Sanoat, transport, aloqa, mudofaa va boshqa maqsadlarga mo’ljallangan yerlar to’g’risida tushuncha va huquqiy holatining umumiy xususiyatlari - Huquqshunoslik - Slaydlar

Sanoat, transport, aloqa, mudofaa va boshqa maqsadlarga mo’ljallangan yerlar to’g’risida tushuncha va huquqiy holatining umumiy xususiyatlari

Yuklangan vaqt:

27.06.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1409.828125 KB

Ko'chirib olish

SANOAT, TRANSPORT, ALOQA, MUDOFAA VA BOSHQA MAQSADLARGA MO‘LJALLANGAN YERLAR TO’G’RISIDA TUSHUNCHA VA HUQUQIY HOLATINING UMUMIY XUSUSIYATLARI Reja: 1. Sanoat maqsadlarga mo’ljallangan yerlar to‘g‘risida tushuncha. 2. Transport, aloqa, mudofaa va boshqa maqsadlarga mo’ljallangan yerlar to‘g‘risida tushuncha.

Sanoat va transport,aloqa,mudofaa va boshqa maqsadlarga mo’ljallangan yerlar to‘g‘risida tushuncha Sanoat, transport, aloqa, mudofaa va boshqa maqsadlarga mo‘ljallangan yerlar Sanoat, transport, aloqa, mudofaa va boshqa maqsadlarga mo‘ljallangan yerlarga belgilangan maqsadlarda foydalanish uchun yuridik shaxslarga berilgan yerlar kiradi. Bu toifadagi yerlar tashkilotlarga yuklangan vazifalarni bajarish uchun belgilangan tartibda me’yoriy yoki loyiha-texnik hujjatlar asosida beriladi. Sanoat, transport, aloqa, mudofaa va boshqa maqsadlarda foydalaniladigan yerlarning maydoni 2023-yil 1-yanvar holatiga ko‘ra, 767,7 ming gektar, ya’ni jami yerlarning 1,71 foizini tashkil qiladi.

Ushbu toifa tarkibiga kiruvchi yerlar tushunchasi O‘zbekiston Respublikasi Yer kodeksining 69-moddasida belgilangan. Unga ko‘ra: Sanoat maqsadlariga mo’ljallangan yerlar deganda sanoat korxonalariga, shu jumladan kon sanoati, energetika korxonalariga ishlab chiqarish va yordamchi binolar hamda inshootlar qurish uchun doimiy foydalanishga berilgan yerlar tushuniladi.

 O‘zbekiston Respublikasi Yer kodeksining 70-moddasida ko‘rsatilishicha, sanoat korxonalari o‘zlari foydalanmayotgan yerlarni tuman va shahar hokimlarining qaroriga binoan yuridik va jismoniy shaxslarga vaqtincha foydalanishga berishlari mumkin

Transport maqsadlariga mo’ljallangan yerlar jumlasiga temir yo’l, ichki suv transporti, avtomobil, havo va truboprovod transporti korxonalari, muassasalari va tashkilotlariga transport inshootlari, qurilmalari va boshqa ob’ektlaridan foydalanish, saqlash, qurish, rekonstruksiya qilish, ta ’mirlash, takomillashtirish va rivojlantirish sohasida ular zimmasiga yuklatilgan vazifalarni amalga oshirish uchun doimiy foydalanishga berilgan yerlar kiradi.

Truboprovod , quvur — suyuqlik yoki gazni katta diametrli truba (quvur) orqali muayyan masofaga yetkazib beruvchi transport turi

Aloqa maqsadlariga mo’ljallangan yerlar jumlasiga aloqa liniyalarini hamda ularga tegishli inshootlarni joylashtirish uchun aloqa, radio eshittirish, televideniya va axborot korxonalari, muassasalari va tashkilotlariga doimiy foydalanishga berilgan yerlar kiradi.

Korxona — yuridik shaxs huquqiga ega boʻlgan mustaqil xoʻjalik yurituvchi subʼyekt. Mahsulotlar, tovarlar ishlab chiqarish, xizmatlar koʻrstish, ishlarni bajarish uchun tashkil etiladi. Iqtisodiy faoliyatning xilma-xil turlari bilan shugʻullanadi. Davlat, jamoa, qoʻshma, yakka (oila, xususiy) korxonalar bor Muassasa - taʼlim-tarbiya ishlarini olib boruvchi, belgili shtat va maʼmuriyatiga ega boʻlgan tashkilot. Davlat muassasalari. Ijtimoiy muassasalar. Ilmiy muassasalar◆ Tashkilot — bu faoliyati bosh maqsadga erishish uchun ongli ravishda muvofiqlashtiriladigan odamlar guruhi. „Tashkilot“ tushunchasi fransuz „organization, organizer“ — „Tashkil etish, yaratish, birlashtirish, tartibga solish, biriktirish“ so‘zidan kelib chiqqan. Menejmentda „tashkilot“ tushunchasidan ikki ma’noda foydalaniladi: „tashkilot“ boshqaruvning funksiyasi — jarayon sifatida; „tashkilot“ korxona, muassasa sifatida, ya’ni odamlar va ularning ishlashi uchun sharoitlar.

