Jahon iqtisodiyotini tartibga solishda xalqaro tashkilotlarning roli - Iqtisodiyot - Slaydlar

Jahon iqtisodiyotini tartibga solishda xalqaro tashkilotlarning roli

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

3544.5 KB

Ko'chirib olish

Jahon iqtisodiyotini tartibga solishda Jahon iqtisodiyotini tartibga solishda xalqaro tashkilotlarning rolixalqaro tashkilotlarning roli Режа:Режа: 1. Халқаро иқтисодий ташкилотларнинг 1. Халқаро иқтисодий ташкилотларнинг таснифланиши таснифланиши 2.2. Жаҳон хўжалигидаги глобал ташкилот Жаҳон хўжалигидаги глобал ташкилот Бирлашган миллатлар ташкилоти тизимиБирлашган миллатлар ташкилоти тизими 3.3. Иқтисодий ҳамкорлик ва ривожланиш Иқтисодий ҳамкорлик ва ривожланиш ташкилоти. Ҳудудий иқтисодий ташкилотларташкилоти. Ҳудудий иқтисодий ташкилотлар 4.4. Savdo va tariflar bo‘yicha Bosh kelishuvning Savdo va tariflar bo‘yicha Bosh kelishuvning tamoyillari, vazifalari va tuzilmasi.tamoyillari, vazifalari va tuzilmasi. 5. ЖСТнинг жаҳон хўжалигидаги ривожланиш 5. ЖСТнинг жаҳон хўжалигидаги ривожланиш йўналишлари ва уни мамлакатлар йўналишлари ва уни мамлакатлар иқтисодиётидага аҳамиятииқтисодиётидага аҳамияти

Ҳозирги замон тез ўзгариб бораётган Ҳозирги замон тез ўзгариб бораётган жамиятида мамлакат тараққиёти халқаро жамиятида мамлакат тараққиёти халқаро алоқаларга кўп жиҳатдан боғлиқдир. Халқаро алоқаларга кўп жиҳатдан боғлиқдир. Халқаро ташкилотлар мамлакат ривожида энг ташкилотлар мамлакат ривожида энг самарали воситадир. Нима учун халкаро самарали воситадир. Нима учун халкаро иктисодий ташкилотлар ҳақида чуқурроқ иктисодий ташкилотлар ҳақида чуқурроқ билишимиз керак? Чунки дунё билишимиз керак? Чунки дунё ҳамжиҳатлигига, иқтисодий ҳамкорлик ҳамжиҳатлигига, иқтисодий ҳамкорлик ривожини таъминлашга, интеграцион ривожини таъминлашга, интеграцион жараёнларга бир томондан давлатлараро жараёнларга бир томондан давлатлараро муносабатлар билан чиқилса, иккинчи муносабатлар билан чиқилса, иккинчи томондан, айнан шу ташкилотлар фаолиятида томондан, айнан шу ташкилотлар фаолиятида қатнашиш орқали эришилади.қатнашиш орқали эришилади.

Ўзбекистон Республикаси Президенти И.А. Каримов Олий Ўзбекистон Республикаси Президенти И.А. Каримов Олий Мажлис Қонунчилик Палатаси ва Сенатнинг қўшма мажлисида Мажлис Қонунчилик Палатаси ва Сенатнинг қўшма мажлисида қилган маърузасида шундай деган эди: «Биз интеграция қилган маърузасида шундай деган эди: «Биз интеграция жараёнлари ва бозор ислоҳотларини ривожлантиришга, жараёнлари ва бозор ислоҳотларини ривожлантиришга, Марказий Осиё минтақасида умумий бозорни шакллантиришга Марказий Осиё минтақасида умумий бозорни шакллантиришга алоҳида аҳамият берамиз». Бунинг учун очиқ, демократик алоҳида аҳамият берамиз». Бунинг учун очиқ, демократик жамият қуриш йўлига ўтишгина етарли эмас. Халқаро жамият қуриш йўлига ўтишгина етарли эмас. Халқаро ташкилотлар билан алоқаларни такомиллаштириш, ўзаро ташкилотлар билан алоқаларни такомиллаштириш, ўзаро манфаатли ҳамкорликнинг имкониятларини топиш ва амалга манфаатли ҳамкорликнинг имкониятларини топиш ва амалга ошириш зарур.Ўзаро бир-бирини чуқурроқ ўрганиш, тажрибани ошириш зарур.Ўзаро бир-бирини чуқурроқ ўрганиш, тажрибани умумлаштирган ҳолда муносабатларни илмий таҳлил қилиш бу умумлаштирган ҳолда муносабатларни илмий таҳлил қилиш бу масалани самарали ҳал қилишга ёрдам беради. Халқаро масалани самарали ҳал қилишга ёрдам беради. Халқаро иқтисодий ташкилотлар билан ҳамкорликнинг сиёсий, хуқуқий, иқтисодий ташкилотлар билан ҳамкорликнинг сиёсий, хуқуқий, иқтисодий асосларини янада такомиллаштириш зарурияти ҳам иқтисодий асосларини янада такомиллаштириш зарурияти ҳам долзарб бўлиб, холисона, илмий тадқиқотларга катта эҳтиёж долзарб бўлиб, холисона, илмий тадқиқотларга катта эҳтиёж сезилмоқда. Мустақил Ўзбекистоннинг бу борада амалий сезилмоқда. Мустақил Ўзбекистоннинг бу борада амалий фаолияти республика манфаатларидан келиб чиққан ҳолда фаолияти республика манфаатларидан келиб чиққан ҳолда илмий асосга қўйилмоғи лозим. илмий асосга қўйилмоғи лозим.

Жаҳон ҳамжиҳатлигида бўлиш, унда муҳим ўрин эгаллаш давлат Жаҳон ҳамжиҳатлигида бўлиш, унда муҳим ўрин эгаллаш давлат мавқеини мустаҳкамлаб, халқ фаровонлигини таъминловчи катта омил бўлиб мавқеини мустаҳкамлаб, халқ фаровонлигини таъминловчи катта омил бўлиб келган.келган. Мамлакатимизда ижтимоий-иқтисодий ислоҳотларни изчил амалга Мамлакатимизда ижтимоий-иқтисодий ислоҳотларни изчил амалга ошириш, миллий иқтисодиётни янги давр даражасига кўтариш, экспортга ошириш, миллий иқтисодиётни янги давр даражасига кўтариш, экспортга йўналтирилган ишлаб чиқариш тармоқларини ривожлантириш ва жаҳон йўналтирилган ишлаб чиқариш тармоқларини ривожлантириш ва жаҳон иқтисодиёти интеграциясига жадал кириб боришда халқаро молиявий иқтисодиёти интеграциясига жадал кириб боришда халқаро молиявий ташкилотлар билан ҳамкорлик қилишни ва уларнинг ресурсларидан ташкилотлар билан ҳамкорлик қилишни ва уларнинг ресурсларидан фойдаланишни тақозо этади.фойдаланишни тақозо этади. Ривожланган мамлакатлар тажрибасидан кўришимиз мумкинки, Ривожланган мамлакатлар тажрибасидан кўришимиз мумкинки, иқтисодий тараққиётни таъминлаш учун мавжуд ички ресурслардан иқтисодий тараққиётни таъминлаш учун мавжуд ички ресурслардан ташқари, халқаро молиявий ташкилотлар ресурсларидан фойдаланиш ҳам ташқари, халқаро молиявий ташкилотлар ресурсларидан фойдаланиш ҳам асосий омиллардан бири ҳисобланади. Шу билан бирга, бугунги кунда асосий омиллардан бири ҳисобланади. Шу билан бирга, бугунги кунда ривожланган мамлакатлар ва халқаро молиявий ташкилотлар ўз ривожланган мамлакатлар ва халқаро молиявий ташкилотлар ўз инвестицияларини ривожланаётган ва хом ашё ҳамда меҳнат ресурслари кўп инвестицияларини ривожланаётган ва хом ашё ҳамда меҳнат ресурслари кўп бўлган мамлакатларга жойлаштириш истагини билдирмоқдалар. Бинобарин, бўлган мамлакатларга жойлаштириш истагини билдирмоқдалар. Бинобарин, Президентимиз И.А. Каримов ҳам 2005 йил январ ойида бўлиб ўтган Олий Президентимиз И.А. Каримов ҳам 2005 йил январ ойида бўлиб ўтган Олий Мажлис қонунчилик палатаси ва Сенатининг қўшма мажлисида сўзлаган Мажлис қонунчилик палатаси ва Сенатининг қўшма мажлисида сўзлаган нутқида «Халқаро валюта фонди, Жаҳон банки ва Осиё тараққиёт банки нутқида «Халқаро валюта фонди, Жаҳон банки ва Осиё тараққиёт банки ҳамда бошқа йирик, нуфузли халқаро молия ва иқтисодиёт тузилмалари, ҳамда бошқа йирик, нуфузли халқаро молия ва иқтисодиёт тузилмалари, ташкилотлари билан ҳамкорлик келгусида ҳам ташқи сиёсатимизнинг ташкилотлари билан ҳамкорлик келгусида ҳам ташқи сиёсатимизнинг устувор йўналишларидан бўлиб қолаверади. Юртимизда амалга устувор йўналишларидан бўлиб қолаверади. Юртимизда амалга оширилаётган янгиланиш ва иқтисодий ислоҳотлар жараёнида ушбу оширилаётган янгиланиш ва иқтисодий ислоҳотлар жараёнида ушбу ташкилотларнинг роли ва ўрни бениҳоя катта», эканини таъкидлаб ўтди.ташкилотларнинг роли ва ўрни бениҳоя катта», эканини таъкидлаб ўтди.

Республикамизнинг ижтимоий-иқтисодий ривожланиши, асосан Республикамизнинг ижтимоий-иқтисодий ривожланиши, асосан таркибий ўзгаришларни амалга оширишни, иқтисодиётни, хом ашё таркибий ўзгаришларни амалга оширишни, иқтисодиётни, хом ашё етказиб бериш тизимидан тайёр маҳсулотлар ишлаб чиқарувчи етказиб бериш тизимидан тайёр маҳсулотлар ишлаб чиқарувчи технологияларни жорий этишни, миллий бозорларни ўз маҳсулотларимиз технологияларни жорий этишни, миллий бозорларни ўз маҳсулотларимиз билан тўлдириш билан биргаликда экспортбоп маҳсулотлар ишлаб билан тўлдириш билан биргаликда экспортбоп маҳсулотлар ишлаб чиқаришни, бунинг учун эса, ташқи инвестицияларни жалб қилиш ва чиқаришни, бунинг учун эса, ташқи инвестицияларни жалб қилиш ва улардан самарали фойдаланишни тақозо этмоқда.улардан самарали фойдаланишни тақозо этмоқда. Ўзбекистон халқаро молиявий ташкилотлар билан муносабатларни Ўзбекистон халқаро молиявий ташкилотлар билан муносабатларни бошлагандан буён молиявий ва кредит алоқаларини тўғридан-тўғри йўлга бошлагандан буён молиявий ва кредит алоқаларини тўғридан-тўғри йўлга қўйишни кенгайтиришга, асосан молиявий барқарорликни таъминлаш, қўйишни кенгайтиришга, асосан молиявий барқарорликни таъминлаш, инфратузилмани ривожлантириш, кичик ва хусусий бизнес инфратузилмани ривожлантириш, кичик ва хусусий бизнес субъектларини, турли инвестицион лойиҳаларни молиялаштиришга субъектларини, турли инвестицион лойиҳаларни молиялаштиришга алоҳида эътибор қаратиши натижасида молиявий ташкилотлар алоҳида эътибор қаратиши натижасида молиявий ташкилотлар ресурсларидан самарали фойдаланишга эришилди.ресурсларидан самарали фойдаланишга эришилди. Келажакда мамлакатимиз иқтисодиёти ривожини ташқи дунёсиз Келажакда мамлакатимиз иқтисодиёти ривожини ташқи дунёсиз тасаввур қилиб бўлмайди. Биз миллий иқтисодиёт билан жаҳон тасаввур қилиб бўлмайди. Биз миллий иқтисодиёт билан жаҳон иқтисодиёти уйғунлашиб, товарлар ва хизматлар бозорида рақобат муҳити иқтисодиёти уйғунлашиб, товарлар ва хизматлар бозорида рақобат муҳити халқаро миқёсга кўтарилаётган даврда яшаяпмиз. Мамлакатнинг халқаро миқёсга кўтарилаётган даврда яшаяпмиз. Мамлакатнинг ривожланиш даражаси кўп жиҳатдан иқтисодиётнинг халқаро иқтисодий ривожланиш даражаси кўп жиҳатдан иқтисодиётнинг халқаро иқтисодий муносабатларда эгаллаган ўрнига боғлиқ бўлиб қолмоқда. Бунинг учун муносабатларда эгаллаган ўрнига боғлиқ бўлиб қолмоқда. Бунинг учун мамлакатимиздаги ҳар бир ишлаб чиқарувчи субьект ўз фаолиятини дунё мамлакатимиздаги ҳар бир ишлаб чиқарувчи субьект ўз фаолиятини дунё миқёсида рақобат қиладиган даражада ташкил қилиши керак бўлади.миқёсида рақобат қиладиган даражада ташкил қилиши керак бўлади.

Халқаро ташкилотлар классификацияси ва тузилиш тартибиХалқаро ташкилотлар классификацияси ва тузилиш тартиби Халқаро тоифадаги муаммоларни ҳал қилишда миллий дипломатиянинг Халқаро тоифадаги муаммоларни ҳал қилишда миллий дипломатиянинг кучи етарсиз ҳолга келгач, давлатлар ушбу йўналишдаги муаммоларни ҳал кучи етарсиз ҳолга келгач, давлатлар ушбу йўналишдаги муаммоларни ҳал қилишнинг муносиб услубларини излай бошладилар.қилишнинг муносиб услубларини излай бошладилар. 2- Жаҳон уришидан сўнг халқаро иқтисодий ташкилотлар ўсиб боришини яққол 2- Жаҳон уришидан сўнг халқаро иқтисодий ташкилотлар ўсиб боришини яққол кузатиш мумкин. Бу ҳолат глобал муаммоларни фақат глобал муҳитда ечиш кузатиш мумкин. Бу ҳолат глобал муаммоларни фақат глобал муҳитда ечиш кераклигини яна бир бор исботлади. Халқаро иқтисодий ташкилотларнинг кераклигини яна бир бор исботлади. Халқаро иқтисодий ташкилотларнинг шаклланишида муҳим ўрин тутган қуйидаги омилларни келтиришимиз мумкин:шаклланишида муҳим ўрин тутган қуйидаги омилларни келтиришимиз мумкин: 1. Инсонлар ҳаётининг бир бирига боғликлигининг янада ўсиши;1. Инсонлар ҳаётининг бир бирига боғликлигининг янада ўсиши; 2. Саноат революцияси ва илмий ютуқлар инсонларни бир- биридан ажратиб турган 2. Саноат революцияси ва илмий ютуқлар инсонларни бир- биридан ажратиб турган масофаларни қисқартириши ва халқаро муносабат ва ҳамкорликни масофаларни қисқартириши ва халқаро муносабат ва ҳамкорликни кенгайтириши;кенгайтириши; 3. Савдо, валюта- молия муносабатлари, капитал бозори умуман иқтисодий ўсиш;3. Савдо, валюта- молия муносабатлари, капитал бозори умуман иқтисодий ўсиш; 4. Давлатларнинг барча соҳада бир – бирларига боғлиқлигининг ўсиши;4. Давлатларнинг барча соҳада бир – бирларига боғлиқлигининг ўсиши; 5. Дуёдаги умумий ресурслардан оқилона фойдаланишнинг зарурлигини чуқурроқ 5. Дуёдаги умумий ресурслардан оқилона фойдаланишнинг зарурлигини чуқурроқ англаш.англаш. Давлатнинг халқаро иқтисодий ташкилотларга аъзо бўлиши унинг ҳар Давлатнинг халқаро иқтисодий ташкилотларга аъзо бўлиши унинг ҳар томонлама ривожланиш имкониятларини оширади. Чунки халқаро иқтисодий томонлама ривожланиш имкониятларини оширади. Чунки халқаро иқтисодий ташкилотларга аъзо бўлиш, унинг бошқа аъзо давлатлари билан ҳам кенг ташкилотларга аъзо бўлиш, унинг бошқа аъзо давлатлари билан ҳам кенг ҳамкорликни йўлга қўйишни таъминлайди.ҳамкорликни йўлга қўйишни таъминлайди.

Халқаро иқтисодий ташкилотларнинг таснифи ва таърифиХалқаро иқтисодий ташкилотларнинг таснифи ва таърифи Халқаро иқтисодий ташкилотларни 4 гуруҳга бўлиш мумкин:Халқаро иқтисодий ташкилотларни 4 гуруҳга бўлиш мумкин: Бирлашган миллатлар тизимига кирувчи халқаро иқтисодий Бирлашган миллатлар тизимига кирувчи халқаро иқтисодий ташкилотлар ташкилотлар Умумжаҳон миқиёсда фаолият юритувчи халқаро иқтисодий Умумжаҳон миқиёсда фаолият юритувчи халқаро иқтисодий ташкилотлар ташкилотлар Минтақавий халқаро иқтисодий ташкилотлар Минтақавий халқаро иқтисодий ташкилотлар Тараққиёт банклари ва халқаро фондлар.Тараққиёт банклари ва халқаро фондлар. Бирлашган миллатлар ташкилотига кирувчи ташкилотлар Бирлашган миллатлар ташкилотига кирувчи ташкилотлар қуйидагилардан иборат:қуйидагилардан иборат: - Жаҳон банки гуруҳи- Жаҳон банки гуруҳи - Халқаро валюта фонди- Халқаро валюта фонди - Жаҳон савдо ташкилоти- Жаҳон савдо ташкилоти - Бирлашган миллатлар саноат ривожланиш ташкилоти- Бирлашган миллатлар саноат ривожланиш ташкилоти - Бирлашган миллатлар озиқ- овқат ва қишлоқ хўжалиги ташкилоти- Бирлашган миллатлар озиқ- овқат ва қишлоқ хўжалиги ташкилоти - Жаҳон озиқ овқат дастури- Жаҳон озиқ овқат дастури - Қишлоқ хўжалигини ривожлантириш халқаро фонди- Қишлоқ хўжалигини ривожлантириш халқаро фонди - Жаҳон интелектуал мулк ташкилоти- Жаҳон интелектуал мулк ташкилоти

Умумжаҳон миқиёсида фаолият юритувчи Умумжаҳон миқиёсида фаолият юритувчи иқтисодий ташкилотлар:иқтисодий ташкилотлар: Иқтисодий ҳамкорлик ва ривожланиш ташкилотиИқтисодий ҳамкорлик ва ривожланиш ташкилоти Иқтисодий ҳамкорлик ташкилотиИқтисодий ҳамкорлик ташкилоти Халқаро савдо палатасиХалқаро савдо палатаси Қора денгиз иқтисодий ҳамкорлигиҚора денгиз иқтисодий ҳамкорлиги Нефть экспорт қилувчи давлатлар ташкилотиНефть экспорт қилувчи давлатлар ташкилоти Минтақавий ташкилотлар:Минтақавий ташкилотлар: Европа иттифоқиЕвропа иттифоқи Мустақил давлатлар ҳамдўстлигиМустақил давлатлар ҳамдўстлиги Америка давлатлари ташкилотиАмерика давлатлари ташкилоти Жанубий шарқий Осиё давлатлари ассоциациясиЖанубий шарқий Осиё давлатлари ассоциацияси Африка бирлиги ташкилотиАфрика бирлиги ташкилоти

Асосий тараққиёт банклари ва халқаро фондлар:Асосий тараққиёт банклари ва халқаро фондлар: Халқаро Тикланиш ва Тараққиёт БанкиХалқаро Тикланиш ва Тараққиёт Банки Америкааро Тараққиёт БанкиАмерикааро Тараққиёт Банки Тинч Океани Ороллари Тараққиёт ДастуриТинч Океани Ороллари Тараққиёт Дастури Араб Иқтисодий Ривожланиш Қувайт ФондиАраб Иқтисодий Ривожланиш Қувайт Фонди Африка Тараққиёт БанкиОсиё Тараққиёт БанкиАфрика Тараққиёт БанкиОсиё Тараққиёт Банки Кариб Тараққиёт БанкиКариб Тараққиёт Банки Абу - Даби Тараққиёт ФондиАбу - Даби Тараққиёт Фонди Иқтисодий ва Ижтимоий Тараққиёт Араб ФондиИқтисодий ва Ижтимоий Тараққиёт Араб Фонди Африка Тараққиёт ФондиАфрика Тараққиёт Фонди Африкада Иқтисодий Тараққиёт Араб БанкиАфрикада Иқтисодий Тараққиёт Араб Банки Ғарбий Африка Тараққиёт БанкиҒарбий Африка Тараққиёт Банки Саудия Арабистони Тараққийт ФондиСаудия Арабистони Тараққийт Фонди Марказий Африка Давлатлари Тараққиёт БанкиМарказий Африка Давлатлари Тараққиёт Банки Ислом Тараққиёт БанкиИслом Тараққиёт Банки ОПЕК ОПЕК Халқаро Тараққиёт ФондиХалқаро Тараққиёт Фонди Шарқий Африка Тараққиёт БанкиШарқий Африка Тараққиёт Банки Ташқи Тараққиёт Ироқ ФондиТашқи Тараққиёт Ироқ Фонди Европа Тараққиёт ва Тикланиш БанкиЕвропа Тараққиёт ва Тикланиш Банки

Jahon iqtisodiyotida xalqaro iqtisodiy tashkilotlar (XIT) dunyo Jahon iqtisodiyotida xalqaro iqtisodiy tashkilotlar (XIT) dunyo ahamiyatiga ega bo’lgan muhim sub'еktlar qatoriga kiradi. Yuqori ahamiyatiga ega bo’lgan muhim sub'еktlar qatoriga kiradi. Yuqori o’rinda Xalqaro valyuta fondi (XVF), Xalqaro tiklanish va taraqqiyot o’rinda Xalqaro valyuta fondi (XVF), Xalqaro tiklanish va taraqqiyot banki tashkilotlari turadi. Bundan tashqari, o’z firmalariga ega bo’lgan banki tashkilotlari turadi. Bundan tashqari, o’z firmalariga ega bo’lgan Xalqaro moliya korporatsiyasi (XMK) va Xalqaro rivojlanish Xalqaro moliya korporatsiyasi (XMK) va Xalqaro rivojlanish assotsiatsiyasi (XRA), Jahon banki (JB) yoki Butunjahon banki assotsiatsiyasi (XRA), Jahon banki (JB) yoki Butunjahon banki tashkilotlari ham muhim ahamiyat kasb etadi. 1944 yilda XVF va XB tashkilotlari ham muhim ahamiyat kasb etadi. 1944 yilda XVF va XB muvofiqlashtiruvchi valyuta ko’rinishiga aylandi. Ushbu banklarning muvofiqlashtiruvchi valyuta ko’rinishiga aylandi. Ushbu banklarning faoliyati ba'zi bir jihatlari bilan o’zaro boliqdir. Xalqaro valyuta fondi faoliyati ba'zi bir jihatlari bilan o’zaro boliqdir. Xalqaro valyuta fondi xalqaro savdo sohasidagi turli chеklanishlarni bartaraf etib moliyaviy xalqaro savdo sohasidagi turli chеklanishlarni bartaraf etib moliyaviy yordam ko’rsatadi. 80-90- yillarda XVF yirik moliyaviy markazga yordam ko’rsatadi. 80-90- yillarda XVF yirik moliyaviy markazga aylandi. Uning faoliyatida asosiy o’rinni xo’jalik tarmoqlarining iqtisodiy aylandi. Uning faoliyatida asosiy o’rinni xo’jalik tarmoqlarining iqtisodiy rivojlanishi va qayta qurilishiga krеditlar bеrishdir. Valyuta fondi o’z rivojlanishi va qayta qurilishiga krеditlar bеrishdir. Valyuta fondi o’z krеditlarini asosan iqtisodiy rivojlanish dasturlariga ajratadi. Iqtisodiy krеditlarini asosan iqtisodiy rivojlanish dasturlariga ajratadi. Iqtisodiy rivojlanishni moliyaviy ta'minlash fondi esa uni xalqaro poonaga rivojlanishni moliyaviy ta'minlash fondi esa uni xalqaro poonaga ko’tardi, natijada Valyuta fondi sifatida rivojlanayotgan mamlakatlarga ko’tardi, natijada Valyuta fondi sifatida rivojlanayotgan mamlakatlarga yordamini ko’rsata boshladi. Rivojlangan kapitalistik davlatlar esa yordamini ko’rsata boshladi. Rivojlangan kapitalistik davlatlar esa XVFdan foydalanmaydilar.XVFdan foydalanmaydilar.

Бирлашган Миллатлар Ташкилоти (БМТ) тизимиБирлашган Миллатлар Ташкилоти (БМТ) тизими 1945 йил 24 октябрда БМТ ташкил этиш бўйича БМТ 1945 йил 24 октябрда БМТ ташкил этиш бўйича БМТ Низоми ратификация қилинди. Ратификациядан 1945 йил 26 Низоми ратификация қилинди. Ратификациядан 1945 йил 26 июн Сан-Францискодаги халқаро ташкилот тузиш масаласи июн Сан-Францискодаги халқаро ташкилот тузиш масаласи бўйича таъсис этувчи конферецияда Низом 51 та мамлакат бўйича таъсис этувчи конферецияда Низом 51 та мамлакат (Хавфсизлик Кенгашига доимий 5 та аъзо мамлакати ҳам) (Хавфсизлик Кенгашига доимий 5 та аъзо мамлакати ҳам) томонидан тасдиқланиши кутилаётган эди. БМТ штаб-томонидан тасдиқланиши кутилаётган эди. БМТ штаб- квартираси Нью-Йоркда жойлашган бўлиб, унинг таркибида квартираси Нью-Йоркда жойлашган бўлиб, унинг таркибида 192та аъзо-мамлакат мавжуд. 192та аъзо-мамлакат мавжуд. БМТ низомининг 1-моддасида ташкилот фаолиятининг БМТ низомининг 1-моддасида ташкилот фаолиятининг асосий мақсадлари ичида, «иқтисодий, ижтимоий, маданий ва асосий мақсадлари ичида, «иқтисодий, ижтимоий, маданий ва гуманитар ҳарактердаги халқаро муаммоларни ҳал этишда гуманитар ҳарактердаги халқаро муаммоларни ҳал этишда халқаро ҳамкорлик қилиш» мақсади ҳам етакчи ўринда туради. халқаро ҳамкорлик қилиш» мақсади ҳам етакчи ўринда туради. БМТ иқтисодий соҳада асосан қуйидаги тўртта йўналиш бўйича БМТ иқтисодий соҳада асосан қуйидаги тўртта йўналиш бўйича фаолият олиб боради:фаолият олиб боради:  -глобал муаммоларни ҳал этиш;-глобал муаммоларни ҳал этиш;  -давлатларнинг иқтисодий ҳамкорлигига кўмаклашиш;-давлатларнинг иқтисодий ҳамкорлигига кўмаклашиш;  -мамлакатларнинг иқтисодий ривожланишидаги узилишларни -мамлакатларнинг иқтисодий ривожланишидаги узилишларни енгиб ўтиш;енгиб ўтиш;  -ҳудудий ривожланишни рағбатлантириш.-ҳудудий ривожланишни рағбатлантириш.

