Dunyo aholisi soni o’sish dinamikasi - Iqtisodiyot - Slaydlar

Dunyo aholisi soni o’sish dinamikasi

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1328.0107421875 KB

Ko'chirib olish

Rej a : Dunyo aholisi soni o’sish dinamikasi Dunyo aholisining demagrafik xususiyatlari. Dunyo aholisining migratsiyasi va urbaniztsiya. 1www.arxiv.uz

Birlashgan Millatlar Tashkiloti o‘zining yangi hisobotida dunyo aholisi shu yilning 31-oktabr kuni 7 milliardga yetidi asrimiz so‘nggiga kelib esa 10 milliarddan oshishini prognoz qilgan, deya xabar beradi Reuters agentligi. Eslatib o‘tamiz, dunyo aholisi 1998-yilda 6 milliardga yetgan edi. BMTning aholi statistikasi bilan shug‘ullanuvchi bo‘limi UNFPA (United Nations Population Fund) 24-oktabrdan boshlab yetti kunlik sanoqni boshlaydi. Hisobotda yana keltirilishicha, bugungi kunda aholisi soni 1,34 milliardni tashkil etuvchi Xitoyda 2100-yilga kelib ularning soni 1 milliarddan kamayib ketishi mumkin. Rossiya aholisi esa bugungi kundagi 143 milliondan 2050- yilga kelib 126 milliongacha, 2100-yilga kelib esa 111 milliongacha tushib ketadi. Dunyo aholisi shu yilning 2011 yil 31-oktabr kuni 7 milliardga yetadi www.arxiv.uz 2 01 12 1A 0C 23 01 2A 13 0C 32 0C 0E 12 0E

Yilnoma Davr Davrning davom etishi (yil) Davr boshida aholi soni (mln.k.) Aholi sonining o’rtacha yillik o’sishi (foiz) Miloddan 7000 yil ilgari Neolit 5000 10 Miloddan2000 yil ilgari Antik 2000 50 0,03 0 (yangi era) Yangi eraning boshlanishi, o’rta asrning dastlabki davri 2000 230 0,1 1000-yil O’rta asrlar 1000 305 0,02 1500-yil O’rta asrlarning yakuniy davri 500 440 0,1 1650-yil Yangi zamonning boshlanishi 150 550 0,3 1800-yil Yangi zamon 150 952 0,5 1900-yil Yangi zamonning yakuniy davri 100 1656 0,8 1950-yil Eng yangi zamon 50 2527 1,0 1980-yil Yaqin o’tgan davr 30 4430 1,9 2001-yil Hozirgi davr 24 6134 1,5 2004-yil 6272 1,4 www.arxiv.uz 3

Tug’i- lish koef. O’lim koef. Tabiiy o’sish koef. Go’daklar o’limi koef. (6 yoshgacha bo’lgan 1000 bolaga) O’rtacha umr davri erkaklar ayollar Butun dunyo 23 9 14 81 65 69 Afrika 36 14 22 120 52 54 Amerika 21 8 13 26 70 75 Shimoliy Amerika 21 9 12 7 74 80 Markaziy Amerika 24 7 17 29 68 74 Janubiy Amerika 23 8 15 41 66 72 Karib havzasi 22 8 14 30 68 72 Osiyo 24 9 15 73 65 68 Janubi-g’arbiy Osiyo 31 8 23 61 66 69 O’rta va Janubiy Osiyo 28 11 17 96 61 62 Janubi-sharqiy Osiyo 26 8 18 62 63 66 Sharqiy Osiyo 17 6 11 33 69 73 Rossiya 9 16 7 21 59 72 Avstraliya va Okeaniya 19 8 11 8 73 76 Yevropa 11 11 0 13 72 78Tug’ilish, o’lim va tabiiy ko’payish koeffitsientlari (aholining 1000 kishiga nisbatan 2010-yilgi ma’lumotlar) www.arxiv.uz 4

0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 0.5 1.9 0.2 1.8 0.7 3 1.2 Qit'a lar bo'yicha aholini tabiiy o'sish darajasi (foizda)www.arxiv.uz 5

