Sanoat ishlab chiqarishining aylanma fondlar (dars ishlanma) - Iqtisodiyot - Slaydlar

Sanoat ishlab chiqarishining aylanma fondlar (dars ishlanma)

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

4076.5 KB

Ko'chirib olish

11O’TILGAN MAVZU:O’TILGAN MAVZU: O’TILGAN MAVZU:O’TILGAN MAVZU: 1. 1. Xom-ashyo deb nimaga aytiladi? Xom-ashyo deb nimaga aytiladi? 2. 2. Sanoat xom-ashyosi belgilariga Sanoat xom-ashyosi belgilariga ko’ra qanday turkumlanadi?ko’ra qanday turkumlanadi? 3. 3. Xom-ashyodan qanday ratsional Xom-ashyodan qanday ratsional foydalaniladi?foydalaniladi? 4. 4. Sanoat ishlab chiqarishida xom-Sanoat ishlab chiqarishida xom- ashyo va materiallarni ashyo va materiallarni tejashning qanday asosiy yo’llari tejashning qanday asosiy yo’llari mavjud? mavjud? 1. 1. Xom-ashyo deb nimaga aytiladi? Xom-ashyo deb nimaga aytiladi? 2. 2. Sanoat xom-ashyosi belgilariga Sanoat xom-ashyosi belgilariga ko’ra qanday turkumlanadi?ko’ra qanday turkumlanadi? 3. 3. Xom-ashyodan qanday ratsional Xom-ashyodan qanday ratsional foydalaniladi?foydalaniladi? 4. 4. Sanoat ishlab chiqarishida xom-Sanoat ishlab chiqarishida xom- ashyo va materiallarni ashyo va materiallarni tejashning qanday asosiy yo’llari tejashning qanday asosiy yo’llari mavjud? mavjud?

2Mavzu: Mavzu: 1. Aylanma mablag’lar tushunchasi va uning iqtisodiy mohiyati. 2. Aylanma mablag’larning tuzilishi va harakati. 3. Aylanma mablag’lardan foydalanish ko’rsatkichlari va ularning aylanishini tezlashtirish yo’llari. 1. Aylanma mablag’lar tushunchasi va uning iqtisodiy mohiyati. 2. Aylanma mablag’larning tuzilishi va harakati. 3. Aylanma mablag’lardan foydalanish ko’rsatkichlari va ularning aylanishini tezlashtirish yo’llari.

3 Aylanma fondlar, aylanma aktivlarning mohiyati, tarkibi, elementlari, aylanish koefitsienti, aylanma aktivlarni me’yorlashtirish, aylanishini tezlashtirish kabi tushunchalar to’g’risida bilimlarni shakllantirish va ularni tarmoqda qo’llash g’oyalarini ilgari surish. talabalarga sanoatda aylanma fondlar va mablag’lardan samarali foydalanish yo’llarini o’rgatish orqali ulardan tejamli va samarali foydalanish to’g’risidagi g’oyalarni shqakllantirish.

4Mavzuga oid foydalaniladigan adabiyotlar ro’yxati:  I . Karimov "2012 yil V atanimiz tara qq iyotini yangi bos q ichga ko`taradigan yil bo`ladi" -T.: O`zbekiston, 20 12 yil.  I . Karimov “Barcha reja va dasturlarimiz vatanimiz taraqqiyotini yuksaltirish, xalqimiz farovonligini oshirishga xizmat qiladi” -T.: O`zbekiston, 20 11 yil  I.A.Karimov “Ja h on moliyaviy-i q tisodiy in q irozi, O`zbekiston sharoitida uni bartaraf etishning yo`llar i va choralari"-T.: O`zbekiston, 2009.-56 b.  O`zbekiston Respublikasi Prezidentining 2009 yil 12 martdagi “2009-2014 yillarda ishlab chi q arish ni modernizatsiya q ilish, texnikaviy texnologik q ayta ji h ozlash bo`yicha eng mu h im loyi h alarni amalga oshirish chora-tadbirlari dasturi to` g’ risida”gi q arori;  O`zbekiston Respublikasi Prezidentining “2011-2015 yillarda O`zbekiston Respublikasi sanoatini rivojlantirishning ustuvor yo`nalishlari to` g’ risida”gi q arori.  Orti q ov A. Sanoat i q tisodiyoti. Darslik. –T.: TDIU , 2004, - 256 bet.  Maxmudov E .X. Korxona i q tisodiyoti. O` q uv q o`llanma. –T.: O`zbekiston yozuvchilar uyushmasi Adabiyot jam g’ armasi nashriyoti, 2004, – 208 b.  Скляренко В.К., Прудников В.М. Экономика предприятия: учебник – М.: ИНФРА-М, 2006. - 528 с.  Orti q ov A, Karaba y eva G. Sanoat i q tisodiyoti. Darslik.-T.: TDIU, 2010, -288 bet.

