Pulga talab - Iqtisodiyot - Slaydlar

Pulga talab

Yuklangan vaqt:

19.05.2025

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

550.2734375 KB

Ko'chirib olish

Mavzu: Pulga talab Reja Kirish 1. Pulga talab tushunchasi va uning iqtisodiy mohiyati 2. Pulga talabga ta’sir etuvchi asosiy omillar 3. Pulga talabning asosiy nazariyalari Xulosa Foydalanilgan adaboyot

Kirish Har qanday zamonaviy iqtisodiy tizimda pul muhim rol o‘ynaydi. Pul nafaqat almashinuv vositasi, balki iqtisodiyotning barqarorligini ta’minlovchi muhim omillardan biridir. Pulga bo‘lgan talab iqtisodiyotning asosiy tarkibiy qismlaridan biri bo‘lib, u inflyatsiya, foiz stavkalari, iqtisodiy o‘sish va boshqa makroiqtisodiy ko‘rsatkichlar bilan chambarchas bog‘liq. Mazkur ish pulga talab tushunchasi, uni belgilovchi omillar va nazariy asoslarini o‘rganishga bag‘ishlangan. O‘zbekiston iqtisodiyoti bozor munosabatlariga asoslangan holda rivojlanib borayotganligi sababli, pulga bo‘lgan talabning shakllanishi va unga ta’sir etuvchi omillarni chuqur o‘rganish muhim ahamiyat kasb etadi.

Pulga talab har qanday mamlakat iqtisodiyotining muhim tarkibiy qismi bo‘lib, uning o‘zgarishi makroiqtisodiy barqarorlik, inflyatsiya darajasi, foiz stavkalari va iqtisodiy o‘sish kabi jarayonlarga bevosita ta’sir ko‘rsatadi. Bozor iqtisodiyotiga ega bo‘lgan davlatlarda pulga bo‘lgan talabni to‘g‘ri boshqarish va prognoz qilish iqtisodiy siyosatning eng muhim yo‘nalishlaridan biridir.

O‘zbekiston mustaqillik yillaridan buyon iqtisodiyotning barcha sohalarida islohotlarni amalga oshirib kelmoqda. Ayniqsa, pul-kredit siyosatini takomillashtirish, milliy valyuta barqarorligini ta’minlash va pul massasi hajmini samarali boshqarish dolzarb masalalardan biri bo‘lib qolmoqda. Shu sababli, pulga talabning nazariy va amaliy jihatlarini o‘rganish O‘zbekiston sharoitida juda katta ahamiyat kasb etadi. Ushbu ishda pulga talabning nazariy asoslari, unga ta’sir etuvchi omillar va O‘zbekiston iqtisodiyotidagi real holati tahlil qilinadi. Shu bilan birga, pulga talabni boshqarish va tartibga solish bo‘yicha ilmiy-amaliy tavsiyalar beriladi.

1. Pulga talab tushunchasi va uning iqtisodiy mohiyati 1.1. Pulga talab tushunchasi Pulga talab iqtisodiyotning muhim tarkibiy qismi bo‘lib, iqtisodiy agentlarning o‘z faoliyatini samarali yuritish uchun zarur bo‘lgan pul miqdorini belgilaydi. Oddiy qilib aytganda, pulga talab – iqtisodiyotda xo‘jalik yurituvchi subyektlar va jismoniy shaxslarning o‘z xarajatlarini amalga oshirish uchun talab qiladigan pul miqdoridir. Pulga talab uch asosiy sababga ko‘ra yuzaga keladi: Tranzaksiya talabi – Iqtisodiy subyektlarning kundalik faoliyati davomida amalga oshiriladigan to‘lovlar uchun pul mablag‘lariga ehtiyoj. Ehtiyot talabi – Kutilmagan xarajatlarni qoplash uchun jamg‘arma shaklida saqlanadigan pul mablag‘lari. Spekulyativ talab – Moliyaviy bozor sharoitlari va foiz stavkalariga bog‘liq ravishda daromad olish maqsadida pul mablag‘larini muayyan aktivlarga kiritish ehtiyoji.

1.2. Pulga talabning iqtisodiy mohiyati • Pulga bo‘lgan talab iqtisodiy tizimdagi barqarorlik, narxlar darajasi va foiz stavkalari bilan chambarchas bog‘liq. U iqtisodiy agentlarning pul mablag‘lariga ehtiyojini belgilab, iqtisodiy jarayonlarning samarali ishlashiga ta’sir ko‘rsatadi. • Pulga talabning asosiy mohiyati quyidagilarda namoyon bo‘ladi: • Pulning muomala vositasi sifatidagi roli – Pul tovar va xizmatlar ayirboshlash jarayonining ajralmas qismi bo‘lib, iqtisodiy agentlar undan hisob-kitob vositasi sifatida foydalanadi. • Pulning boylik shakli sifatida ishlatilishi – Ayrim hollarda iqtisodiy subyektlar pullarni nafaqat muomalada ishlatish, balki aktiv sifatida saqlash maqsadida ham talab qiladilar. • Pulning hisob birliklari vazifasini bajarishi – Pul bozordagi narxlarni belgilash, iqtisodiy qarorlar qabul qilish va aktivlarni baholash uchun asosiy vosita hisoblanadi.