Dunyo bo'ylab Uzbekiston EstoniyaBelarusiya Latviya LitvaBalgoriya Vengriya UkrainaNigeriyaMayottadaSharqiy Timor YamanMarshal orollari -1 -0.5 0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 42.65 2.9-0.2-0.5 -0.4-0.6 -0.5-0.5 3.4 3.63.33.2 3.3Dunyo Aholisini Tabiiy O'sishi (foizda) 2010 y www.arxiv.uz 6

. Yer kurrasida aholi juda notekis joylashgan. Butun aholining 70 % iga yaqini quruqlikning 7 % ida yashaydi. Butun quruqlikning (149 mln km 2 ) 15 % ida esa (22,4 mln km 2 ) aholi doimiy yashamaydi. Bunday joylarga: Grenlandiya oroli (orolning janubiy sohillari bundan mustasno), Kanada-Arktika arxipelagining shimoli, Sahroi Kabir, Rub-el-Xoli, Katta Qum va Viktoriya kabi qumli cho`l massivlarining ayrim qismlari, Antarktida materigi va baland tog`larning yuqori qismlari kiradi. Yer shari aholisining joylashishi. www.arxiv.uz 7 22 08 12 1C 24 1C 24 03 30 34 34 35 12

Qit’alar, materiklar , regionlar Dengiz sathidan balandligi Aholi istiqomat qiladigan hududning o’rtacha balandligi, m Hududning o’rtacha balandligi, m200 m gacha 200- 500 500- 1000 1000- 2000 2000 m dan yuqori Jami aholining taqsimianishi Yevropa 69 24 7 - - 170 300 Osiyo 56 24 12 7 1 320 950 Afrika 32 24 21 21 2 590 750 Shimoliy Amerika 47 33 8 8 4 430 700 Janubiy Amerika 42 15 23 9 11 645 580 Avstraliya va Okeaniya 73 18 8 1 95 350 Quruqlik yuzasi 56 24 12 7 1 320 725Yer shari aholisining vertikal mintaqalar bo’yicha taqsimlanishi www.arxiv.uz 8

Qit’a, materik va regionlar 950 1990 1995 2003 2025 Butun dunyo Shu jumladan: 19,4 40,3 43,8 48,0 63,8 Yevropa 74,7 97,0 101,9 103,1 103,5 Osiyo 45,1 100,7 113,3 119,2 159,3 Afrika 7,6 21,8 24,3 28,1 51,0 Shumoliy Amerika 11,0 21,4 22,8 24,3 31,0 Janubiy Amerika 6,4 17,1 18,3 20,4 26,4 Avstraliya va Okeaniya 1,5 3,1 3,3 3,9 4,6Ayrim qit’alar, materiklar va regionlar bo’yicha aholining o’rtacha zichligi www.arxiv.uz 9

1950 1990 1995 2003 202519.4 40.3 43.8 48 63.8Dunyo bo'ylab 1 km.kv ga aholi izchligi kishi www.arxiv.uz 10

Yevropa Osiyo Afrika Shumoliy Amerika Janubiy Amerika Avstraliya va Okeaniya74.7 45.1 7.6 11 6.4 1.597 100.7 21.8 21.4 17.1 3.1101.9 113.3 24.3 22.8 18.3 3.3103.1 119.2 28.1 24.3 20.4 3.9103.5 159.3 51 31 26.4 4.6Aholi zichligi kitalar bo’yich 1 km kv ga 1950 1990 1995 2003 2025 www.arxiv.uz 11

M onako Xitoy M akoasi Singapur M alta Bahrayn bangladesh M aldiv G'arbiy sahroyi kabir M ongoliya G viana Nam biya Botsvana Kanada Avstraliya33104 20346 6785 1288 1098 1035 1020 2 2 2 3 3 3 3Jahonda aholi zichligi eng yuqori va eng kam bo`lgan davlatlar: (1 km2 ga kishi hisobida 2008-yil) aholisoni www.arxiv.uz 12