5Mavzuga oid tayanch iboralar va o’quv birliklari : Aylanma mabla g’ , aylanma ishlab chi q arish fondlari, muomala fondlari, ichki ishlab chi q arish za h iralari, tugallanmagan ishlab chi q arish , kelgusi davr xarajatlari, me`yorlashtirilgan aylanma mabla g’ lar, me`yorlashtirilmagan aylanma mabla g’ lar, aylanish koeffitsienti, yuklanish koeffitsienti, aylanma mabla g’ larning aylanish tezligi 0102 09 16 17 06 19 14 02 18 07 09 14 02 0F 09 0B 14 02 1D 06 12 18 06 12 02 02 06 12 01

6Mavzuning dolzarbligi  (Biz tabiat tomonidan berilgan noyob, kayta tiklanmaydigan za h iralar bo`lmish neft, gaz kondensati, tabiiy gaz va boshka yo q il g’ i-energetika resurslaridan o q ilona va tejamkorlik bilan foydalanishni h amon o`rganmaganligimiz,  bu resurslarning katta q ismidan ko`pro q yo q il g’ i sifatida foydalanayotganligimiz,  mu q obil energiya resurslarini izlash va joriy etish ishlari talab darajasida emasligi;  sanoatda ma h sulot tannarxini 10-15 foizga pasaytirish yuzasidan h ar bir sanoat korxonasi bo`yichа kompleks chora-tadbirlarni ko`zda tutadigan dastur ishlab chi q ish lozimligi;  Mamlakatimiz korxonalarida q ishlok xo`jaligi xom - ashyosini q ayta ishlash darajasini tankidiy ta h lil q ilish va uni rivojlantirish bo`yicha mavjud resurs va imkoniyatlarni ani q lash;  sanoatning q ayta ishlash tarmo q larini jadal rivojlantirish;  ishlab chikarilayotgan iste'mol tovarlari turlarini ko`paytirish va sifatini yaxshilash , ya’ni ma h alliy xom - ashyo va materiallar asosida sanoat kooperatsiyasi va ishlab chi q arishni ma h alliylashtirish tizimini yanada rivojlantirish zarurligi;  ma h sulotlarimizning jaxon va minta q aviy bozorlarda xaridorgir bo`lishililigi;  eksportga ma h sulot chi q aradigan korxonalarni ra g’ batlantirishni yanada kuchaytirish, ularga yangi imtiyoz va preferensiyalar berish. ) * O`zbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Karimovning Vazirlar Ma h kamasini 2012 yil 20 yanvarda bo`lib o`tgan majlisidagi “2012 yil V atanimiz tara qq iyotini yangi bos q ichga ko`taradigan yil bo`ladi” nomli ma`ruza

71 REJA. Aylanma mablag’lar tushunchasi va uning iqtisodiy mohiyati

8Aylanma mabla g’ lar Ishlab chi q arishning aylanma fondlari va muomala fondlarini tashkil q ilishga mo`ljallangan pul mabla g’ laridan iborat bo`lib ular korxonaning h isob ra q amida na q d pul ko`rinishida jam g’ ariladi.

9Aylanma kapital Korxona ishlab chi q arish kapitalining bir q ismi bo`lib, uning q iymati ishlab chi q arishning h ar bir siklida ishlab chi q arilgan ma h sulotga o`tkaziladi h amda ushbu tovarni sotgandan so`ng korxonaga q aytariladi.

10Aylanma ishlab chi q arish fondlari korxona ishlab chi q arish fondlarining bir q ismi bo`lib, bitta ishlab chi q arish sikli davomida sarflanadi h amda natural shaklini o`zgartirib, o`z q iymatini to`li g’ ichа tayyor ma h sulot tannarxiga o`tkazadi.