БМТнинг мақсадлариБМТнинг мақсадлари : :  Очлик ва қашшоқликни бартараф этиш;Очлик ва қашшоқликни бартараф этиш;  Умминсоний бошланғич таълимни таъминлаш;Умминсоний бошланғич таълимни таъминлаш;  Аёллар ва эркаклар ҳуқуқини тенглаштиришни Аёллар ва эркаклар ҳуқуқини тенглаштиришни рағбатлантириш ва аёллар ҳақ-ҳуқуқларини кенгайтириш;рағбатлантириш ва аёллар ҳақ-ҳуқуқларини кенгайтириш;  Болалар ўлимини қисқартириш;Болалар ўлимини қисқартириш;  Оналикни ҳимоя қилишни яхшилаш;Оналикни ҳимоя қилишни яхшилаш;  ОИТС, безгак ва бошқа касалликларга қарши кураш;ОИТС, безгак ва бошқа касалликларга қарши кураш;  Экология муҳофазасини таъминлаш;Экология муҳофазасини таъминлаш;  Глобал ҳамкорликни тараққиёт мақсадидада ташкил этиш.Глобал ҳамкорликни тараққиёт мақсадидада ташкил этиш.  рсатиб келмоқда.рсатиб келмоқда. БМТнинг тузилиши: БМТнинг тузилиши:  1. Бош Ассамблея (ГА).1. Бош Ассамблея (ГА).  2. Хавфсизлик Кенгаши.2. Хавфсизлик Кенгаши.  3. Иқтисодий ва ижтимоий Кенгаш (ЭКОСОС).3. Иқтисодий ва ижтимоий Кенгаш (ЭКОСОС).  4. Васийлик бўйича Кенгаш.4. Васийлик бўйича Кенгаш.  5. Халқаро Суд.5. Халқаро Суд.  6. Инсон ҳуқуқлари бўйича Олий Комиссар, Бош Котиб, 6. Инсон ҳуқуқлари бўйича Олий Комиссар, Бош Котиб, Котибият. Котибият.

БМТ тизимидаги ташкилотларБМТ тизимидаги ташкилотлар

Тармоқлараро иқтисодий алоқаларни тартибга солишда БМТ Тармоқлараро иқтисодий алоқаларни тартибга солишда БМТ тизимидаги ташкилотлартизимидаги ташкилотлар Иқтисодий ҳамкорлик ва тараққиёт Иқтисодий ҳамкорлик ва тараққиёт ташкилоти (ОЭСР)ташкилоти (ОЭСР) Веб-сайт ОЭСР Веб-сайт ОЭСР Иқтисодий ҳамкорлик ва тараққиёт Иқтисодий ҳамкорлик ва тараққиёт ташкилоти (ОЭСР) Францияда жойлашган ташкилоти (ОЭСР) Францияда жойлашган бўлиб, ОЭСР тузиш тўғрисидаги Конвенцияга бўлиб, ОЭСР тузиш тўғрисидаги Конвенцияга мос равишда 1960 йилда ташкил топган ва мос равишда 1960 йилда ташкил топган ва 1961 йилдан бошлаб кучга кирган. У 1948 1961 йилдан бошлаб кучга кирган. У 1948 йилда “Маршал режаси” бўйича иккинчи йилда “Маршал режаси” бўйича иккинчи жаҳон уришидан кейин Европани тикланиши жаҳон уришидан кейин Европани тикланиши ва иқтисодий мувофиқлаштиришда АҚШ ва иқтисодий мувофиқлаштиришда АҚШ ёрдамидан оптимал фойдаланиш мақсадида ёрдамидан оптимал фойдаланиш мақсадида ташкил этилган Европа иқтисодий ҳамкорлик ташкил этилган Европа иқтисодий ҳамкорлик ташкилотининг давомчиси (вориси) бўлди. ташкилотининг давомчиси (вориси) бўлди.

БМТ нинг саноатни ривожлантириш бўйича ташкилоти БМТ нинг саноатни ривожлантириш бўйича ташкилоти (ЮНИДО(ЮНИДО )) 1967 йилда ташкил этилган ЮНИДО 166 та давлатни биралштирган ва штаб 1967 йилда ташкил этилган ЮНИДО 166 та давлатни биралштирган ва штаб квартираси Венада жойлашган. Бу ташкилотнинг бош вазифаси Осиё, Африка, квартираси Венада жойлашган. Бу ташкилотнинг бош вазифаси Осиё, Африка, Жанубий Америка ва океанидаги камбағал ва ривожланиши паст бўлган Жанубий Америка ва океанидаги камбағал ва ривожланиши паст бўлган мамлакатлар гуруҳини иқтисодий қолоқликдан олиб чиқиш жараёнини мамлакатлар гуруҳини иқтисодий қолоқликдан олиб чиқиш жараёнини рағбатлантириш мақсадида БМТ доирасида саноат ривожланишида рағбатлантириш мақсадида БМТ доирасида саноат ривожланишида мувофиқлаштиришдан иборат. Бошқарув тизими эса саноат тараққиёти бўйича мувофиқлаштиришдан иборат. Бошқарув тизими эса саноат тараққиёти бўйича Кенгаш ва бюджет масалалари бўйича қўмита ҳисобланади. ЮНИДО фаолияти Кенгаш ва бюджет масалалари бўйича қўмита ҳисобланади. ЮНИДО фаолияти ҳукуматлар ва хусусий тармоқлар билан узвий ҳамкорлиги асосида қурилган. ҳукуматлар ва хусусий тармоқлар билан узвий ҳамкорлиги асосида қурилган. Ташкилот инвестициялар, техник ва саноат ҳамкорлиги масалалари бўйича Ташкилот инвестициялар, техник ва саноат ҳамкорлиги масалалари бўйича Форумлар ўтказади. Хорижий инвестициялар кўпайиб боришига ва ривожланган Форумлар ўтказади. Хорижий инвестициялар кўпайиб боришига ва ривожланган мамлакатларга технологиялар етказиб беришга кўмаклашади. Бу масалаларни мамлакатларга технологиялар етказиб беришга кўмаклашади. Бу масалаларни амалга оширишда ЮНИДОнинг саноат ва технологик ахборот банки (СТАБ) амалга оширишда ЮНИДОнинг саноат ва технологик ахборот банки (СТАБ) фаолият олиб бормоқда. фаолият олиб бормоқда.

Озиқ-овқат ва қишлоқ хўжалиги бўйича ташкилот Озиқ-овқат ва қишлоқ хўжалиги бўйича ташкилот (ФАО)(ФАО) ФАО Италияда жойлашган бўлтб унга 1945 –йил 16-октябрда асос солинган. ФАО Италияда жойлашган бўлтб унга 1945 –йил 16-октябрда асос солинган. 197+йилда бошлаб бу кун “Бутун дунё озиқ-овқат куни” деб қабул қилинган. 197+йилда бошлаб бу кун “Бутун дунё озиқ-овқат куни” деб қабул қилинган. ФАО БМТнинг маҳсус муассасаси ҳисобланади.ФАО БМТнинг маҳсус муассасаси ҳисобланади. ФАО нинг мақсадлари : ФАО нинг мақсадлари : - очликни батараф этиш;очликни батараф этиш; - ҳаёт тарзини ва озиқ – овқат етишмовчилигини йўқ қилиш ва ҳаёт тарзини ҳаёт тарзини ва озиқ – овқат етишмовчилигини йўқ қилиш ва ҳаёт тарзини яхшилаш;яхшилаш; - ишлаб чиқаришни, қайта ишлашни, қишлоқ хўжалик махсулотларини, ишлаб чиқаришни, қайта ишлашни, қишлоқ хўжалик махсулотларини, ўрмончилик, балиқчилик махсулотларини яхшилаш;ўрмончилик, балиқчилик махсулотларини яхшилаш; - қишлоқ аҳли ҳаётини ва қишлоқ хўжалиги ривожланишига кўмаклашиш.қишлоқ аҳли ҳаётини ва қишлоқ хўжалиги ривожланишига кўмаклашиш. ФАО нинг асосий вазифалари:ФАО нинг асосий вазифалари: - қишлоқ хўжалиги ташкилотларини унга ёрдам берувчи дастурларни қишлоқ хўжалиги ташкилотларини унга ёрдам берувчи дастурларни ташкиллаштириш ва унга ёрдам бериш;ташкиллаштириш ва унга ёрдам бериш; - ахборотларни йиғиш ва тарқатиш;ахборотларни йиғиш ва тарқатиш; - қишлоқ хўжалиги бўйича давлатларнинг сиёсатига маслаҳатлар бериш;қишлоқ хўжалиги бўйича давлатларнинг сиёсатига маслаҳатлар бериш; - озиқ-овқат ва қишлоқ хўжалиги бўйича муаммоларни хал қилиш ва муҳокама озиқ-овқат ва қишлоқ хўжалиги бўйича муаммоларни хал қилиш ва муҳокама қилишга ёрдам бериш ва ташкиллаштириш.қилишга ёрдам бериш ва ташкиллаштириш.

Жаҳон банкиЖаҳон банки англ.англ. World BankWorld Bank фр.фр. Banque mondialeBanque mondiale исп.исп. Banco MundialBanco Mundial нем.нем. WeltbankWeltbank Аъзолар:Аъзолар: 185 185 давлатдавлат Штаб-квартира:Штаб-квартира: ВашингтонВашингтон , АҚШ, АҚШ РаҳбарРаҳбар ПрезидентПрезидент Роберт Б. ЗелликРоберт Б. Зеллик Асос солинишиАсос солиниши 27 декабря27 декабря 19451945

Жаҳон банки – Жаҳон банки – ривожланаётган ривожланаётган мамлакатларга молиявий мамлакатларга молиявий ва техник кўмакни ташкил ва техник кўмакни ташкил этиш мақсадида тузилган этиш мақсадида тузилган халқаро молиявий халқаро молиявий ташкилотдирташкилотдир

Дастлаб Жаҳон банки сифатида Дастлаб Жаҳон банки сифатида Халқаро Тикланиш ва Тараққиёт Халқаро Тикланиш ва Тараққиёт Банки тушунилган эди. 1960 йил Банки тушунилган эди. 1960 йил Халқаро ривожланиш Халқаро ривожланиш ассоциацияси тузилди ва ассоциацияси тузилди ва натижада ҳозирда Жаҳон банки натижада ҳозирда Жаҳон банки деганда ушбу икки ташкилот деганда ушбу икки ташкилот тушунилади.тушунилади.

Кейинчалик ушбу икки Кейинчалик ушбу икки ташкилотга яна уч ташкилот ташкилотга яна уч ташкилот ҳам қўшилди:ҳам қўшилди:  Халқаро молиявий корпорацияХалқаро молиявий корпорация  Инвестицияларни кафолатлаш Инвестицияларни кафолатлаш бўйича кўптомонлама агентликбўйича кўптомонлама агентлик  Инвестицион баҳсларни Инвестицион баҳсларни тартибга солиш бўйича халқаро тартибга солиш бўйича халқаро марказмарказ

Халқаро ривожланиш Халқаро ривожланиш ассоциацияси (ХРА) ассоциацияси (ХРА) дунёдаги камбағал дунёдаги камбағал давлатларни фоизсиз давлатларни фоизсиз қарзлар ва грантлар орқали қарзлар ва грантлар орқали молиялаштирувчи асосий молиялаштирувчи асосий йирик манба саналади ва йирик манба саналади ва унинг капитали ҳар уч унинг капитали ҳар уч йилда 40 донор-мамлакат йилда 40 донор-мамлакат томонидан тўлдирилади.томонидан тўлдирилади.

АъзоликАъзолик Жаҳон бакнидаги аъзолик шарти Жаҳон бакнидаги аъзолик шарти шундаки, ХТТБнинг ҳар бир аъзо-шундаки, ХТТБнинг ҳар бир аъзо- давлати биринчи галда ХВФ аъзоси давлати биринчи галда ХВФ аъзоси бўлиши керак. Фақатгина ХТТБ бўлиши керак. Фақатгина ХТТБ аъзоси бўлган давлатлар Жаҳон аъзоси бўлган давлатлар Жаҳон банки гуруҳидаги бошқа банки гуруҳидаги бошқа ташкилотларга аъзо бўлиши ташкилотларга аъзо бўлиши мумкин.мумкин. ХТТБда 186 давлат аъзо (охиргиси ХТТБда 186 давлат аъзо (охиргиси Черногория – 18.01.2007)Черногория – 18.01.2007)

ХАЛҚАРО ТИКЛАНИШ ВА ХАЛҚАРО ТИКЛАНИШ ВА ТАРАҚҚИЁТ БАНКИТАРАҚҚИЁТ БАНКИ (( ХТТБХТТБ , , англангл .. International Bank for International Bank for Reconstruction and Development ) Reconstruction and Development ) – Жаҳон банкининг асосий кредит – Жаҳон банкининг асосий кредит муассасаси.муассасаси. 1944 йил Бреттон-Вудсдаги халқаро 1944 йил Бреттон-Вудсдаги халқаро валюта-молия анжуманидаги валюта-молия анжуманидаги қарорга кўра ХВФ билан бир вақтда қарорга кўра ХВФ билан бир вақтда ташкил этилган. Вашингтонда ташкил этилган. Вашингтонда жойлашган.жойлашган.

ХТТБ мақсадлари:ХТТБ мақсадлари: -аъзо-давлатлар иқтисодиётини -аъзо-давлатлар иқтисодиётини реконструкциялаш ва реконструкциялаш ва ривожлантиришга кўмаклашишривожлантиришга кўмаклашиш -хусусий хорижий инвестицияларга -хусусий хорижий инвестицияларга кўмаклашишкўмаклашиш -халқаро савдонинг мувозанатлашган -халқаро савдонинг мувозанатлашган ўсиши ва тўлов баланси мувозанатини ўсиши ва тўлов баланси мувозанатини таъминлашга ёрдамлашиштаъминлашга ёрдамлашиш -статистик маълумотларни йиғиш ва -статистик маълумотларни йиғиш ва чоп этишчоп этиш

ЖАҲОН БАНКИ ГУРУҲИЖАҲОН БАНКИ ГУРУҲИ Банк ва унинг ташкилотлари умумий Банк ва унинг ташкилотлари умумий суммаси 245 млрд.АҚШ доллари суммаси 245 млрд.АҚШ доллари миқдоридаги 5000 дан ортиқ қарзларни миқдоридаги 5000 дан ортиқ қарзларни тақдим этди. ¾ қисм қарзлар ХТТБ тақдим этди. ¾ қисм қарзлар ХТТБ ҳиссасига тўғри келади.ҳиссасига тўғри келади.

Инвестицияларни Инвестицияларни кафолатлаш бўйича кафолатлаш бўйича кўптомонлама агентлик - кўптомонлама агентлик - англ. англ. MIGAMIGA — — Multilateral Investment GuaraMultilateral Investment Guara ntee Agencyntee Agency 1988 йил ташкил этилган. 1988 йил ташкил этилган. 172 давлат аъзо. Устав 172 давлат аъзо. Устав капитали 1 млрд. АҚШ капитали 1 млрд. АҚШ долларидан ортиқ.долларидан ортиқ.

Жаҳон товарлар бозорини Жаҳон товарлар бозорини тартибга солиш бўйича халқаро тартибга солиш бўйича халқаро ташкилотлар таснифиташкилотлар таснифи Халқаро товарлар ташкилоти (МТО) деб Халқаро товарлар ташкилоти (МТО) деб номланувчи жаҳон товарлар бозорини номланувчи жаҳон товарлар бозорини тартибга солиш бўйича ҳукуматлараро тартибга солиш бўйича ҳукуматлараро ташкилотларга қуйдагилар киради: ташкилотларга қуйдагилар киради: • Халқаро ташкилотлар,Халқаро ташкилотлар, • Халқаро кенгашлар,Халқаро кенгашлар, • Халқаро маслаҳат қўмиталари, Халқаро маслаҳат қўмиталари, • Халқаро тадқиқот гуруҳлариХалқаро тадқиқот гуруҳлари

Товар бозорларини тартибга Товар бозорларини тартибга солувчи халқаро ташкилотларсолувчи халқаро ташкилотлар

Ҳозирда нефть, мис, боксит, темир Ҳозирда нефть, мис, боксит, темир рудаси, симоб, вольфрам, қалай, кумуш, рудаси, симоб, вольфрам, қалай, кумуш, фосфат, табиий каучук, тропик жинсдаги фосфат, табиий каучук, тропик жинсдаги ёғоч, тери, кокос маҳсулотлари, жут, ёғоч, тери, кокос маҳсулотлари, жут, пахта, мурч, какао, кофе, чой, шакар, пахта, мурч, какао, кофе, чой, шакар, банан, ерёнғоқ, цитрус мевалар, гўшт ва банан, ерёнғоқ, цитрус мевалар, гўшт ва ўсимлик ёғи экспортёрлари давлатлараро ўсимлик ёғи экспортёрлари давлатлараро ассоциациялари мавжуд. Товар ассоциациялари мавжуд. Товар ассоциациялари ҳисобига жаҳон ассоциациялари ҳисобига жаҳон экспортининг тахминан 20 % ҳамда хом-экспортининг тахминан 20 % ҳамда хом- ашё ва озиқ-овқат маҳсулотлари етказиб ашё ва озиқ-овқат маҳсулотлари етказиб берилишининг 55 % тўғри келади.берилишининг 55 % тўғри келади.

АРАБ НЕФТЬ ЭКСПОРТЁР-АРАБ НЕФТЬ ЭКСПОРТЁР- МАМЛАКАТЛАР МАМЛАКАТЛАР ТАШКИЛОТИ (англ. ТАШКИЛОТИ (англ. OAPEC, Organization of OAPEC, Organization of Arab Petroleum Exporting Arab Petroleum Exporting Countries)Countries)

OAPEC-доимий фаолият OAPEC-доимий фаолият юритувчи халқаро ташкилот. 11 юритувчи халқаро ташкилот. 11 аъзога эга: Жазоир, Бахрейн, аъзога эга: Жазоир, Бахрейн, Миср, Ирак, Кувейт, Ливия, Миср, Ирак, Кувейт, Ливия, Катар, Саудия Арабистони, Катар, Саудия Арабистони, Сурия, Тунис ва БААСурия, Тунис ва БАА .. Штаб квартираси – ҚувайтдаШтаб квартираси – Қувайтда

НЕФТЬ ЭКСПОРТЁРИ НЕФТЬ ЭКСПОРТЁРИ МАМЛАКАТЛАРИ МАМЛАКАТЛАРИ ТАШКИЛОТИ АНГЛ.ТАШКИЛОТИ АНГЛ. (The (The Organization of the Petroleum Organization of the Petroleum Exporting Countries)Exporting Countries)

OPEC – халқаро ҳукуматлараро ташкилот OPEC – халқаро ҳукуматлараро ташкилот (шунингдек “картель” деб ҳам аталади) бўлиб, (шунингдек “картель” деб ҳам аталади) бўлиб, нефтнинг нархини барқарорлаштириш нефтнинг нархини барқарорлаштириш мақсадларида нефт ишлаб чиқарувчи йирик мақсадларида нефт ишлаб чиқарувчи йирик давлатлар томонидан ташкил этилган. давлатлар томонидан ташкил этилган. Аъзолари 12та: Иран, Ирак, Кувейт, Саудия Аъзолари 12та: Иран, Ирак, Кувейт, Саудия Арабистони, Венесуэла, Катар, Ливия, Арабистони, Венесуэла, Катар, Ливия, Бирлашган Араб Амирликлари, Жазоир, Бирлашган Араб Амирликлари, Жазоир, Нигерия, Эквадор ва Ангола. Штаб квартира – Нигерия, Эквадор ва Ангола. Штаб квартира – Венада жойлашган. Бош котиб (2007 й.дан) - Венада жойлашган. Бош котиб (2007 й.дан) - Абдалла Салем аль-Бадри.Абдалла Салем аль-Бадри.

ОПЕКОПЕК 1960 йил 10-14 сентябрдаги 1960 йил 10-14 сентябрдаги Бағдод анжуманида ташкил этилган. Бағдод анжуманида ташкил этилган. Дастлаб ташкилотга Эрон, Ироқ, Қувайт, Дастлаб ташкилотга Эрон, Ироқ, Қувайт, Саудия Арабистони ва Венесуэла Саудия Арабистони ва Венесуэла (ташаббускор) кирди. Кейинчалик яна 9 (ташаббускор) кирди. Кейинчалик яна 9 таси қўшилди: Катар (1961), Индонезия таси қўшилди: Катар (1961), Индонезия (1962—2008, 1 ноябрь 2008 й.да (1962—2008, 1 ноябрь 2008 й.да ОПЕКдан чиқди), Ливия (1962), ОПЕКдан чиқди), Ливия (1962), Бирлашган Араб Амирликлари (1967), Бирлашган Араб Амирликлари (1967), Жазоир (1969), Нигерия (1971), Эквадор Жазоир (1969), Нигерия (1971), Эквадор (1973—1992, 2007), Габон (1975—1994), (1973—1992, 2007), Габон (1975—1994), Ангола (2007).Ангола (2007).

Жаҳон мамлакатлари бўйича нефть экспорти ва импорти баланси.

ОПЕК аъзо-давлатлари ОПЕК аъзо-давлатлари жаҳон нефть жаҳон нефть заҳираларининг 2/3 заҳираларининг 2/3 қисмини назорат қилади. қисмини назорат қилади. Уларнинг ҳиссасига Уларнинг ҳиссасига умумжаҳон нефть ишлаб умумжаҳон нефть ишлаб чиқаришнинг 40 %и ва чиқаришнинг 40 %и ва жаҳон экспортининг ярми жаҳон экспортининг ярми тўғри келади.тўғри келади.

ОПЕК « саватчаси » 1861 - 2007 йиллар

ОПЕК “саватчаси” термини 1987 ОПЕК “саватчаси” термини 1987 йил 1 январда расман киритилган йил 1 январда расман киритилган ва “саватча” нархи қуйидаги нефт ва “саватча” нархи қуйидаги нефт сортларининг физик нархлари сортларининг физик нархлари ўртача арифметик кўрсаткичи ўртача арифметик кўрсаткичи сифатида аниқланади: : Arab Light сифатида аниқланади: : Arab Light (Саудия Арабистони), Basra Light (Саудия Арабистони), Basra Light (Ирак), Bonny Light (Нигерия), Es (Ирак), Bonny Light (Нигерия), Es Sider (Ливия), Girassol (Ангола), Iran Sider (Ливия), Girassol (Ангола), Iran Heavy (Иран), Kuwait Export Heavy (Иран), Kuwait Export (Кувейт), Merey (Венесуэла), Murban (Кувейт), Merey (Венесуэла), Murban (БАА), Oriente (Эквадор), Qatar (БАА), Oriente (Эквадор), Qatar Marine (Катар), Saharan Blend Marine (Катар), Saharan Blend (Алжир).(Алжир).

Кунига минг баррелКунига минг баррел МамлакатМамлакат Квота (01/07/05)Квота (01/07/05) Қазиб олишҚазиб олиш (01/07) (01/07) Қазиб олиш Қазиб олиш имкониятиимконияти ЖазоирЖазоир 894894 1 3601 360 1 4301 430 АнголаАнгола 1 9001 900 1 7001 700 1 7001 700 ЭквадорЭквадор 520520 500500 500500 ИранИран 4 1104 110 3 7003 700 3 7503 750 ИракИрак 1,4811,481 КувейтКувейт 2 2472 247 2 5002 500 2 6002 600 ЛивияЛивия 1 5001 500 1 6501 650 1 7001 700 НигерияНигерия 2 3062 306 2 2502 250 2 2502 250 КатарКатар 726726 810810 850850 СС аудия аудия АрабистониАрабистони 10 09910 099 8 8008 800 10 50010 500 БААБАА 2 4442 444 2 5002 500 2 6002 600 ВенесуэлаВенесуэла 3 2253 225 2 3402 340 2 4502 450 ЖАМИЖАМИ 31 42231 422 30 45130 451 32 23032 230ОПЕК квотаси

БМТНИНГ ОЗИҚ-ОВҚАТ БМТНИНГ ОЗИҚ-ОВҚАТ ВА ҚИШЛОҚ ХЎЖАЛИГИ ВА ҚИШЛОҚ ХЎЖАЛИГИ ТАШКИЛОТИ - Food and ТАШКИЛОТИ - Food and Agriculture Organization Agriculture Organization of the United Nationsof the United Nations

Штаб-квартира: Рим , Италия раҳбари Генеральный директор Жак Диуф Асос солиниши 16 октября 1945 http://www.fao.org

КОЛЛЕКТИВ ХАВФСИЗЛИК ТЎҒРИСИДАГИ КЕЛИШУВ ТАШКИЛОТИ (КХТК) Организация Договора о коллективной безопасности (ОДКБ)

Бирлашган Бирлашган штаб: штаб: МоскваМосква Ташкилот туриТашкилот тури :: Ҳарбий-сиёсий иттифоқҲарбий-сиёсий иттифоқ РаҳбарлариРаҳбарлари Бош котибБош котиб Николай БордюжаНиколай Бордюжа Бирлашган штаб бошлиғиБирлашган штаб бошлиғи Булат ДарбековБулат Дарбеков Асос солинишиАсос солиниши Коллектив хавфсизлик Коллектив хавфсизлик тўғрисидаги тўғрисидаги Келишувнинг Келишувнинг имзоланишиимзоланиши 1992 йил 15 май1992 йил 15 май Коллектив хавфсизлик Коллектив хавфсизлик тўғрисидаги тўғрисидаги келишувнинг кучга келишувнинг кучга киришикириши 20 апрель20 апрель 19941994 КХТК тўғрисидаги КХТК тўғрисидаги келишувнинг келишувнинг имзоланишиимзоланиши 7 октябрь 20027 октябрь 2002 КХТК тўғрисидаги КХТК тўғрисидаги Келишувнинг кучга Келишувнинг кучга киришикириши 18 сентябрь18 сентябрь 20032003

КХТК аъзолари:КХТК аъзолари: 1.1. Республика АрменияРеспублика Армения (15 ма (15 ма йй 1992) 1992) 2.2. Республика БеларусьРеспублика Беларусь (31 декабр (31 декабр ьь 1993) 1993) 3.3. Республика КазахстанРеспублика Казахстан (15 ма (15 ма йй 1992) 1992) 4.4. Киргизская РеспубликаКиргизская Республика (15 ма (15 ма йй 1992) 1992) 5.5. Россия ФедерациясиРоссия Федерацияси ( 15 ма ( 15 ма йй 1992) 1992) 6.6. Республика ТаджикистанРеспублика Таджикистан (15 ма (15 ма йй 1992) 1992) 7.7. Республика УзбекистанРеспублика Узбекистан ( 15 ма ( 15 ма йй 1992 1992 дандан 2 апрел 2 апрел ьь 1999 1999 гача вагача ва 16 август 16 август 20062006 дандан ) )

Қора денгиз иқтисодий Қора денгиз иқтисодий ҳамжамияти Ташкилотиҳамжамияти Ташкилоти — — Қора денгиз бўйи ва Қора денгиз бўйи ва Жанубий Болқондаги 12 Жанубий Болқондаги 12 давлатни бирлаштирувчи давлатни бирлаштирувчи ҳукуматлараро ҳукуматлараро ташкилотдир. ҚДИҲТ 1999 ташкилотдир. ҚДИҲТ 1999 йил 1 майда 1999 йил йил 1 майда 1999 йил ташкил этилди. Штаб-ташкил этилди. Штаб- квартира Стамбулда квартира Стамбулда жойлашга.жойлашга.

