Alohida muhofaza etiladigan hudud yerlari huquqiy holati to’g’risida tushuncha va huquqiy holatining umumiy xususiyatlari - Huquqshunoslik - Slaydlar

Alohida muhofaza etiladigan hudud yerlari huquqiy holati to’g’risida tushuncha va huquqiy holatining umumiy xususiyatlari

Yuklangan vaqt:

27.06.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

83.1005859375 KB

Ko'chirib olish

ALOHIDA MUHOFAZA ETILADIGAN HUDUD YERLARI HUQUQIY HOLATI TO’G’RISIDA TUSHUNCHA VA HUQUQIY HOLATINING UMUMIY XUSUSIYATLARI 1REJA: 1. Alohida muhofaza etiladigan hududlar yerlari tarkibi 2. Alohida muhofaza etiladigan hududlarni huquqiy holati to‘g‘risida umumiy tushuncha

2O‘zbekiston Respublikasining Qonuni, 07.05.1993 yildagi 871-son O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASINING QONUNI ALOHIDA MUHOFAZA ETILADIGAN TABIIY HUDUDLAR TO‘G‘RISIDA Alohida muhofaza etiladigan tabiiy hududlar to‘g‘risidagi O‘zbekiston Respublikasi qonunlarining vazifalari Alohida muhofaza etiladigan tabiiy hududlar to‘g‘risidagi O‘zbekiston Respublikasi qonunlarining vazifalari noyob tabiiy majmuilarni, tabiat yodgorliklarini, o‘simliklar va hayvonlarning irsiy fondini saqlab qolishdan, tabiiy jarayonlarni o‘rganishdan hamda tabiiy muhitni kuzatish va tadqiq etish majmuidan, tabiatni muhofaza qilish ahamiyatiga molik hududlardan xo‘jalik maqsadida foydalanishni cheklashdan iboratdir.

Yer kodeksining 71–moddasiga ko‘ra alohida muhofaza etiladigan hududlarning yerlari jumlasiga quyidagilar kiradi: 1) tabiatni muhofaza qilish maqsadlariga mo‘ljallangan yerlar; 2) sog‘lomlashtirish maqsadlariga mo‘ljallangan yerlar; 3) rekreatsiya maqsadlariga mo‘ljallangan yerlar; 4) tarixiy-madaniy ahamiyatga molik yerlar. Alohida muhofaza etiladigan hududlar yerlari tarkibi va huquqiy holati to‘g‘risida umumiy tushuncha 326 1408

4Alohida muhofaza etiladigan tabiiy hududlarga bo‘lgan mulkchilik Alohida muhofaza etiladigan tabiiy hududlar davlat mulkidir va uning muhofazasidadir. Botanika va hayvonot bog‘lari boshqa shakllardagi mulk asosida ham tashkil etilishi mumkin. Alohida muhofaza etiladigan tabiiy hududlarning yerlarida ularning maqsad-muddaosiga zid faoliyat taqiqlanadi. Yuqorida aytib o‘tilgan yerlardan foydalanish va ularni muhofaza qilishning tartibi va shartlari ushbu Qonun va yer to‘g‘risidagi O‘zbekiston Respublikasi qonunlari bilan belgilab qo‘yiladi.

5Alohida muhofaza etiladigan tabiiy hududlarni tashkil etish, ulardan foydalanish va ularni muhofaza qilish sohasidagi davlat boshqaruvi Alohida muhofaza etiladigan tabiiy hududlarni tashkil etish, ulardan foydalanish va ularni muhofaza qilish sohasidagi davlat boshqaruvini O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi, davlat hokimiyati va boshqaruvi mahalliy idoralari, shuningdek bu ishga maxsus vakil qilingan davlat idoralari amalga oshiradilar. Alohida muhofaza etiladigan tabiiy hududlardan foydalanish va ularni muhofaza qilish sohasidagi davlat nazoratini O‘zbekiston Respublikasi Tabiatni muhofaza qilish davlat qo‘mitasi amalga oshiradi.

6Davlat qo‘riqxonalarini tashkil etish tartibi va ularni boshqarish Davlat qo‘riqxonalarini tashkil etish to‘g‘risidagi qarorni O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi qabul qiladi. Davlat qo‘riqxonalarini boshqarish O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi belgilaydigan idoralar tomonidan amalga oshiriladi. Har bir qo‘riqxona qaysi idoraning tasarrufida bo‘lsa, shu idora O‘zbekiston Respublikasi Tabiatni muhofaza qilish davlat qo‘mitasi bilan kelishib turib tasdiqlaydigan nizom asosida faoliyat ko‘rsatadi.