11Xom-ashyoXom-ashyo va materiallarva materiallar zaxirasizaxirasi Tugallanmagan Tugallanmagan ishlab chiqarish va ishlab chiqarish va kelajakdagi kelajakdagi xarajatlarxarajatlar Ehtiyot qismlarEhtiyot qismlar Qadoqlash va o’rashQadoqlash va o’rash materiallarimateriallariYoqilg’I vaYoqilg’I va energetikaenergetika resurslariresurslariYarim tayyorYarim tayyor mahsulotlarmahsulotlar Aylanma ishlab Aylanma ishlab chiqarishchiqarish fondlarining fondlarining tarkibitarkibi

12Muomala fondlari korxonaningMuomala fondlari korxonaning tayyor matayyor ma hh sulot zasulot za hh irasiniirasini yaratish uchun myaratish uchun m oo `ljallangan `ljallangan pul mablapul mabla g’g’ larilari01050105 0707 0B020B02 0F0F 1A051A05 0F0F 0909 0C020C02 0808 1F121E021F121E02 2020 0606 1212

13Korxonaning tayyor mahsolot zaxirasini yaratish uchun mo’ljallangan pul mablag’lari Kassa va banklarning hisob raqamidagi mablag’lar Turli xil debitorlik qarzlari Aksiyadorlarning qarzlariChek va veksellar Muomala fondi va Muomala fondi va uning tarkibi uning tarkibi

14Aylanma mablag’lardan quyidagi hollarda foydalaniladi: • xom-shyo, materiallar, ehniyot qismlar hamda ishlab chiqarishni tashkil qilishda zarur bo’lgan boshqa mehnat predmetlari; • ishlab chiqarish jarayonida iste’mol qiluvchi elektr energiyasi, yoqilg’I kabi resurslar uchun haq to’lash; • korxonani tashkil etish va faoliyat yuritish davrida oylik ish haqqi to’lanishi; • soliq va boshqa majburiy to’lovlarni to’lash; Zaxira deganda,moddiy va pul resurslarni yaxshilashning yuzaga kelgan yoki yuzaga kelayotgan, lekin hali foydalanilmagan (to’liq yoki qisman) imkoniyatlarini tushunish lozim. 2118 2E 01 1519 0E09 2E 01 090A 0F120A03 2E 01 1119 2E 01 0A19 01 07 21041E0F0B04 14 18 16

15Aylanma mablag’larning to’liq aylanishi 3 bosqichdan iborat bo’lib, bu jarayonda mahsulot ishlab chiqariladi va sotiladi. 1- bosqich 3- bosqich 2- bosqich Pul-tovar Tovar-pulIshlab chiqarish02 08

162- REJA Aylanma mablag’larning tuzilishi va harakati

17Xom-ashyo va asosiy materiallar (28 %) Aylanma ishlab chiqarish fondlari (100 %) Ishlab chiqarish zaxiralarida (70 %) Ishlab chiqarish jarayonida (30 %) тугалланмаган ишлаб чиқариш (19%) Kelgusi davr xarajatlari (5%) корхонанинг ўзида тайёр-ланувчи ярим тайёр маҳсулотлар (6%)Sotib olinuvchi yarim tayyor mahsulotlar (10 %) Yordamchi materiallar (8 %) yoqilg’I va energiya (8 %) Ta’mirlash uchun ehtiyot qismlar (3 %)Qadoqlash va o’rov materiallari (3 %)Arzon va tez eskiruvchi predmetlar (10 %) Korxonaning o’zida tayyorlanuvchi yarim tayyor mahsulotlar (6%)Tugallanmagan ishlab chiqarish (19%)