ҚДИҲТда кузатувчи мамлакатлар ҚДИҲТ иштирокчи мамлакатлари

ИштирокчиларИштирокчилар  Азербайджан (Республика Азербайджан) Азербайджан (Республика Азербайджан)  Албания (Республика Албания) Албания (Республика Албания)  Армения (Республика Армения) Армения (Республика Армения)  Болгария (Республика Болгария) Болгария (Республика Болгария)  Греция (ГреГреция (Гре цияция Республика Республика сиси ) )  Грузия Грузия  Молдавия (Молдова, Республика Молдова) Молдавия (Молдова, Республика Молдова)  Россия (РоссиРоссия (Росси яя Федерация Федерация сиси ) )  Румыния Румыния  Сербия (Республика Сербия) Сербия (Республика Сербия)  Турция (Турецкая Республика) Турция (Турецкая Республика)  Украина Украина

КузатувчиларКузатувчилар  Австрия (Австрийская Республика) Австрия (Австрийская Республика)  Белоруссия (Беларусь, Республика Беларусь) Белоруссия (Беларусь, Республика Беларусь)  Германия (Федеративная Республика Германия) Германия (Федеративная Республика Германия)  Египет (Арабская Республика Египет) Египет (Арабская Республика Египет)  Израиль (Государство Израиль) Израиль (Государство Израиль)  Италия (Итальянская Республика) Италия (Итальянская Республика)  Польша (Республика Польша) Польша (Республика Польша)  Словакия (Словацкая Республика) Словакия (Словацкая Республика)  США (Соединённые Штаты Америки) США (Соединённые Штаты Америки)  Тунис (Республика Тунис) Тунис (Республика Тунис)  Франция (Французская Республика) Франция (Французская Республика)  Хорватия (Республика Хорватия) Хорватия (Республика Хорватия)  Чехия (Чешская Республика) Чехия (Чешская Республика)

Америка давлатларининг ҳудудий иқтисодий Америка давлатларининг ҳудудий иқтисодий ташкилотлариташкилотлари Режа:Режа: Америка давлатлари ташкилоти (ОАГ). Америка давлатлари ташкилоти (ОАГ). Америка мамлакатлариаро тараққиёт ривожланиш банки (МАБР).Америка мамлакатлариаро тараққиёт ривожланиш банки (МАБР). Америка мамлакатлариаро инвестиция корпорацияси. (МАИК)Америка мамлакатлариаро инвестиция корпорацияси. (МАИК) Лотин Америкаси иқтисодий тизими. (СЕЛА)Лотин Америкаси иқтисодий тизими. (СЕЛА) Лотин Америкаси интеграция ассоциацияси. (ЛАИ)Лотин Америкаси интеграция ассоциацияси. (ЛАИ) Кариб ҳамжамияти ва Кариб умумий бозори (КАРИКОМ).Кариб ҳамжамияти ва Кариб умумий бозори (КАРИКОМ). Кариб тараққиёт банки (КБР ёки КАРИБАНК). Кариб тараққиёт банки (КБР ёки КАРИБАНК). Шарқий Кариб малакатлари ташкилоти. (ОВКГ)Шарқий Кариб малакатлари ташкилоти. (ОВКГ) Жанубий умумий бозор (МЕРКОСУР). Жанубий умумий бозор (МЕРКОСУР). Анд пакти давлатлари. Анд пакти давлатлари. Америка маркази умумий бозори (ЦАОР). Америка маркази умумий бозори (ЦАОР). Америка маркази иқтисодий интеграция банки (ЦАБЭИ). Америка маркази иқтисодий интеграция банки (ЦАБЭИ). Лотин Америкасининг энергетика бўйича ташкилоти (ЛАОЭ).Лотин Америкасининг энергетика бўйича ташкилоти (ЛАОЭ).

Америка давлатлари ташкилоти (ОАГ). Америка давлатлари ташкилоти (ОАГ). 1948 йилда Боготада Америка мамлакатлари 9-халқаро конференциясида унинг устави 1948 йилда Боготада Америка мамлакатлари 9-халқаро конференциясида унинг устави имзоланди ва ташкил этилди, унинг ичига аъзо-давлатлар ўртасида иқтисодий имзоланди ва ташкил этилди, унинг ичига аъзо-давлатлар ўртасида иқтисодий ҳамкорликни ривожлантиришга кўмаклашувчи америка мамлакатлари аро иқтисодий ва ҳамкорликни ривожлантиришга кўмаклашувчи америка мамлакатлари аро иқтисодий ва ижтимоий Кенгаши киради.ижтимоий Кенгаши киради. Такилотга 35 давлат аъзо:Такилотга 35 давлат аъзо: Антигуа ваАнтигуа ва БарбудаБарбуда ГренадаГренада СальвадорСальвадор Аргентина Аргентина ДоминикаДоминика Сант-Винсет ва ГоенадинСант-Винсет ва Гоенадин БагамБагам аа ороллари ороллари Доминика республикасиДоминика республикаси Сент- Китс ва НевисСент- Китс ва Невис БарбадосБарбадос КанадаКанада Сант-ЛюсияСант-Люсия БелизБелиз КолумбияКолумбия АҚШАҚШ Боливия Боливия Коста-РикаКоста-Рика СуринамСуринам БразилияБразилия КубаКуба Тринидад ва ТобагоТринидад ва Тобаго ВенесуэлаВенесуэла МексикаМексика УругвайУругвай ГаитиГаити НикарагуаНикарагуа ЧилиЧили ГайанаГайана ПанамаПанама ЭквадорЭквадор ГватемалаГватемала ПарагвайПарагвай ЯмайкаЯмайка ГондурасГондурас ПеруПеру

Мақсадлари:Мақсадлари: - Қитада тинчлик ва хавфсизликни мустаҳкамлаш- Қитада тинчлик ва хавфсизликни мустаҳкамлаш - Аралашмаслик принцпларини ҳурмати ила Аралашмаслик принцпларини ҳурмати ила демократияни мустаҳкамлаш ва рағбатлантиришдемократияни мустаҳкамлаш ва рағбатлантириш - Аъзо-давлатлар ўртасида пайдо бўлиши мумкин Аъзо-давлатлар ўртасида пайдо бўлиши мумкин бўлган бахсларни олдини олишбўлган бахсларни олдини олиш - Иқтисодий, ҳуқуқий ва сиёсий масалалар ечимини Иқтисодий, ҳуқуқий ва сиёсий масалалар ечимини топиштопиш - Маданий, ижтимоий ва иқтисодий соҳаларда Маданий, ижтимоий ва иқтисодий соҳаларда ҳамкорликка ёрдам беришҳамкорликка ёрдам бериш - Аъзо-давлатлар иқтисодий ва ижтимоий ривожланиши Аъзо-давлатлар иқтисодий ва ижтимоий ривожланиши учун қуролланишни сезиларли даражада қисқартириш учун қуролланишни сезиларли даражада қисқартириш орқали ресурсларни катта қисмини шунга йўналтириш орқали ресурсларни катта қисмини шунга йўналтириш

Тузилиши:Тузилиши: 1. Бош ассамблея1. Бош ассамблея 2. Ташқи ишлар Вазирлари маслахат Кенгаши2. Ташқи ишлар Вазирлари маслахат Кенгаши 3. Кенгашлар3. Кенгашлар 4. 4. Америка мамлакатлариаро ҳуқуқий ҚўмитаАмерика мамлакатлариаро ҳуқуқий Қўмита 5. Инсон ҳуқуқлари бўйича Америка 5. Инсон ҳуқуқлари бўйича Америка мамлакатлари аро Комиссиямамлакатлари аро Комиссия 6. Бош Котибият6. Бош Котибият 7. Махсуслашган конференция ва ташкилотлар7. Махсуслашган конференция ва ташкилотлар

Америка мамлакатлариаро тараққиёт ривожланиш банки МАБР).Америка мамлакатлариаро тараққиёт ривожланиш банки МАБР). Банк 1959 йилда ташкил топган, АҚШнинг Банк 1959 йилда ташкил топган, АҚШнинг Вашингтон шаҳрида жойлашган.Вашингтон шаҳрида жойлашган. Мақсади:Мақсади: - Кариб бассейни ва Лотин Америкасида Кариб бассейни ва Лотин Америкасида иқтисодий ва ижтимоий тез иқтисодий ва ижтимоий тез ривожланишига ёрдам бериш ривожланишига ёрдам бериш Аъзо давлатлар 46 та, ундан ҳудудийлари Аъзо давлатлар 46 та, ундан ҳудудийлари 28 та ва ноҳудудийси 18 та:28 та ва ноҳудудийси 18 та:

ШвейцарияШвейцария ШвецияШвеция ЭквадорЭквадор ЯмайкаЯмайка ФинляндияФинляндия ФранцияФранция ХорватияХорватия ЧилиЧили АҚШАҚШ СуринамСуринам Тринидад и ТобагоТринидад и Тобаго УругвайУругвай ГватемалаГватемала ГерманияГермания ГондурасГондурас ДоминиканДоминикан РеспубликаРеспублика сиси ГайанаГайана СальвадорСальвадор ИзраильИзраиль НидерландНидерланд ияия ГаитиГаити СловенияСловения ИспанияИспания НикарагуаНикарагуа ВенесуэлаВенесуэла АвстралияАвстралия ИталияИталия НорвегияНорвегия Буюк БританияБуюк Британия АргентинаАргентина КолумбияКолумбия ПанамаПанама БразилияБразилия БагамБагам а Ороллариа Ороллари Коста-РикаКоста-Рика ПарагвайПарагвай БоливияБоливия БарбадосБарбадос КанадаКанада ПеруПеру БелизБелиз БельгияБельгия МексикаМексика ПортугалияПортугалия ДанияДания ЯпонияЯпония

Тузилиши:Тузилиши: 1.1. Бошқарувчилар Кенгаши, Бошқарувчилар Кенгаши, бошқарувчилар Кенгаши Қўмитаси.бошқарувчилар Кенгаши Қўмитаси. 2.2. Ижрочи-директорлар Кенгаши.Ижрочи-директорлар Кенгаши. 3.3. Маъмурият, президент, Маъмурият, президент, департаментлардепартаментлар

Америка мамлакатлари аро инвестиция корпорацияси.Америка мамлакатлари аро инвестиция корпорацияси. (МАИК)(МАИК) АҚШнинг Вашингтон штатида жойлашган АҚШнинг Вашингтон штатида жойлашган бўлиб, 1989 йилда ўз операцияларини бўлиб, 1989 йилда ўз операцияларини бажаришни бошлади. У Америка бажаришни бошлади. У Америка мамлакатлари аро таррақиёт банкининг мамлакатлари аро таррақиёт банкининг гуруҳи бўлаги хисобланади. Корпорация гуруҳи бўлаги хисобланади. Корпорация ҳуқуқий автоном ташкилот хисобланади. ҳуқуқий автоном ташкилот хисобланади.

Мақсади: Мақсади: - Хусусий тадбиркорликни - Хусусий тадбиркорликни рағбатлантириш орқали аъзо- давлатлар рағбатлантириш орқали аъзо- давлатлар иқтисодий ривожланишига иқтисодий ривожланишига кўмаклашиш.кўмаклашиш. - Ҳудудий трансчегаравий лойиҳаларни - Ҳудудий трансчегаравий лойиҳаларни қўллаб-қувватлаш.қўллаб-қувватлаш.

Аъзо – давлатлари 34 та:Аъзо – давлатлари 34 та: АвстрияАвстрия ИзраильИзраиль Сальвадор Сальвадор АргентинаАргентина ИспанияИспания АҚШАҚШ БоливияБоливия ИталияИталия Тринидад и ТобагоТринидад и Тобаго БагамскиеБагамские КолумбияКолумбия УругвайУругвай БразилияБразилия Коста-РикаКоста-Рика ФранцияФранция ВенесуэлаВенесуэла МексикаМексика ЧилиЧили ГаитиГаити НидерландыНидерланды ШвейцарияШвейцария ГайанаГайана НикарагуаНикарагуа ЭквадорЭквадор ГватемалаГватемала БарбадосБарбадос Ороллари Ороллари ЯмайкаЯмайка ГондурасГондурас ПанамаПанама Япония Япония ГерманияГермания ПарагвайПарагвай ДоминиканДоминикан РеспубликаРеспублика сиси ПеруПеру

Тузилиши: Тузилиши: 1.1. Бошқарувчилар Кенгаши.Бошқарувчилар Кенгаши. 2.2. Ижрочи-директорлар Кенгаши.Ижрочи-директорлар Кенгаши. 3.3. Маъмурият.Маъмурият. 4.4. Маслахат органлари.Маслахат органлари.

Лотин Америкаси иқтисодий тизимиЛотин Америкаси иқтисодий тизими (СЕЛА)(СЕЛА) Панама конвенцияси асосида 1975 йилда Панама конвенцияси асосида 1975 йилда тузилган бўлиб, асосий мақсадлари сифатида тузилган бўлиб, асосий мақсадлари сифатида қуйдагиларни белгилаб олди: - қуйдагиларни белгилаб олди: - аъзо-давлатларнинг иқтисодий ва ижтимоий аъзо-давлатларнинг иқтисодий ва ижтимоий ривожланишини тезлаштириш учун ички худудий ривожланишини тезлаштириш учун ички худудий хамкорликка кўмаклашиш; хамкорликка кўмаклашиш; - иқтисодий ва ижтимоий масалалар бўйича - иқтисодий ва ижтимоий масалалар бўйича умумий позиция ва стратегияларни ишлаб чиқиш умумий позиция ва стратегияларни ишлаб чиқиш ва уларни халқаро ташкилотлар ва халқаро ва уларни халқаро ташкилотлар ва халқаро форумларда кўриб чиқиш ҳамда учинчи дунё форумларда кўриб чиқиш ҳамда учинчи дунё мамлакатлари ва мамлакатлар гурухлари билан мамлакатлари ва мамлакатлар гурухлари билан музокаралар олиб бориш.музокаралар олиб бориш.

Аъзо мамлакатлар 27 та:Аъзо мамлакатлар 27 та: АргентинаАргентина ГондурасГондурас ПарагвайПарагвай БарбадосБарбадос ГренадаГренада ПеруПеру БелизБелиз Доминикан Доминикан РеспубликасиРеспубликаси СальвадорСальвадор БоливияБоливия КолумбияКолумбия СуринамСуринам БразилияБразилия Коста-РикаКоста-Рика Тринидад ва ТабагоТринидад ва Табаго ВенесуэлаВенесуэла КубаКуба УругвайУругвай ГаитиГаити МексикаМексика ЧилиЧили ГайанаГайана НикарагуаНикарагуа ЭквадорЭквадор ГватемалаГватемала ПанамаПанама ЯмайкаЯмайка

СЕЛАнинг асосий фаолият йўналишиСЕЛАнинг асосий фаолият йўналиши - Аъзо – давлатларни учинчи дунё малакатларига ички худудий Аъзо – давлатларни учинчи дунё малакатларига ички худудий савдоси ва экспортига кўмаклашиш.савдоси ва экспортига кўмаклашиш. - Балиқчилик саноатини имкониятларидан самарали фойдаланиш ва Балиқчилик саноатини имкониятларидан самарали фойдаланиш ва ушбу соҳада аъзо-давлатлар хатти-харакатларини бир-бирига ушбу соҳада аъзо-давлатлар хатти-харакатларини бир-бирига мослаштириш.мослаштириш. - Худуддаги мамлакатларни ўғит билан таъминлаш мақсадида ўғит Худуддаги мамлакатларни ўғит билан таъминлаш мақсадида ўғит савдосини ривожланишига кўмаклашиш.савдосини ривожланишига кўмаклашиш. - Худуддаги мамлакатлар ўртасидаги келишув ва дастурларни амалга Худуддаги мамлакатлар ўртасидаги келишув ва дастурларни амалга оширишга кўмаклашиш; илм ва техника соҳаларидаги ишларни оширишга кўмаклашиш; илм ва техника соҳаларидаги ишларни мувофиқлаштириш, анализ қилиш ва маслахатлар бериш.мувофиқлаштириш, анализ қилиш ва маслахатлар бериш. - Мамлакатлар худудида касаначиликни ривожлантириш.Мамлакатлар худудида касаначиликни ривожлантириш. - Технологик маълумотлар инфротузилмасини ривожланишини Технологик маълумотлар инфротузилмасини ривожланишини қўллаб-қувватлаш. қўллаб-қувватлаш.

ММ арказиаркази йй Америка иқтисодий интеграция банки Америка иқтисодий интеграция банки (ЦАБЭИ) (ЦАБЭИ) Банк капитал қўйилмалари орқали МБанк капитал қўйилмалари орқали М арказиаркази йй Америка Америка иқтисодий ривожланишига ва интеграцияга ёрдам бериш иақсадида иқтисодий ривожланишига ва интеграцияга ёрдам бериш иақсадида 1960 йилда ташкил топган бўлиб, банк 1961 йилдан ўз 1960 йилда ташкил топган бўлиб, банк 1961 йилдан ўз операцияларини бажаришга киришди.операцияларини бажаришга киришди. Банкка 7 та мамлакат аъзо:Банкка 7 та мамлакат аъзо: ГватемалаГватемала ГондурасГондурас Коста – РикаКоста – Рика МексикаМексика НикарагуаНикарагуа СальвадорСальвадор ТайваньТайвань Мақсади:Мақсади: ММ арказиаркази йй Америка Америка давлатлари иқтисодий интеграция ва иқтисодий давлатлари иқтисодий интеграция ва иқтисодий ривожланишига ёрдам бериш.ривожланишига ёрдам бериш.

Тузилиши:Тузилиши: 1.1. Бошқарувчилар КенгашиБошқарувчилар Кенгаши 2.2. Директорлар КенгашиДиректорлар Кенгаши 3.3. Маъмурият, президент, бажарувчи вице-президент Маъмурият, президент, бажарувчи вице-президент Дастурий фаолият сохалари:Дастурий фаолият сохалари: - мавжуд худудий тизимларга кўмаклашишга қаратилган мавжуд худудий тизимларга кўмаклашишга қаратилган инфратузилмавий объектлар.инфратузилмавий объектлар. - Худудий ишлаб чиқаришга ёки Марказий Америка умумий Худудий ишлаб чиқаришга ёки Марказий Америка умумий бозори учун манфаатли бўлган узоқ муддатли бозори учун манфаатли бўлган узоқ муддатли инвестицияларинвестициялар - Қишлоқ хўжалиги секторига капитал қўйилма.- Қишлоқ хўжалиги секторига капитал қўйилма. - Тадқиқот ишларини, хизмат кўрсатиш соҳаларини, Тадқиқот ишларини, хизмат кўрсатиш соҳаларини, корхоналарни молиялаштириш.корхоналарни молиялаштириш. - Ички худудий савдони миқдорини ва шунингдек учинчи дунё Ички худудий савдони миқдорини ва шунингдек учинчи дунё мамлакатлари билан Марказий Америка савдосини мамлакатлари билан Марказий Америка савдосини кўпайтриш. кўпайтриш. - - Ижтимоий ҳимоя.Ижтимоий ҳимоя. - - Атроф-мухитни ҳимоя қилиш ва табий ресурсларни оқилона Атроф-мухитни ҳимоя қилиш ва табий ресурсларни оқилона ишлатиш.ишлатиш.

Лотин Америкаси интеграция ассоциацияси. (ЛАИ)Лотин Америкаси интеграция ассоциацияси. (ЛАИ) 1980 йилда ташкил топди ва Монтевидео Келишувига мувофиқ 1980 йилда ташкил топди ва Монтевидео Келишувига мувофиқ 1982 йилдан кучга кирди, 1982 йилдан кучга кирди, ассоциацияассоциация 1960 йилда ташкил топган 1960 йилда ташкил топган эркин савдо бўйича Лотин Америкаси ассоциациясини ўрнига эркин савдо бўйича Лотин Америкаси ассоциациясини ўрнига алмашди.алмашди. АА ссоциацияссоциация га 11 давлат аъзо:га 11 давлат аъзо: АргентинаАргентина БоливияБоливия БразилияБразилия ВенесуэлаВенесуэла КолумбияКолумбия МексикаМексика ПарагвайПарагвай ПеруПеру УругвайУругвай ЧилиЧили Эквадор Эквадор

АА ссоциацияссоциация мақсади бозорни кенгайтиришга мақсади бозорни кенгайтиришга йўналтирилган иқтисодий ҳамкорликни йўналтирилган иқтисодий ҳамкорликни активлаштириш ва ривожлантириш. активлаштириш ва ривожлантириш. АА ссоциацияссоциация вазифаларига қуйидагилар киради: вазифаларига қуйидагилар киради: - мамлакатлар худуди ўртасида ўзаро фойдали - мамлакатлар худуди ўртасида ўзаро фойдали савдога кўмаклашиш ва тартибга солиш;савдога кўмаклашиш ва тартибга солиш; - переференция иқтисодий худудларини ташкил - переференция иқтисодий худудларини ташкил этишни рағбатлантириш йўли билан босқичма-этишни рағбатлантириш йўли билан босқичма- босқич босқич Лотин Америкаси Лотин Америкаси умумий бозорини умумий бозорини ташкил этиш ташкил этиш

Кариб хамжамияти ва Кариб умумий бозори Кариб хамжамияти ва Кариб умумий бозори (КАРИКОМ).(КАРИКОМ). 1965 йилда ташкил этилган эркин савдо 1965 йилда ташкил этилган эркин савдо бўйича Кариб ассоциацияси давомчиси бўйича Кариб ассоциацияси давомчиси сифатида Чагуарамас (Тинидад ва сифатида Чагуарамас (Тинидад ва Тобаго) даги Келишувга асосан 1973 Тобаго) даги Келишувга асосан 1973 йилда йилда Кариб хамжамияти ва Кариб Кариб хамжамияти ва Кариб умумий бозори умумий бозори ташкил қилинди.ташкил қилинди.

Хамкорликнинг учта асосий соҳалари:Хамкорликнинг учта асосий соҳалари: 1. Кариб умумий бозори орқали иқтисодий 1. Кариб умумий бозори орқали иқтисодий интеграция.интеграция. 2. Функционал ҳамкорлик, умумий хизмат 2. Функционал ҳамкорлик, умумий хизмат кўрсатиш сохаларида ва ноиқтисодий кўрсатиш сохаларида ва ноиқтисодий сохаларда ҳамкорлик.сохаларда ҳамкорлик. 3. Ташқи савдони мувофиқлаштириш.3. Ташқи савдони мувофиқлаштириш. Фаолияти:Фаолияти: КАРИКОМКАРИКОМ интеграцион сиёсати интеграцион сиёсати иқтисодий интеграцияни чуқурлаштириш, иқтисодий интеграцияни чуқурлаштириш, коммуникация, маданият, таълим ва коммуникация, маданият, таълим ва умумий хизмат тизими сохаларида умумий хизмат тизими сохаларида хамкорлик қилишга қаратилганхамкорлик қилишга қаратилган

Мақсадлари:Мақсадлари: - Умумий бозор тартибини (режимини) қўллаш йўли Умумий бозор тартибини (режимини) қўллаш йўли билан аъзо – давлатлар иқтисодий билан аъзо – давлатлар иқтисодий интеграциясига кўмаклашиш.интеграциясига кўмаклашиш. - Аъзо-давлатлар ташқи савдо сиёсатини Аъзо-давлатлар ташқи савдо сиёсатини мувофиқлаштириш.мувофиқлаштириш. - Техник, маданий ва ижтимоий ривожланишга Техник, маданий ва ижтимоий ривожланишга эришишда ва Кариб бассейни халқлари ўртасида эришишда ва Кариб бассейни халқлари ўртасида бир-бирини тушунишларини кўтаришга бир-бирини тушунишларини кўтаришга кўмаклашиш, шунингдек халқларга аниқ ёрдам кўмаклашиш, шунингдек халқларга аниқ ёрдам берувчи умумий тадбирлар ўтказиш ҳамда берувчи умумий тадбирлар ўтказиш ҳамда умумкариб хизматларини эффектив бошқариш. умумкариб хизматларини эффектив бошқариш.

Аъзо-давлатлар 14 та ва Ассоциялашган аъзолари:Аъзо-давлатлар 14 та ва Ассоциялашган аъзолари: Ассоциялашган аъзолари: Британ Виргин ороллари, Тёрке ва Кайкос Ассоциялашган аъзолари: Британ Виргин ороллари, Тёрке ва Кайкос ороллариороллари Антигуа ва барбудаАнтигуа ва барбуда ГренадаГренада Сент-Винсент ва Сент-Винсент ва ГренадиналарГренадиналар Богем ороллариБогем ороллари ГайанаГайана СуринамСуринам БарбареБарбаре МонсерратМонсеррат Тринидад ва ТобагоТринидад ва Тобаго БелизБелиз Сент-Китс ва НевисСент-Китс ва Невис ЯмайкаЯмайка ДоминикаДоминика Сент-ЛюсияСент-Люсия

Тузилиши:Тузилиши: 1. Давлат бошқарувчилари Коференцияси, 1. Давлат бошқарувчилари Коференцияси, Конференция бюроси, Марказий банклар Конференция бюроси, Марказий банклар раислари Қўмитаси. раислари Қўмитаси. 2. Кариб ҳамжамияти Кенгаши, хуқуқий масалалар 2. Кариб ҳамжамияти Кенгаши, хуқуқий масалалар бўйича Қўмита, доимий бюджет Қўмитаси.бўйича Қўмита, доимий бюджет Қўмитаси. 3. Умумий бозор Кенгаши.3. Умумий бозор Кенгаши. 4. Худудий институт ва ташкилотлар.4. Худудий институт ва ташкилотлар. 5. Ассоциялашган Институтлар.5. Ассоциялашган Институтлар. 6. Кариб ҳамжамияти парламентлари Ассамблеяси.6. Кариб ҳамжамияти парламентлари Ассамблеяси. 7. Кариб ҳамжамияти котибияти.7. Кариб ҳамжамияти котибияти. КАРИКОМ молия манбалари аъзо-давлатлар КАРИКОМ молия манбалари аъзо-давлатлар бадаллари хисобига молиялаштирилади.бадаллари хисобига молиялаштирилади.

Кариб тараққиёт банки (КБР ёки КАРИБАНК).Кариб тараққиёт банки (КБР ёки КАРИБАНК). Кариб тараққиёт банки, худудий молиявий институт банк Кариб тараққиёт банки, худудий молиявий институт банк ташкил қилиш келишувига асосан 1969 йилда имзоланиб, ташкил қилиш келишувига асосан 1969 йилда имзоланиб, 1970 йилдан кучга кириб ўз фаолиятини бошлади.1970 йилдан кучга кириб ўз фаолиятини бошлади. Мақсадлари:Мақсадлари: - Кариб бассейни мамлакатлари ривожланиши ва иқтисодий - Кариб бассейни мамлакатлари ривожланиши ва иқтисодий ўсишига кўмаклашиш.ўсишига кўмаклашиш. - Иқтисодий ҳамкорлик ва интеграцияни рағбатлантириш.Иқтисодий ҳамкорлик ва интеграцияни рағбатлантириш. - Худуддаги кам ривожланган мамлакатлар талабларига Худуддаги кам ривожланган мамлакатлар талабларига алохида эътибор бериш. алохида эътибор бериш. Фаолияти:Фаолияти: Банк кредит оперцияларини икки категорияга бўлиш мумкин: Банк кредит оперцияларини икки категорияга бўлиш мумкин: оддий ресурслардан молиялаштириладиган, оддий оддий ресурслардан молиялаштириладиган, оддий операциялар ва махсус фондлардан молиялаштириладиган операциялар ва махсус фондлардан молиялаштириладиган махсус операциялар. Алоҳида дастурлар иккала махсус операциялар. Алоҳида дастурлар иккала манбалардан молиялаштирилиши мумкин. манбалардан молиялаштирилиши мумкин.

