Qadimgi Misr va Mesopotomiya madaniyati - Madaniyatshunoslik - Slaydlar

Qadimgi Misr va Mesopotomiya madaniyati

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2128.5 KB

Ko'chirib olish

Mavzu: Qadimgi Misr va Mesopotomiya madaniyati

Maorif va maktabMaorif va maktab  Qadimgi misrda o’qitish maskani maktablar juda erta joriy Qadimgi misrda o’qitish maskani maktablar juda erta joriy qilingan. Maktablarda firavnlar,ayollar,amaldorlar,koxnlar qilingan. Maktablarda firavnlar,ayollar,amaldorlar,koxnlar imkoniyatibo’lgan kishilar, o’qishga xavasmand bolalar imkoniyatibo’lgan kishilar, o’qishga xavasmand bolalar ham o’qitilgan. Bolalar maktabda xarf o’rgatish va savod ham o’qitilgan. Bolalar maktabda xarf o’rgatish va savod chiqarish bilan shug’ullanganlar. Unda bolalarga xusnixat chiqarish bilan shug’ullanganlar. Unda bolalarga xusnixat o’rgatilib, ular xar kuni uch sahifa yozishlari kerak edi.o’rgatilib, ular xar kuni uch sahifa yozishlari kerak edi.  O’rta va oliy maktablar ham bo’lgan. Bu maktablarning O’rta va oliy maktablar ham bo’lgan. Bu maktablarning ko’pchiligi mirzolar tayyorlab chiqaradigan saroy ko’pchiligi mirzolar tayyorlab chiqaradigan saroy maktablari bo’lib, ularni “Mirzolar maktabi” deb ataganlar. maktablari bo’lib, ularni “Mirzolar maktabi” deb ataganlar. Maktablarda tajribali o’qituvchilar diniy va dunyoviy Maktablarda tajribali o’qituvchilar diniy va dunyoviy bilimlarni-matematika, geometriya,astronomiya, tarix, bilimlarni-matematika, geometriya,astronomiya, tarix, adabiyot, tibbiyot va boshqa tabbiy fanlarni o’qitganlar adabiyot, tibbiyot va boshqa tabbiy fanlarni o’qitganlar  Misr yozuvida 1,10,100,10000,100000 mlnni bildiruvchi Misr yozuvida 1,10,100,10000,100000 mlnni bildiruvchi alohida belgilar bo’lgan. Barmoq, kaft, tirsak va qarichlar alohida belgilar bo’lgan. Barmoq, kaft, tirsak va qarichlar o’ziga xos uzunlik o’lchovi birligini tashkil etgan. o’ziga xos uzunlik o’lchovi birligini tashkil etgan.

Geometriyada kesik piramida yuzasini va Geometriyada kesik piramida yuzasini va aylananing diametrini xisoblab chiqqanlar.aylananing diametrini xisoblab chiqqanlar. Astronomiya sohasida ham katta Astronomiya sohasida ham katta muvafaqqiyatlarga erishganlar. Ular Nilning muvafaqqiyatlarga erishganlar. Ular Nilning toshqinidan darak beruvchi Sirusning osmonda toshqinidan darak beruvchi Sirusning osmonda paydo bo’lishini kuzatganlar. Misr astronomlari paydo bo’lishini kuzatganlar. Misr astronomlari dunyoda birinchi bo’lib aloxida taqvim tuzganlar. dunyoda birinchi bo’lib aloxida taqvim tuzganlar. Unga ko’ra bir yil 12 oyga bo’lingan. Har oy 30 Unga ko’ra bir yil 12 oyga bo’lingan. Har oy 30 kundan iborat bo’lib, 3 ta 10 kunlikka bo’lingan. kundan iborat bo’lib, 3 ta 10 kunlikka bo’lingan. Bir yil 365 kundan iborat bo’lib, 5 kun bayram Bir yil 365 kundan iborat bo’lib, 5 kun bayram xisoblanib, xech qaysi oyga kiritilmagan. Qum va xisoblanib, xech qaysi oyga kiritilmagan. Qum va suv soatlari ham dastlab Misrda kashf etilgan. suv soatlari ham dastlab Misrda kashf etilgan. Misr astronomlari yulduzlar, sayyoralar xarakatini Misr astronomlari yulduzlar, sayyoralar xarakatini o’rganib, birinchi yulduzlar osmoni xaritasini o’rganib, birinchi yulduzlar osmoni xaritasini tuzganlar. Shunday xaritalar Senmut maqbarasi, tuzganlar. Shunday xaritalar Senmut maqbarasi, Odfu va Dender ibodatxonalarining shiplarida Odfu va Dender ibodatxonalarining shiplarida saqlanib qolgan.saqlanib qolgan.

