmlarni tashkil etgan elementlar, ularni tasniflanishi o’rganiladi, mexanizm va uni tashkil etuvchi qismlarining klassifikatsiyasi beriladi, yangi mexanizmlarni loyihalash qonunlari o’rganiladi. Bu qismda mexanizmlarning strukturaviy analizi va strukturaviy sintezi beriladi. Strukturaviy analizda mexanizmning strukturaviy sxemasi, ya’ni zveno va kinematik juftliklarining shartli belgilanish orqali tuzilgan mexanizmning grafik tasviri o’rganiladi. Mexanizmlarning strukturaviy sintezida berilgan shartlariga ko’ra mexanizmning strukturaviy sxemasini tuzish asoslari yoritiladi. 1.MMN fanning tarkibiy qismlari.

Fanning ikkinchi “ Mexanizmlarning kinematikasi ” qismida mexanizm zvenolarning harakatlari o’rganiladi, bunda zvenolarni harakatga keltiradigan kuchlar hisobga olinmaydi. Mexanizmlarning kinematik analizi yetaklanuvchi zvenolar harakatini o’rganish bilan shug’ullanadi. Kinematik sintezi esa berilgan kinematik shartlaga ko’ra mexanizmlarning kinematik sxemasini tuzish bilan shug’ullanadi. Mexanizmning kinematik sxemasi – bu zvenolar o’lchamlarini hisobga olib ularni va kinematik juftliklarni shartli belgilash orqali mexanizmning grafik tasviri. Bu sxema yordamida mexanizmni kinematik analizi bajariladi. 1.MMN fanning tarkibiy qismlari.

Fanning uchinchi “ Mexanizmlarning dinamikasi ” qismida mexanizm zvenolarning harakatlari bularni harakatga keltiradigan kuchlar hisobga olib o’rganiladi. Mexanizmning dinamik analizi berilgan kuchlar ta’sirida zvenolar harakatini aniqlab beradi yoki zvenolarning harakatini bilib, bu harakatni amalga oshiradigan kuchlarni aniqlab beradi. Dinamik sintezi berilgan dinamik shartlariga ko’ra mexanizmning dinamik sxemasini loyihalash bilan shug’ullanadi. Mexanizmning dinamik sxemasi – bu mexanizmga ta’sir etayotgan kuchlarni hisobga olib, zvenolar o’lchamlarini va kinematik juftliklarni shartli belgilash orqali mexanizmning grafik tasviri. Bu sxema yordamida mexanizmni dinamik analizi bajariladi. 1.MMN fanning tarkibiy qismlari.

Mexanizm – bu nima? Mashina – bu nima? Mexanizm – bitta yoki bir nechta qattiq jism xarakatini kerakli xarakatga aylantiruvchi moddiy jismlar turkumi Mexanizm jismlar harakatini uzatadi yoki o’zgartiradi – bu bilan mexanizm ajralib turadi Richagli mexanizm Tishli g’ildirakli mexanizm Kulachokli mexanizm2.Mexanizm va mashina tushunchasi.

Friktsion mexanizm Vintli mexanizm Gidravlik mexanizm Pnevmatik mexanizm2.Mexanizm va mashina tushunchasi.

2.Mexanizm va mashina tushunchasi.

2.Mexanizm va mashina tushunchasi.

2.Mexanizm va mashina tushunchasi.

2.Mexanizm va mashina tushunchasi.

Ishlab chiqarish jarayoni yoki energiyani o’zgartirish jarayoni bilan bog’liq bo’lgan va foydali ish bajarish uchun mo’ljallangan mexanizm yoki mexanizmlar majmuasi mashina deyiladi. Mаshinа- inson аqiliy vа jismoniy mehnаtini osonlаshtiruvchi vа meхnаt unumdorligi oshirish yo’lidа ishlаtilаdigаn vа inson tomonidаn yarаtilаdigаn sun’iy moslаmаdir. Ichki yonuv dvigateli murakkab mashina bo’lib, bir nechta mexanizmlardan iborat: krivoship-shatun mexanizmi, gaz taqsimlovchi va boshqa mexanizmlar. 2.Mexanizm va mashina tushunchasi.