Аъзо-давлатлар 25 та:Аъзо-давлатлар 25 та: АнгильяАнгилья Британ Британ Вирги Вирги ОроллариОроллари ГайанаГайана КолумбияКолумбия Сент-ЛюсияСент-Люсия Антигуа ва Антигуа ва БарбудаБарбуда БелизБелиз ДоминикаДоминика МексикаМексика Сент-Сент- Винсент ва Винсент ва ГренадинГренадин Буюк Буюк БританияБритания ВенесуэллаВенесуэлла ИталияИталия МонесерратМонесеррат Тринидад ва Тринидад ва ТобагоТобаго Багем Багем ороллариороллари ГерманияГермания Кайманова Кайманова ороллариороллари Тёрке ва Тёрке ва Кайкос Кайкос ороллариороллари ФранцияФранция БарбадосБарбадос ГренадаГренада КанадаКанада Сент-Китс ва Сент-Китс ва НевисНевис ЯмайкаЯмайка

Тузилиши:Тузилиши: 1. Бошқарувчилар Кенгаши.1. Бошқарувчилар Кенгаши. 2. Директорлар Кенгаши.2. Директорлар Кенгаши. 3. Президент.3. Президент. Функциялари:Функциялари: - Худудий аъзоларни ривожланиш дастурларини - Худудий аъзоларни ривожланиш дастурларини мувофииқлаштиришда ёрдам бериш.мувофииқлаштиришда ёрдам бериш. - Ресурсларни оқилона ишлатишда ёрдам бериш.Ресурсларни оқилона ишлатишда ёрдам бериш. - Аъзо-далатлар ички худудий ва халқаро савдосини Аъзо-далатлар ички худудий ва халқаро савдосини кенгайтиришга ёрдам бериш.кенгайтиришга ёрдам бериш. - Қўшимча молиявий ресурсларни мобиллаштиришҚўшимча молиявий ресурсларни мобиллаштириш - Инвистицион дастурлар тайёрлашда ва танлашда анализ Инвистицион дастурлар тайёрлашда ва танлашда анализ ўтказиш билан керакли техник ёрдам кўрсатишўтказиш билан керакли техник ёрдам кўрсатиш - Худуддаги молия институтларига ёрдам кўрсатиш йўли Худуддаги молия институтларига ёрдам кўрсатиш йўли орқали ривожланиш дастурларига давлат ва хусусий орқали ривожланиш дастурларига давлат ва хусусий инвистицияларини йўналтириш.инвистицияларини йўналтириш. - Капитал бозорлари ва худудий молия институтларини Капитал бозорлари ва худудий молия институтларини ривожланишига кўмаклашишривожланишига кўмаклашиш

Шарқий Кариб малакатлари ташкилоти. (ОВКГ)Шарқий Кариб малакатлари ташкилоти. (ОВКГ) 1981 йилда кучга кирган.1981 йилда кучга кирган. Мақсадлари:Мақсадлари: - БМТ низоми ва КАРИКОМни ташкил қилиниши Келишувига БМТ низоми ва КАРИКОМни ташкил қилиниши Келишувига биноан аъзо-давлатлар ўртасидаги алоқаларни ривожлантиришбиноан аъзо-давлатлар ўртасидаги алоқаларни ривожлантириш - Аъзо – давлатларнинг мустақиллигини, худудий бутунлигини ва Аъзо – давлатларнинг мустақиллигини, худудий бутунлигини ва уларнинг суверенитетларини ҳимоя қилиш ва уларни бирлигини уларнинг суверенитетларини ҳимоя қилиш ва уларни бирлигини кучайтириш.кучайтириш. - Аъзо – давлатлар ташқи савдо сиёсатини максимал даражада Аъзо – давлатлар ташқи савдо сиёсатини максимал даражада келишилганлигига эришишга интилиш.келишилганлигига эришишга интилиш. - Иқтисодий интеграцияга кўмаклашиш.Иқтисодий интеграцияга кўмаклашиш. - Икки томонлама қизиқишдаги саволлар ечимини тадбирлар Икки томонлама қизиқишдаги саволлар ечимини тадбирлар ўтказиш ва ўзаро келишганлик йўли билан хал қилиш.ўтказиш ва ўзаро келишганлик йўли билан хал қилиш. Тузилиши:Тузилиши: 1. Хукумат бошқарувчилари Кенгаши.1. Хукумат бошқарувчилари Кенгаши. 2. Тўртта қўмиталар: хуқуқий қўмита, иқтисодий қўмида, мухофаза 2. Тўртта қўмиталар: хуқуқий қўмита, иқтисодий қўмида, мухофаза ва мудофа қўмитаси, ташқи ишлар қўмитаси.ва мудофа қўмитаси, ташқи ишлар қўмитаси. 3. Бош котибият, иқтисодий масалалар бўйича котибият ва бош 3. Бош котибият, иқтисодий масалалар бўйича котибият ва бош директор.директор.

Аъзо-давлатлар 7 та:Аъзо-давлатлар 7 та: Антигуа ва БарбудаАнтигуа ва Барбуда ГренадаГренада ДоминикаДоминика МонсерратМонсеррат Сент-Винсент ва ГренадинСент-Винсент ва Гренадин Сент-Китс ва НевисСент-Китс ва Невис Сент-ЛюсияСент-Люсия Фаолияти: Фаолияти: Шарқий Кариб малакатлари ташкилотининг (ОВКГ) барча Шарқий Кариб малакатлари ташкилотининг (ОВКГ) барча фаолияти 5та асосий бўлимларга гурухлашган: 1) иқтисодий фаолияти 5та асосий бўлимларга гурухлашган: 1) иқтисодий ривожланиш ва савдо; 2) табиатдан оқилона фойдаланиш ва табий ривожланиш ва савдо; 2) табиатдан оқилона фойдаланиш ва табий ресурсларни ривожлантириш; 3) ижтимоий ривожланиш; 4) ресурсларни ривожлантириш; 3) ижтимоий ривожланиш; 4) авиация ташувчилари; 5) трансекториал ёрдамлашувчи хизматлар. авиация ташувчилари; 5) трансекториал ёрдамлашувчи хизматлар.

Лотин Америкасининг энергетика бўйича ташкилоти (ЛАОЭ).Лотин Америкасининг энергетика бўйича ташкилоти (ЛАОЭ). 1974 1974 йилдан кучга кирди, 1973 йилдайилдан кучга кирди, 1973 йилда Лотин Америкасининг энергетика Лотин Америкасининг энергетика бўйича ташкилотига (ЛАОЭ) Лима бўйича ташкилотига (ЛАОЭ) Лима келишувига мослашган ҳолда асос келишувига мослашган ҳолда асос солинган.солинган. Ташкилот ҳамкорлик бўйича халқаро Ташкилот ҳамкорлик бўйича халқаро ташкилот сифатида энергетика ташкилот сифатида энергетика соҳасида мувофиқлаштирувчи ва соҳасида мувофиқлаштирувчи ва маслаҳат бериш билан шугилланади.маслаҳат бериш билан шугилланади.

Мақсади:Мақсади: Худудий энерго ресурсларини маркетинги ва оқилона ишлатиш, Худудий энерго ресурсларини маркетинги ва оқилона ишлатиш, сақлаш, ҳимоя қилиш, шу соҳада интеграция.сақлаш, ҳимоя қилиш, шу соҳада интеграция. Принцплари:Принцплари: - Мамлакатлар худудлари кутганидек ва уларни қизиқишларига Мамлакатлар худудлари кутганидек ва уларни қизиқишларига жавоб берувчи худудий характердаги муҳимроқ бўлган жавоб берувчи худудий характердаги муҳимроқ бўлган муаммоларни ўрганиш.муаммоларни ўрганиш. - Умумиқтисодий вазиятдан келиб чиқган ҳолда энргия Умумиқтисодий вазиятдан келиб чиқган ҳолда энргия соҳасида ривожланишнинг алтернатив концепцияларини ва соҳасида ривожланишнинг алтернатив концепцияларини ва умумхудудий дастурларни ишлаб чиқишумумхудудий дастурларни ишлаб чиқиш .. - Интеграция жараёнига кўмаклашишИнтеграция жараёнига кўмаклашиш .. - Халқаро ташкилот ва агентликлар билан алоқаларни Халқаро ташкилот ва агентликлар билан алоқаларни ривожлантиришривожлантириш ..

Аъзо-давлатлар 25 та:Аъзо-давлатлар 25 та: БарбадосБарбадос ГайанаГайана КолумбияКолумбия ПанамаПанама Тринидад ва Тринидад ва ТобагоТобаго БоливияБоливия ГватемалаГватемала Коста-РикаКоста-Рика ПарагвайПарагвай УругвайУругвай БразилияБразилия ГондурасГондурас КубаКуба ПеруПеру ЧилиЧили ВенесуэлаВенесуэла ГренадаГренада МексикаМексика СалвадорСалвадор ЭквадорЭквадор ГаитиГаити Доминикан Доминикан РеспубликасРеспубликас ии НикарагуаНикарагуа СуринамСуринам ЯмайкаЯмайка

Функциялари:Функциялари: - - Худудда умуман табий ресурсларни ҳимоя қилиш ва Худудда умуман табий ресурсларни ҳимоя қилиш ва ривожлантириш бўйича тадбирлар ўтказишга чақириш.ривожлантириш бўйича тадбирлар ўтказишга чақириш. - Аъзо-далатлар энерго-ресурсларини маркетинги ва қайта ишлаш, Аъзо-далатлар энерго-ресурсларини маркетинги ва қайта ишлаш, қазиб олиш, разведка бўича оқилона сиёсатига кўмаклашиш. қазиб олиш, разведка бўича оқилона сиёсатига кўмаклашиш. - Илмий, технологик ва хуқуқий маълумотларни тарқатиш ва Илмий, технологик ва хуқуқий маълумотларни тарқатиш ва алмашишда техник ҳакорликка кўмаклашиш.алмашишда техник ҳакорликка кўмаклашиш. - Худудда энерго-ресурсларни ишлатиш, сақлаш, ташиш ва қазиб Худудда энерго-ресурсларни ишлатиш, сақлаш, ташиш ва қазиб олишда атроф муҳитни ифлосланишини олдини олиш бўйича олишда атроф муҳитни ифлосланишини олдини олиш бўйича эффектив тадбирларни қабул қилишга аъзо-давлатларни эффектив тадбирларни қабул қилишга аъзо-давлатларни чақириш. чақириш. Тузилиши:Тузилиши: 1.1. Вазирлар КегашиВазирлар Кегаши .. 2.2. Экспертлар КенгашиЭкспертлар Кенгаши .. 3.3. Доимий КотибиятДоимий Котибият ..

Анд пакти давлатлари ёки Анд гуруҳи.Анд пакти давлатлари ёки Анд гуруҳи. Картахен келишувига асосан 1969 йилда ташкил топган. Картахен келишувига асосан 1969 йилда ташкил топган. Унга 5 та давлат аъзо:Унга 5 та давлат аъзо: БоливияБоливия ВенесуэлаВенесуэла КолумбияКолумбия ПеруПеру ЭквадорЭквадор Анд гуруҳи Анд интеграцияси тизимининг бир бўлагини Анд гуруҳи Анд интеграцияси тизимининг бир бўлагини ташкил қилади. Аъзо-давлатлар томонидан ташкил топган ташкил қилади. Аъзо-давлатлар томонидан ташкил топган сиёсий институтлар бу тизимнинг иккинчи бўлаги сиёсий институтлар бу тизимнинг иккинчи бўлаги хисобланади.хисобланади. Анд гуруҳиининг мақсадлари:Анд гуруҳиининг мақсадлари: - аъзо-давлатларни ижтимоий-иқтисодий ва интеграцияси аъзо-давлатларни ижтимоий-иқтисодий ва интеграцияси ҳамкорлиги орқали ривожланишига кўмаклашиш;ҳамкорлиги орқали ривожланишига кўмаклашиш; - Бандликни таъминлаш ва иқтисодий ўсишни тезлаштириш;Бандликни таъминлаш ва иқтисодий ўсишни тезлаштириш; - Лотин Америкаси умумий бозорини яратиш. Лотин Америкаси умумий бозорини яратиш.

Анд гурухи фаолиятининг асосий йўналишлари:Анд гурухи фаолиятининг асосий йўналишлари: - аъзо-давлатларнинг умумий битта иқтисодий аъзо-давлатларнинг умумий битта иқтисодий сиёсат ишлаб чиқиш; аъзо-давлатлар иштирокида сиёсат ишлаб чиқиш; аъзо-давлатлар иштирокида бажарилаётган проектларни мувофиқлаштириш;бажарилаётган проектларни мувофиқлаштириш; - Анд гурухи доирасида хуқуқий нормаларни бир Анд гурухи доирасида хуқуқий нормаларни бир хилда қабул қилиниши ва ижросини текширувини хилда қабул қилиниши ва ижросини текширувини яратиш; яратиш; - Анд меҳнат институти ва хусусий тадбиркорлар Анд меҳнат институти ва хусусий тадбиркорлар Иттифоқи ёрдамчи органлари орқали Анд гурухи Иттифоқи ёрдамчи органлари орқали Анд гурухи органлари ва худудлари ўртасида янада яқин органлари ва худудлари ўртасида янада яқин алоқаларни ўрнатиш.алоқаларни ўрнатиш. Анд гурухи доирасида қуйидагилар яратилган:Анд гурухи доирасида қуйидагилар яратилган: - Ривожланиш Анд корпорацияси 1986 йилда;- Ривожланиш Анд корпорацияси 1986 йилда; - Анд резерв фонди;- Анд резерв фонди; - Телекоммуникациялар компанияси - Телекоммуникациялар компанияси Ассоциацияси.Ассоциацияси.

Жанубий умумий бозор (МЕРКОСУР).Жанубий умумий бозор (МЕРКОСУР). 1991 йилда Аргентина, Бразилия, 1991 йилда Аргентина, Бразилия, Парагвай ва Уругвай томонидан эркин Парагвай ва Уругвай томонидан эркин савдо худуди ва божхона иттифоқи савдо худуди ва божхона иттифоқи яратиш мақсадида қўл қўйилган ва 1995 яратиш мақсадида қўл қўйилган ва 1995 йилда Асуньсон келишувига асосан йилда Асуньсон келишувига асосан ташкил топган.ташкил топган.

Америка маркази умумий бозори (ЦАОР). Америка маркази умумий бозори (ЦАОР). Ташкилотга 6 та давлат аъзо: ГватемалаТашкилотга 6 та давлат аъзо: Гватемала ГондурасГондурас Коста-Рика Коста-Рика НикарагуаНикарагуа ПанамаПанама СалвадорСалвадор

10-мавзу. Осиё ва Тинч океани минтақасининг худудий иқтисодий 10-мавзу. Осиё ва Тинч океани минтақасининг худудий иқтисодий ташкилотлариташкилотлари 1.Осиё - Тинч океани иқтисодий хамкорлик ташкилоти (АТЭС).1.Осиё - Тинч океани иқтисодий хамкорлик ташкилоти (АТЭС). 2.Жануби-Шарқий Осиё малакатлари ассоциацияси (АСЕАН). 2.Жануби-Шарқий Осиё малакатлари ассоциацияси (АСЕАН). 3.Жанубий Тинч океан форуми (ЮТФ). 3.Жанубий Тинч океан форуми (ЮТФ). 4.Жанубий Осиё минтақавий ҳамкорлик ассоциацияси (СААРК).4.Жанубий Осиё минтақавий ҳамкорлик ассоциацияси (СААРК). 5. Осиё ва Тинч океанининг иқтисодий ҳамкорлик ва ижтимоий 5. Осиё ва Тинч океанининг иқтисодий ҳамкорлик ва ижтимоий ривожланиш бўйича “Коломбо режаси”. ривожланиш бўйича “Коломбо режаси”. 6.Ишлаб чиқариш масалалалри бўйича Осиё ташкилоти (АОП). 6.Ишлаб чиқариш масалалалри бўйича Осиё ташкилоти (АОП). 7.Осиё тараққиёт банки (АзБР).7.Осиё тараққиёт банки (АзБР). 8. ОТБнинг Тошкент анжумани: ривожланиш йўлидаги ҳамко8. ОТБнинг Тошкент анжумани: ривожланиш йўлидаги ҳамко рликрлик

Осиё - Тинч океани иқтисодий Осиё - Тинч океани иқтисодий хамкорлик ташкилоти (АТЭС)хамкорлик ташкилоти (АТЭС) Осиё - Тинч океани иқтисодий хамкорлик ташкилоти Осиё - Тинч океани иқтисодий хамкорлик ташкилоти (АТЭС) 1989 йилда Осиё - Тинч океани минтақаси (АТР) (АТЭС) 1989 йилда Осиё - Тинч океани минтақаси (АТР) мамлакатларини иқтисодий ўсиши ва ривожлантиришни мамлакатларини иқтисодий ўсиши ва ривожлантиришни қўллаб-қувватлаш мақсадида ташкил топди жумладан : қўллаб-қувватлаш мақсадида ташкил топди жумладан : хизматлар соҳасида, капитал ва технология соҳасида, савдо хизматлар соҳасида, капитал ва технология соҳасида, савдо тизимини ҳар томонлама мустаҳкамлаш соҳасида Осиё - тизимини ҳар томонлама мустаҳкамлаш соҳасида Осиё - Тинч океани минтақаси (АТР) да савдо ва инвестицияларни Тинч океани минтақаси (АТР) да савдо ва инвестицияларни эркинлаштиришни кенгайтириш соҳасида, хусусий секторни эркинлаштиришни кенгайтириш соҳасида, хусусий секторни қўллаб-қувватлаш ва мустаҳкамлаш соҳасида, минтақавий қўллаб-қувватлаш ва мустаҳкамлаш соҳасида, минтақавий ҳамкорликни кенгайтириш мақсадида эркин бозор ҳамкорликни кенгайтириш мақсадида эркин бозор принцпларини амалда ошириш соҳасида ва бошқалар.принцпларини амалда ошириш соҳасида ва бошқалар.

АТЭСга аъзо-давлатлар улишига жаҳон ЯИМнинг 60%, АТЭСга аъзо-давлатлар улишига жаҳон ЯИМнинг 60%, жаҳон савдосининг 40%, олтин-валюта запасининг 80% тўғри жаҳон савдосининг 40%, олтин-валюта запасининг 80% тўғри келади.келади. АТЭС фаолиятининг асосий йўналишлари:АТЭС фаолиятининг асосий йўналишлари: - аъзо-давлатлар ўртасида ривожланишни такомиллаштириш - аъзо-давлатлар ўртасида ривожланишни такомиллаштириш мақсадида ахборот алмашуви билан боғлиқ бўлган иқтисодий ва мақсадида ахборот алмашуви билан боғлиқ бўлган иқтисодий ва сиёсий учрашувларни ўтказиб бериш;сиёсий учрашувларни ўтказиб бериш; -- Товар ва хизматлар харакати шунингдек инвестиция харакати Товар ва хизматлар харакати шунингдек инвестиция харакати билан боғлиқ бўлган ҳар қандай чекловларни бартараф этиш;билан боғлиқ бўлган ҳар қандай чекловларни бартараф этиш; -- Энергетика хўжалиги, транспорт ва телекомуникация хўжалиги, Энергетика хўжалиги, транспорт ва телекомуникация хўжалиги, туризм ва атроф-муҳитни ҳимоя қилиш соҳалари бўйича туризм ва атроф-муҳитни ҳимоя қилиш соҳалари бўйича ҳамкорликларни йўлга қўйиш;ҳамкорликларни йўлга қўйиш; -- Минтақавий савдони, инвестиция, молиявий ресурслар Минтақавий савдони, инвестиция, молиявий ресурслар харакатини, технологик алмашувлар ва саноат соҳасида харакатини, технологик алмашувлар ва саноат соҳасида ҳамкорликни ривожлантириш, меҳнат ресурслари билан ҳамкорликни ривожлантириш, меҳнат ресурслари билан таъминлаш соҳалари бўйича ҳамкорликларни йўлга қўйиш. таъминлаш соҳалари бўйича ҳамкорликларни йўлга қўйиш.

Жануби-Шарқий Осиё малакатлари ассоциацияси (АСЕАН).Жануби-Шарқий Осиё малакатлари ассоциацияси (АСЕАН). Ушбу ассоциацияУшбу ассоциация Жакартада жойлашган Жакартада жойлашган бўлиб, 1967 йилда бўлиб, 1967 йилда Бангкокда («Бангкокск Бангкокда («Бангкокск декларацияси» декларацияси» сифатида машҳур) сифатида машҳур) ташкил топди ва унга ташкил топди ва унга қуйдаги давлатлар қуйдаги давлатлар аъзо бўлди: аъзо бўлди: БрунейБруней МалайзияМалайзия ВьетнамВьетнам МьянмаМьянма ИндонезияИндонезия СингапурСингапур КамбоджаКамбоджа ТаиландТаиланд ЛаосЛаос ФилиппинФилиппин ыы

Мақсади ва фаолият йўналишлари:Мақсади ва фаолият йўналишлари: -- аъзо-давлатлар ўртасида фан-техника, аъзо-давлатлар ўртасида фан-техника, ижтимоий ва маданий, иқтисодий ижтимоий ва маданий, иқтисодий соҳаларда ҳамкорлик қилиш;соҳаларда ҳамкорлик қилиш; -- Молия, қишлоқ хўжалиги, траспорт, Молия, қишлоқ хўжалиги, траспорт, туризм, атроф-муҳитни ҳимояси ва туризм, атроф-муҳитни ҳимояси ва телекомуникация соҳаларида ҳамкорлик телекомуникация соҳаларида ҳамкорлик қилиш;қилиш; -- Жаҳоннинг минтақавий ва халқаро Жаҳоннинг минтақавий ва халқаро ташкилотлари билан ҳамкорликни олиб ташкилотлари билан ҳамкорликни олиб бориш.бориш.

Тузилиши:Тузилиши:  АСЕАНнинг энг олий органи - ҳукумат ва давлат бошқарувчилари АСЕАНнинг энг олий органи - ҳукумат ва давлат бошқарувчилари учрашуви (уч йилда бир мартта ўтказилади, норасмий учрашувлар учрашуви (уч йилда бир мартта ўтказилади, норасмий учрашувлар хар йили).хар йили).  АСЕАН давлатлари ташқи ишлар вазирлари учрашуви, асосий АСЕАН давлатлари ташқи ишлар вазирлари учрашуви, асосий сиёсий йўналишлар ишлаб чиқилади ва бир йилда бир мартта сиёсий йўналишлар ишлаб чиқилади ва бир йилда бир мартта ўтказилади (ўтказиладиган мамлакат алфавит бўйича танланади).ўтказилади (ўтказиладиган мамлакат алфавит бўйича танланади).  Иқтисодиёт вазирлари учрашуви, иқтисодий ҳамкорикнинг асосий Иқтисодиёт вазирлари учрашуви, иқтисодий ҳамкорикнинг асосий йўналишлари аниқланади (бир йилда бир мартта ўтказилади).йўналишлари аниқланади (бир йилда бир мартта ўтказилади).  Соҳалар бўйича вазирлар учрашуви, иқтисодий ҳамкорликнинг Соҳалар бўйича вазирлар учрашуви, иқтисодий ҳамкорликнинг алоҳида соҳаларига (энергетика, қишлоқ хўжалиги ва ўрмон алоҳида соҳаларига (энергетика, қишлоқ хўжалиги ва ўрмон хўжалиги) жавоб беришади (зарур ва лозимлигига қараб хўжалиги) жавоб беришади (зарур ва лозимлигига қараб ўтказилади). ўтказилади).  АСЕАН давлатлари бошқа соҳалар (таълим, энергетика, соғлиқни АСЕАН давлатлари бошқа соҳалар (таълим, энергетика, соғлиқни сақлаш, меҳнат, ижтимоий таъминот, илм ва техника, экология ва сақлаш, меҳнат, ижтимоий таъминот, илм ва техника, экология ва ахборот ) вазирлари учрашуви (зарур ва лозимлигига қараб ахборот ) вазирлари учрашуви (зарур ва лозимлигига қараб ўтказилади). ўтказилади).  Иқтисодиёт ва ташқи ишлар вазирлари қўшма ўзаро учрашуви. Иқтисодиёт ва ташқи ишлар вазирлари қўшма ўзаро учрашуви.  АСЕАН котибияти, бош котиб (вазир даражасида) бошқаради, унга АСЕАН котибияти, бош котиб (вазир даражасида) бошқаради, унга ўринбосар, учта департамент директорлари ва тўққита директор ўринбосар, учта департамент директорлари ва тўққита директор ёрдамчилари ёрдам беришади. Бош котиб маслахат беради, ёрдамчилари ёрдам беришади. Бош котиб маслахат беради, мувофиқлаштиради ва ташкилот фаолиятини йўналтиради. мувофиқлаштиради ва ташкилот фаолиятини йўналтиради.

АСЕАН доимий қўмиталари. АСЕАН доимий қўмиталари. Юқори лавозимдаги шахслар учрашуви.Юқори лавозимдаги шахслар учрашуви. Иқтисодий масалалар бўйича юқори лавозимдаги шахслар Иқтисодий масалалар бўйича юқори лавозимдаги шахслар учрашуви.учрашуви. Бошқа соҳалар (экология масалалари бўйича, наркотик Бошқа соҳалар (экология масалалари бўйича, наркотик модаллар бўйича, ижтимоий ривожланиш қўмитаси, илм модаллар бўйича, ижтимоий ривожланиш қўмитаси, илм ва технология қўмитаси, давлат ҳарбий хизмати ва технология қўмитаси, давлат ҳарбий хизмати масалалари бўйича АСЕАН конференияси, маданият ва масалалари бўйича АСЕАН конференияси, маданият ва ахборот бўйича қўмита) бўйича юқори лавозимдаги ахборот бўйича қўмита) бўйича юқори лавозимдаги шахслар учрашуви.шахслар учрашуви. Маслахатчи қўшма қўмита, АСЕАН бош котиби, юқори Маслахатчи қўшма қўмита, АСЕАН бош котиби, юқори лавозимдаги шахслар учрашуви ва иқтисодий масалалар лавозимдаги шахслар учрашуви ва иқтисодий масалалар бўйича юқори лавозимдаги шахслар учрашуви бўйича юқори лавозимдаги шахслар учрашуви қатнашчилари, ҳамда АСЕАН бош директорлариидан қатнашчилари, ҳамда АСЕАН бош директорлариидан ташкил топган.ташкил топган.