7Alohida muhofaza etiladigan tabiiy hududlarning davlat kadastri Alohida muhofaza etiladigan tabiiy hududlarning davlat kadastri bu hududlarning huquqiy maqomi, miqdor va sifat ko‘rsatkichlari, ekologik, ilmiy va boshqa xil ahamiyati to‘g‘risidagi, yer egalari va yerdan foydalanuvchilar haqidagi ma’lumotlarni qamrab oladi. O‘zbekiston Respublikasining alohida muhofaza etiladigan tabiiy hududlari davlat kadastri mazkur hududlar tarmog‘ini rejalashtirish, ularni muhofaza etishni ta’minlash va ilmiy tadqiqotlar o‘tkazish, tegishli qoidaga rioya etilishi ustidan davlat nazorati darajasini oshirish, shuningdek ishlab chiqarish kuchlarini rivojlantirish va joylashtirishni rejalashtirish chog‘ida bu hududlar o‘rni va ahamiyatini hisobga olish maqsadida yuritiladi.

Tabiatni muhofaza qilish, sog‘lomlashtirish, rekreatsiya maqsadlariga mo‘ljallangan yerlar respublikamiz yer fondi tizimida alohida va mustaqil toifani tashkil etadi (Yer kodeksining 8-moddasi). 8

Tabiatni muhofaza qilish maqsadlariga mo‘ljallangan yerlar turlaridan muhofaza qilish maqsadlariga mo‘ljallangan yerlar turlaridan biri tabiat yodgorliklari yerlaridir. Tabiat yodgorliklari deganda ekologik, ilmiy, estetik, madaniy jixatdan noyob, o‘rnini to‘ldirib bo‘lmas, qimmatli, kelib chiqishi tabiiy bo‘lgan ob’ektlar tushuniladi. Tabiat ob’ektlarini tabiat yodgorligi deb davlat xokimiyatining maxalliy organlari e’lon qiladi va ular davlat muhofazasida bo‘ladi. 92B 1008 1011 1E 0904 0C08 28140B1B 08 23 151311 0C

10Mamlakatimiz hududida 400 dan ortiq tabiat yodgorligi hisobga olingan. Ularni uch turga bo‘lish mumkin a) arxeologik –relefi shakllari, g‘orlar; b) botanik – ayrim tabiat burchaklari, noyob o‘simlik turlari, ayrim katta yoshli daraxtlar; v) geologik, gidrologik, geografik – noyob geologik ochilmalar, nodir buloqlar, sharsharalar, qoyalar va xakozo. Tabiat yodgorliklari yerlaridan xo‘jalik maqsadlarida foydalanish man qilinadi.

11Davlat tabiat yodgorligi yer egalari va yerdan foydalanuvchilardan yer uchastkalarini olib qo‘yilmasdan turib ham tashkil etilishi (e’lon qilinishi) mumkin. Bunday xollarda tabiat yodgorligini muhofaza etish majburiyatlari shu yodgorlik qaysi korxona, muassasa, tashkilot hududida bo‘lsa, usha korxona, muassasa, tashkilot zimmasiga yuklatiladi. Tabiat yodgorligi joylashgan yer uchastkasi tabiat yodgorligi muhofazasini ta’minlash maqsadida yer egasi yoki yerdan foydalanuvchidan olib qo‘yilishi ham mumkin.

12O‘zbekiston Respublikasi Yer kodeksida belgilanishicha, davlat qo‘riqxonalari, milliy bog‘lari, botanika bog‘lari, zakazniklar, tabiat yodgorliklari rejimini ta’minlash uchun muhofaza zonalari ta’sis etilib, ushbu zona yerlarida ularning rejimiga rioya etilishini ta’minlashga zararli ta’sir etadigan faoliyat taqiqlab qo‘yiladi.