 Dunyoda 0-14 yoshda har 1000 qizga 1040 o’g’il bola to’g’ri keladi. Ushbu ko’rsatkich Yevropada (1060), Osiyoda (1050) hamda Avstraliya va Okeaniya (1059)da undan ham yuqori. Faqat Afrika (1008) va Amerika (1029)da nisbatan past daraja bilan ifodalanadi.. . Bolalar yoshlaridagi farqning kelib kelib chiqishida tug’ilgan har 1000 go’dakning 520 tasi o’g’il bolalardan iborat bo’lishligi hal qiluvchi ahamiyat kasb etadi. Aholining, asosan, mehnatga layoqatli yoshdagi qismidan tashkil topgan 15-65 yoshda dunyo bo’yicha har 1000 ayolga 1020 ta erkak to’g’ri keladi. Aholining yosh-jins tarkibi unga xos belgilar ichida eng muhimi hisoblanadi. Chunki yoshga qarab aholining jamiyatda tutgan o’rni va ahamiyati baholanadi. Butun dunyoda erkaklarning soni ayollarning soniga nisbatan qariyb 22 mln.ga ko’proqdir. Lekin ayrim qit’alar, regionlarda erkaklar bilan ayollar o’rtasidagi farq sezilarli darajada. Bolalar yoshlarida barcha materik va regionlarda o’g’il bolalarning ustunligi ko’zga tashlanadi. www.arxiv.uz 13 01 2D 2F 15 3E02 08 04 0A 02 2B08 151F 12 12 1C 151F 1F 05 1E10 06 30 0A

Qit’alar, materiklar va regionlar 1970-y. 1985-y. 2003- y. Yosh guruhlari 0-14 15-64 65 0-14 15-64 65 0-14 15-64 65 Butun dunyo 36,6 57,9 5.5 33,7 60,6 5,7 31,0 63,0 6,0 Yevropa 24,9 63,7 11,4 20,9 66,7 12,4 18,0 68,0 14,0 Osiyo 38,9 57,0 4,1 35,5 60,6 4,4 32,0 63,0 5,0 Afrika 44,1 53.0 2,9 45,4 51,5 3,1 44,0 53,0 3,0 Amerika 36.4 57,2 6,4 31,6 61,2 7,2 27,0 65,0 8,0 Avstraliya va Okeaniya 32,2 60,5 7,3 28,6 63,3 8,1 24,0 65,0 11,0Dunyo aholisining yosh tarkibi (foiz hisobida) www.arxiv.uz 14

Aholi: jami 2001-2008 Indikator O'lchov 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Aholi: jami yil boshiga '000 24,813. 1 25,115. 8 25,427. 9 25,707. 4 26,021. 3 26,312. 7 26,663. 8 27,2 96.7 Aholi: ayoll ar '000 12,449. 2 12,594. 7 12,743. 4 12,876 13,027. 7 13,167. 6 13,338. 2 13,5 36.9 Aholi : ayollar jamiga nisbatan %da 50.2 50.1 50.1 50.1 50.1 50 50 50 Aholi : erkaklar '000 12,363. 9 12,521. 1 12,684. 5 12,831. 4 12,993. 6 13,145. 1 13,325. 6 13,5 35.2 Aholi : erkaklar jamiga nisbatan %da 49.8 49.9 49.9 49.9 49.9 50 50 50 Aholi: qishl oq '000 15,587. 8 15,828. 9 16,087. 2 16,326. 1 16,579. 4 16,817. 6 17,079. 2 17,2 79.5 Aholi: shah arda '000 9,225.3 9,286.9 9,340.7 9,381.3 9,441.9 9,495.1 9,584.6 9,76 2.3 Aholi: zichli gi 1 kv.kmga kishi soni 56.2 56.9 57.5 57.9 58.2 58.6 59.4 57 www.arxiv.uz 15

0-14 15-64 65 36.6 57.9 5.5 33.7 60.6 5.7 31 63 6 Dunyo aholisini yosh tarkibi 1970 yillar 1985 yillar 2003www.arxiv.uz 16

50.250.150.150.150.1505050 Ayollarning ulishi jamiga nisbatan %da www.arxiv.uz 17

Yevropa Osiyo Afrika Amerika Avstraliya va Okeaniya63.7 57 53 57.2 60.5qit'alar bo'yicha 14-64 yoshgacha bo'lgan aholining aholi tarkibidagi ulishi foiz www.arxiv.uz 18