Жанубий Тинч океани форуми (ЮТФ)Жанубий Тинч океани форуми (ЮТФ) Ушбу форум 1971 йилда Ушбу форум 1971 йилда ташкил этилди. Форумга ташкил этилди. Форумга жаҳоннинг жаҳоннинг 2020 та мамлакати та мамлакати аъзо бўлиб кирган.аъзо бўлиб кирган. Форумнинг мақсади:Форумнинг мақсади: -минтақадаги глобал -минтақадаги глобал муммолар билан боғлиқ муммолар билан боғлиқ бўлган иқтисодий, атроф-бўлган иқтисодий, атроф- муҳит , хафсизлик муҳит , хафсизлик масалаларини ҳал этиш ва масалаларини ҳал этиш ва х.к.х.к. Ушбу форум жаҳоннинг Ушбу форум жаҳоннинг бошқа минтақавий ва халқаро бошқа минтақавий ва халқаро ташкилотлари (ПРООН, ЕҲ) ташкилотлари (ПРООН, ЕҲ) билан ҳамкорлик олиб билан ҳамкорлик олиб боради. БМТнинг Бош боради. БМТнинг Бош Ассамблеяси йиғилишларида Ассамблеяси йиғилишларида ҳам Форум қатнашиш ҳам Форум қатнашиш ҳуқуқига эга. ҳуқуқига эга. АвстралияАвстралия КанадаКанада НицэНицэ ХитойХитой АҚШАҚШ КарибанКарибан Кук оролиКук ороли Янги Янги ЗеландияЗеландия Буюк Буюк БританияБритания Маршал Маршал ороллариороллари Саламон Саламон орллариорллари Янги Янги Гвения-Гвения- папуаслапапуасла рири ВануатуВануату Микронезия Микронезия Бирлашган Бирлашган штатлариштатлари ТавалуТавалу ЯпонияЯпония ГвенеяГвенея НауруНауру ТонгоТонго Ғарбий Ғарбий СамоаСамоа

Форумнинг асосий фаолият йўналишари:Форумнинг асосий фаолият йўналишари: -аъзо-давлатларнинг хукумат ташкилотлари билан мувофиқлаштирувчи фаолият -аъзо-давлатларнинг хукумат ташкилотлари билан мувофиқлаштирувчи фаолият юритиш.юритиш. - БМТнинг атроф-муҳит дастурида (ЮНЕП), Жанубий Тинч океанининг атроф-- БМТнинг атроф-муҳит дастурида (ЮНЕП), Жанубий Тинч океанининг атроф- муҳитни ҳимоя қилиш (ЭСКАТО) Дастурида иштирок этиш.муҳитни ҳимоя қилиш (ЭСКАТО) Дастурида иштирок этиш. -Жанубий Тинч океани минтақаси мамлакатлари билан савдо ва иқтисодий -Жанубий Тинч океани минтақаси мамлакатлари билан савдо ва иқтисодий алоқаларни олиб бориш ва бошқалар.алоқаларни олиб бориш ва бошқалар. Форум доирасида қуйидаги ташкилотлар ташкил этилган:Форум доирасида қуйидаги ташкилотлар ташкил этилган: - “Балиқчилик хўжалиги бўйича агентлик”. Ушбу агентлик аъзо давлатларга - “Балиқчилик хўжалиги бўйича агентлик”. Ушбу агентлик аъзо давлатларга жаҳон бозорларида балиқ нархи, балиқ маҳсулотларини қайта ишлаш ва жаҳон бозорларида балиқ нархи, балиқ маҳсулотларини қайта ишлаш ва ташиш тўғрисидаги зарурий маълумотларни етказиб беради.ташиш тўғрисидаги зарурий маълумотларни етказиб беради. - “Маркетингни қўллаб-қувватлаш фонди”. Ушбу фонд асосан минтақа - “Маркетингни қўллаб-қувватлаш фонди”. Ушбу фонд асосан минтақа мамлакатларини ва шунингдек учунчи дунё давлатларини тадбиркорларини мамлакатларини ва шунингдек учунчи дунё давлатларини тадбиркорларини (экспортга маҳсулот ишлаб чиқарувчиларини) қўллаб қувватлайди. (экспортга маҳсулот ишлаб чиқарувчиларини) қўллаб қувватлайди. -- “Жанубий Тинч океани савдо комиссияси”. Ушбу комиссия асосан “Жанубий Тинч океани савдо комиссияси”. Ушбу комиссия асосан Австралияда (Сиднейда) ва Янги Зеландияда (Окланда) фаолият кўрсатиб, Австралияда (Сиднейда) ва Янги Зеландияда (Окланда) фаолият кўрсатиб, халқаро савдони ривожлантириш масалалари бўйича ҳамкорлик қилади.халқаро савдони ривожлантириш масалалари бўйича ҳамкорлик қилади. -- “Туризм масалалари бўйича давлатлараро ташкилот”. Ушбу ташкилот асосан “Туризм масалалари бўйича давлатлараро ташкилот”. Ушбу ташкилот асосан Жанубий Осиё мамлакатлари ва Тинч океанида туризмни ривожлантириш Жанубий Осиё мамлакатлари ва Тинч океанида туризмни ривожлантириш масалалари билан шуғулланади.масалалари билан шуғулланади.

Жанубий Осиё минтақавий ҳамкорлик ассоциацияси (СААРК)Жанубий Осиё минтақавий ҳамкорлик ассоциацияси (СААРК) Ушбу ассоциацияси 1985 йилда Ушбу ассоциацияси 1985 йилда ташки топди. Ассоциацияга Жанубий ташки топди. Ассоциацияга Жанубий Осиёнинг 7 та давлатиОсиёнинг 7 та давлати аъзо бўлиб кирган. аъзо бўлиб кирган. СААРКнинг мақсади:СААРКнинг мақсади: Аъзо давлатлар ўртасида иқтисодий, Аъзо давлатлар ўртасида иқтисодий, фан ва техника, ижтимоий ва маданий фан ва техника, ижтимоий ва маданий соҳаларни ривожлантиришга соҳаларни ривожлантиришга қаратилган. Бундан ташқари қаратилган. Бундан ташқари СААРКнинг мақсади минтақада СААРКнинг мақсади минтақада иқтисодий ўсишни кўтариш ва иқтисодий ўсишни кўтариш ва кучайтириш, аҳолини маданий кучайтириш, аҳолини маданий турмуш тарзини яхшилашдан ҳам турмуш тарзини яхшилашдан ҳам иборат.иборат. БангладешБангладеш ПокистонПокистон БутанБутан ХиндистонХиндистон МалдивларМалдивлар Шри-ЛанкаШри-Ланка НепалНепал

СААРКнинг асосий фаолият йўналишлари: СААРКнинг асосий фаолият йўналишлари: -- Мувофиқлаштиручи дастур бўйича ҳамкорлик қилиш ва уни Мувофиқлаштиручи дастур бўйича ҳамкорлик қилиш ва уни молиялаштириш.молиялаштириш. -- Тармоқлараро устиворликни аниқлаш ва ресурслардан самарали Тармоқлараро устиворликни аниқлаш ва ресурслардан самарали фойдаланиш.фойдаланиш. -- Иқтисодий савдо ва техник соҳалар бўйича Дастур ва Иқтисодий савдо ва техник соҳалар бўйича Дастур ва лойиҳаларни ишлаб чиқариш. лойиҳаларни ишлаб чиқариш. Ушбу Дастур ва лойиҳалар бўйича СААРК ҳозирги кунда 12 та Ушбу Дастур ва лойиҳалар бўйича СААРК ҳозирги кунда 12 та соҳа бўйича (қ/ҳ, коммуникация, атроф-мухит, қишлоқ районларини соҳа бўйича (қ/ҳ, коммуникация, атроф-мухит, қишлоқ районларини ривожлантириш, фан-техника, туризм, транспорт, наркотик ривожлантириш, фан-техника, туризм, транспорт, наркотик моддаларини тайёрлаш ва уни истеъмол қилишга қарши кураш моддаларини тайёрлаш ва уни истеъмол қилишга қарши кураш соҳалари ва бошқалар) фаолият кўрсатиб келмоқда.соҳалари ва бошқалар) фаолият кўрсатиб келмоқда. Принцплари: Принцплари: - Қуйидагиларга асосланган ҳамкорлик: - Қуйидагиларга асосланган ҳамкорлик: Суверен тенглик, ҳудудий бутунлик, сиёсий мустақил, бошқа Суверен тенглик, ҳудудий бутунлик, сиёсий мустақил, бошқа давлатлар ички ишларига аралашмаслик ва ўзаро манфаат.давлатлар ички ишларига аралашмаслик ва ўзаро манфаат. - Икки ва кўп томонлама ҳамкорликда бир- бирини тўлдириш.- Икки ва кўп томонлама ҳамкорликда бир- бирини тўлдириш. - Икки ва кўп томонлама мажбуриятлар ҳамкорликдаги мажбуриятлар - Икки ва кўп томонлама мажбуриятлар ҳамкорликдаги мажбуриятлар билан мо бўлиши керак. билан мо бўлиши керак.

Осиё ва Тинч океанининг иқтисодий ҳамкорлик ва ижтимоий Осиё ва Тинч океанининг иқтисодий ҳамкорлик ва ижтимоий ривожлантириш бўйича “Коломбо плани”ривожлантириш бўйича “Коломбо плани” 1950 йилда Миллатлар ҳамдўстлиги аъзолари 1950 йилда Миллатлар ҳамдўстлиги аъзолари ташқи ишлар вазирлари учрашувида қабул ташқи ишлар вазирлари учрашувида қабул қилинди ва 1951 йилдан Жанубий ва Жануби-қилинди ва 1951 йилдан Жанубий ва Жануби- Шарқий Осиё халқлари ижтимоий ва иқтисодий Шарқий Осиё халқлари ижтимоий ва иқтисодий ривожланиш бўйича ўзаро қўшма ташаббуси ривожланиш бўйича ўзаро қўшма ташаббуси сифатида амалга оширила бошлади. Ушбу планга сифатида амалга оширила бошлади. Ушбу планга жаҳоннинг 24 та давлати аъзо бўлиб кирган.жаҳоннинг 24 та давлати аъзо бўлиб кирган. Коломбо плани”нинг мақсади:Коломбо плани”нинг мақсади: - аъзо-давлатларнинг иқтисодий, сиёсий ва - аъзо-давлатларнинг иқтисодий, сиёсий ва ижтимоий ривожлантириш.ижтимоий ривожлантириш. -- аъзо-давлатларнинг иқтисодий аъзо-давлатларнинг иқтисодий ривожланишини қўллаб-қувватлашривожланишини қўллаб-қувватлаш -- Аъзо-давлатларни иқтисодий ривожланишига Аъзо-давлатларни иқтисодий ривожланишига молиявий ва техник ёрдамлар кўрсатиш.молиявий ва техник ёрдамлар кўрсатиш.

““ Коломбо плани”нинг асосий фаолият йўналишлари:Коломбо плани”нинг асосий фаолият йўналишлари: -- Аъзо – давлатлар ўртасида икки томонлама техник Аъзо – давлатлар ўртасида икки томонлама техник ёрдамларни амалга ошириш. Ушбу ёрдамлар асосан ёрдамларни амалга ошириш. Ушбу ёрдамлар асосан миллий ривожланишни техник лойихаларни миллий ривожланишни техник лойихаларни молиялаштириш шаклида, озиқ-овқат ва хом-ашё молиялаштириш шаклида, озиқ-овқат ва хом-ашё материалларини етказиб бериш шаклида, маслахатлар материалларини етказиб бериш шаклида, маслахатлар бериш ва таълим соҳаси билан боғлиқ дастурларни амалга бериш ва таълим соҳаси билан боғлиқ дастурларни амалга ошириш ва бошқа шакилларда амалга оширилмоқда.ошириш ва бошқа шакилларда амалга оширилмоқда. -- Иқтисодий ва ижтимоий ривожланган турли соҳалари Иқтисодий ва ижтимоий ривожланган турли соҳалари билан боғлиқ (кичик ва ўрта тадбиркорлик ни билан боғлиқ (кичик ва ўрта тадбиркорлик ни ривожланиш соҳаси, фан ва техника, таълимни ривожланиш соҳаси, фан ва техника, таълимни ривожлантириш соҳаси, экологик муаммоларни ҳал этиш ривожлантириш соҳаси, экологик муаммоларни ҳал этиш ва бошқ.) бўлган ҳамкорликларни амалга ошириш. ва бошқ.) бўлган ҳамкорликларни амалга ошириш. -- Наркотик моддаларини ишлаб чиқариш ва Наркотик моддаларини ишлаб чиқариш ва истеъмолига қарши кураш Дастурларини амалга ошириш истеъмолига қарши кураш Дастурларини амалга ошириш соҳаси ва бошқ.соҳаси ва бошқ.

Тузилиши: Тузилиши: 1. Маслаҳатчи қўмита.1. Маслаҳатчи қўмита. 2. “Колмбо режаси” Кенгаши.2. “Колмбо режаси” Кенгаши. 3. “Колмбо режаси” бюроси. 3. “Колмбо режаси” бюроси.

Ишлаб чиқариш масалалари бўйича Осиё ташкилоти Ишлаб чиқариш масалалари бўйича Осиё ташкилоти (ОАП)(ОАП) АОПнинг асосий фаолият йўналишлари:АОПнинг асосий фаолият йўналишлари: - саноат ва қ / хўжалигида меҳнат унумдорлигини кўтариш.- саноат ва қ / хўжалигида меҳнат унумдорлигини кўтариш. -- Хизмат кўрсатиш соҳаларини кенгайтириш.Хизмат кўрсатиш соҳаларини кенгайтириш. -- Лойиха-дастурларни амалга оширишда ҳамкорлик қилиш. Лойиха-дастурларни амалга оширишда ҳамкорлик қилиш. АОП нинг саноат ва хизмат кўрсатиш Дастурлари ўз ичига АОП нинг саноат ва хизмат кўрсатиш Дастурлари ўз ичига қуйдагиларни (самарадорлик, ижтимоий – иқтисодий қуйдагиларни (самарадорлик, ижтимоий – иқтисодий ривожлантириш, кичик ва ўрта тадбиркорлик корхонада меҳнат ривожлантириш, кичик ва ўрта тадбиркорлик корхонада меҳнат унумдорлигини кўтариш, бошқарув механизмисифат назорати, ишлаб унумдорлигини кўтариш, бошқарув механизмисифат назорати, ишлаб чиқариш, маркетинг, технологик бошқарув, ахборот воситалари билан чиқариш, маркетинг, технологик бошқарув, ахборот воситалари билан таъминлаш ва х.к.) олади.таъминлаш ва х.к.) олади. Тузилиши: Тузилиши: – Бошқарув. Бошқарув. – Бош котиб. Бош котиб. – ИМТ (ишлаб чиқариш масалалри бўйича миллий ташкилотлар) ИМТ (ишлаб чиқариш масалалри бўйича миллий ташкилотлар) бошқарувчилари ишчи учрашуви.бошқарувчилари ишчи учрашуви.

Осиё тараққиёт банки (АзБР)Осиё тараққиёт банки (АзБР) 1963 йилда Манилада биринчи мартта ўтказилган 1963 йилда Манилада биринчи мартта ўтказилган Осиё иқтисодий ҳамкорлик бўйича вазирлар Осиё иқтисодий ҳамкорлик бўйича вазирлар конференцияси тавсияси билан ташкил қилинди. конференцияси тавсияси билан ташкил қилинди. Банкни ташкил этиш бўйича келишув 1965 йилда Банкни ташкил этиш бўйича келишув 1965 йилда имзоланди ва 1966 йилдан бошлаб банк уз имзоланди ва 1966 йилдан бошлаб банк уз операцияларини амалга ошира бошлади. операцияларини амалга ошира бошлади. Банкнинг бешта стратегик вазифалари: Банкнинг бешта стратегик вазифалари: Узоқ шарқ ва Осиё ҳудудида ҳамкорлик ва Узоқ шарқ ва Осиё ҳудудида ҳамкорлик ва иқтисодий ўсишга кўмаклашиш.иқтисодий ўсишга кўмаклашиш. Камбағаллик даражасини пасайтириш.Камбағаллик даражасини пасайтириш. Инсон ресурсларини ривожлантириш.Инсон ресурсларини ривожлантириш. Табиатдан фойдаланишда рационал таъминлаш.Табиатдан фойдаланишда рационал таъминлаш.

Тузилиши: Тузилиши: Бошқарувчилар кенгаши.Бошқарувчилар кенгаши. Директорлар кенгаши.Директорлар кенгаши. ПрезидентПрезидент

ОТБнинг Тошкент анжумани: ривожланиш йўлидаги ОТБнинг Тошкент анжумани: ривожланиш йўлидаги ҳамкорликҳамкорлик ““ Ўзбекистон” халқаро анжуманлар саройида 3 май куни Осиё Ўзбекистон” халқаро анжуманлар саройида 3 май куни Осиё тараққиёт банки Бошқарувчилар кенгаши 43-йиллик мажлисининг очилиш тараққиёт банки Бошқарувчилар кенгаши 43-йиллик мажлисининг очилиш маросими бўлиб ўтди. Мажлисда Ўзбекистон Республикаси Президенти маросими бўлиб ўтди. Мажлисда Ўзбекистон Республикаси Президенти Ислом Каримов нутқ сўзлади. Ислом Каримов нутқ сўзлади. Давлатимиз раҳбари мамлакатимизнинг Осиё тараққиёт банки билан Давлатимиз раҳбари мамлакатимизнинг Осиё тараққиёт банки билан кенгайиб бораётган ҳамкорлик алоқаларини юксак қадрлаймиз, сўнгги кенгайиб бораётган ҳамкорлик алоқаларини юксак қадрлаймиз, сўнгги йилларда ҳам кредит портфели ҳажми бўйича, ҳам Марказий Осиёда йилларда ҳам кредит портфели ҳажми бўйича, ҳам Марказий Осиёда минтақавий ҳамкорлик доирасида етакчи халқаро молия институтига минтақавий ҳамкорлик доирасида етакчи халқаро молия институтига айланган мазкур банк муҳим стратегик шерикларимиздандир, деб айланган мазкур банк муҳим стратегик шерикларимиздандир, деб таъкидлади.таъкидлади. Осиё тараққиёт банки президенти Харухико Курода ўз чиқишида Осиё тараққиёт банки президенти Харухико Курода ўз чиқишида Президент Ислом Каримов ва Ўзбекистон халқига ОТБнинг мазкур форуми Президент Ислом Каримов ва Ўзбекистон халқига ОТБнинг мазкур форуми – банк Бошқарувчилар кенгашининг Марказий Осиёда илк бор – банк Бошқарувчилар кенгашининг Марказий Осиёда илк бор ўтказилаётган мажлисини ташкил этишда кўрсатган катта ёрдами учун ўтказилаётган мажлисини ташкил этишда кўрсатган катта ёрдами учун миннатдорлик изҳор этди. ОТБнинг асосий вазифаси Осиё ва Тинч океани миннатдорлик изҳор этди. ОТБнинг асосий вазифаси Осиё ва Тинч океани минтақасидаги мамлакатларга иқтисодий ҳамда ижтимоий ривожланишда минтақасидаги мамлакатларга иқтисодий ҳамда ижтимоий ривожланишда кўмаклашиш, иқтисодий ўсишни жадаллаштириш, аҳоли турмуш кўмаклашиш, иқтисодий ўсишни жадаллаштириш, аҳоли турмуш даражасини ошириш, инсон ресурсларини ривожлантириш, экологик даражасини ошириш, инсон ресурсларини ривожлантириш, экологик муаммолар, жумладан иқлим ўзгариши билан боғлиқ масалаларни ҳал муаммолар, жумладан иқлим ўзгариши билан боғлиқ масалаларни ҳал этишда ёрдам беришдан иборатдир. этишда ёрдам беришдан иборатдир.

1966 йилда ташкил этилган Осиё тараққиёт банки бугунги кунда 1966 йилда ташкил этилган Осиё тараққиёт банки бугунги кунда катта молиявий ва техник имкониятларга эга. 67 давлат, жумладан, катта молиявий ва техник имкониятларга эга. 67 давлат, жумладан, Осиё-Тинч океани минтақасининг 48, Европанинг саноати Осиё-Тинч океани минтақасининг 48, Европанинг саноати ривожланган қатор мамлакатлари, шунингдек, Канада ва АҚШ мазкур ривожланган қатор мамлакатлари, шунингдек, Канада ва АҚШ мазкур банкнинг аъзолари ҳисобланади. Банк ривожланиш ва минтақавий банкнинг аъзолари ҳисобланади. Банк ривожланиш ва минтақавий ҳамкорликка оид лойиҳаларни молиялаштириш ҳамда ушбу соҳаларда ҳамкорликка оид лойиҳаларни молиялаштириш ҳамда ушбу соҳаларда техник кўмак бериш билан бирга аҳолининг миллий салоҳияти ва техник кўмак бериш билан бирга аҳолининг миллий салоҳияти ва турмуш сифатини оширишга йўналтирилган, пухта ўйланган турмуш сифатини оширишга йўналтирилган, пухта ўйланган ижтимоий-иқтисодий сиёсатни амалга ошираётган мамлакатларга ижтимоий-иқтисодий сиёсатни амалга ошираётган мамлакатларга ёрдам кўрсатишга алоҳида эътибор қаратмоқда. ёрдам кўрсатишга алоҳида эътибор қаратмоқда. ОТБнинг Ўзбекистон билан узоқ муддатли ва самарали ОТБнинг Ўзбекистон билан узоқ муддатли ва самарали ҳамкорлиги бунга ёрқин мисол бўла олади. Мамлакатимиз 1995 ҳамкорлиги бунга ёрқин мисол бўла олади. Мамлакатимиз 1995 йилдан буён ушбу йирик халқаро молия ташкилотининг тенг ҳуқуқли йилдан буён ушбу йирик халқаро молия ташкилотининг тенг ҳуқуқли аъзосидир. аъзосидир. Давлатимиз раҳбари томонидан ишлаб чиқилган машҳур беш Давлатимиз раҳбари томонидан ишлаб чиқилган машҳур беш тамойилга асосланган, жаҳонда ривожланишнинг «ўзбек модели» деб тамойилга асосланган, жаҳонда ривожланишнинг «ўзбек модели» деб кенг эътироф этилган ислоҳотларни изчил ва босқичма-босқич амалга кенг эътироф этилган ислоҳотларни изчил ва босқичма-босқич амалга ошириш самарасида Ўзбекистонда макроиқтисодий мувозанат ва ошириш самарасида Ўзбекистонда макроиқтисодий мувозанат ва барқарор иқтисодий ўсиш таъминланмоқда. барқарор иқтисодий ўсиш таъминланмоқда.

Шу боис ушбу нуфузли халқаро молия ташкилотининг бундай Шу боис ушбу нуфузли халқаро молия ташкилотининг бундай муҳим форумини айнан Тошкентда ўтказишга қарор қилинди. муҳим форумини айнан Тошкентда ўтказишга қарор қилинди. Мамлакатимизнинг Президент Ислом Каримов раҳнамолигида ишлаб Мамлакатимизнинг Президент Ислом Каримов раҳнамолигида ишлаб чиқилган Инқирозга қарши чоралар дастурини амалга ошириш чиқилган Инқирозга қарши чоралар дастурини амалга ошириш борасидаги тажрибаси жаҳонда кенг ўрганилмоқда. борасидаги тажрибаси жаҳонда кенг ўрганилмоқда. 2009 йилда ялпи ички маҳсулот ўсиши 8,1 фоизни ташкил этгани 2009 йилда ялпи ички маҳсулот ўсиши 8,1 фоизни ташкил этгани Ўзбекистонда ўз вақтида қабул қилинган инқирозга қарши комплекс Ўзбекистонда ўз вақтида қабул қилинган инқирозга қарши комплекс чоралар самарадорлигининг амалий натижасидир. чоралар самарадорлигининг амалий натижасидир. Ўтган йилда миллий иқтисодиётимизга жалб қилинган Ўтган йилда миллий иқтисодиётимизга жалб қилинган инвеститсиялар умумий ҳажми қарийб 26 фоизга, жумладан, хорижий инвеститсиялар умумий ҳажми қарийб 26 фоизга, жумладан, хорижий инвестициялар 68 фоизга кўпайди. Бу эса, ўз навбатида, хорижлик инвестициялар 68 фоизга кўпайди. Бу эса, ўз навбатида, хорижлик ишбилармон доираларнинг мамлакатимизга, бу ерда яратилган қулай ишбилармон доираларнинг мамлакатимизга, бу ерда яратилган қулай инвестиция муҳитига ишончи ортиб бораётганини кўрсатади. Шу инвестиция муҳитига ишончи ортиб бораётганини кўрсатади. Шу билан бирга, 2010 йилнинг биринчи чорагида тўғридан-тўғри билан бирга, 2010 йилнинг биринчи чорагида тўғридан-тўғри хорижий инвестициялар ўтган йилнинг шу даврига нисбатан 2,6 хорижий инвестициялар ўтган йилнинг шу даврига нисбатан 2,6 баравар кўп ўзлаштирилди. Ўзбекистон молия сиёсатининг ўзига хос баравар кўп ўзлаштирилди. Ўзбекистон молия сиёсатининг ўзига хос жиҳати шундаки, хорижий кредитлар, жумладан, ОТБнинг кредит жиҳати шундаки, хорижий кредитлар, жумладан, ОТБнинг кредит линиялари бўйича маблағлар узоқ муддатли асосда иқтисодиёт линиялари бўйича маблағлар узоқ муддатли асосда иқтисодиёт тармоқларини модернизация қилиш, техник ва технологик қайта тармоқларини модернизация қилиш, техник ва технологик қайта жиҳозлаш дастурига киритилган стратегик инвестиция лойиҳаларини жиҳозлаш дастурига киритилган стратегик инвестиция лойиҳаларини молиялаш, шунингдек, кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликни молиялаш, шунингдек, кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликни ривожлантиришни қўллаб-қувватлаш йўлида жалб этилмоқда. ривожлантиришни қўллаб-қувватлаш йўлида жалб этилмоқда.

ОТБ мамлакатимиз билан кредит ОТБ мамлакатимиз билан кредит ҳҳ амкорлиги бўйича амкорлиги бўйича халхал ққ аро молия институтлари орасида биринчи ўринда туради. аро молия институтлари орасида биринчи ўринда туради. Ушбу Ушбу ҳҳ амкорлик кўплаб йўналишларда амалга оширилмоамкорлик кўплаб йўналишларда амалга оширилмо ққ да. да. Жумладан, транспорт инфратузилмасини такомиллаштириш, Жумладан, транспорт инфратузилмасини такомиллаштириш, ээ нергетика, нергетика, ққ ишлоишло қ қ хўжалиги, кичик бизнес ва хусусий хўжалиги, кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик, сув ресурсларини боштадбиркорлик, сув ресурсларини бош ққ ариш, соариш, со ғғ лили ққ ни сани са ққ лаш, лаш, таълим ва боштаълим ва бош ққ а соа со ҳҳ аларда стратегик ааларда стратегик а ҳҳ амиятга амиятга ээ га га ққ ўшма ўшма лойилойи ҳҳ алар амалга оширилаётир. алар амалга оширилаётир. Ўзбекистон ва ОТБ автомобил ҳамда темир йўллар Ўзбекистон ва ОТБ автомобил ҳамда темир йўллар тармоғини кенгайтириш, хусусан, Марказий Осиё минтақаси тармоғини кенгайтириш, хусусан, Марказий Осиё минтақаси транспорт йўлагининг бир қисми бўлган Ўзбекистон миллий транспорт йўлагининг бир қисми бўлган Ўзбекистон миллий автомагистралини ривожлантириш учун фаол ҳамкорлик автомагистралини ривожлантириш учун фаол ҳамкорлик қилмоқда. қилмоқда. Қиймати 300 миллион долларлик “Сув таъминоти ва Қиймати 300 миллион долларлик “Сув таъминоти ва канализация соҳасида мултитраншли молиялаш дастури” 2009 канализация соҳасида мултитраншли молиялаш дастури” 2009 йилдан амалга оширилаётган йирик лойиҳалардан биридир. йилдан амалга оширилаётган йирик лойиҳалардан биридир. Илгари қабул қилинган ана шундай лойиҳани амалга ошириш Илгари қабул қилинган ана шундай лойиҳани амалга ошириш доирасида Қашадарё ва Навоий вилоятларининг 170 аҳоли доирасида Қашадарё ва Навоий вилоятларининг 170 аҳоли пунктида қувурлар ўтказилмоқда ҳамда мавжуд ускуналар пунктида қувурлар ўтказилмоқда ҳамда мавжуд ускуналар ҳолати яхшиланмоқда.ҳолати яхшиланмоқда.