Transport maqsadlariga mo’ljallangan yerlarga, kabel va aloqa havo liniyalari va elektr uzatish liniyalari o‘tgan yerlarga tutash yerlarda qonun hujjatlari bilan belgilanadigan tartibda muhofaza zonalari o‘rnatiladi. Qurolli Kuchlar, chegara, ichki ishlar va temir yo‘l qo'shinlarining harbiy qismlari, harbiy o'quv yurtlari, korxonalari, muassasalari va tashkilotlarining joylashuvi hamda doimiy faoliyati uchun berilgan yerlar mudofaa ehtiyojlari uchun mo’ljallangan yerlar deb e’tirof etiladi.

Sanoat maqsadlariga mo'ljallangan yerlar respublikamiz qonunchiligiga ko'ra davlat mulki hisoblanadi. Shuning uchun sanoat yerlari davlatning yerga nisbatan mulk huquqini amalga oshiruvchi tegishli mahalliy hokimiyat organlari tomonidan sanoat korxonalariga doimiy egalik huquqi asosida beriladi. Demak, yer qonunchiligining yerdan doimiy egalik huquqi asosida foydalanishga taalluqli bo'lgan barcha qoidalari sanoat maqsadlariga mo'ljallangan yerlarning huquqiy holatini belgilashda asos rolini o'ynaydi.

Sanoat yerlari asosan shahar va shahar tipidagi posyolkalardan tashqarida sanoat korxonalarini joylashtirish va ishlatish uchun ajratib beriladi. Bundan tashqari, sanoat yerlari shahar, posyolka, qishloq punktlari yerlari tarkibida ham joylashgan bo‘lishi mumkin. Bunday yerlar punkti yerlari toifasiga kirib, ularning huquqiy holati shu toifa yerlar huquqiy holatiga muvofiq ravishda belgilanadi.

Sanoat yerlari sanoat korxonalarining egaligida bo‘lib, tegishli vazirlik va davlat qo‘mitalari tomonidan boshqariladi. Sanoat korxonalari shu toifa yerlardan foydalanish huquqining birlamchi sub’ektlari bo‘lib hisoblanadilar. Sanoat korxonalarining o‘z vazifalarini amalga oshirish uchun berilgan yerlari sanoat yerlari ob’ektini tashkil etadi. Sanoat yerlari qoidaga ko‘ra qishloq xo‘jaligiga mo‘ljallanmagan yerlardan beriladi. Agar buning imkoniyati bo‘lmasa qishloq xo‘jaligiga mo‘ljallangan lekin sifati past bo‘lgan yerlardan ajratib beriladi. Sanoat korxonalarini joylashtirish hamda faoliyatini yuritish uchun xizmat qiladigan yer maydonlarining miqdori yer qonunchiligida belgilanmagan.

Transport yerlarining huquqiy holati  Transport yerlarining huquqiy holati O‘zbekiston Respublikasi Yer kodeksida ko‘rsatilishicha, transport maqsadlariga mo‘ljallangan yerlar jumlasiga temir yo‘l, ichki suv transporti, avtomobil, havo va truboprovod transporti korxonalari, muassasalari va tashkilotlariga transport inshootlari, qurilmalari va boshqa ob’ektlaridan foydalanish, saqlash, qurish, rekonstruksiya qilish, ta’mirlash, takomillashtirish va rivojlantirish sohasida ular zimmasiga yuklatilgan vazifalarni amalga oshirish uchun doimiy foydalanishga berilgan yerlar kiradi.

Transport yerlarining asosiy qismini transportning normal faoliyatini ta’minlash zaruriyati uchun ajratilgan yer uchastkalari tashkil etadi. Bundan tashqari, transport yerlarning tarkibiga transport yerlarining o‘zi, yuk tashish, passajirlar tashish va boshqa xizmat uchun ajratilgan yerlar kiradi. Transport uchun ajratilgan yerlardan foydalanish huquqining sub’ektlari bo‘lib, transport vositalari va ekspluatatsiya qiluvchi aloqa yo‘llariga ega bo‘lgan tegishli tashkilotlar hisoblanadi. Temir yo‘l transportida bunday tashkilotlar temir yo‘l bo‘limlari: havo transportida - aeroportlar; dengiz transportida - dengiz portlari, kemalar yasovchi va remont qiluvchi zavodlar; truboprovod transportida - magistral truboprovodlardan foydalanish boshqarmalari; ichki suv transportida - daryo portlari.