Sog‘lomlashtirish maqsadlariga mo‘ljallangan yerlar va hududlar tushunchasi O‘zbekiston Respublikasining Yer kodeksi (73-modda) va «Muhofaza etiladigan tabiiy hududlar to‘g‘risida»gi qonunda (19-modda) berilgan. Ammo, bu normativ hujjatlarda ularning nomlanishi turlicha talqin qilinadi. O‘zbekiston Respublikasi Yer kodeksida bu ob’ektlar «sog‘lomlashtirish maqsadlariga mo‘ljallangan yerlar» deb yuritilsa, «Alohida muhofaza etiladigan tabiiy hududlar to‘g‘risida»gi qonunda esa «kurort tabiiy hududlar» nomi bilan ataladi. 1325 2D0F1D0F1D10 060A1D050608070C40161B1F2E0A1D1D11 2D0F1D0F1D10 2B2E2E 090F3010 060A1D05 2E0A021033 05 41060F300A30

O‘zbekiston Respublikasi Yer kodeksining 73-moddasida ko‘rsatilishicha, sog‘lomlashtirish maqsadlariga mo‘ljallangan yerlar deganda tabiiy shifobaxsh omillarga ega bo‘lgan, kasalliklarning oldini olish va davolashni tashkil etish uchun qulay, belgilangan tartibda tegishli muassasalar va tashkilotlarga doimiy foydalanishga berilgan yer uchastkalari tushuniladi. Ushbu qonun hujjatlarida keltirilgan ta’riflar va ularning nomlanishi aynan o‘xshash bo‘lmasada, ammo mazmunan bir xil ma’noni, ya’ni odamlarning sog‘lig‘ini tiklash, ularni davolanishi uchun qulay shifobaxsh tabiiy sharoitga ega bo‘lgan hududlar ma’nosini anglatadi. 14

15 Muhofaza etiladigan hududlar va alohida muhofaza etiladigan hududlar yerlari tushunchalarini bir xilda tushunish uncha to‘g‘ri emas. Chunki muhofaza etiladigan hududlar tushunchasiga shu maqsadlarga ajratib berilgan yer uchastkalaridan tashqari suv kengliklari (akvatoriyalar), baliq xo‘jaligi tegralari, sharsharalar va boshqalar ham kiradi. Demak, muhofaza etiladigan hududlar tushunchasi shu hududlar yerlari tushunchasidan ancha kengdir. Ammo, shuni ta’kidlash joizki, muhofaza etiladigan hududlardagi suv kengliklari, sharsharalar, boshqa suv yoki o‘simlik bilan qoplangan hudular ham shu hududlar yerlarining tarkibiy qismini tashkil etadi, yoxud suv yoki o‘simlik bilan qoplangan hududlar ham yer fondi toifasiga kiritiladi (masalan, suv fondi yerlarini suv bilan qoplangan va suv bilan qoplanmagan yerlar, o‘rmon fondi yerlarini o‘rmon bilan qoplangan va o‘rmon bilan qoplanmagan yerlar tashkil etadi). Shu jixatdan qaraganda muhofaza etiladigan hududlar va alohida muhofaza etiladigan hududlar yerlari bir xil ma’noni beradi deb tushunish ham mumkin.

16Muhofaza etiladigan hududlar deganda yerlar va suv kengliklari (akvatoriyalar)ning ustuvor eqologik, ilmiy, madaniy, estetik, sanitariya sog‘lomlashtirish ahamiyat iga molik qismlari tushuniladi. Muhofaza etiladigan hududlar deb atalashining asosiy sababi shundaki, bu hududlar noyob o‘simlik va xayvonot dunyosini, minyeral suvlar ham da tabiat yodgorliklarini saqlash uchun o‘ta eqologik, ilmiy, madaniy, estetik, sanitariya sog‘lomlashtirish ahamiyatiga egadir. Alohida muhofaza etiladigan hududlar yerlari deganda esa davlatning tegishli organlari tomonidan qonunda belgilangan tartibda tabiatni muhofaza qilish, sog‘lomlashtirish, rekreatsiya, tarixiy-madaniy maqsadlar uchun ajratib berilgan yer maydonlari tushuniladi.

E’tiboringiz uchun raxmat!!! 17010203040506

O'xshashlar

Sanoat, transport, aloqa, mudofaa va boshqa maqsadlarga mo’ljallangan yerlar to’g’risida tushuncha va huquqiy holatining umumiy xususiyatlari

Mahkumlarning huquqiy holati

Tabiatni muhofaza qilish va sog’lomlashtirish maqsadlariga mo’ljallangan yerlarning huquqiy holati

Huquqiy ong va huquqiy madaniyat

O`zbekiston Respublikasi fuqaroligining huquqiy asoslari. Fuqaroligi bo`lmagan va chet el fuqarolarining huquqiy holati