 Geografiya faning dastlabki yutuqlari bunyodga Geografiya faning dastlabki yutuqlari bunyodga kelgan. Yerda tog’larning bo’lishi, atrofi esa kelgan. Yerda tog’larning bo’lishi, atrofi esa hamma tomondan oqib turadigan okean bilan hamma tomondan oqib turadigan okean bilan o’ralgan deb tasavur qilingan.o’ralgan deb tasavur qilingan.  Miloddan avvalgi IV ming yillikdayoq birinchi Miloddan avvalgi IV ming yillikdayoq birinchi tibbiy shifoxonalar barpo etilgan. Bemorlarni tibbiy shifoxonalar barpo etilgan. Bemorlarni davolashda shifobaxsh o’simliklar va xayvonot davolashda shifobaxsh o’simliklar va xayvonot maxsulotlaridan kwng foydalanganlar. Tabiblar maxsulotlaridan kwng foydalanganlar. Tabiblar har xil jarohatlar, chiqqan, singan, yorilgam har xil jarohatlar, chiqqan, singan, yorilgam a’zolarini jarroxlik usuli bilan davolaganlar. Ko’z, a’zolarini jarroxlik usuli bilan davolaganlar. Ko’z, tish, bosh, ichki a’zolar, ruxiy kasalliklar bo’yicha tish, bosh, ichki a’zolar, ruxiy kasalliklar bo’yicha ixtisoslashgan edilar. Ular qon harakati qonunini ixtisoslashgan edilar. Ular qon harakati qonunini yaxshi bilganlar. yaxshi bilganlar.

E’tiqod va dinE’tiqod va din  Misr tarixining barcha davrlarida hayvonlarga, Misr tarixining barcha davrlarida hayvonlarga, tabiat xodisalarga, ota bobolar ruxiga e’tiqod tabiat xodisalarga, ota bobolar ruxiga e’tiqod qilish keng tarqalgan. Misrda katta davlat qilish keng tarqalgan. Misrda katta davlat vujudga kelishi munosabati bilan firavnlar vujudga kelishi munosabati bilan firavnlar podsholarga e’tiqod qilish va ularni podsholarga e’tiqod qilish va ularni iloxiylashtirish ham paydo bo’lgan. Qadmgi iloxiylashtirish ham paydo bo’lgan. Qadmgi Misrliklar e’tiqodi va dini totemizi, fetishizm, Misrliklar e’tiqodi va dini totemizi, fetishizm, animizm, quyoshparastlik va podsholikka animizm, quyoshparastlik va podsholikka bo’lingan. Quyosh xudosi Ra deb atalgan. bo’lingan. Quyosh xudosi Ra deb atalgan. Unga atab ibodatxonalar qurilgan. Ota-bobolar Unga atab ibodatxonalar qurilgan. Ota-bobolar ruxi, suv quyoshga e’tiqodlar bilan bog’liq irim, ruxi, suv quyoshga e’tiqodlar bilan bog’liq irim, urf-odat, motam va marosimlar o’ urf-odat, motam va marosimlar o’

Xudolar ichida Osiris aloxida o’rin tutadi.U avval dexqonchilikxomiysi bo’lib, eshak boshli, qizil ko’zli yovuz xudo Set tomonidano’ldirilgan. Osiris narigi dunyodagi podshoxlikda shox va sudya bo’lib oladi. Xudolar Misrliklar uchun birgina dunyoni yaratuvchi bo’libgina qolmay, hunarmandchilik, san’at, yozuv, xisob, sexrgarlik va ilm-fanning yaratuvchilari ham hisoblanganlar. Ular iyeroglif yozuvini “Xudoning so’zi” deb tushunar edilar. Bunda so’z va hisob hukmroni, yozuvni yaratuvchisi, adabiyot va yozuvchilarning, sexrgarlar va tabiblarning xomiysi Totu hisoblangan.