Transport uchun ajratilgan yer uchastkalarining ko‘p qismi transportning xo‘jalik ehtiyojlari uchun xizmat qiladi (masalan, avtomobil yo‘llari va temir yo‘llari va temir yo‘llarini yotqizish uchun ketadigan materiallarni saqlash ehtiyojlariga mo‘ljallangan yer uchastkalari, yo‘llarni remont qilish zarurati uchun tuproq va tosh olinadigan yer uchastkalari). Shuningdek, temir yo‘l transporti yerlariga temir yo‘lni idora etuvchi organlari boshqaradigan yerlar, temir yo‘l transporti xizmati uchun alohida mo‘ljallangan yerlar ham kiradi. Temir yo‘l transportida temir yo‘l izlari o‘rnatilgan yerlardan boshqa uning tomonlarida muhofaza qiluvchi poloslar ham qoldiriladi. Temir yo‘l poloslariga quyidagilar kiradi: yo‘l binolari, aloqa qurilmalari stansiyalari (butun qurilmalari bilan), himoyalanish nihollari.

Avtomobil transporti yerlariga tegishli organlarga berilgan va ularning nazoratiga topshirilgan poloslar va shu yerlarga qo‘shiladigan uchastkalar, avtomobil transporti xizmatiga alohida ahamiyatga ega bo‘lgan yerlar kiradi. Avtomobil transporti yerlariga tegishli organlariga berilgan va ularning nazoratiga topshirilgan poloslar va shu yerlarga qo‘shilgan uchastkalar, avtomobil transporti xizmatiga alohida ahamiyatga ega bo‘lgan yerlar kiradi.

Shu bilan birga avtomobil yo‘llari yoqalarida yo‘l xizmati uchun doimiy binolar qurishga va avtomobil transporti passajirlariga xizmat ko‘rsatish uchun xar xil binolar va qurilmalarni qurishga ruxsat etiladi .

Avtomobil yo‘llari va ularga ajratilgan poloslarda mol xaydash, mol boqish, sihatgohlar, palatkalar qurish, olov yoqish, ko‘prikka 200 metr yaqinda olov yoqish taqiqlanadi.

Yer qonunchiligi normalariga binoan dengiz transporti yerlarini dengiz transporti xizmati ehtiyojlari uchun shu sohani idora etuvchi organ ixtiyoriga berilgan hududlar: dengiz portlari, mayaklar va boshqa maxsus qurilmalar tashkil etadi. Daryo transporti yerlariga daryo transporti sohasini idora etuvchi organlar tomonidan boshqariladigan daryo transporti ehtiyojlariga xizmat qiladigan daryo portlari, pristanlar va boshqa qurilmalar kiradi.

Havo transporti yerlariga havo yo‘llari organlari nazoratiga berilgan, havo transporti ehtiyojlari uchun xizmat qiladigan maxsus qurilmalar bilan band bo‘lgan yer uchastkalari, aeroport va aerodrom hududlari kiradi. Havo kodeksida ko‘rsatilishicha maxsus qurilgan, ya’ni samolyot uchishi va qo‘nishi, to‘xtab turishi va havo kemalari xizmati uchun ajratilgan yer uchastkalari aerodrom hisoblanadi. Aeroport hududiga esa avvalo aerodrom, shuningdek vokzal, har xil binolar qurish uchun zarur bo‘lgan yer uchastkalari kiradi. Bundan tashqari, aeromayaklar, vishkalar va maxsus boshqa qurilmalar bilan band bo‘lgan yerlar ham aeroport va aerodrom hududiga joylashtirilib, ular ham transport yerlari hisoblanadi.

Nazorat uchun savollar: 1. Аholi punkti yerlari tushunchasi nimani anglatadi? 2. Аholi punkti yerlari huquqiy holati qaysi normativ – huquqiy hujjatlar asosida tartibga solinadi? 3. Yer kodeksining qaysi moddalari asosida aholi punktlari yerlarida yuzaga kelgan munosabatlar tartibga solinadi? 4.Аholi punkti yerlari huquqiy holati tushunchasi nimani anglatadi? 5.Er kodeksining 64-moddasni izohlang?

O'xshashlar

Alohida muhofaza etiladigan hudud yerlari huquqiy holati to’g’risida tushuncha va huquqiy holatining umumiy xususiyatlari

Tabiatni muhofaza qilish va sog’lomlashtirish maqsadlariga mo’ljallangan yerlarning huquqiy holati

Huquqiy ong va huquqiy madaniyat

Oliy majlis O`zbekiston Respublikasining oliy vakillik organi va qonun chiqarish hokimiyati

O’zbekiston Respublikasi mudofaa ishlari