42% 20%7%1% 30% Dunnyo aholisining irqiy tarkibi yevropoid mongoloid negroid avstroloid aralash o'tkichi tiplar www.arxiv.uz 19

 YAngi dunyoda va Afrika, Avstraliyada erkaklar va ayollar soni deyarli teng. Xitoy, Hindiston, Pokiston, Turkiya, Arabiston yarim oroli davlatlari va Liviyada erkaklar soni ko`p. Rossiya, SHarqiy va O`rta Yevropa davlatlarida aksincha, erkaklarga nisbatan ayollar soni ko`p. Masalan, BAA da 100 ayolga 147 ta, Quvaytda 152 ta erkak to`g`ri keladi. Butanda 100 erkakka 128 ta ayol, Ukrainada 116 ayol, Rossiyada 113 ayol to`g`ri keladi (2005 y). Dunyo aholisining jinsiy tarkibi www.arxiv.uz 20 01 1C 1A 15 05 3B 35 21 0F0617 34 21 0F0617 1E10 02 02 30 05 46 17

Osiyo Yevropa Avstraliya vaOkeaniya Afrika Am erika0 500 1000 1500 2000 2500 1000 1000 1000 1000 10001049 1000 1039 979 990Qitalar bo'yicha jins bo'yicha nisbatlar 2010 y Erkaklar Ayollar www.arxiv.uz 21

 Dunyoda jami 4000 ga yaqin etnik birliklar mavjud bo`lib, ular soniga va tiliga ko`ra klassifikasiyalanadi. Eng katta xalq-xitoylar 1,1 mlrd. kishi bo`lsa, eng kichigi vedd yoki botoku qabilalari 1000 kishini tashkil etadi.  Etnik chegaralar bilan siyosiy chegaralar mos tushganda bir millatli davlatlar tashkil topadi. Masalan: Bolgariya, Vengriya, Polьsha, Yaponiya, orol davlatlar va h.k. Ikki millatli mamlakatlarga Kanada, Belgiya. Ko`p millatli davlatlarga federativ davlatlar kiradi. Bunday mamlakatlarda milliy nizo va munosabatlar murakkab bo`ladi. Masalan: Rossiya, sobiq YUFSR, JAR, Hindiston, Indoneziya va h.k. Etnik Tarkibi www.arxiv.uz 22 01 2D 0F 1E 17 07 1D 1D 12 01 29 37 25 33 44 09 25 3D 3A 25 25 33 38 1F0417

 Aholining soniga va joylashishiga aholining tabiiy ko`payishi bilan birga aholining “mexanik ko`payishi” ya`ni migrasiyalar ham katta ta`sir ko`rsatadi.Migrasiyaning asosiy sababi iqtisodiy sabab bo`lib, undan tashqari: siyosiy, diniy, milliy (turklar bilan o`zbeklar), ekologik (Orol bo`yi, Rur havzasi) sabablari ham mavjud.  Ichki migrasiyalar – bir mamlakat doirasida aholining qayta taqsimlanishi bo`lib, unda umumiy aholi soniga ta`sir etmaydi.  Tashqi migrasiyalar – mamlakat va qit`alar aholisi soniga ta`sir etadi Johon migratsiyasi www.arxiv.uz 23

 Immigrasiya – emmigrasiyadan ortiq bo`lganda mamlakat aholisi mexanik ko`payadi. Emmigrasiya ortganda esa aholi mexanik kamayadi. XIXasr boshlaridan II-jahon urushiga qadar Yevropa asosiy emigrasiya markaziga aylandi va 60 mln aholi ko`chib ketdi, 1-navbatda Shimoliy Amerikaga, Braziliyaga, Argentina, JAR, Avstraliya va Yangi Zelandiyaga. II-jahon urushidan so`ng emmigrasiyaning 2-markazi – Osiyo vujudga keldi. Asosan Xitoy, Hindiston, Bangladesh, Yaponiyadan Horijiy Yevropa davlatlariga; JAR, AQSH, Braziliya, Indoneziya, Singapurga migrasiya kuchaydi. 1970-80 yillar Yer sharida immigratsiyaning yangi markazi Yaqin Sharq paydo bo`ldi. Bu regionda OPEK ga a`zo davlatlar chetdan ko`plab mehnatkashlarni o`ziga jalb qildi. Hindiston, Pokiston, Bangladesh – Yaqin Sharq mamlakatlariga asosiy ishchi kuchi etkazib beruvchi davlatlarga aylanib qoldi.Lekin hamon AQSH jahonda immigrasiyaning muhim markazi bo`lib kelmoqda. Yiliga AQSH ga 1 mln aholi immigrasiya qilmoqda. www.arxiv.uz 24