Qadimgi Mesopotamiya madaniyatiQadimgi Mesopotamiya madaniyati Mesopotomiyadagi katta yutuqlardan biri bu Mesopotomiyadagi katta yutuqlardan biri bu yozuvning ixtiro qilinishi edi. Ilk yozuv yozuvning ixtiro qilinishi edi. Ilk yozuv miloddan avvalgi IV ming yillikda Janubiy miloddan avvalgi IV ming yillikda Janubiy Mesopotomiyada kashf qilingan. Bu yerda Mesopotomiyada kashf qilingan. Bu yerda ko’chib kelgan shumerlar ham ushbu yozuvni ko’chib kelgan shumerlar ham ushbu yozuvni qabul qilganlar. U suratli yozuv bo’lib, so’z qabul qilganlar. U suratli yozuv bo’lib, so’z suratli rasm orqali ifoda etilgan. Bu fanda suratli rasm orqali ifoda etilgan. Bu fanda yiroglif deb nomlangan . Masalan, qush so’zi yiroglif deb nomlangan . Masalan, qush so’zi qushning tasviri bilan, suv so’zi uch qator qushning tasviri bilan, suv so’zi uch qator to’lqinsimon chiziq bilan ifoda etilgan.to’lqinsimon chiziq bilan ifoda etilgan.

Ammo suratli yozuv bilan hamma so’zlarni ham ifoda qilib bo’lmagan. Uning cheklanganligi sababli bu yozuv takomillashtirib borilib, mixxat yozuvi kashf qilingan. Harflar 600 ga yaqin belgidan iborat bo’lgan. Bu yozuv keyinchalik butun Janubiy-G’arbiy Osiyo xalqlari orasida tarqalgan. Qadimdan Mesopotamiya mirzolari adabiy, tarixiy asarlarni sopol, teri, loy lavhalarga yozib, o’ziga xos kitoblar yaratganlar va kutubxonalarni tashkil qilganlar.

Bunday kutubxonalar Ur, Nippur, Nineviya, Bobil, Ashshur kabi shaxarlarda mavjud bo’lgan. Ularning ichida eng kattasi Ossuriya podshosi Ashurbanipalining Nineviyadagi kutubxonasi bo’lib, unda 30 mingdan ortiq xatli lavxalar saqlangan.

 Yangi bobilning gullab- yashnashi podshox Yangi bobilning gullab- yashnashi podshox Navuxodonosor davriga to’g’ri keladi. Uning Navuxodonosor davriga to’g’ri keladi. Uning davrida dunyoning yetti mo’jizasidan biri davrida dunyoning yetti mo’jizasidan biri “Semiramidaning osma bog’lari” ku’rilgan “Semiramidaning osma bog’lari” ku’rilgan bo’lib, uni sevgi ramzi deb atashadi. Shu bo’lib, uni sevgi ramzi deb atashadi. Shu davrga mansub “Bobil minorasi” zikkurati o’z davrga mansub “Bobil minorasi” zikkurati o’z davrining eng ulkan arxitektura inshooti davrining eng ulkan arxitektura inshooti bo’lgan. Bu minorani Gerodot ko’rib hayron bo’lgan. Bu minorani Gerodot ko’rib hayron qolgan. Minora to’g’risida Bibliyada ham qolgan. Minora to’g’risida Bibliyada ham eslatib o’tiladi. eslatib o’tiladi.

 Qadimgi Bobilda matematika, Qadimgi Bobilda matematika, geometriya, astronomiya, tibbiyot, geometriya, astronomiya, tibbiyot, tarix va boshqa fanlarga qiziqish erta tarix va boshqa fanlarga qiziqish erta boshlangan. Yerlarni o’lchash, boshlangan. Yerlarni o’lchash, masofani aniqlash,, hosilni hisoblash masofani aniqlash,, hosilni hisoblash va savdo-sotiq ishlarini yuritish uchun va savdo-sotiq ishlarini yuritish uchun matematika va geometriya kerak matematika va geometriya kerak bo’lgan. Ular son va sanashni ham bo’lgan. Ular son va sanashni ham bilganlar. 100 va 1000 liklar aloxida bilganlar. 100 va 1000 liklar aloxida belgi bilan ifoda etganlar, hatto belgi bilan ifoda etganlar, hatto doiraning 360 gradus ekanligini doiraning 360 gradus ekanligini aniqlaganlar.aniqlaganlar.

O'xshashlar

Qadimgi Misr kiyinish madaniyati

Misr madaniyati

Qadimgi Xitoy madaniyati

Qadimgi Xitoy madaniyati 2

Markaziy Osiyo xalqlarining qadimgi madaniyati va Kaltaminor Sopoliteppa, Chust Zamon bobo madaniyatlarti