Ислом анжумани ташкилоти (ОИК).Ислом анжумани ташкилоти (ОИК). 1969 йилда мусулмон давлатлари бирдамлигига 1969 йилда мусулмон давлатлари бирдамлигига кўмаклашиш мақсадида ташкил этилган. Унинг кўмаклашиш мақсадида ташкил этилган. Унинг таркибида 55 та мамлакат аъзо. таркибида 55 та мамлакат аъзо. Анжуман доирасида доимий қўмиталар ташкил қилинган Анжуман доирасида доимий қўмиталар ташкил қилинган ва давлатларнинг бошқарувчилари томонидан ва давлатларнинг бошқарувчилари томонидан бошқарилади. бошқарилади. Уч йилда бир мартта ўтказиладиган давлат ва хукумат Уч йилда бир мартта ўтказиладиган давлат ва хукумат бошқарувчилари конференцияси асосий рол ўйнади, бошқарувчилари конференцияси асосий рол ўйнади, ҳар йили вазирлар ва ташқи ишлар вазирлари ҳар йили вазирлар ва ташқи ишлар вазирлари конференцияси чақирилади. Бу кенгашларда исломни конференцияси чақирилади. Бу кенгашларда исломни маданий ривожлантиришда умумий муаммолар маданий ривожлантиришда умумий муаммолар муҳокама қилинади. Анжуман ислом динида бўлган муҳокама қилинади. Анжуман ислом динида бўлган мамлакатар халқаро сиёсий муаммоларига (масалан: мамлакатар халқаро сиёсий муаммоларига (масалан: палистин, афғон) ўзининг ёндашуви билан палистин, афғон) ўзининг ёндашуви билан бефарқмаслигини ҳам аниқлаштиради. бефарқмаслигини ҳам аниқлаштиради.

Араб минтақавий бирлиги кенгаши (CАЭЕ)Араб минтақавий бирлиги кенгаши (CАЭЕ) УУ шбу кенгаш 1964 йилда ташбу кенгаш 1964 йилда та шш кил топди. Кенгашга араб кил топди. Кенгашга араб давлатларининг 12 таси Миср, Иродавлатларининг 12 таси Миср, Иро ққ , Яман, , Яман, ҚҚ увайт, увайт, Ливия, Мавритания, БАА, Фаластин, Сурия, Сомали, Ливия, Мавритания, БАА, Фаластин, Сурия, Сомали, Судан, Иордания аъзо бўлиб кирган. Кенгашга аъзо Судан, Иордания аъзо бўлиб кирган. Кенгашга аъзо давлатларнинг 7 таси Миср, Иро, Иордания, Яман, давлатларнинг 7 таси Миср, Иро, Иордания, Яман, Ливия, Мавритания ва Сурия булаЛивия, Мавритания ва Сурия була рр араб давлатининг араб давлатининг умумий бозори сифатида аъзо бўлиб кирган.умумий бозори сифатида аъзо бўлиб кирган. МаМа ққ сади: сади: - минтақада умумий бозорни ташкил етиш – бу ўз ичига - минтақада умумий бозорни ташкил етиш – бу ўз ичига давлатни иқтисодий (озиқ-овқат аҳоли ва товар давлатни иқтисодий (озиқ-овқат аҳоли ва товар ҳаракати) эркинлаштиришни олади.ҳаракати) эркинлаштиришни олади. - транспорт ва транзит йўллари, шунингдек - транспорт ва транзит йўллари, шунингдек инфратузилманинг эркинлигини таъминлаш – бунга инфратузилманинг эркинлигини таъминлаш – бунга денгиз портлари, фуқоролик аэрапортлари денгиз портлари, фуқоролик аэрапортлари ҳаракатлари, ахборотлар эркинлигини киритиш мумкин. ҳаракатлари, ахборотлар эркинлигини киритиш мумкин. - Ҳ- Ҳ усусий мулкчиликни ривожлантириш ва усусий мулкчиликни ривожлантириш ва ҳҳ оказо оказо

Кенгашнинг асосий фаолият йўналишлари:Кенгашнинг асосий фаолият йўналишлари: - транзит юк ташишда экспорт импорт операцияларини - транзит юк ташишда экспорт импорт операцияларини доимийлигини таъминлаш; - жаҳон мамлакатлари билан доимийлигини таъминлаш; - жаҳон мамлакатлари билан савдо ва тўлов шартомалари бўйича келишувларни олиб савдо ва тўлов шартомалари бўйича келишувларни олиб боориш;боориш; - аъзо давлатларнинг аъзо давлатларда инфратузилмани, - аъзо давлатларнинг аъзо давлатларда инфратузилмани, савдо қишлоқ хўжалиги ва саноатни, интеграцион савдо қишлоқ хўжалиги ва саноатни, интеграцион жараёнларни ривожлантириш ва координацион бошқариш; жараёнларни ривожлантириш ва координацион бошқариш; - аъзо давлатларда иқтисодий соҳани координацион - аъзо давлатларда иқтисодий соҳани координацион ривожлантириш;ривожлантириш; - - араб давлатлари ўртасидаги кўп томонлама ўзаро араб давлатлари ўртасидаги кўп томонлама ўзаро шартномаларни такомиллаштириб боришшартномаларни такомиллаштириб бориш ;; - Халаро ташкилотлар (ЮНКТАД, Халаро савдо маркази - Халаро ташкилотлар (ЮНКТАД, Халаро савдо маркази ЮНИДО, ФАО ва минтақавий ташкилотлар СЕЛА, ЕС) ЮНИДО, ФАО ва минтақавий ташкилотлар СЕЛА, ЕС) билан ҳамкорликни кенгайтириш.билан ҳамкорликни кенгайтириш. - аъзо давлатларнинг ҳамкорлигида араб компанияларини - аъзо давлатларнинг ҳамкорлигида араб компанияларини ташкил этиш – бундай компаниялар (масалан, Иорданияда ташкил этиш – бундай компаниялар (масалан, Иорданияда медицина саноати, қазиб олиш соҳасидаги компанялар, медицина саноати, қазиб олиш соҳасидаги компанялар, Сурияда чорвачиликни ривожлантириш соҳасидаги Сурияда чорвачиликни ривожлантириш соҳасидаги компаниялар, Ироқда инвестиция соҳасидаги компаниялар) компаниялар, Ироқда инвестиция соҳасидаги компаниялар) фаолият кўрсатиб келмқода. фаолият кўрсатиб келмқода.

Кенгаш доирасида тадбиркорлик фаолиятни Кенгаш доирасида тадбиркорлик фаолиятни мувофиқлаштиришни бошқариш уюшмалари ташкил этилган бўлиб мувофиқлаштиришни бошқариш уюшмалари ташкил этилган бўлиб улар қуйдаглардан иборат: улар қуйдаглардан иборат: 1. Араб давлатларининг тўқимачилик саноат Уюшмаси (Сурия). 1. Араб давлатларининг тўқимачилик саноат Уюшмаси (Сурия). 2. Араб давлатларининг цемент ва қурилиш материалларини ишлаб 2. Араб давлатларининг цемент ва қурилиш материалларини ишлаб чиқариш бўйича уюшмаси (Сурия).чиқариш бўйича уюшмаси (Сурия). 3. Араб давлатларининг шакар ишлаб чиқариш бўйича Федерацияси 3. Араб давлатларининг шакар ишлаб чиқариш бўйича Федерацияси (Судан).(Судан). 4. Араб давлатларининг кимёвий минерал ўғитлари ишлаб чиқариш 4. Араб давлатларининг кимёвий минерал ўғитлари ишлаб чиқариш бўйича Федерацияси (Қувайт). бўйича Федерацияси (Қувайт). 5. Араб давлатларининг машинасозлик соҳасидаги Федерацияси 5. Араб давлатларининг машинасозлик соҳасидаги Федерацияси (Ироқ) (Ироқ) 6. Араб давлатларининг балиқ маҳсулотларини ишлаб чиқариш 6. Араб давлатларининг балиқ маҳсулотларини ишлаб чиқариш бўйича Федерацияси (Ироқда). бўйича Федерацияси (Ироқда). 7. Араб давлатларининг озиқ-овқат саноати бўйича Федерация 7. Араб давлатларининг озиқ-овқат саноати бўйича Федерация (Ирода).(Ирода). 8. Араб давлатларининг кемасозлик саноати бўйича федерацияси 8. Араб давлатларининг кемасозлик саноати бўйича федерацияси (Ироқда).(Ироқда). 9. Араб давлатларининг коператив Федерацияси (Ироқ).9. Араб давлатларининг коператив Федерацияси (Ироқ). 10. Араб давлатларининг ер ости транспорти Иттифоқи.10. Араб давлатларининг ер ости транспорти Иттифоқи. 11. Араб давлатларининг медицина жиҳозлари ва медикаментлар 11. Араб давлатларининг медицина жиҳозлари ва медикаментлар ишлаб чиқариш бўйича Федерацияси. ишлаб чиқариш бўйича Федерацияси.

Араб иқтисодий ва ижтимоий тараққиёт фонди Араб иқтисодий ва ижтимоий тараққиёт фонди (АФЭСР)(АФЭСР) Ушбу фонд ҳамкорлик шартномасига мувофиқ 1968- Ушбу фонд ҳамкорлик шартномасига мувофиқ 1968- йилда ташкил топиб, 1971 – йилда кучга кирди. йилда ташкил топиб, 1971 – йилда кучга кирди. 1974-йилдан бошлаб эса фонд молиявий лойиҳалари 1974-йилдан бошлаб эса фонд молиявий лойиҳалари бўйича операцияларни амалга ошира бошлаган. Ҳозирги бўйича операцияларни амалга ошира бошлаган. Ҳозирги кунда фонднинг аъоси бўлиб 21 та давлати ҳисобланади. кунда фонднинг аъоси бўлиб 21 та давлати ҳисобланади. Фонднинг мақсади ва асосий фаолият йўналишлари: Фонднинг мақсади ва асосий фаолият йўналишлари: - иқтисодий лойиҳаларни молиялаштириш, аъзо - иқтисодий лойиҳаларни молиялаштириш, аъзо давлатларнинг ҳусусий сектори ва давлат ташкилотларига давлатларнинг ҳусусий сектори ва давлат ташкилотларига ва институтларига имтиёзлар бериш; ва институтларига имтиёзлар бериш; - давлат ва ҳусусий инвестицияларни кенгайтириш араб - давлат ва ҳусусий инвестицияларни кенгайтириш араб давлатларини иқтисодий ривожланишини таъминлаш; давлатларини иқтисодий ривожланишини таъминлаш; - аъзо давлатларга иқтисодий ривожланишнинг турли - аъзо давлатларга иқтисодий ривожланишнинг турли соҳалари бўйича техник ёрдамлар кўрсатиш;соҳалари бўйича техник ёрдамлар кўрсатиш; - араб давлатлари аро савдони молиялаштириш - араб давлатлари аро савдони молиялаштириш дастурларини амалга ошириш;дастурларини амалга ошириш; - араб давлатлари билан минтақавий институтларни - араб давлатлари билан минтақавий институтларни ривожлантириш соҳасида ҳамкорлик қилиш. ривожлантириш соҳасида ҳамкорлик қилиш.

Араб валюта фонди (АВФ)Араб валюта фонди (АВФ) Ушбу фонд 1976-йилда Араб давлатлари Ушбу фонд 1976-йилда Араб давлатлари Лигасига аъзо давлатларнинг ташаббуси ва Лигасига аъзо давлатларнинг ташаббуси ва ўзаро келишувига мувофиқ 1977-йилда ўзаро келишувига мувофиқ 1977-йилда ташкил топди. ташкил топди. Тузилиши: Тузилиши:  Бошқарувчилар Кенгаши.Бошқарувчилар Кенгаши.  Директорлар-ўринбосарлар Кенгаши.Директорлар-ўринбосарлар Кенгаши.  Бош директор, доимий қўмиталар, Бош директор, доимий қўмиталар, департаментлар. департаментлар.

Мақсади:Мақсади: - аъзо давлатларга кредит бериш; - аъзо давлатларга кредит бериш; - аъзо давлатлар тўлов балансини тенглаштириш;- аъзо давлатлар тўлов балансини тенглаштириш; - араб мамлакатларида валюта курслари ва унинг - араб мамлакатларида валюта курслари ва унинг конвертациясининг барқарорлаштириб туриш;конвертациясининг барқарорлаштириб туриш; - аъзо давлатларни иқтисодий ривожланиши ва - аъзо давлатларни иқтисодий ривожланиши ва иқтисодий ривиожланиши ва иқтисодий интеграцияни иқтисодий ривиожланиши ва иқтисодий интеграцияни тезлаштириш;тезлаштириш; - - араб мамлакатларида молиявий бозорни араб мамлакатларида молиявий бозорни ривожлантиришривожлантириш ;; - халқаро валюта муаммоларини ва шунингдек - халқаро валюта муаммоларини ва шунингдек халқаро валюта ва иқтисодий масалаларни ҳал этиш;халқаро валюта ва иқтисодий масалаларни ҳал этиш;

Асосий фаолият йўналишлари:Асосий фаолият йўналишлари:  - иқтисодий ислоҳатарга оид дастурларини қўллаб - қувватлаш учун - иқтисодий ислоҳатарга оид дастурларини қўллаб - қувватлаш учун кредитлар бериш;кредитлар бериш;  - тўлов балансидаги молиявий камомадларни, ички ва ташқи - тўлов балансидаги молиявий камомадларни, ички ва ташқи иқтисодий муаммоларни, шунингдек иқтисодий қайта қуришларни иқтисодий муаммоларни, шунингдек иқтисодий қайта қуришларни ташкил этиш учун аъзо давлатларга имтиёзли заёмларни таклиф ташкил этиш учун аъзо давлатларга имтиёзли заёмларни таклиф этиш;этиш;  - инвестицион фаолиятни амалга ошириш;- инвестицион фаолиятни амалга ошириш;  - араб молиявий бозорларини ривожлантириш ва улар ўртасидаги - араб молиявий бозорларини ривожлантириш ва улар ўртасидаги алоқаларни такомиллаштириш;алоқаларни такомиллаштириш;  - мутаҳассис кадрлар тайёрлаш соҳалари бўйича ҳамкорликни - мутаҳассис кадрлар тайёрлаш соҳалари бўйича ҳамкорликни амалга ошириш;амалга ошириш;  - халаро ва бошқа минтақавий ташкилотлар билан ҳамкорлик - халаро ва бошқа минтақавий ташкилотлар билан ҳамкорлик қилиш;қилиш;  - араб давлатлари ташкилотлари давлатлари билан ( Араб - араб давлатлари ташкилотлари давлатлари билан ( Араб иқисодий ва ижтимоий ривожланиш Фонди АФЭСР, ОПЕК ва ҳ.к. ) иқисодий ва ижтимоий ривожланиш Фонди АФЭСР, ОПЕК ва ҳ.к. ) ҳамкорлик қилиш. ҳамкорлик қилиш.  Фонднинг асосий молиявий ресурслари бўлиб тўлов капитали, Фонднинг асосий молиявий ресурслари бўлиб тўлов капитали, резерв капитали, заёмлар ва кредитлардан тушган тушумлар резерв капитали, заёмлар ва кредитлардан тушган тушумлар ҳисобланади. Фонднинг ҳозрги кунда араб давлатлари Лигасининг ҳисобланади. Фонднинг ҳозрги кунда араб давлатлари Лигасининг иқтисодий кенгаши, Араб иқтисодий бирлиги кенгаши Араб иқтисодий кенгаши, Араб иқтисодий бирлиги кенгаши Араб иқтисодий ва ижтимоий ривожланиш фонди билан ҳамкорликда иқтисодий ва ижтимоий ривожланиш фонди билан ҳамкорликда ривожлантириб келмоқда.ривожлантириб келмоқда.

Форс кўрфази давлатларининг ҳамкорлик кенгаши Форс кўрфази давлатларининг ҳамкорлик кенгаши (ССАГПЗ)(ССАГПЗ) Ўзаро ҳаракатлар режаси ва Низом имзолангандан сўнг Ўзаро ҳаракатлар режаси ва Низом имзолангандан сўнг Кенгаш 1981 йилда Ўзаро ташкил топди. Низомда Кенгаш 1981 йилда Ўзаро ташкил топди. Низомда Кенгашнинг ҳудуддаги асосий ҳаракатлар фаолияти Кенгашнинг ҳудуддаги асосий ҳаракатлар фаолияти аниқланган, ўзаро ҳаракатлар режасида ҳамкорликни аниқланган, ўзаро ҳаракатлар режасида ҳамкорликни мақсад ва принцплари белгиланган. Ушбу кенгаш аъзо мақсад ва принцплари белгиланган. Ушбу кенгаш аъзо давлатлари Бахрайн, Қатар, Қувайт, БАА, Уммон, Саудия давлатлари Бахрайн, Қатар, Қувайт, БАА, Уммон, Саудия Арабистони ўзаро ҳамкорликда интеграцияни Арабистони ўзаро ҳамкорликда интеграцияни ривожлантириш ва мувофиқлаштирувчи бошқарув ривожлантириш ва мувофиқлаштирувчи бошқарув мақсадида ташкил этилган. Кенгаш доирасида ижтимоий ва мақсадида ташкил этилган. Кенгаш доирасида ижтимоий ва иқтисодий соҳаларда режалаштириш ишлари молиявий, иқтисодий соҳаларда режалаштириш ишлари молиявий, иқтисодий ва совдо соҳасида, саноат соҳасида ва нефт иқтисодий ва совдо соҳасида, саноат соҳасида ва нефт (форс кўрфази давлатлари жаҳон нефтининг 1/3 қисмини (форс кўрфази давлатлари жаҳон нефтининг 1/3 қисмини беради) ишлаб чиқариш соаҳаларини, ижтимоий ва беради) ишлаб чиқариш соаҳаларини, ижтимоий ва маданий, ҳизмат кўрсатиш соҳалари, валюта молия маданий, ҳизмат кўрсатиш соҳалари, валюта молия соҳаларида ҳамкорлик қилиб келмоқда. Минтақа соҳаларида ҳамкорлик қилиб келмоқда. Минтақа давлатлари иқтисодий савдо молия, қишлоқ хўжалиги, давлатлари иқтисодий савдо молия, қишлоқ хўжалиги, транспорт ва аълоқа, ижтмоий таъминот, қонунчилик транспорт ва аълоқа, ижтмоий таъминот, қонунчилик соҳалари бўйича коллектив ҳамкорликни босқичма босқич соҳалари бўйича коллектив ҳамкорликни босқичма босқич амалга ошириб келмоқда.амалга ошириб келмоқда.

Мақсади: Мақсади:  Бирликка эришиш мақсадида барча соҳаларда аъзо Бирликка эришиш мақсадида барча соҳаларда аъзо давлатлар ўртасидаги ўзаро алоқаларини ва интеграцияни давлатлар ўртасидаги ўзаро алоқаларини ва интеграцияни мувофиқлаштиришни амалга ошириш;мувофиқлаштиришни амалга ошириш;  Турли соҳаларда аъзо давлатлар халқлари аро ўзаро Турли соҳаларда аъзо давлатлар халқлари аро ўзаро ҳамкорлик ва алоқаларни, мустаҳкамлаш ва чуқурлаштириш;ҳамкорлик ва алоқаларни, мустаҳкамлаш ва чуқурлаштириш;  Турли соҳаларда (молия, иқтисодиёт, савдо, таълим ва Турли соҳаларда (молия, иқтисодиёт, савдо, таълим ва маданият, ҳуқуқ, бошқарув, ахборот) ўхшаш тизимларни маданият, ҳуқуқ, бошқарув, ахборот) ўхшаш тизимларни яратиш;яратиш;  Чорвачилик, сув таьминоти, кон саноати, қишлоқ хўжалиги, Чорвачилик, сув таьминоти, кон саноати, қишлоқ хўжалиги, ишлаб чиқаришда фан-техника ривожини рағбатлантириш;ишлаб чиқаришда фан-техника ривожини рағбатлантириш;  Илмий изланишларга кўмаклашиш;Илмий изланишларга кўмаклашиш;  Қўшма корхоналар тузиш;Қўшма корхоналар тузиш;  Ҳусусий секторда ҳамкорликни рағбатлантириш.Ҳусусий секторда ҳамкорликни рағбатлантириш. Тузилиши: Тузилиши:  Олий Кенгаш, баҳсларни бартарф этиш бўйича Комиссия.Олий Кенгаш, баҳсларни бартарф этиш бўйича Комиссия.  Вазирлар Кенгаши, доимий вазирлар қўмитаси.Вазирлар Кенгаши, доимий вазирлар қўмитаси.  Бош котиб.Бош котиб.

Африка бирлик ташкилотлари (ОАЕ)Африка бирлик ташкилотлари (ОАЕ) 1900 йил Манчестердаги (Буюк Британия) биринчи 1900 йил Манчестердаги (Буюк Британия) биринчи панаафрика учрашувидан бери қилинган кўп харакатлардан кейин, панаафрика учрашувидан бери қилинган кўп харакатлардан кейин, 1963 йилда Аддис-Абебеда Африка бирлик ташкилоти Низоми 1963 йилда Аддис-Абебеда Африка бирлик ташкилоти Низоми давлат ва ҳукумат бошқарувчилари Конференциясида имзоланиб давлат ва ҳукумат бошқарувчилари Конференциясида имзоланиб ташкил этилди. ташкил этилди. Мақсадлари: Мақсадлари: Африка мамлакатлари бирлиги ва ҳамфикрлилигига кўмаклашиш;Африка мамлакатлари бирлиги ва ҳамфикрлилигига кўмаклашиш; Африка халқлари ҳаёт даражасини кўтариш бўйича харакатларни Африка халқлари ҳаёт даражасини кўтариш бўйича харакатларни кучайтириш ва мувофиқлаштириш;кучайтириш ва мувофиқлаштириш; Африка халқлари суверенитетлиги, ҳудуий бутунлиги ва Африка халқлари суверенитетлиги, ҳудуий бутунлиги ва мустақиллигини ҳимоялаш;мустақиллигини ҳимоялаш; Африкада мусамлакачиликни (Африкада мусамлакачиликни ( колониализмколониализм ) барча кўринишларига ) барча кўринишларига барҳам бериш;барҳам бериш; БМТнинг умумий инсон ҳуқуқлари Декларцияси Низомига мос БМТнинг умумий инсон ҳуқуқлари Декларцияси Низомига мос ҳолда халқаро ҳамкорликка кўмаклашиш;ҳолда халқаро ҳамкорликка кўмаклашиш; Фан ва техника, озиқ-овқат таъминоти ва соғлиқни сақлаш, таълим Фан ва техника, озиқ-овқат таъминоти ва соғлиқни сақлаш, таълим ва маданият, иқтисодиёт (транспорт ва алоқа ҳам), хавфсизлик ва ва маданият, иқтисодиёт (транспорт ва алоқа ҳам), хавфсизлик ва мудофаа, сиёсат ва дипломатия соҳаларида ҳамкорликни мудофаа, сиёсат ва дипломатия соҳаларида ҳамкорликни мувофиқлаштириш ва мослашиш. мувофиқлаштириш ва мослашиш.

ПринципПринцип лари:лари:  Барча аъзоБарча аъзо давлатлар суверен тенглиги.давлатлар суверен тенглиги.  Бошқа давлатлар ички ишларига аралашмаслик. Бошқа давлатлар ички ишларига аралашмаслик.  Ҳар бир далатнинг суверенитетлиги, ҳудуий бутунлиги ва дахлсиз Ҳар бир далатнинг суверенитетлиги, ҳудуий бутунлиги ва дахлсиз мустақиллигини ҳурмат қилиш.мустақиллигини ҳурмат қилиш.  Третей суди ҳукми ва битимлари, воситачилик, музокаралар орқали барча Третей суди ҳукми ва битимлари, воситачилик, музокаралар орқали барча баҳсларни тинчлик йўли билан ҳал қилиш.баҳсларни тинчлик йўли билан ҳал қилиш.  Ҳар қандай бошқа қўшни давлат томонидан, бузғунчилик фаолиятини ва Ҳар қандай бошқа қўшни давлат томонидан, бузғунчилик фаолиятини ва сиёсий котилликни қатъий равишда ҳукм қилиш.сиёсий котилликни қатъий равишда ҳукм қилиш.  Хали ҳам қарам бўлган африка ҳудудларини бутунлай озод қилинишига Хали ҳам қарам бўлган африка ҳудудларини бутунлай озод қилинишига курашиш. курашиш. Тузилиши: Тузилиши:  1. Давлат ва ҳукуматлар Ассамблеяси (олий орган, ҳар йиллик йиғилиш).1. Давлат ва ҳукуматлар Ассамблеяси (олий орган, ҳар йиллик йиғилиш).  2. Ташқи ишлар вазирлари Кенгаши (Ассамблея кун тартибига тайёргарлик, 2. Ташқи ишлар вазирлари Кенгаши (Ассамблея кун тартибига тайёргарлик, йиғилиш бир йилда икки мартта ўтказилади).йиғилиш бир йилда икки мартта ўтказилади).  3. Бош котибият (4 йилга Ассаблея томонидан сайланадиган Бош котиб ва 5 3. Бош котибият (4 йилга Ассаблея томонидан сайланадиган Бош котиб ва 5 та ўринбосарлари билан бошқариладиган доимий орган).та ўринбосарлари билан бошқариладиган доимий орган).  4. 4. Арбитраж, келишув ва воситачилик бўйича ҚўмитаАрбитраж, келишув ва воситачилик бўйича Қўмита ..  5. 5. Маҳсус қўмиталар: Иқтисодий ва ижтимоий масалалар бўйича, илм-фан, Маҳсус қўмиталар: Иқтисодий ва ижтимоий масалалар бўйича, илм-фан, маданият, таълим ва соғлиқни сақлаш,мудофаа бўича, вақтинчалик маданият, таълим ва соғлиқни сақлаш,мудофаа бўича, вақтинчалик қўмиталар. қўмиталар.

Марказий Африка иқтисодий ва божхона иттифоқи Марказий Африка иқтисодий ва божхона иттифоқи (ЮДЕАК)(ЮДЕАК) Марказий Африка иқтисодий ва божхона иттифоқи, Марказий Африка иқтисодий ва божхона иттифоқи, Экваториал божхона иттифоқи давомчиси сифатида, 1964 Экваториал божхона иттифоқи давомчиси сифатида, 1964 йилда Бразилия келишувига асосан, 1966 йилда ташкил йилда Бразилия келишувига асосан, 1966 йилда ташкил қилинган. Аъзо мамлакатлар умумий ҳудуди 3 млн. кв.км, қилинган. Аъзо мамлакатлар умумий ҳудуди 3 млн. кв.км, аҳолиси эса 25 млн кишини ташкил этади.аҳолиси эса 25 млн кишини ташкил этади. Мақсадлари:Мақсадлари:  аъзо давлатлар иттифоқининг субҳудудий бирдамлиги ва аъзо давлатлар иттифоқининг субҳудудий бирдамлиги ва мустақиллигини мустаҳкамлаш;мустақиллигини мустаҳкамлаш;  Марказий Африкада босқичма-боқич умумий бозорни Марказий Африкада босқичма-боқич умумий бозорни яратиш ва ривожлантириш;яратиш ва ривожлантириш;  Халқларнинг яшаш тарзи ва шароитини яхшилаш;Халқларнинг яшаш тарзи ва шароитини яхшилаш;  Амалда ишлайдиган умумий бозорни яратишга Амалда ишлайдиган умумий бозорни яратишга кўмаклашиш ва африка бирдамигини мустаҳкамлаш.кўмаклашиш ва африка бирдамигини мустаҳкамлаш.