1.3. Pulga talab va uning asosiy omillari Pulga bo‘lgan talab turli omillar ta’sirida shakllanadi va o‘zgarib boradi. Asosiy omillar quyidagilardan iborat: Iqtisodiy o‘sish va milliy daromad – Pulga talab mamlakatning iqtisodiy o‘sish sur’ati va yalpi ichki mahsulot hajmiga bog‘liq. Inflyatsiya darajasi – Pulning sotib olish qobiliyatiga bevosita ta’sir qiladi, inflyatsiya oshgan sari iqtisodiy agentlar ko‘proq pul talab qilishi mumkin.Foiz stavkalari – Agar foiz stavkalari yuqori bo‘lsa, iqtisodiy agentlar pul mablag‘larini jamg‘arishga harakat qiladi va pulga talab kamayadi.Moliyaviy tizimning rivojlanish darajasi – Bank tizimi rivojlangan mamlakatlarda pulga bo‘lgan talab nisbatan barqaror bo‘ladi. Aholi daromadlari va iste’mol darajasi – Daromadlar oshishi bilan aholining tovar va xizmatlarga bo‘lgan talabi ham ortadi, bu esa pulga talabning o‘sishiga olib keladi.

Pulga talabni shakllantiruvchi omillar iqtisodiyotdagi umumiy moliyaviy holat, narxlar darajasi, foiz stavkalari va iqtisodiy barqarorlik bilan bog‘liq. Bu omillar pul mablag‘lariga ehtiyojni belgilaydi va iqtisodiy faoliyatga ta’sir ko‘rsatadi. Pulga bo‘lgan talabni boshqarish Markaziy bank va hukumat tomonidan amalga oshiriladi. Ular pul-kredit siyosati va fiskal choralar orqali pul massasi, foiz stavkalari hamda inflyatsiyani nazorat qilib boradilar. Shu sababli, pulga talabning iqtisodiy mohiyatini chuqur o‘rganish iqtisodiy barqarorlikni ta’minlash uchun muhim ahamiyatga ega.

Xulosa Pulga talab iqtisodiy jarayonlarning muhim tarkibiy qismi bo‘lib, uning shakllanishi va boshqarilishi mamlakatning iqtisodiy barqarorligi va rivojlanishiga bevosita ta’sir qiladi. Ushbu ishda pulga talabning nazariy asoslari, unga ta’sir etuvchi omillar va O‘zbekiston iqtisodiyotida pulga talabni tartibga solish mexanizmlari tahlil qilindi. Pulga talab tushunchasi iqtisodiy agentlarning tovar va xizmatlar ayirboshlash, jamg‘arma qilish hamda investitsiya qilish maqsadida pul mablag‘lariga bo‘lgan ehtiyojini ifodalaydi. Pulga talab tranzaksion, ehtiyot va spekulyativ talab kabi asosiy komponentlardan tashkil topgan bo‘lib, uning shakllanishiga iqtisodiy o‘sish, inflyatsiya, foiz stavkalari, daromad darajasi va davlat siyosati kabi omillar ta’sir ko‘rsatadi.

Pulga talabning nazariy jihatlari turli maktablar tomonidan har xil yondashuvlar bilan tushuntirilgan. Klassik nazariya pulga talabni faqat muomala vositasi sifatida ko‘rgan bo‘lsa, Keynesiycha yondashuv uni foiz stavkalari va likvidlik afzalligi bilan bog‘lagan. Monetaristlar esa pul massasining iqtisodiyotga ta’sirini ta’kidlab, pul-kredit siyosatining ahamiyatini ilgari surgan. Zamonaviy yondashuvlar esa raqamli iqtisodiyot, globalizatsiya va psixologik omillarni hisobga olgan holda pulga talabni yanada chuqurroq tahlil qiladi. O‘zbekiston iqtisodiyoti uchun pulga talabning tahlili shuni ko‘rsatadiki, mamlakatda iqtisodiy islohotlar natijasida bank tizimi rivojlanib, moliyaviy xizmatlar diversifikatsiya qilinmoqda. Markaziy bank tomonidan olib borilayotgan pul-kredit siyosati pulga talabni tartibga solish va inflyatsiyani barqarorlashtirishga qaratilgan. O‘zbekistonda iqtisodiy barqarorlikni ta’minlash maqsadida pulga talabni boshqarish muhim yo‘nalishlardan biri hisoblanadi.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR 1. Abdukarimov B. Makroiqtisodiyot – O‘zbekiston: “Fan” nashriyoti, 2018. 2. Yo‘ldoshev A. Pul va kredit – O‘zbekiston: “Sharq” nashriyoti, 2017. 3. Haydarov U. Iqtisodiy tahlil asoslari – O‘zbekiston: “Iqtisodiyot” nashriyoti, 2019. 4. Karimov X. Pul-kredit siyosati – O‘zbekiston: “Yangi asr avlodi” nashriyoti, 2020. 5. Rasulov N. Makroiqtisodiy barqarorlik – O‘zbekiston: “Universitet” nashriyoti, 2016. 6. Salimov M. Iqtisodiyot nazariyasi – O‘zbekiston: “Fan va texnologiya” nashriyoti, 2015.

O'xshashlar

Talab omili

Talab va taklif nazariyasi

Turistik talab, hisob-kitob

Talab va taklif tahlili asoslari

Yalpi talab va yalpi taklif