Suyuq kristallar va ularning qullanilishi - Kimyo - Slaydlar

Suyuq kristallar va ularning qullanilishi

Yuklangan vaqt:

07.12.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2321.400390625 KB

Ko'chirib olish

SUYUQ KRISTALLAR

MAVZU: SUYUQ KRISTALLAR VA ULARNING QULLANILISHI I.KIRISH. A) SUYUQ KRISTALLAR HAQIDA TUSHUNCHA. II. ASOSIY QISM. A) SUYUQ KRISTALL TURLARI. B) SUYUQ KRISTALLAR TARAQQIYOTI. C) SUYUQ KRISTALLAR BUYICHA AVTOMATIK HISOBLASH MUMKIN BO’LGAN LABORATORIYA ISHI D) SUYUQ KRISTALLARNING QULLANILISHI III. XULOSA. FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI

KIRISH Suyuq kristalliborasi bilan texnika asrida tez-tez uchratyapmiz. Biz barchamiz ular bilan yuzlanamiz, va ularning hayotimizda ahamiyati kam emas ko’pgina zamonaviy uskuna va qurilmalar bu moddalar yordamida ishlaydi.Masalan soatlar, termometrlar displeylar, monetorlar va boshqa qurilmalar. Xo’sh nima ekan bu suyuq kristallar hamda nega ularning ahamiyati qiziqish hosil qilyapdi? Hozirgi kunda ilm ishlab chiqaruvchi kuchga aylandi va shuning uchun u yoki bu ob’yekt va hodisaga bo’lgan yuqori ilmiy qiziqishimiz va ob’yekt yoki hodisa xomashyo ishlab chiqarish uchun qiziqish uyg’otishini anglatadi. Bundan suyuq kristallar ham mustasno emas.Ularga bo’lgan qiziqishimiz shundan iboratki, ularni ishlab chiqarish ishlari sohasida samarali qo’llash imkoniyatiga egamiz. Suyuq kristallarni qo’llanilishi iqtisodiy samara, oddiylik, qulaylikni anglatadi.

Suyuq kristall -bu moddaning spetsifik agregat holati bo’lib, bir vaqtning o’zida ham kristall, ham suyuqlik xossalari nomoyon bo’ladi. Hamma narsalar ham suyuq kristall holatida bo’la olmaydi. Ko’pchilik moddalar 3 xil, barchamizga ma’lum bo’lgan agregat holatida bo’ladi. Qattiq yoki kristall, suyuq yoki gaz holatida bo’ladi, lekin ba’zi murakkab molekulalarga ega bo’lgan organik moddalar aytib o’tilgan uch holatdan tashqari to’rtinchi agregat holatini suyuq kristall holatini hosil qilishi mumkin. Bu holat ba’zi bir moddalarning kristallarini eritish orqali sodir bo’ladi. Hosil bo’lgan suyuq kristall fazasi oddiy suyuqlikdan farq qiladi. Bu faza kristallning erish temperaturasidan yuqori temperaturagacha bo’lgan oraliqda mavjuddir. Suyuq kristall erish holatida oddiy suyuqlikka aylanadi.

Xo’sh suyuq kristall suyuqlikdan va oddiy kristalldan nimasi bilan farq qiladi va nimasi bilan o’xshaydi? Suyuq kristallarning strukturasi. Oddiy suyuqlikdan suyuq kristall farqli ularoq oquvchan va o’zi joylashgan qolip shaklini hosil qiladi va shu jihati bilan kristallardan farq qiladi. Suyuqlik bilan birlashtiruvchi bu xossasiga qaramasdan u kristallarga xos bo’lgan xususiyatga ega. Bu molekulalar fazosidagi tartibni kristall hosil qiladi. To’g’risi bu oddiy kristallardagi kabi to’la tartibda emas lekin bu suyuq kristallar xossalariga ta’sir qiladi. Va shunisi bilan oddiy suyuqlikdan farq qiladi. Suyuq kristall hosil qiluvchi molekulalarning to’la bo’lmagan fazoviy tartibi shunday

namoyon bo’ladiki, suyuq kristallarda molekulalarning og’irlik markazining fazoviy joylashishi qisman tartibli bo’lsa ham, to’la tartibli emas. Bu ularning qattiq kristall panjarasi yo’qligini anglatadi. Shu sabali suyuq kristallar oddiy suyuqlikka o’xshash oquvchanlik xossasiga ega. Suyuq kristallarning oddiy kristallar bilan yaqinlashtiradigan muhim xossasi bu molekulalarning fazoviy joylashuvida tartibning to’liqligidir. Bu tartib joylashuvda namoyon bo’ladi, masalan molekulalarning barcha uzun o’qi suyuq kristall namunasida bir xil joylashgan Bu molekulalar cho’ziq shaklda bo’lishi kerak. Bundan tashqari suyuq kristallarda molekulalarning yanada murakkab tartibda joylashuvi hosil bo’lishi mumkin. Molekulalarning o’qlari tartibiga nisbatan suyuq kristallar 3 xil ko’rinishda bo’ladi:

Fizikada suyuq kritallar va ularning qullanilishi hozirgi kunda rivollangan mamlakatlarning barchasida keng ko’lamda kuzatuvlar olib borilmoqda. Akademiya va ilmiy izlanish muassasalari oldingi izlanishlarga asoslangan va qadimiy udumlarga ega. 30-yillarda Leningraddagi Frederiksning Svetkovada balarilgan ishlari katta mashhurlk olib keldi va tan olindi.Oxirgi yillarda suyuq kristallarni o’rganishga bo’lgan qiziqish ortganligi sabab izlanuvchilar suyuq kristallarni o’rganish rivojiga hamda qisman suyuq kristallar optikasi rivojiga katta hissa qo’shdi.

I.G.Chistyakov, A. R. Kapustin, S.A Brazovskiy, S.A. Piken, Y.M. Bhinov va boshqa olimlarning ishlari bu sohada mashhur va suyuq kristallarning samarali texnik vositalarini kasf qilishgahlar.Suyuq kristallarning mavjudligini 1888 yil Abstryalik botanik Fridrix Reynitser suyuq kristallarning xolesterik turini kashf qilgan. U yangi sentezlangan xolesterikbenzoat moddasini kuzatib, 145 0 C temperaturada bu moddaning kristali erib, suyuqliklarning xira yorug’lik hosil qilishin aniqladi. Issiqlik miqdori 179 0 Cga borganda suyuqlik yorqinlashadi, ya’ni o’zini optik munosabatda ko’rsata boshladi, xuddi oddiy suyuqlik kabi, masalan suvdek, xolesterilbenzoatning kutilmagan xossalari aniqlashtirgan xira fazada polyarizatsion mikraskop ostida bu fazani kuzatish juda qiziqrli edi. Reynitser aniqladiki, u ikkiyoqlama sinadi. Bu yorug’lik sinishini ko’rsatkichi, ya’ni yorug’lik tezligi bu fazada faza bog’lik ekan.Suyuq kristallar buyicha Respublikamizda ham juda ko’p ilmiy ishlar qilingan, masalan Samarqand Davlat universiteti “Fizika fakul’teti” ga qarashli “Kvant optikasi va radioelektronikasi” kafedrasi bo’lib, bu yerda bugungi kunda prof. L.M. Sobirov rahbarligida suyuq kristallar buyicha ilmiy ishlar olib borilmoqda.

Masalan shu kafedra a’zosi, hozirda kafedraning eng yosh(35 yosh) dotsenti D.I. Semyonov “Suyuq kristallarda ul’tratovush dispersiyasining turli chastotava temperaturalarda relaksatsiya vaqtini hisoblash ” boyicha doktorlik hiyoyasi arafasida. Bizda bu sohada laboratoruya jihozlari yo’qligi sababli bu ishni biz sizga avtomayik usulini tavsiya etamiz.Masalan “Optika” bo’limida “Suyuq kristallarda ul’tratovush dispersiyasining turli chastota va temperaturalarda relaksatsiya vaqtini hisoblash ” laboratoriya mashg’ulotini bajarish davomida olingan natijalarni matematik hisoblashga ancha qiyinchlik to’g’diradi. Bu masalani hal qilish tadqoqot mavzuimizningasosiy maqsadi bo’ganligi uchun Delphi dasturi yordamida laboratoriya ishi natijalari, ularga bog’liq eksperimental jadval, topshiriqlar tizimiv grafiklar tayyorlandi. Turli chastotalarda olingan natijalar quyidagi formula yordamida avtomatik hisoblanib unga tegishli jadval va grafiklar chizilda.