Аъзо давлатлари: Аъзо давлатлари:  1. 1. ГабонГабон  2. 2. КамерунКамерун  3. Конго3. Конго  4. Марказий африка Республикаси4. Марказий африка Республикаси  5. Чад5. Чад  6. Эква ториаль Гвинея.6. Эква ториаль Гвинея. Тузилиши:Тузилиши:  1. Давлат бошқарувчилари Кенгаши.1. Давлат бошқарувчилари Кенгаши.  2. Бошқарувчи қўмита. 2. Бошқарувчи қўмита.  3. Бош котибият. 3. Бош котибият.

Африка мамлакатлари молиявий ташкилотлари (БДЕАС, БОАД, Африка мамлакатлари молиявий ташкилотлари (БДЕАС, БОАД, ВАБР, АфБР, АФР)ВАБР, АфБР, АФР) Африка Тараққиёт БанкиАфрика Тараққиёт Банки АфТБ 1964 йилда Африка мамлакатларига ривожланиш АфТБ 1964 йилда Африка мамлакатларига ривожланиш дастурларини амалга ошириш учун кредитлар бериш мақсадида ташкил дастурларини амалга ошириш учун кредитлар бериш мақсадида ташкил этилган. Банкга 77 та давлатлар аъзо бўлиб улардан 53 таси Африка этилган. Банкга 77 та давлатлар аъзо бўлиб улардан 53 таси Африка мамлакатлари 24 таси бошқа мамлакатлардир. мамлакатлари 24 таси бошқа мамлакатлардир. Банк фаолияти йўналишлариБанк фаолияти йўналишлари ::  Ривожланиш дастурларини олиб бориш ва имзолашда қатнашишРивожланиш дастурларини олиб бориш ва имзолашда қатнашиш  БОТ дастури бўйича ишлашБОТ дастури бўйича ишлаш  ИИ ққ тисодий ривожлантириш дастурларини кўриб читисодий ривожлантириш дастурларини кўриб чи ққ ишиш  Молиялаштириш обектларини танлаш ,Молиялаштириш обектларини танлаш , ҳҳ ужжатлаштириш ва нау-ужжатлаштириш ва нау- ҳҳ аулар аулар киритишни назорат киритишни назорат ққ илиш ва молиялаштиришилиш ва молиялаштириш  Африка мамлакатларининг арзлариниАфрика мамлакатларининг арзларини камайтиришга ёрдамлашишкамайтиришга ёрдамлашиш Банк маБанк ма ққ садларисадлари ::  Аъзо мамлакатлар миқёсида иқтисодий ижтимоий дастурларни олиб Аъзо мамлакатлар миқёсида иқтисодий ижтимоий дастурларни олиб боришбориш  ИнвестиИнвести цц ия дастурларини молиялаштиришия дастурларини молиялаштириш  Банк билан Банк билан ҳҳ амкорликда икки ва кўп томонлама молиялаштиришни олиб амкорликда икки ва кўп томонлама молиялаштиришни олиб боришбориш  Ривожланиш дастурларини олиб боришда аъзо мамлакатларга Ривожланиш дастурларини олиб боришда аъзо мамлакатларга кўмаклашишкўмаклашиш

Банкнинг кредитлаш дастурлариБанкнинг кредитлаш дастурлари ::  1997йилда Банк Конго, Ангола ва Либерияга 579млн бирликдаги 1997йилда Банк Конго, Ангола ва Либерияга 579млн бирликдаги суммани берганди. 90- йилларда банк Африка мамлакатларида суммани берганди. 90- йилларда банк Африка мамлакатларида ққ ишло хўжалигини раишло хўжалигини ра ғғ батлантириш мабатлантириш ма ққ садида садида ққ уйидагича уйидагича кредитларни берганди.кредитларни берганди.  ЖазоирЖазоир -136млн доллар кичик ва ўрта биснессни ривожлантириш -136млн доллар кичик ва ўрта биснессни ривожлантириш учунучун  Бурунди-55 млн долл. ИБурунди-55 млн долл. И ққ тисодиётни ўстиш учунтисодиётни ўстиш учун  Замбия-23 млн. Долл. ТаЗамбия-23 млн. Долл. Та ъъ лим ва сув хўжалигини ривожигалим ва сув хўжалигини ривожига  МарокМарок ашаш -82 млн , долл. Темир-82 млн , долл. Темир йўйў л ни замонийлаштириш учун л ни замонийлаштириш учун жалб жалб ққ илинган 450 млн долл. илинган 450 млн долл. нн инг бир инг бир ққ исми сифатидаисми сифатида  Сенегал- 14 млн долл Сенегал- 14 млн долл ққ ишло хўжалиги дастурини молиялаштириш ишло хўжалиги дастурини молиялаштириш мама ққ садидасадида  ЭЭ ритриа-12 млн долл ирригаритриа-12 млн долл иррига цц иани молиялаштириш маиани молиялаштириш ма ққ садидасадида Банк бБанк б юю жети манбаларижети манбалари ::  - - Аъзо мамлакатларнинг акАъзо мамлакатларнинг ак цц иялари иялари ҳҳ исобигаисобига  - - Аъзолик бадали Аъзолик бадали ҳҳ исобигаисобига  - - АфТБ нинг берган заёмлари фоизлари АфТБ нинг берган заёмлари фоизлари ҳҳ исобигаисобига  - - Халаро капитал бозорида тушган манбалар Халаро капитал бозорида тушган манбалар ҳҳ исобигаисобига

Кредитлаш шартлари ва кредитланадиган Кредитлаш шартлари ва кредитланадиган мамлакатлармамлакатлар :: Бу банк тўловга ликвидлилиги юБу банк тўловга ликвидлилиги ю ққ ори бўлган ори бўлган мамлакатларга кредит беради. мамлакатларга кредит беради. ҲҲ озирда юозирда ю ққ ори ори рискли Либериа ва Конго ДР каби давлатлар рискли Либериа ва Конго ДР каби давлатлар кредитга мукредитга му ҳҳ тож тож ҳҳ исобланади. 53 Африка исобланади. 53 Африка давлатларидан фадавлатларидан фа ққ ат 14 таси банкнинг кредитлаш ат 14 таси банкнинг кредитлаш дастурига тушган. дастурига тушган. ҚҚ олган 39 мамлакатни Африка олган 39 мамлакатни Африка таратара ққққ иёт фонди кредитлайди.1997 йилда Тунис иёт фонди кредитлайди.1997 йилда Тунис Маракко ва ЖМаракко ва Ж АА АР га етти турдаги кредитлар АР га етти турдаги кредитлар берилганди. 1996 йилда банк даромади 149 млн берилганди. 1996 йилда банк даромади 149 млн доллдолл .. ни ташкил ни ташкил ээ тганди.тганди.

Ғарбий Африка давлатлари иқтисодий ҳамжамияти ва Ғарбий Африка давлатлари иқтисодий ҳамжамияти ва иттифоқи (ЭКОВАС, УЭМОА)иттифоқи (ЭКОВАС, УЭМОА) Ғарбий Африка давлатлари иқтисодий ҳамжамияти Ғарбий Африка давлатлари иқтисодий ҳамжамияти (ЭКОВАС)(ЭКОВАС)  1975 йилда Лагосда Ғарбий Африка давлатлари иқтисодий 1975 йилда Лагосда Ғарбий Африка давлатлари иқтисодий бирлашмаси Келишувига асосан имзоланиб, 1976 кучга бирлашмаси Келишувига асосан имзоланиб, 1976 кучга кирган. 1993 йилда Келишувга интеграция жараёнларини кирган. 1993 йилда Келишувга интеграция жараёнларини чуқурлаштириш мақсадида ўзгартириш киритилган.чуқурлаштириш мақсадида ўзгартириш киритилган.  Мақсадлари: Мақсадлари:  Ғарбий Африкада иқтисодий бирлашма тузишга борувчи Ғарбий Африкада иқтисодий бирлашма тузишга борувчи ҳамкорлик ва интеграцияга кўмаклашиш;ҳамкорлик ва интеграцияга кўмаклашиш;  Ғарбий Африка халқларининг ҳаёт даражасини кўтариш;Ғарбий Африка халқларининг ҳаёт даражасини кўтариш;  Иқтисодий барқарорликни кучайтириш ва сақлаш;Иқтисодий барқарорликни кучайтириш ва сақлаш;  Африка минтақасини ривожлантириш ва аъзо давлатлар Африка минтақасини ривожлантириш ва аъзо давлатлар ўртасидаги алоқаларни ривожини мустаҳкамлашга ўртасидаги алоқаларни ривожини мустаҳкамлашга кўмаклашиш;кўмаклашиш;  Ғарбий Африка мамлакатлари халқларининг маданияти ва Ғарбий Африка мамлакатлари халқларининг маданияти ва таълим даражасини кўтариш.таълим даражасини кўтариш.

ПринципПринцип лари: лари:  1. 1. Аъзо давлатлар тенглиги ва мустақиллиги. Аъзо давлатлар тенглиги ва мустақиллиги.  2. Бирдамлик ва жамоавийликни таъминлаш.2. Бирдамлик ва жамоавийликни таъминлаш.  3. Давлатлар аро ҳамкорлик, сиёсий ва интеграцион дастурларни 3. Давлатлар аро ҳамкорлик, сиёсий ва интеграцион дастурларни мувофиқлаштириш. мувофиқлаштириш.  4. 4. Аъзо давлатлар бир-бирига хужум қилмаслик.Аъзо давлатлар бир-бирига хужум қилмаслик.  5. Ҳудудий тинчликни, хавфсизлик ва барқарорликни сақлаш. 5. Ҳудудий тинчликни, хавфсизлик ва барқарорликни сақлаш.  6. Тинч хаёт тарзига кўмаклашиш, қўшни давлатлар билан актив ҳамкорлик 6. Тинч хаёт тарзига кўмаклашиш, қўшни давлатлар билан актив ҳамкорлик қилиш ва аъзо давлатлар ўртасида баҳсларни тинчлик йўли билан ҳал этиш. қилиш ва аъзо давлатлар ўртасида баҳсларни тинчлик йўли билан ҳал этиш.  7. Халқлар ва инсон ҳуқуқларини тан олиш, ҳимоя қилиш ва қўллаб-қувватлаш. 7. Халқлар ва инсон ҳуқуқларини тан олиш, ҳимоя қилиш ва қўллаб-қувватлаш.  8. Ривожланишда барчанинг иштироки ва иқтисодий ва ижтимоий ҳақонийлик. 8. Ривожланишда барчанинг иштироки ва иқтисодий ва ижтимоий ҳақонийлик.  9. 9. Демократиктизимли бошқарувга кўмаклашиш.Демократиктизимли бошқарувга кўмаклашиш. ( ( Сиёсий принцплар Сиёсий принцплар Деклара Деклара цияция си си Абуджа, 1991 Абуджа, 1991 й.й. ))  10. 10. Фойда ва оғирликни одил ва тенг тақсимлаш.Фойда ва оғирликни одил ва тенг тақсимлаш. Тузилиши: Тузилиши:  1. 1. Бирлашма Парламенти Бирлашма Парламенти Сообщества. Сообщества.  2. 2. Ҳукумат ва давлат бошқарувчилари Кенгаши. Ҳукумат ва давлат бошқарувчилари Кенгаши.  3. Вазирлар Кенгаши.3. Вазирлар Кенгаши.  4. Иқтисодий ва ижтимоий Кенгаш. 4. Иқтисодий ва ижтимоий Кенгаш.  5. 5. Бирлашма суди, Бирлашма суди, Арбитраж судАрбитраж суд ии ..  6. 6. Бажарувчи котибият.Бажарувчи котибият.  7. 7. Ривожланиш, Ривожланиш, компенсацикомпенсаци я ва ҳамкорлик я ва ҳамкорлик ФондФонд и и  8. 8. Маҳсус Маҳсус технитехни к к комисси комисси яя

Жанубий Африка тараққиёт ҳамжамияти (САДК) ва Жанубий ва Жанубий Африка тараққиёт ҳамжамияти (САДК) ва Жанубий ва Шарқий Африка умумий бозори (КОМЕСА)Шарқий Африка умумий бозори (КОМЕСА) Жанубий ва Шарқий Африка умумий бозори (КОМЕКА)Жанубий ва Шарқий Африка умумий бозори (КОМЕКА) Жанубий ва Шарқий Африка умумий бозори, 1944 йилда Жанубий ва Жанубий ва Шарқий Африка умумий бозори, 1944 йилда Жанубий ва Шарқий Африка умумий бозори тузиш тўғрисидаги Келишувга асосан ташкил Шарқий Африка умумий бозори тузиш тўғрисидаги Келишувга асосан ташкил этилди. этилди. Мақсадлари: Мақсадлари:  — — маркетинг тузилмалари ва ишлаб чиқаришни ривожлантириш йўли билан маркетинг тузилмалари ва ишлаб чиқаришни ривожлантириш йўли билан барқарор ўсишга эришиш;барқарор ўсишга эришиш;  —— аъзо давлатлар ўртасида чамбарчас ҳамкорликни рағбатлантириш, аъзо давлатлар ўртасида чамбарчас ҳамкорликни рағбатлантириш, биргаликда халқларнинг хаёт даражасини кўтариш мақсадида дастур ва биргаликда халқларнинг хаёт даражасини кўтариш мақсадида дастур ва макроэкономик сиёсатни қабул қилиш ва иқтисодиётни барча соҳа ва макроэкономик сиёсатни қабул қилиш ва иқтисодиётни барча соҳа ва тармоқларида ривожланиш сари биргаликда қадам ташлашга кўмаклашиш; тармоқларида ривожланиш сари биргаликда қадам ташлашга кўмаклашиш;  — — хорижий, трансчегаравий ва маҳаллий инвестициялар учун қулай муҳит хорижий, трансчегаравий ва маҳаллий инвестициялар учун қулай муҳит яратиш ҳамда ривожланиш учун илмий-техник ютуқларни излаш ва яратиш ҳамда ривожланиш учун илмий-техник ютуқларни излаш ва қўллашни, биргаликда рағбатлантириш;қўллашни, биргаликда рағбатлантириш;  — — Жанубий ва Шарқий Африка умумий бозори ва бошқа ҳудудий Жанубий ва Шарқий Африка умумий бозори ва бошқа ҳудудий ташкилотлар билан алоқаларни мустаҳкамлаш;ташкилотлар билан алоқаларни мустаҳкамлаш;  — — Африка иқтисодий ҳамжамияти мақсадларини амалга ошириш ва Африка иқтисодий ҳамжамияти мақсадларини амалга ошириш ва ривожлантиришга кўмаклашиш;ривожлантиришга кўмаклашиш;  — — ҳудудда иқтисодий ривожланишни тезлаштириш мақсадида аъзо давлатлар ҳудудда иқтисодий ривожланишни тезлаштириш мақсадида аъзо давлатлар ўртасида барқарорлик, хавфсизлик ва тинчликни сақлашга кўмаклашиш.. ўртасида барқарорлик, хавфсизлик ва тинчликни сақлашга кўмаклашиш..

Асосий принцплари: Асосий принцплари:  1. 1. мустақиллик ва тенглик. мустақиллик ва тенглик. Равенство и независимость.Равенство и независимость.  2. 2. аъзо давлатлар тенг ва каъзо давлатлар тенг ва к оллективоллектив ўз-ўзини таъминлаш. ўз-ўзини таъминлаш.  3. 3. интеграция ва сиёсий дастурларга мослашишда давлатлараро интеграция ва сиёсий дастурларга мослашишда давлатлараро ҳамкорлик. ҳамкорлик.  4. 4. аъзо давлатлар бир-бирига ҳужум қилмаслик. аъзо давлатлар бир-бирига ҳужум қилмаслик.  5. Инсон ҳуқуқлари бўйича Африка хартиясига биноан халқлар ва 5. Инсон ҳуқуқлари бўйича Африка хартиясига биноан халқлар ва инсонларни ҳуқуқларини ҳимоя қилиш, қўллаб-қувватлаш ва тан инсонларни ҳуқуқларини ҳимоя қилиш, қўллаб-қувватлаш ва тан олиш.олиш.  6. ривожланишда аҳоли қатламининг кенг миқёсда қатнашиши, 6. ривожланишда аҳоли қатламининг кенг миқёсда қатнашиши, иқтисодий адолатлилик ва жавобгарлик. иқтисодий адолатлилик ва жавобгарлик.  7. 7. Қонун уситиворлигини тан толиш ва риоя қилиш.Қонун уситиворлигини тан толиш ва риоя қилиш.  8. 8. барча аъзо давлатларда демократияни қўллаб-қувватлаш ва барча аъзо давлатларда демократияни қўллаб-қувватлаш ва демократик тизим орқали бошқариш. демократик тизим орқали бошқариш.  9. 9. раҳмдил қўшничилик алоқаларини йўлга қўйиш орқали ҳудудий раҳмдил қўшничилик алоқаларини йўлга қўйиш орқали ҳудудий барқарорлик ва тинчликни қўллаб-қувватлаш. барқарорлик ва тинчликни қўллаб-қувватлаш.  10. 10. аъзо давлатлар ўртасида баҳсларни тичлик йўли билан бартарф аъзо давлатлар ўртасида баҳсларни тичлик йўли билан бартарф этиш ривожланиш учун замин сифатида қўшни мамлакатлар билан этиш ривожланиш учун замин сифатида қўшни мамлакатлар билан ҳамкорлик қилиш ва тинчликни сақлаб туришга кўмаклашиш. ҳамкорлик қилиш ва тинчликни сақлаб туришга кўмаклашиш.

Фаолият доираси:Фаолият доираси:  — — савдони эркинлаштириш ва божҳона ҳамкорлиги.савдони эркинлаштириш ва божҳона ҳамкорлиги.  — — Транспорт ва алоқаТранспорт ва алоқа ..  — — Ишлаб чиқариш ва энергэтикаИшлаб чиқариш ва энергэтика ..  — — Валюта ва молияВалюта ва молия ..  — — Қишлоқ хўжалигиҚишлоқ хўжалиги ..  — — Иқтисодий ва ижтимоий ривожланиш.Иқтисодий ва ижтимоий ривожланиш. Аъзо давлатлари: Аъзо давлатлари: (20) (20) Тузилиши: Тузилиши:  1. 1. Давлат ва ҳукумат бошқарувчилар Учрашуви. Давлат ва ҳукумат бошқарувчилар Учрашуви.  2. Вазирлар кенгаши.2. Вазирлар кенгаши.  3. Суд.3. Суд.  4. Қўмиталар (Марказий банк раислари Қўмитаси, 4. Қўмиталар (Марказий банк раислари Қўмитаси, Ҳукуматлараро қўмита, техник қўмита, Консуль татив Ҳукуматлараро қўмита, техник қўмита, Консуль татив қўмита).қўмита).  5. 5. КотибиятКотибият ..

Жанубий Африка тараққиёт ҳамжамияти (САДК)Жанубий Африка тараққиёт ҳамжамияти (САДК)  Жанубий Африка тараққиёт ҳамжамияти 1992 йилда давлат ва Жанубий Африка тараққиёт ҳамжамияти 1992 йилда давлат ва ҳукуматлар Декларацияси имзоланлик муносабати билан ташкил ҳукуматлар Декларацияси имзоланлик муносабати билан ташкил этилди. этилди. Мақсадлари: Мақсадлари:  Жанубий Африкада ҳудудий интеграция орқали ижтимоий ҳимояни Жанубий Африкада ҳудудий интеграция орқали ижтимоий ҳимояни қўллаб-қуватлаш, яшаш тарзи ва сифатини ошириш, иқтисодий ўсиш қўллаб-қуватлаш, яшаш тарзи ва сифатини ошириш, иқтисодий ўсиш ва ривожланишга эришиш;ва ривожланишга эришиш;  Умумий институт ва сиёсий қадрни мустаҳкамлаш;Умумий институт ва сиёсий қадрни мустаҳкамлаш;  Аъзо давлатлар коллектив ўзаро боғлиқлиги ва ўз ўзини таъминлаш Аъзо давлатлар коллектив ўзаро боғлиқлиги ва ўз ўзини таъминлаш асосида ривожланишга кўмаклашиш;асосида ривожланишга кўмаклашиш;  Миллий ва ҳудудий стратегия ва дастурларни бир-бирини тўлдиришга Миллий ва ҳудудий стратегия ва дастурларни бир-бирини тўлдиришга эришиш;эришиш;  Атроф-муҳитни эффектив ҳимоялаш, ҳудудий ресурсларни рационал Атроф-муҳитни эффектив ҳимоялаш, ҳудудий ресурсларни рационал ишлатиш ва ишлаб чиқаришда бандликка кўмаклашиш;ишлатиш ва ишлаб чиқаришда бандликка кўмаклашиш;  Ҳудуд халқлари ўртасида маданий, ижтимоий ва миллий тарихий Ҳудуд халқлари ўртасида маданий, ижтимоий ва миллий тарихий алоқаларни мустаҳкамлаш. алоқаларни мустаҳкамлаш.

ПринципПринцип лари: лари:  1. Суверен1. Суверен тенглик тенглик ..  2. 2. Ҳамфикирлийлик, тинчлик ва хавфсизлик.Ҳамфикирлийлик, тинчлик ва хавфсизлик.  3. 3. Қонун устиворлиги, инсон ҳуқуқлари ва демократия. Қонун устиворлиги, инсон ҳуқуқлари ва демократия.  4. Ўзаро фойда ва тенглик.4. Ўзаро фойда ва тенглик.  5. Баҳсларни тинчлик йўли билан ҳал қилиш.5. Баҳсларни тинчлик йўли билан ҳал қилиш. Асосий мажбуриятлари: Асосий мажбуриятлари:  Ҳамжамитнинг мақсадларига эришишда унга мос Ҳамжамитнинг мақсадларига эришишда унга мос чораларни қабул қилиш; чораларни қабул қилиш;  Ҳар қандай инсонга ногиронлиги, маданияти, этник келиб Ҳар қандай инсонга ногиронлиги, маданияти, этник келиб чиқиши, ирқи, сиёсий қарашлари, дини ва жинсига чиқиши, ирқи, сиёсий қарашлари, дини ва жинсига қарамасдан камситилишига йўл қўймаслик;қарамасдан камситилишига йўл қўймаслик;

Функциялари: Функциялари:  — — Ҳудуд халқларини ва уларнинг институтларини ривожланишда Ҳудуд халқларини ва уларнинг институтларини ривожланишда иштирок этиш учун сафарбар қилиш;иштирок этиш учун сафарбар қилиш;  — — Ҳамжамият дастурларини амалга ошириш учун тегишли институт Ҳамжамият дастурларини амалга ошириш учун тегишли институт ва механизмларни яратиш;ва механизмларни яратиш;  — — Товар ва хизматлар, ишчи кучи ва капитал харакати йўлидаги Товар ва хизматлар, ишчи кучи ва капитал харакати йўлидаги тўсиқларга изчиллик билан барҳам бериш;тўсиқларга изчиллик билан барҳам бериш; ..  — — Инсон ресурсларини ривожланишига кўмаклашиш;Инсон ресурсларини ривожланишига кўмаклашиш;  — — Технологиялар бериш ва ривожланишни рағбатлантириш;Технологиялар бериш ва ривожланишни рағбатлантириш;  — — Ҳудудий ҳамкорлик орқали эффектив иқтисодий ўсиш ва Ҳудудий ҳамкорлик орқали эффектив иқтисодий ўсиш ва иқтисодий бошқаришни такомиллаштириш;иқтисодий бошқаришни такомиллаштириш;  — — Аъзо давлатлар ташқи сиёсатида мослашиш ва Аъзо давлатлар ташқи сиёсатида мослашиш ва мувофиқлаштиришга кўмаклашиш;мувофиқлаштиришга кўмаклашиш;  — — Ҳудудга халқаро хусусий ва давлат ресурсларини оқимини жалб Ҳудудга халқаро хусусий ва давлат ресурсларини оқимини жалб этиш.этиш.

Тузилиши: Тузилиши:  1. Саммит.1. Саммит.  2. Суд.2. Суд.  3. 3. Вазирлар КенгашиВазирлар Кенгаши ..  4. 4. Вазирлар саноат бўйича қўмитаси, Вазирлар саноат бўйича қўмитаси, комиссикомисси ялар, саноат бўйича мувофиқлаштирувчи ялар, саноат бўйича мувофиқлаштирувчи гуруҳлар ва саноат бўйича алоқа гуруҳлар ва саноат бўйича алоқа пунктпункт лари.лари.  5.5. Мансабдор шаҳслар доимий қўмитаси. Мансабдор шаҳслар доимий қўмитаси.  6. 6. Алоқа бўйича миллий Алоқа бўйича миллий бюро.бюро.  7. 7. КотибиятКотибият ..  8. 8. Ҳамжамиятнинг маслаҳатҲамжамиятнинг маслаҳат конференци конференци ялариялари ..

13.2. Халқаро стандартлаштириш бўйича ташкилот (ИСО)13.2. Халқаро стандартлаштириш бўйича ташкилот (ИСО) Халқаро стандартлаштириш бўйича ташкилот (ИСО) 1964 йилда Халқаро стандартлаштириш бўйича ташкилот (ИСО) 1964 йилда ташкил қилинди ва 1967 йилда иш бошлади. Ташкилотни асосий ташкил қилинди ва 1967 йилда иш бошлади. Ташкилотни асосий асосчиларидан бири бошқарувчи органларнинг доимий аъзоси СССР асосчиларидан бири бошқарувчи органларнинг доимий аъзоси СССР бўлган. Ташкилотни ташкил қилишда унинг номи барча тилларда бир бўлган. Ташкилотни ташкил қилишда унинг номи барча тилларда бир хил ишлатилиши мақсад қилиб олинган эди, бу учун грекча хил ишлатилиши мақсад қилиб олинган эди, бу учун грекча ισοςισος – – тенг, деган сўзни олиш қарор қилинди ва унинг қисқартирмаси тенг, деган сўзни олиш қарор қилинди ва унинг қисқартирмаси “ИСО” деб, бутун дунёда шу қисқартирма юритиладиган бўлди. “ИСО” деб, бутун дунёда шу қисқартирма юритиладиган бўлди. ИСОнинг фаолияти стандартлаштириш соҳасининг ИСОнинг фаолияти стандартлаштириш соҳасининг электротехникэлектротехник а ваа ва электроник электроник а (Халқаро электротехника комиссияси) а (Халқаро электротехника комиссияси) дан ташқари барчасига тегишли. дан ташқари барчасига тегишли. ИСО ўзининг фаолититини қуйидагича белгилайди: халқаро ИСО ўзининг фаолититини қуйидагича белгилайди: халқаро товар ва хизматлар алмашувини таъминлаш мақсадида дунёда товар ва хизматлар алмашувини таъминлаш мақсадида дунёда стандартлаш ва унга яқин соҳаларни ривожланишига кўмаклашиш стандартлаш ва унга яқин соҳаларни ривожланишига кўмаклашиш ҳамда иқтисодий, илмий-техник ва интелектуал соҳаларда ҳамда иқтисодий, илмий-техник ва интелектуал соҳаларда ҳамкорликни ривожлантириш.ҳамкорликни ривожлантириш. Хозирда ташкилотга Хозирда ташкилотга 163 163 мамлакатмамлакат [1][1] ўзининг миллий ўзининг миллий ташкилотлари билан аъзо.ташкилотлари билан аъзо.

