Sarazm madaniyati - Madaniyatshunoslik - Slaydlar

Sarazm madaniyati

Yuklangan vaqt:

25.11.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

7467.2734375 KB

Ko'chirib olish

Sarazm madaniyati01

REJA:  1. SARAZMNING GEOGRAFIK O`RNI  2. SARAZM MADANIYATINING O`RGANILISH TARIXI  3. SARAZM MADANIYATINING BOSQICHLARI0C0D 01 01 01 11 01 18

SARAZMNING UMUMIY KO`RINISH Sarazm yodgorligi Zarafshon vodiysi qadimgi dehqonchilik madaniyati qabilalarining nafaqat noyob manzilgohi, balki O’rta Osiyo mintaqasida yirik metallurgiya markazi sifatida mashxurdir. Sarazm metallurglari so’nggi eneolit va ilk bronza davrida (Sarazm II va III ) Mehnat qurollari ishlab chiqarish hamda ruda qazish va eritish, metall xomashyosi bilan savdo qilishda yuksakliklarga erishadi.01 0102 2302 0A 0524 2408 09 21 2302 2403

SARAZM Sarazm” so’zi atoqli sug’dshunos olim V.A.Livshisning fikriga ko’ra, “sarizamin», ya’ni Zarafshon vohasining boshlanishi demakdir24. Aynan shu joyda Zarafshon vodiysi tekisliklar va tog’li mintaqalarga bo’linadi. Qadimgi Sarazm Zarafshon tog’ tizmalaridan oqib chiqqan Otchoparsoy, Chumalisoy va Sho’rnovasoy etaklarida, “Oyim ko’l” yaqinida joylashgan. Uning tevarak atrofida dehqonchilik uchun qulay, talay unumdor yerlar bo’lib, dehqonchilik madaniyatining ilk bosqichlarida aynan ana shunday joylarda dehqonlar qishloqlari qad ko’targan.01 06 01 30 33 27 371C 11 05 38 0B 3A 33 0B 23 07 27 371C 26

Sarazmda arxeologik tadqiqot ishlari bilan bevosita shug’ullangan A.Isakovning xabar berishiga qaraganda, bu joyda hayot uzliqsiz 1,5 ming yil (eneolit va bronza davrlarida) davom etgan. Yodgorlikning umumiy maydoni 100 gektarga yaqin. U katta-kichik va har xil balandlikdagi 10 ta tepaliklardan iborat.

Yodgorlikning ancha qismi o’tgan asrlarda aholining hovli-joy qurilishi va uning ustidan o’tkazilgan sug’orish inshootlari tufayli buzilib ketgan. Uning atigi uchdan bir qismigina saqlanib qolgan. 7 yil davom etgan arxeologik qazishmalar davomida 4 ta obyektda keng ko’lamli qazishma ishlari olib borildi va 10 ta punktda qadimgi qishloq hayotining davomiyligini o’rganish uchun shurflar qazildi. Natijada qadimgi qishloq hayotining 4 tarixiy bosqichi aniqlandi, har bir bosqichda yuz bergan tub o’zgarishlar kuzatildi.

Qadimgi Sarazmda o’rganilgan bu hilxona janubiy Sibirning Afanasyeva madaniyati hilxonalari singari doira shaklidagi tosh g’ov (diametri 15 m.) bilan o’rab olingan, uning ichiga 5 ta qabr joylashtirilgan. Tosh g’ovning markaziy qismidagi qabrga uch kishi (erkak, ayol va o’spirin) ko’milgan. Ayolga tegishli qabr ashyoviy dalillarga qaraganda, u o’z jamoasida katta ijtimoiy nufuzga ega bo`lgan.

Sarazm II – Sarazm madaniyatining shakllanish davri. Bu davrda qishloq hududi anchagina kengayadi, alohida qurilgan ko’p xonali hovlilar, ular tarkibida doira shaklidagi altarli xonaki ibodatxonalar paydo bo’ladi. Keng va tor ko’chalari va hovlilari bilan yirik uy- joy massivlarining shakllanishi yuz beradi

Bu hududdan topilgan sopol buyumlar bezaklari ham o`zgacha. 43 2724

Sarazmdagi uy qoldiqlari Birinchi uy-joy majmuasi materik ustida qad ko’targan, undan faqat ayrim xonalarning ba’zi bir devorlari saqlangan. Ikkinchi qurilish bosqichi hovli-joylari 225 kv. m. maydonni egallagan 70 sm balandlikdagi platforma ustiga qurilgan. Uchinchi qurilish bosqichi uy-joylari qalin madaniy qatlamlar ustida paydo bo’lgan. Ular ikkinchi qurilish bosqichi uylaridan g’arbga tomon joylashgan bo’lib, bular bir yarusli ikki kamerali xumdon va bir necha xonalardan iborat.01

Sarazmdan topilgan uy qoldiqlari oSarazm obyekti ichida ikkinchi qurilish bosqichi uy-joy qoldiqlari alohida ahamiyat kasb etadi. Ana shunday uy-joy komplekslaridan biri mahobatli platforma ustiga aniq reja asosida qurilgan 12 ta xonalarni o’z ichiga olgan yaxlit kvadrat shaklidagi monumental bino bo’lib, ulardan to’rttasi kvadratning uzunasi bo’yicha koridor shaklida qad qo’targan, binoning markaziy qismini qolgan 8 ta xonalar egallagan. Ular bir- birlariga parallel qilib qurilgan to’rttadan xonalarni tashkil etadi.01 23

Qurilish rejasida geometrik simmetriyaga qatiy amal qilingan, ya’ni ularning to’rttasi kvadrat (3x3 m.), a qolgan to’rttasi esa to’g’ri to’rtburchak (3x3,75 m.) shaklida. Ulardan ba’zilarida (3,4 xonalar) devor ichiga o’choqlar joylashtirilgan, bittasining markazida aylana shaklda altar (Mehrob) topilgan. Bu bino otashparastlarning ibodatxonasi bo’lganligiga shubha yo’q.38 2A 2D 371C 43 27

Sarazmdan topilgan 150 dan ortiq buyumlar — pichoq va xanjarlar, bolta va bigizlar, paykon va muhrlar, metall eritish qozonlari (tigillar), asbobanjom quyish qoliplari, metall eritish pechlari, metall xom ashyo yombilari bundan dalolat beradi. Yodgorlikni qazish jarayonida nafaqat toshdan ishlangan mehnat qurollari, balki ogʻirlik oʻlchov toshlari, toʻqimachilik dastgohining qismlari ham uchratilgan.01 2B02 23 24 27 09 0B1C

Xullas, Sarazm yodgorligi Zarafshon vodiysining eng qadimgi dehqonchilik madaniyati boʻlib, keyingi asrlardagi Sugʻd oʻlkasida shakllangan shahar madaniyatining ildizlari bir jihatdan shu yodgorlik bilan bogʻliq edi.482A1E 07 1C47 37

E`tiboringiz uchun rahmat!!!0D1A0B09271C03 03

O'xshashlar

Koreya madaniyati

Misr madaniyati

Hindiston madaniyati

Chust madaniyati

Joytun madaniyati