Laboratoriyaishi taqdim etilgan talabalarda kompyuer yordamida eksperimentalnatijalarni tez va aniqhisoblashnishakllantirish metodikasi, ularning bilim sifatini oshirish, mustaqil ishlash faoliyatlarini tashkil qilish nuqtai nazaridan maqsadga muvofiq deb topildi.Demak, taklif qilinayotgan laboratoriya topshiriqlari tizimini avtomatlashtirish va uni o’tkazish14metodikasi an’anaviy laboratoriya ishlari va ularni o’tkazish metodikaga nisbatan samarador ekan.Suyuq kritallarning qullanilishiSuyuq kristallar hayotimizda ko’pgina samonaviy uskuna va qurilmalar bu moddalar yordamida ishlaydi. Masalan soatlar, termometrlar displeylar, monetorlar va boshqa qurilmalar. Xo’sh nima ekan bu suyuq kristallar hamda nega ularning ahamiyati qiziqish hosil qilyapdi? Hozirgi kunda ilm ishlab chiqaruvchi kuchga aylandi va shuning uchun u yoki bu ob’yekt va hodisaga bo’lgan yuqori ilmiy qiziqishimiz va ob’yekt yoki hodisa xomashyo ishlab chiqarish uchun qiziqish uyg’otishini anglatadi. Bundan suyuq kristallar ham mustasno emas Ularga bo’lgan qiziqishimiz shundan iboratki, ularni ishlab chiqarish ishlari sohasida samarali qo’llash imkoniyatiga egamiz. Suyuq kristallarni qo’llanilishi iqtisodiy samara, oddiylikv qulaylikni anglatadi. Buning eng keng qullanilga yunalishi –termografiya bo’lib, suyuq kristall moddaning tarkibini yig’ib, har xil temperatura va har xil ko’rinishda indikatorlar yaratiladi.

Xulosa o’rnida shuni aytish mumkinki, hozirgi kunda ilm ishlab chiqaruvchi kuchga aylandi va shuning uchun u yoki bu ob’yekt va hodisaga bo’lgan yuqori ilmiy qiziqishimiz va ob’yekt yoki hodisa xomashyo ishlab chiqarish uchun qiziqish uyg’otishini anglatadi. Bundan suyuq kristallar ham mustasno emas.Ularga bo’lgan qiziqishimiz shundan iboratki, ularni ishlab chiqarish ishlari sohasida samarali qo’llash imkoniyatiga egamiz. Suyuq kristallarni qo’llanilishi iqtisodiy samara, oddiylikv qulaylikni anglatadi. Buning eng keng qullanilga yunalishi –termografiya bo’lib, suyuq kristall moddaning tarkibini yig’ib, har xil temperatura va har xil ko’rinishda indikatorlar yaratiladi.suyuq kristall plyonka ko’rinishida tranzistorlarga, integral sxemalarga va bosma platalarga elektron sxemada o’rnatiladi. Suyuq kristallardan medesinada inson organizmi uchun o’ta xafli bo’lgan, gamma va ul’trabinafcha nurlarni aniqlash mumkin, hattoki suyuq kristal indikator yordamida ko’rinmaydigan kasallik(опухоль) tashhizlarini amalga oshirish mumkin. Suyuq kristallar asosida ul’tratovush detektorlari va bosimni o’lchovchi asboblar yaratilgan. Bu moddaning eng keng qullanilgan tarmog’i bu –informatsion texnika bo’lib, masalan soatlar, termometrlar displeylar, monetorlar , rangli televizor ekranlari shular jumlasidandir.

Foydalanilgan adabiyotlar: 1. Блинов Л.М., Пикин С.А. Жидкокристаллическое состояние вещества. -М.: Знание, 1986. -64 с. -(Новое в жизни, науке, технике. Сер. “Физика”; No6). 2. Блинов Л.М., Береснев Л.А. Сегнетоэлектрические жидкие кристаллы. -Успехи физических наук, 1984, т.143, вып.3, стр.391. 3. Веденов А.А. Физика растворов. М.: Наука, 1984. 4. Де Жен П. Физика жидких кристаллов. -Пер. с англ. под ред. А.Ф.Сонина. -М.: Мир, 1977. 5. Сонин А.Ф. Кентавры природы. -М.: Атомиздат, 1980. 6. Пикин С.А., Блинов Л.М. Жидкие кристаллы. -М.: Наука, 1982. 7. Пиндак Р., Монктон Д. Двумерные системы, В кн.: Физика за рубежом. /Пер. с англ. М.: Мир, 1983, с.104.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT

O'xshashlar

Gaz-suyuq xromatografiyasi (neft)

Selen, tellur va ularning birikmalari. Ularning olinishi va xossalari

Aldegidlar va ularning xossalari

Oqsillar va ularning funksiyalari

Indikatorlar va ularning ahamiyati