ИСОга ташкилий жиҳатдан бошқарувчи ва ИСОга ташкилий жиҳатдан бошқарувчи ва ишчи гуруҳлар киради.ишчи гуруҳлар киради. Бошқарувчи органлари: Бошқарувчи органлари: 1. Бош ассамблея (олий орган).1. Бош ассамблея (олий орган). 2. Кенгаш.2. Кенгаш. 3. Бошқарувчи техник бюро.3. Бошқарувчи техник бюро. Ишчи органлар:Ишчи органлар: 1. Техник Қўмита.1. Техник Қўмита. 2. Қарамоғдаги қўмиталар (подкомитетлар).2. Қарамоғдаги қўмиталар (подкомитетлар). 3. Маслаҳатчи техник гуруҳлар.3. Маслаҳатчи техник гуруҳлар.

Кенгаш 7 та қўмита: Кенгаш 7 та қўмита: ПЛАКО (техник бюро), ПЛАКО (техник бюро), ПРОФКО (методик ва информацион ёрдам); ПРОФКО (методик ва информацион ёрдам); КАСКО (мосликни баҳоловчи қўмита); КАСКО (мосликни баҳоловчи қўмита); ИНФКО (илмий-техник маълумотлар бўйича ИНФКО (илмий-техник маълумотлар бўйича қўмита); қўмита); ДЕВКО (ривожланаётган мамлакатларга ёрдам ДЕВКО (ривожланаётган мамлакатларга ёрдам берувчи қўмита);берувчи қўмита); КОПОЛКО ( истеъмолчилар истакларини КОПОЛКО ( истеъмолчилар истакларини ҳимоя қилиш бўйичаҳимоя қилиш бўйича қўмита); қўмита); РЕМКО (стандарт нусхалар бўйича қўмита).РЕМКО (стандарт нусхалар бўйича қўмита).

Халқаро стандарт ИСО ташкилотлари Халқаро стандарт ИСО ташкилотлари қатнашчилари ўртасидаги консенсус маҳсули қатнашчилари ўртасидаги консенсус маҳсули ҳисобланади. Халқаро стандартлар ИСОнинг ҳисобланади. Халқаро стандартлар ИСОнинг техник қўмитаси ва қарамоғдаги қўмиталар олти техник қўмитаси ва қарамоғдаги қўмиталар олти босқичли жараёнда ишлаб чиқилади.босқичли жараёнда ишлаб чиқилади. Олти босқичли жараён:Олти босқичли жараён: 1- 1- жараён: Таклиф жараёнижараён: Таклиф жараёни 2- 2- жараён. Тайёрлов жараёнижараён. Тайёрлов жараёни 3- 3- жараён. Қўмита жараёнижараён. Қўмита жараёни 4- 4- жараён. Саволлар жараёнижараён. Саволлар жараёни 5- 5- жараён. Маъқуллаш жараёнижараён. Маъқуллаш жараёни 6- 6- жараён. Чоп этиш жараёни жараён. Чоп этиш жараёни

13.3. Интелектуал мулк масалалари бўйича бутун 13.3. Интелектуал мулк масалалари бўйича бутун жаҳон ташкилоти (ВОИС).жаҳон ташкилоти (ВОИС). 1970 йилда Интелектуал мулк масалалари бўйича 1970 йилда Интелектуал мулк масалалари бўйича бутун жаҳон ташкилоти (ВОИС) Стокгольмда (Швеция) бутун жаҳон ташкилоти (ВОИС) Стокгольмда (Швеция) бўлиб ўтган Конвенцияда кучга кирган. 1974 йилдан бўлиб ўтган Конвенцияда кучга кирган. 1974 йилдан бошлаб Интелектуал мулк масалалари бўйича бутун жаҳон бошлаб Интелектуал мулк масалалари бўйича бутун жаҳон ташкилоти (ВОИС) БМТнинг махсус муассасаси ташкилоти (ВОИС) БМТнинг махсус муассасаси ҳисобланади. ҳисобланади. Интелектуал мулк иккита асосий соҳа доирасини Интелектуал мулк иккита асосий соҳа доирасини қамраб олади:қамраб олади:  ишлаб чиқаришда хаққоний бўлмаган рақобатни ушлаб ишлаб чиқаришда хаққоний бўлмаган рақобатни ушлаб туриш, товар белгилари ва ихтироларини ҳуқуқларини туриш, товар белгилари ва ихтироларини ҳуқуқларини ҳимоя қилиш билан боғлиқ.ҳимоя қилиш билан боғлиқ.  Адабий нашрлар, бадиий, мусиқий, фото ва аудио Адабий нашрлар, бадиий, мусиқий, фото ва аудио асарларга авторлик ҳуқуқи. асарларга авторлик ҳуқуқи.

ВОИС келишув асосида амал қилаётган бирлашмаларни ВОИС келишув асосида амал қилаётган бирлашмаларни бошқаради, улар:бошқаради, улар:  Париж иттифоқи (ишлаб чиқариш бўйича Париж Париж иттифоқи (ишлаб чиқариш бўйича Париж конвенцияси, 1983 й.);конвенцияси, 1983 й.);  Товарни келиб чиқиши бўйича нотўғри ёки қалбаки Товарни келиб чиқиши бўйича нотўғри ёки қалбаки маълумотлар билан кураш бўйича Мадрид келишуви маълумотлар билан кураш бўйича Мадрид келишуви (товар белгиларини халқаро миқёсда регистрациясига (товар белгиларини халқаро миқёсда регистрациясига боғлиқ келишув, 1891й.);боғлиқ келишув, 1891й.);  Гаага иттифоқи (ишлаб чиқилган нусха ва моделларни Гаага иттифоқи (ишлаб чиқилган нусха ва моделларни халқаро миқёсда де понирования (сақлашга бериш), халқаро миқёсда де понирования (сақлашга бериш), 1925й.);1925й.);  Ниц иттифоқи (халқаро миқёсда товар белгиларини Ниц иттифоқи (халқаро миқёсда товар белгиларини регистрация қилиш ва классификациялаш бўйича келишув, регистрация қилиш ва классификациялаш бўйича келишув, 1957й.);1957й.);  Локарн иттифоқи (халқаро миқёсда ишлаб чиқарилган Локарн иттифоқи (халқаро миқёсда ишлаб чиқарилган нусха ва моделларни классификацияси бўйича келишув, нусха ва моделларни классификацияси бўйича келишув, 1968 й.) ва ҳ.к.1968 й.) ва ҳ.к.

Мақсадлари : Мақсадлари :  Бутун дунёда давлатлар аро ҳамкорлик йўли билан интелектуал Бутун дунёда давлатлар аро ҳамкорлик йўли билан интелектуал мулкни ҳимоя қилишга кўмаклашиш;мулкни ҳимоя қилишга кўмаклашиш;  Интелектуал мулк доирасида иттифоқлар ўртасида маъмурий Интелектуал мулк доирасида иттифоқлар ўртасида маъмурий ҳамкорликни таъминлаш.ҳамкорликни таъминлаш. ФункциФункци ялари: ялари:  Бутун дунёдаБутун дунёда интелектуал мулкни ҳимоя қилишда кўпроқ эффектли интелектуал мулкни ҳимоя қилишда кўпроқ эффектли йўлларини ва чораларини ишлаб чиқишга ҳамда бу соҳа бўйича йўлларини ва чораларини ишлаб чиқишга ҳамда бу соҳа бўйича миллий қонунчиликка кўмаклашиш;миллий қонунчиликка кўмаклашиш;  Париж иттифоқи ҳамда маҳсус иттифоқлар маъмурий функцияларини Париж иттифоқи ҳамда маҳсус иттифоқлар маъмурий функцияларини бажариш;бажариш;  Интелектуал мулкни имояси бўйича ҳуқуқий ва техник ёрдамга Интелектуал мулкни имояси бўйича ҳуқуқий ва техник ёрдамга мухтож мамлакатлар билан ушбу соҳа бўйича ҳамкорлик қилиш;мухтож мамлакатлар билан ушбу соҳа бўйича ҳамкорлик қилиш;  Маълумотларни йиғиш, уларни тарқатиш, изланишлар олиб бориш ва Маълумотларни йиғиш, уларни тарқатиш, изланишлар олиб бориш ва улар натижаларини нашр этишда кўмаклашиш;улар натижаларини нашр этишда кўмаклашиш;  Интелектуал мулкни халқаро ҳимоя қилишни яхшилашбилан Интелектуал мулкни халқаро ҳимоя қилишни яхшилашбилан шуғилланувчи ташкилотлар фаолиятини таъминлаш.шуғилланувчи ташкилотлар фаолиятини таъминлаш. Аъзо давлатлар Аъзо давлатлар (156) 184(156) 184

Учта бошқарув органи: Учта бошқарув органи:  1. Бош ассамблея.1. Бош ассамблея.  2. 2. Конференция.Конференция.  3. Мувофиқлаштириш бўйича Қўмита. 3. Мувофиқлаштириш бўйича Қўмита. Бошқа органлари: Бошқа органлари:  1. Ишлаб чиқариш мулки ахбороти бўйича 1. Ишлаб чиқариш мулки ахбороти бўйича доимий кўмита.доимий кўмита.  2. Бошқа қўмиталар.2. Бошқа қўмиталар.  3. Бош директор, халқаро бюро.3. Бош директор, халқаро бюро.

13.4. Патентлар бўйича европа ташкилоти (ЕПО)13.4. Патентлар бўйича европа ташкилоти (ЕПО) .. 1973 йилда Мюнхенда Патентлар бўйича европа ташкилоти 1973 йилда Мюнхенда Патентлар бўйича европа ташкилоти Европа патент бериш Конвенциясига асосан ташкил қилинган ва 1977 Европа патент бериш Конвенциясига асосан ташкил қилинган ва 1977 йилда кучга кирди. йилда кучга кирди. Европа патент тизими Европа патент тизими европа патент идораси европа патент идораси миллий патент идоралари билан актив ҳамкорликка асосланган. миллий патент идоралари билан актив ҳамкорликка асосланган. Европа патенти унинг соҳибига худди миллий патентда Европа патенти унинг соҳибига худди миллий патентда келишилган ҳуқуқларни беради. Патент 20 йил муддат амал қилади. келишилган ҳуқуқларни беради. Патент 20 йил муддат амал қилади. Европа патентлари шунингдек 1980 йилда кучга кирган 1970 йилдаги Европа патентлари шунингдек 1980 йилда кучга кирган 1970 йилдаги патент кооперацияси бўйича Келишув низомига мос ҳолда берилган патент кооперацияси бўйича Келишув низомига мос ҳолда берилган халқаро талабномалар асосида ҳам берилади. Париж конвенциясияси халқаро талабномалар асосида ҳам берилади. Париж конвенциясияси аъзолари учун барча давлатлар учун очиқ бўлган патент кооперацияси аъзолари учун барча давлатлар учун очиқ бўлган патент кооперацияси бўйича Келишув ташкил қилинган. бўйича Келишув ташкил қилинган. Европа патентларини бериш бўйича Конвенция Европа Европа патентларини бериш бўйича Конвенция Европа Иттифоқининг 12 аъзо мамлакатлари томонидан имзоланган Иттифоқининг 12 аъзо мамлакатлари томонидан имзоланган 1975йилдаги ва 1989 йилда ўзгартиришлар киритилган патент 1975йилдаги ва 1989 йилда ўзгартиришлар киритилган патент Уюшмаси бўйича Конвенцияси асосини ташкил қилади. Шу битим Уюшмаси бўйича Конвенцияси асосини ташкил қилади. Шу битим кучга киргандан кейин ЕПО патентларни бериш, бекор қилиш ва кучга киргандан кейин ЕПО патентларни бериш, бекор қилиш ва муддатини чегаралаш бўйича маъсулиятни бўйнига олади. муддатини чегаралаш бўйича маъсулиятни бўйнига олади. 1993 йилдан бошлаб ЕПО инелектуал мулкни ҳимоя бўйича 1993 йилдан бошлаб ЕПО инелектуал мулкни ҳимоя бўйича қонун қабул қилган, аммо ЕПО га аъзо бўлмаган мамлакатларда қонун қабул қилган, аммо ЕПО га аъзо бўлмаган мамлакатларда европа панентларини харакатланиши бўйича келишувлар тузади. европа панентларини харакатланиши бўйича келишувлар тузади.

Мақсадлари:Мақсадлари:  Европа патентларини бериш;Европа патентларини бериш;  Ихтироларни ҳимоясини таъминлаш мақсадида Ихтироларни ҳимоясини таъминлаш мақсадида европа мамлакатлари ўртасида амкорликни европа мамлакатлари ўртасида амкорликни мустаҳкамлаш;мустаҳкамлаш;  Патент беришни ягона процедураларини ва ягона Патент беришни ягона процедураларини ва ягона қоидаларни бошқариш ва йўлга қўйиш орқали қоидаларни бошқариш ва йўлга қўйиш орқали ҳимоялашни кучайтириш. ҳимоялашни кучайтириш. Аъзо давлатлари 18 таАъзо давлатлари 18 та . . ЕПО аъзоси бўлиб 15 та ЕПО аъзоси бўлиб 15 та Европа Иттифоқига аъзо давлатлари ҳам киради. Европа Иттифоқига аъзо давлатлари ҳам киради.

Тузилиши:Тузилиши:  1. Европа патент муассасаси.1. Европа патент муассасаси.  2. Маъмурий кенгаш.2. Маъмурий кенгаш. Молия манбаси: Молия манбаси:  У молиявий мустақил ташкилот ҳисобланади ва ўз У молиявий мустақил ташкилот ҳисобланади ва ўз ҳизматларига тўланадиган хақлардан фаолият ҳизматларига тўланадиган хақлардан фаолият юритади .юритади . Фаолияти: Фаолияти:  Европа патенига талабнома Европа патент Европа патенига талабнома Европа патент идораларига (идораларига ( Мюнхен, Гаага, БерлинМюнхен, Гаага, Берлин ) ёки ) ёки келишилган томонлар миллий патент келишилган томонлар миллий патент идораларига берилиши мумкин. идораларига берилиши мумкин.

Патент бериш билан боғлиқ жараён ўртача 3 Патент бериш билан боғлиқ жараён ўртача 3 йилдан иборат ва уч фаза (давр)дан иборат: йилдан иборат ва уч фаза (давр)дан иборат:  - Биринчи фаза (Мюнхен ёки Берлинда) - - Биринчи фаза (Мюнхен ёки Берлинда) - талабнома бериш, уни расмий тешириш, талабнома бериш, уни расмий тешириш, патент қидируви, талабнома ва қидирувни патент қидируви, талабнома ва қидирувни чоп этиш;чоп этиш;  - Иккинчи фаза (Мюнхен) – синчиклаб - Иккинчи фаза (Мюнхен) – синчиклаб текшириш (экспертиза) , патентни бериш текшириш (экспертиза) , патентни бериш ёки рад этиш;ёки рад этиш;  - Учинчи фаза (Мюнхен) – шикоятларни - Учинчи фаза (Мюнхен) – шикоятларни кўриб чиқиш.кўриб чиқиш.

Ўзбекистоннинг интеграцион салоҳияти- малакатнинг Ўзбекистоннинг интеграцион салоҳияти- малакатнинг хорижий мамлакатлар билан иқтисодий хорижий мамлакатлар билан иқтисодий ҳамкорлигининг асосиҳамкорлигининг асоси  Ўзбекистон Республикаси 1991 йилнинг 31 Ўзбекистон Республикаси 1991 йилнинг 31 августида суверен мустаавгустида суверен муста ққ илликка эришди. Шу илликка эришди. Шу кундан бошлаб республиканинг ижтимоий–кундан бошлаб республиканинг ижтимоий– иқтисодий,иқтисодий, сиёсий ва маданий ҳаётида сиёсий ва маданий ҳаётида ривожланишнинг янги даври бошланди.ривожланишнинг янги даври бошланди. Ўзбекистон худудий жиҳатдан Ўрта Осиё Ўзбекистон худудий жиҳатдан Ўрта Осиё минтақасининг марказий қисмида жойлашган минтақасининг марказий қисмида жойлашган бўлиб, республикада Марказий Осиё аҳолисининг бўлиб, республикада Марказий Осиё аҳолисининг 45%и яшайди. Ўзбекистон қўшни Қозоғистон, 45%и яшайди. Ўзбекистон қўшни Қозоғистон, Қирғизистон, Тожикистон, Туркманистон ва Қирғизистон, Тожикистон, Туркманистон ва Афғонистон давлатлари билан чегараланиб, Афғонистон давлатлари билан чегараланиб, Европа ва Осиёнинг бир қатор мамлакатлари Европа ва Осиёнинг бир қатор мамлакатлари билан транспорт ва телекоммуникация ва билан транспорт ва телекоммуникация ва ахборот воситалари орқали боғланиб турувчи ахборот воситалари орқали боғланиб турувчи муҳим стратегик коридор ҳисобланади.муҳим стратегик коридор ҳисобланади.

Ўзбекистон халқаро ҳамжамиятдаги иштироки. Ўзбекистон ва Ўзбекистон халқаро ҳамжамиятдаги иштироки. Ўзбекистон ва Бирлашган Миллатлар Ташкилоти.Бирлашган Миллатлар Ташкилоти. Ўзбекистон Республикасининг БМТга аъзо бўлиши унинг ижтимоий-Ўзбекистон Республикасининг БМТга аъзо бўлиши унинг ижтимоий- сиёсий хаётида, халқаро майдондаги фаолиятида муҳим воқеа бўлди. сиёсий хаётида, халқаро майдондаги фаолиятида муҳим воқеа бўлди. Ўзбекистоннинг БМТдек нуфузли халқаро ташкилотнинг тенг ҳуқуқли Ўзбекистоннинг БМТдек нуфузли халқаро ташкилотнинг тенг ҳуқуқли аъзоси бўлиши унинг жахон муносабатларидаги фаолиятининг аъзоси бўлиши унинг жахон муносабатларидаги фаолиятининг кенгайиб боришига олиб келди.кенгайиб боришига олиб келди. БМТнинг давлатлар ва халқлар тақдирида, жахондаги барча эркпарвар БМТнинг давлатлар ва халқлар тақдирида, жахондаги барча эркпарвар халқлар тақдирида тутган оламшумул тарихий ролини Ўзбекистон халқлар тақдирида тутган оламшумул тарихий ролини Ўзбекистон Республикаси Президенти И.А.Каримов БМТ Бош Ассамблеясининг Республикаси Президенти И.А.Каримов БМТ Бош Ассамблеясининг 48-сессиясида қилган маърузасида қуйидагича жуда аниқ қилиб 48-сессиясида қилган маърузасида қуйидагича жуда аниқ қилиб таърифлаб берган эди: таърифлаб берган эди: «Бизнинг тасаввуримизда Бирлашган «Бизнинг тасаввуримизда Бирлашган Миллатлар Ташкилоти барча давлатларнинг, минтақаларнинг. Миллатлар Ташкилоти барча давлатларнинг, минтақаларнинг. Бутун жахон ҳамжамиятининг энг муҳим муаммоларини мухокама Бутун жахон ҳамжамиятининг энг муҳим муаммоларини мухокама қилиш ва ечиш учун тузилган ноёб ташкилотдир. БМТ - бу қилиш ва ечиш учун тузилган ноёб ташкилотдир. БМТ - бу халқларнинг тинч-тотув яшашга бўлган эзгу иродасининг буюк халқларнинг тинч-тотув яшашга бўлган эзгу иродасининг буюк рамзи, инсоният маънавий тараққиётининг ёрқин нишонасидир.рамзи, инсоният маънавий тараққиётининг ёрқин нишонасидир. Туб тарихий ўзгаришлар даврида хозирги дунёнинг ўзаро алоқаси Туб тарихий ўзгаришлар даврида хозирги дунёнинг ўзаро алоқаси бир-бирига боғлиқлиги ортиб бораётганлиги равшан кўриниб бир-бирига боғлиқлиги ортиб бораётганлиги равшан кўриниб турибди. Айни шу пайтда умуминсоний муаммоларни ўрганиш ва турибди. Айни шу пайтда умуминсоний муаммоларни ўрганиш ва ҳал қилишда жахон миқёсидаги сиёсий восита сифатида БМТнинг ҳал қилишда жахон миқёсидаги сиёсий восита сифатида БМТнинг дунё кўламидаги роли ва аҳамияти ошиб бормоқда»дунё кўламидаги роли ва аҳамияти ошиб бормоқда»

 Ўзбекистон Президенти И.А.Каримов БМТ фаолиятини Ўзбекистон Президенти И.А.Каримов БМТ фаолиятини хозирги давр талаблари асосида қайта қуриш хозирги давр талаблари асосида қайта қуриш борасидаги ишларини қўллаб-қувватлаб, бу иш борасидаги ишларини қўллаб-қувватлаб, бу иш «... «... миллий, минтақавий ва жаҳоншумул муаммоларни миллий, минтақавий ва жаҳоншумул муаммоларни ҳал қилишдаги дунё давлатлари саъй-ҳал қилишдаги дунё давлатлари саъй- харакатларини мувофиқлаштириш ва харакатларини мувофиқлаштириш ва бирлаштиришда уларнинг аҳамиятини бирлаштиришда уларнинг аҳамиятини кучайтиришга имоним комил»кучайтиришга имоним комил» [1] деб ишонч [1] деб ишонч билдирганлиги бежиз эмас. Ўзбекистон - 1992 йил 2 билдирганлиги бежиз эмас. Ўзбекистон - 1992 йил 2 мартидан БМТнинг тенг ҳуқуқли аъзоси бўлди. мартидан БМТнинг тенг ҳуқуқли аъзоси бўлди.  Ўзбекистон Республикаси конституциясининг Ўзбекистон Республикаси конституциясининг 17-17- моддасида белгиланишича, «Ўзбекистон моддасида белгиланишича, «Ўзбекистон Республикаси халқаро алоқаларининг тенг Республикаси халқаро алоқаларининг тенг ҳуқуқли субъектидир»ҳуқуқли субъектидир» . .  [1][1] И.А.Каримов. Ўзбекистоннинг сиёсий-ижтимоий ва И.А.Каримов. Ўзбекистоннинг сиёсий-ижтимоий ва иқтисодий истиқболининг асосий тамойиллари. иқтисодий истиқболининг асосий тамойиллари. «Ўзбекистон», 1995, 64-бет«Ўзбекистон», 1995, 64-бет

Ўзбекистоннинг ШҲТ интеграция жараёнларидаги Ўзбекистоннинг ШҲТ интеграция жараёнларидаги иштирокииштироки Бугунги кунда дунёда ягона геосиёсий макон, яъни Бугунги кунда дунёда ягона геосиёсий макон, яъни глобаллашув жараёни жадал ривожланиб бормоқда. глобаллашув жараёни жадал ривожланиб бормоқда. Бунинг асосий сабаби ахборот алмашуви, ўзаро Бунинг асосий сабаби ахборот алмашуви, ўзаро келишувга риоя қилган ҳолда табиий ресурслардан келишувга риоя қилган ҳолда табиий ресурслардан оқилона фойдаланиш, халқаро маданий алоқаларнинг оқилона фойдаланиш, халқаро маданий алоқаларнинг ўсиши ва уларнинг бир-бирига таъсири, умуминсоний ўсиши ва уларнинг бир-бирига таъсири, умуминсоний қонун ва қоидалар нормасига амал қилиш ҳисобланади.қонун ва қоидалар нормасига амал қилиш ҳисобланади. Дунёда давлатлараро муносабатларда очиқлик сиёсати Дунёда давлатлараро муносабатларда очиқлик сиёсати тамойилларига амал қилинмоқда. Лекин бу сиёсий, тамойилларига амал қилинмоқда. Лекин бу сиёсий, иқтисодий, ҳарбий, экологик муаммолар исканжасида иқтисодий, ҳарбий, экологик муаммолар исканжасида таранглашиб бораётган зиддиятлар ўз-ўзидан барҳам таранглашиб бораётган зиддиятлар ўз-ўзидан барҳам топади, дегани эмас, албатта. Тараққиёт узлуксиз топади, дегани эмас, албатта. Тараққиёт узлуксиз жараён бўлганлиги туфайли бундай ҳолатнинг юзага жараён бўлганлиги туфайли бундай ҳолатнинг юзага келиши табиийдир. Шундай экан, тараққиёт келиши табиийдир. Шундай экан, тараққиёт инсониятнинг яратуввчанлиги билан боғлиқ барча инсониятнинг яратуввчанлиги билан боғлиқ барча салбий ва ижобий жараёнларни ўзижа мужассам этган, салбий ва ижобий жараёнларни ўзижа мужассам этган, ўзининг табиий ривожланиш диалектик қонуниятларига ўзининг табиий ривожланиш диалектик қонуниятларига эга ижтимоий ҳодисадир. Кишилик жамиятининг яқин эга ижтимоий ҳодисадир. Кишилик жамиятининг яқин тарихи ва бугуни ҳам бунга ёрқин мисолдир.тарихи ва бугуни ҳам бунга ёрқин мисолдир.

2001 йилда Шанхайда Хитой, Россия, Қозоғистон, 2001 йилда Шанхайда Хитой, Россия, Қозоғистон, Қирғизистон, Тожикистон ва Ўзбекистон раҳбарлари Қирғизистон, Тожикистон ва Ўзбекистон раҳбарлари учрашуви вақтида Ўзбекистоннинг қабул қилиниши учрашуви вақтида Ўзбекистоннинг қабул қилиниши билан вужудга келган “Шанхай олтилиги” Шанхай билан вужудга келган “Шанхай олтилиги” Шанхай ҳамкорлик ташкилотига айлантирилди.ҳамкорлик ташкилотига айлантирилди. Ташкилот аъзолари ШҲТ доирасида савдо-Ташкилот аъзолари ШҲТ доирасида савдо- иқтисодий ҳамкорликка катта эътибор қаратмоқда. иқтисодий ҳамкорликка катта эътибор қаратмоқда. ШҲТга аъзо давлатларнинг кўп томонлама савдо-ШҲТга аъзо давлатларнинг кўп томонлама савдо- иқтисодий ҳамкорлиги дастури ҳамда уни рўёбга иқтисодий ҳамкорлиги дастури ҳамда уни рўёбга чиқариш юзасидан иш режаси имзоланди, 127 та қўшма чиқариш юзасидан иш режаси имзоланди, 127 та қўшма лойиҳалар белгилаб олинди, андозалар ва лойиҳалар белгилаб олинди, андозалар ва мувофиқликни баҳолаш тартиботлари, божхона, мувофиқликни баҳолаш тартиботлари, божхона, электрон савдо, сармояларни рағбатлантириш, транзит электрон савдо, сармояларни рағбатлантириш, транзит салоҳиятини ривожлантириш, энергетика, салоҳиятини ривожлантириш, энергетика, телекоммуникациялар йўналиши бўйича еттита махсус телекоммуникациялар йўналиши бўйича еттита махсус ишчи гуруҳлари тузилди, улар ўз навбатида тегишли ишчи гуруҳлари тузилди, улар ўз навбатида тегишли соҳалардаги ҳамкорликни ишлаб чиқиш ва соҳалардаги ҳамкорликни ишлаб чиқиш ва мувофиқлаштиришга масъулдирлар. мувофиқлаштиришга масъулдирлар.

O'xshashlar

Bozor iqtisodiyotini tartibga solishda davlatning iqtisodiy roli

Jahon iqtisodiyoti rivojlanishida xalqaro moliya munosabatlarining roli

Davlat xaridlarini tartibga solishning xalqaro huquqiy asoslari

Zamonaviy moliyaviy tashkilotlar

Tashkilotlarning ichki va tashqi muhitlari