18Aylanma ishlab chi q arish fondlari korxona aylanma mabla g’ larining asosiy va salmo g’ li q ismi sifatida o`z tarkibiga q uyidagilarni q amrab oladi: Ishlab chiqarish zaxiralari Kelgusi davr xarajatlariTugallanma-gan ishlab chiqarish ishlab chi q arish jarayonida ishlab chi q arishga kiritish uchun tayyorlangan h amda xom-ashyo, asosiy vа yordamchi materiallar, yo q il g’ i, xarid q ilinuvchi yarim tayyor ma h sulotlar, butlovchi q ismlar, q ado q lash va o`rov materiallari, asosiy fondlarni ta`mirlash uchun e h tiyot q ismlar, yo q il g’ i-moylash materiallaridan tashkil topuvchi me h nat predmetlari; ishlab chi q arish jarayonida foydalanishga topshirilgan h amda ishlov berish va yi g’ uv jarayonida bo`lgan, lekin ishlab chi q arish jarayoni to`li q tugallanmagan h amda ushbu korxonada keyinchalik ishlov berilishi lozim bo`lgan me h nat predmetlari; ayni paytda ishlab chi q arilayotgan, lekin kelajakdagi ma h sulotlarga mansub bo`lgan yangi turdagi ma h sulotlarni tayyorlash va o`zlashtirish xarajatlari (masalan, asbob- uskunalarni q ayta rejalashtirish, ma h sulotlarning yangi turlarini tayyorlash va loyi h alashtirishga sarflanuvchi xarajatlar vа bosh q alar).0C0E0F 1E 10 14 0F10 1910 1415 0F1C08 1E 1C 1E 180E1C 1E 10121610 20 2605270C0B 292A 27050B0517050D04 1E1609 0C1011040508 1C 1E 1016 1E 1016 17 1A 1012 12 1E 1C 1415 1C 1E 1C 1A 19180F 131817 1E 1C 1E 10 1E 0F 23 1A 17 1E 1C 1E 1C 1415 1C 12 1A 111017 1C 1E 10 1A 101220 14 18 1C 1E 10 1E 08 1A 10 18 13 1A 11 100E111C 1E 1016 12 1A 19180F 1A 19180F 17 181924 1E 100E 1A 19180F 17 1A 100F 281016 1E 100F

19Aylanma mablag ’ lar Aylanma fondlar Muomala fondlari Ishlab chiqarish jamg ’ armasi Tugallanmaga n ishlab chiqarish Kelgusi davr xarajatlari Omborda gi tayyor mahsulot Jo ‘ natishga yuklangan mahsulot Hisob raqamidagi pul mablag ‘ lari Me ’ yorlashtiriladigan Aylanma mablag ’ lar Me ’ yorlashtirilmaydiga n aylanma mablag ’ lar

203- REJA Aylanma mabla g’ lardan foydalanish ko`rsatkichlari va ularning aylanishini tezlashtirish yo`llari.

2121Korxona aylanma mabla g’ laridan samarali foydalanish uch asosiy ko`rsatkichni tavsiflaydi: Aylanish koeffitsienti korxona aylanma mabla g’ larining ma`lum bir va q t (yil, chorak) davomida amalga oshiruvchi aylanishini tavsiflaydi yoki aylanma mabla g’ larning h ar 1 so`miga to` g’ ri keluvchi sotilgan ma h sulotlarni ko`rsatadi. U q uyidagi formula asosida h isoblab topiladi: К а =S м : Q а S м – sotilgan mahsulot hajmi, pul o`lchovida; Q а – aylanma mabla g’ larning o`rtacha q oldi q h ajmi, pul o`lchovida (aylanma mabla g’ lar me`yori). Aylanma mabla g’ larni yuklanish koeffitsienti aylanish koeffitsientiga teskari bo`lgan q iymatdir. U sotilgan h ar 1 so`m ma h sulotga sarflangan aylanma mabla g’ larni tavsiflaydi h amda q uyidagi formula asosida h isoblab topiladi: К yu = Q а : S м Bir marta aylanish davomiyligi kunlarda o`lchanadi h amda shu davrdagi kunlar sonini aylanish koeffitsientiga nisbati or q ali q uyidagi formula asosida h isoblanadi: Т = К : К а К - shu davrdagi kunlar soni (360, 90).01 02 03 2F 0A 0B 04 05 2F 03 051806 08 04 06 0E 19 0E 01 0B 0513 192C 08 041B 06 06 0A0B0301 0A 01 03

2222Mutla q ozod q ilish korxonaning aylanma mabla g’ larga bo`lgan e h tiyojini kamaytirishni tavsiflaydi h amda mavjud resurslardan ratsional foydalanishga oid turli tashkiliy-texnik chora- tadbirlar h isobiga amalga oshiriladi.0105 14 07 14 09 08 1210 14 0F 1A 17 17 1A 10 23 17 1A 1C