40% 25%20% 15% foiz shimoliy Amerika Yevropa Osiyo Boshqa regionlarJahondagi chet el ishchi kuchlarining ( mehnatkashlar migrasiyasining) taqsimlanishi foizda www.arxiv.uz 25

 Ichki migrasiyaga aholi qishloq joylaridan shaharlarga ko`chishi ham kiradi. XX asrning oxirlariga kelib bu migrasiya ko`lami shu qadar kattalashdiki, buni “XX-asrda aholining buyuk ko`chishi” deb atalindi.  Yangi yerlarning o`zlashtirilish ham migratsiya bilan bog`liq bo`lib, hududi katta va aholisi zich mamlakatlarda kuzatilinadi. Masalan: Rossiyada (Qoratuproq zonasining o`zlashtirilishi, BAM ni, taygani o`zlashtirilishi), Qozog`istonda,Kanadada (Shimolni o`zlashtirilishi), Braziliyada (Amazoniyani), Avstraliyada (savannalarni), Xitoyda (Tibetni), O`zbekistonda (Mirzacho`l, Yozyovon). www.arxiv.uz 26

Jahonda urbanizatsiya darajasi eng yuqori va eng past bo`lgan davlatlar:Singapur belgiya Quvayt G'arbiy Sahroi Kabir Venesuela Ruanda Butan Burundi Om an Uganda 100 97 96 96 93 6 7 9 13 150 3 4 4 7 94 93 91 87 85Shaharlashishdarajasi qishloq aholisi www.arxiv.uz 27

 Urbanizasiya darajasiga qaramay dunyo aholisining yarmidan ortig`i qishloqlarda yashamoqda. Hozirda dunyoda qishloqlarning umumiy soni 20 mln.ga etdi.Qishloqlarda aholi g`uj va tarqoq joylashadi.Qishloqlarda aholining g`uj bo`lib yashashi Rossiya, Horijiy Evropa, Xitoy, Yaponiya uchun xos. Tarqoq joylashishi esa fermer xo`jaliklar rivojlangan mamlakatlarda AQSH, Kanada, Avstraliya uchun xos. www.arxiv.uz 28

 1. Xristian dini 3 mazhabga: katolik, protestant va pravoslavga bo`linadi. 1 mlrd. kishi e`tiqod qiladi. Markazi-Vatikan.  2. Islom dini. 1mlrd. ga yaqin kishi e`tiqod qiladi. Asosan Osiyo, SHimoliy va Sharqiy Afrika davlatlarida tarqalgan. Markazi- Makka.  3. Budda dini Sharqiy va Janubi-Sharqiy Osiyoda. 250 mln kishi e`tiqod qiladi.  Milliy dinlarga: Hindistonda induizm, Xitoyda konfutsianlik va daosizm, Yaponiyada sintoizm, Mongoliyada lamachilik (shuning uchun aholi o`smayapti, har 2 bolaning biri monax, barcha erkak aholining 40% i monax). Agar lamachilik bo`lmaganda Mongoliya aholisi 10 mln kishiga etar edi.Dunyo aholisi diniy tarkibiga ko`ra 3 ta jahon diniga va bir necha milliy dinlarga bo`linadi www.arxiv.uz 29

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT! www.arxiv.uz 30 430F2E42312F0142453042460A 4748

O'xshashlar

Iqtisodiy o’sish

Oziq-ovqat samaradorligi-iqtisodiy o’sish omili sifatida

Qashqadaryo viloyati ish o’rinlari, ishsizlar soni umumiy statistikasi

Iqtisodiy o’sish - umumiy tavsifi neokeynscha va neoklassik modellari

Mehnat resurslari korxona xodimlari tartibi soni va harakati ko`rsatkichlari