2.Mexanizm va mashina tushunchasi. Mashinalar klassifikatsiyasi Kibernetik mashinalar Energetik mashinalar dvigatellar generatorlar Ishchi mashinalar texnologik mashinalar transport mashinalar Axborot mashinalar nazorat- boshqaruv mashinalar matematik mashinalar

Energetik mashinalar energiyani o’zgartirish uchun mo’ljallangan (mashina-dvigatel, generator). 2.Mexanizm va mashina tushunchasi. Ichki yonuv dvigateli Energetik mashinalar Elektr dvigatellar turbinalar

2.Mexanizm va mashina tushunchasi. Ishchi mashinalar materiallarning holatini, xossalari va fazodagi vaziyatini o‘zgartirish uchun mo‘ljallanadi. Bunday mashinalar texnologik va transport mashinalariga bo‘linadi. Texnologik mashinalar metallga ishlov berish (kesish, yunish, qirqish, sillikdash va h. k.) va yogʻochni qayta ishlash, toʻqimachilik, qishloq xo‘jaligi, qurilish, matbaa va boshqalarda bajariladigan yumushlarni oʻz ichiga oladi. Transport mashinasi avtomobil yoʻllari, temir yoʻl, havo transporta, avtomobillar, aviatsiya, koʻtarish kranlari, teplovozlar, kemalar va boshqa vositalarni oʻz ichiga oladi.

Ishchi mashinalar mahsulot shaklini, xossalarini, holatini, joylashishini o’zgartirish uchun mo’ljallangan. - texnologik mashinalar xom ash’yo, xomakilardan tayyor buymlarni ishlab chiqish uchun mo’ljallangan (metalkesish dastgohlar, qurilish mashinalari, qishloq va suv xo’jaligi va boshqa mashinalar); - transport mashinalar material va buyumlarning ko’tarish va tashish uchun mo’ljallangan (ko’tarish-tashish mashinalari, avtomobil, temir yo’l transporti mashinalari, samolyotlar, suv kemalari va boshqalar); 2.Mexanizm va mashina tushunchasi.

zAxborot mashinalar ma’lumotlarni yig’ish, qayta ishlash va foydalanish uchun mo’ljallangan (elektron-hisoblash mashinalar, shifrlash mashinalar) - matematik mashinalar kirib kelayotgan ma’lumotlar bo’yicha jarayonning matematik modelini yaratadi; - nazorat-boshqarish mashinalar kirib kelayotgan ma’lumotlarni o’zgartirib, boshqaruv dasturni tuzib ishchi yoki energetik mashilarni boshqaradi 2.Mexanizm va mashina tushunchasi.

Kibernetik mashinalar ishchi yoki energetik mashinalarni boshqaradi va o’z harakatini atrof muhit holatiga ko’ra o’zgartira oladi (ya’ni ularda sunniy intellekt elementlari mavjud).

3.Mexanizmlarning elementlari –detal, zveno Detal – bu mexanik qurilmaning yig’ish opertsiylarsiz ishlab chiqilgan tarkibiy qusmi. Masalan: bolt, gayka, val, tishli g’ildirak, porshen va h.z. Detal mashinaning eng oddiy (elementar) tarkibiy qismi. Detallarning turlari, hisobi, shaklini tanlash, ishchi chizmasini tuzish kabi masalalar batafsil “Mashina detallari” fanida o’rganiladi. MMN fanida mashinannig elementar tarkibiy qismi sifatida “zveno” degan tushunchadan foydalaniladi. Zveno - bu bitta detal yoki bir nechta detalning mustahkam (bir butun) birikmasidir.