2323Nisbiy ozod q ilish aylanma mabla g’ lari h ajmining o`zgarishi h amda sotilgan ma h sulot h ajmining o`zgarishini aks ettiradi. Uni ani q lash uchun h isobot yilida aylanma mabla g’ larga e h tiyojni, ma h sulotni mazkur davr mobaynida sotish bo`yicha h a q i q iy aylanish h amda o`tgan davrdagi aylanishni (kunlarda) inobatga olgan h olda h isoblash zarur. Ular o`rtasidagi far q ozod q ilingan vositalar mi q dorini beradi.28 14 09 08 14 0F 1A 10 1F 1A 10 1A 1918 1A 10 1F 1E 0F 1A 1C 0E1C 14 0F 1A 17 1A 1918 12 1A 10 1E 1C 1E 1C 10 1A 10 342418 1A 1F 1A 1C 36 1E 08 1E 1C 12 1E 20

2424Aylanma mablaAylanma mabla g’g’ lardan lardan foydalanish ko`rsatkichlariga foydalanish ko`rsatkichlariga nimalar kiradi?nimalar kiradi? Aylanish koeffitsienti nima?Aylanish koeffitsienti nima? Aylanma mablaAylanma mabla g’g’ larninig larninig yuklanish koeffitsientini yuklanish koeffitsientini tushuntiring?tushuntiring? Aylanma mablaAylanma mabla g’g’ larning larning aylanish davri aylanish davri qq andayanday topiladi?topiladi? Aylanish koeffitsienti korxona aylanma mabla g’ larining ma`lum bir va q t (yil, chorak) davomida amalga oshiruvchi aylanishini tavsiflaydi yoki aylanma mabla g’ larning h ar 1 so`miga to` g’ ri keluvchi sotilgan ma h sulotlarni ko`rsatadi. U q uyidagi formula asosida h isoblab topiladi: Ка =S м : Q а Bir marta aylanish davomiyligi kunlarda o`lchanadi h amda shu davrdagi kunlar sonini aylanish koeffitsientiga nisbati or q ali q uyidagi formula asosida h isoblanadi: Т = К : КаAylanma mabla g’ larninig aylanish koeffitsienti , aylanma mabla g’ larninig yuklanish koeffitsienti , aylanma mabla g’ larning aylanish davri . Yuklanish koeffitsenti aylanish koeffitsientiga teskari bo`lgan qiymatdir. U sotilgan har 1 so`m mahsulotga sarflangan aylanma mablag’larni tavsiflaydi hamda quyidagi formula asosida hisoblab topiladi: К yu = Q а : S м Aylanish koeffitsienti nima?Aylanish koeffitsienti nima? Aylanma mablaAylanma mabla g’g’ larninig larninig yuklanish koeffitsientini yuklanish koeffitsientini tushuntiring?tushuntiring?0C0E0F100C0E0F10 14151415 0F1016200F101620 2323 1111 0808 0C0E0F100C0E0F10 0C0E0F10110C0E0F1011 1414 0F100F10 0E18240F0E18240F 1718191A1718191A 0C0E0F100C0E0F10 14151415 0F1016110F101611 1010 1E1E 101120101120 0808 1717 01 01 041B 06 01 08 0E 16 190A 08 041B 06 0B 050F 041B 0F 01 08 0B 0A 0E 0318 01 050A 0B 09 22 24 26072707 28 23 30 01 0508 0A0B0301 190F 0E 0506 0E 0318 0B 09 2907 24 0722 0C 1415 0F 01 100E 2B 08 10 1415 0F 0E1824 2B 08 12 1415 0F 0D 01 1F 01 01 0C192C 01 0A 0E0318 22 0218 07 24 07 28 23072707 25 26 0808 0C0E0F100C0E0F10 0C0E0F10110C0E0F1011 1414 0F100F10 0E18240F0E18240F 1718191A1718191A

2525E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!2A162B2C 2F013420012B35

O'xshashlar

Qishloq xo’jaligi ishlab chiqarishining ixtisoslashuvi

Byudjetdan tashqari fondlar

Bozor iqtisodiyoti va menejmenti dars ishlanma

Sanoat ishlab chiqarishini bashoratlash va rejalashtirish

Sanoat ishlab chiqarishning asosiy fondlari va ishlab chiqarish quvvatlari