Bu rasmda shatun detallari “a)” , shatun yig’ma ko’rinishi “b)” va kinematik sxemalrdagi shartli belgilanishi “c)” keltirilgan 3.Mexanizmlarning elementlari –detal, zveno

Krivoship shatun mexanizmi kinematik sxemasi: 1- krivoship; 2- shatun; 3- porshen (polzun); 4- tayanch, qo’zg’almas zveno.1 2 34 4 Mexanizmning konstruktiv chizmasi: 1- silindr; 2 – porshen; 3- shatun; 4-maxovik; 5,6-klapanlar; 7-krivoship 3.Mexanizmlarning elementlari –detal, zveno

Mexanizml zvenolarning turlari va ularninf shartli belgilanishi 3.Mexanizmlarning elementlari –detal, zveno

Zveno qanday murakkab shaklga ega bo’lishidan, tarkibidagi detallar sonidan qat’iy nazar MMN fanida ular oddiy, zvenoning shartli belgisi deb ataladigan sxematik shaklga keltirib olinadi. Mashina qismlarida qo’zg’almas (korpus, tayanch) va qo’zg’aluvchan harakat qiladigan zvenolar bo’ladi. Qo’zg’almas detallarning hammasi bir butun deb qaralib qo’zg’almas zveno (stoyka) deyiladi. Qolgan zvenolar qo’zg’aluvchan zvenolar deyiladi Enerqiya manbasidan harakat oluvchi zveno kirish zvenosi deyiladi. Kirish zvenosi harakatni dviqateldan oladi. Zvenolardan harakatni oluvchi va oxirida joylashgan zveno chiqish zvenosi deyiladi. Aynan shu zveno mexznizmda mo’ljallangan harakatni amalga oshiradi. 3.Mexanizmlarning elementlari –detal, zveno

Mexanizmlar va mashinalarga qo‘yilgan talablar  Ishonchli va mustahkam bo‘lishi;  Yuqori darajada unumli ishlashi;  Tayyorlash uchun ishlatiladigan materiallar yengil bo‘lishi;  Energiya sarfi iloji boricha kam bo‘lishi;  Mumkin qadar atrof-muhitni ifloslantirmasligi;  Texnik estetika, iqtisodiy va dizayn talablariga javob beradigan bo‘lishi kerak. Ana shu vazifalarni muvaffaqiyatli hal qilish, hozirgi zamon talablariga javob beradigan yaxshi mashinalar yaratish uchun mashinasozlik sohasidagi mutaxassislar mexanizm va mashinalar nazariyasi asoslaridan bilimga ega bo‘lishi shart.

Nazorat savollari 1. Mexanizmlarnin analizi va sintezi - bu nima? Mexanizmlar nazariyasi qanday uchta qismdan iborat? 2. MMN fanning “Mexanizmlarning tuzilishi (strukturasi) va tasniflanishi” qismida nima o’rganiladi? 3. MMN fanning “Mexanizmlarning kinematikasi” qismida nima o’rganiladi? 4. MMN fanning “Mexanizmlarning dinamikasi” qismida nima o’rganiladi? 5. Mexanizm va mashina tushunchalarni ta’riflang. Mashinalar turlari. 6. Mexanizmlarning elementlari –detal, zveno degani nima?

O'xshashlar

Mexanizm va mashinalar tuzilishining asoslari

O’zbekiston respublikasi olimlarining “Mashina detallari” fani bo’yicha ilmiy maktablari va ular bajargan ilmiy tadqiqot ishlari

Turbomаshinаlаrning хаqiqiy хаrаkteristikаlаri. Turbomаshinаlаrning zo’riqmаsi, unumdorligi, quvvаti vа foydаli ish koeffitsienti

Bir cho’michli draglayn ekskovatorlarni qo’llab yer ishlarini mexanizatsiyalash xususiyatlari

Episiklik mexanizmlar