O’zbekistonda parlament tizimi - Huquqshunoslik - Slaydlar

O’zbekistonda parlament tizimi

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

7707 KB

Ko'chirib olish

O’zbekistonda O’zbekistonda parlament tizimiparlament tizimi www.arxiv.uz

Reja:Reja: 1. Parlament haqida tushuncha; 2. O’zbekiston Pespublikasi Parlamenti - Oliy Majlisning tashkil etilishi va faoliyati; 3. Ikki palatali parlament demokratiya omili; 4. O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi qonunchilik palatasi va senatining Konstitutsiyaviy vakolatlari ; www.arxiv.uz

PARLAMENT HAQIDA PARLAMENT HAQIDA TUSHUNCHATUSHUNCHA Parlament Fransuzcha «parler» - gapirmoq Parlament Fransuzcha «parler» - gapirmoq so’zidan kelib chiqqan bo’lib, «rasmiy so’zlashish so’zidan kelib chiqqan bo’lib, «rasmiy so’zlashish joyi» degan ma’noni bildiradi. Parlament davlatning joyi» degan ma’noni bildiradi. Parlament davlatning oliy vakillik organi hisoblanadi va qonun chiqaruvchi oliy vakillik organi hisoblanadi va qonun chiqaruvchi hokimyatni amalga oshiradi.Parlament tarixi arslar hokimyatni amalga oshiradi.Parlament tarixi arslar bilan o’lchanadi. Parlament Angliyada 1215 yilda bilan o’lchanadi. Parlament Angliyada 1215 yilda qabul qilingan «Erkinlikning Buyuk Xartiyasi»dan qabul qilingan «Erkinlikning Buyuk Xartiyasi»dan boshlanadi va 1265 yilda davlat hokimyatining boshlanadi va 1265 yilda davlat hokimyatining vakillik organi sifatida ta’sis etiladi. vakillik organi sifatida ta’sis etiladi. www.arxiv.uz

XVII – XVIII asrlarda boshqa XVII – XVIII asrlarda boshqa mamlakatlarda ham parlament vujudga keladi. mamlakatlarda ham parlament vujudga keladi. Parlament xorijiy mamlakatlarda turlicha nom Parlament xorijiy mamlakatlarda turlicha nom bilan yuritiladi. Masalan, AQSH va Lotin bilan yuritiladi. Masalan, AQSH va Lotin Amerikasi davlatlarida Kongress, Buyuk Amerikasi davlatlarida Kongress, Buyuk Britaniyada Parlament, Finlandiya va Polshada Britaniyada Parlament, Finlandiya va Polshada Seym, Germaniyada Bundestag, Rossiyada Seym, Germaniyada Bundestag, Rossiyada Duma, O’zbekistonda esa Oliy Majlis deb Duma, O’zbekistonda esa Oliy Majlis deb nomlanadi. nomlanadi. www.arxiv.uz

ParlamentParlament — turfa va bir-biriga zid — turfa va bir-biriga zid manfaatlarni yo’lboshchi va ximoyachi manfaatlarni yo’lboshchi va ximoyachi sifatida boshqa yo’lboshchi va ximoyachilar sifatida boshqa yo’lboshchi va ximoyachilar bilan kurashda qo’llab-quvvatlashi kerak bilan kurashda qo’llab-quvvatlashi kerak bo’lgan elchilar majlisi emas, bo’lgan elchilar majlisi emas, parlamentparlament — — umumiy manfaati bir bo’lgan butun xalqning umumiy manfaati bir bo’lgan butun xalqning masalalarini muxokama etadigan majlisdir. masalalarini muxokama etadigan majlisdir. www.arxiv.uz

O’zbekiston Pespublikasi O’zbekiston Pespublikasi ParlamentiParlamenti - Oliy Majlisning tashkil - Oliy Majlisning tashkil etilishi va faoliyatietilishi va faoliyati 1993-yil 28-dekabrda bo’lib o’tgan 1993-yil 28-dekabrda bo’lib o’tgan O’zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining XIV O’zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining XIV sessiyasida “ O’zbekiston Respublikasi Oliy sessiyasida “ O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisiga saylaovlar to’g’risida” qonunlar qabul Majlisiga saylaovlar to’g’risida” qonunlar qabul qilindi. Ularda qonunchilik sohasida tub qilindi. Ularda qonunchilik sohasida tub islohatlarni amalga oshirish zarurati kun tartibiga islohatlarni amalga oshirish zarurati kun tartibiga qo’yildi. qo’yildi. www.arxiv.uz

Ayni paytda o’zbek milliy parlament ining quyi palatasi — Qonunchilik palatasida 1 5 0 nafar deputat, yuqori palatasi — Senatda esa 100 nafar senator faoliyat yuritmoqda. Prezident tashabbusi bilan o’tkazilayotgan isloxotlar natijasi o’laroq 2006 yilda prezident vakolatlarining bir qismi Senatga o’tkazildi va „O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasiga o’zgartishlar va qo’shimchalar kiritish to’g’risida"gi qonunga muvofiq Konstitutsiyaning 80- moddasida o’z aksini topdi. www.arxiv.uz

O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi va “O’zbekiston Respublikasining Oliy Majlisi to’g’risida ” gi qonunga muvofiq Oliy Majlisning mutlaq vakolatlari jumlasiga: O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasini qabul qilish, unga o’zgartirish va qo’shimchalar kiritish; O’zbekiston Respublikasining qonunlarini qabul qilish, unga o’zgartirish va qo’shimchalar kiritish; O’zbekiston Respublikasi ichki va tashqi siyosatining asosiy yo’nalishlarini belgilash va davlat strategik dasturlarini qabul qilish; Ma’muriy – hududiy tuzilish masalalarini qonun yo’li bilan tartibga solish, O’zbekiston Respublikasining chegaralarini o’zgartirish; www.arxiv.uz

OLIY MAJLISNING TUZILISHI Oliy Majlis sessiyasi Oliy Majlis Raisi, Oliy Majlis Raisining o’rinbosari, Oliy Majlis kengashi Deputatlar bloki va partiya fraksiyalari Oliy Majlis Kotibi Oliy Majlis Qo’mitalari va Komissiyalari Inson huquqlari bo’yicha Oliy Majlis vakili www.arxiv.uz

Birinchi chaqiriq O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisning birinchi sessiyasi 1995-yil 23-24-fevral kunlari yangi saylangan Birinchi chaqiriq O’zbekiston respublikasi Oliy Majlisining birinchi sessiyasi o’tdi . Sessiyada O’zbekiston Respublikasi Oliy majlisining Raisi va to’rt kishidan iborat Rais o’rinbosari saylandi. E.H.Xalilov Oliy Majlis Raisi, B.I.Bugrov , B.A.Shodiyeva , A.Q.Qosimov, Qoraqalpog’iston Respublikasi vakili- Qoraqalpog’iston Juqori Kengesi Raisi U.Ashirbekov Rais o’rinbosarlari qilib saylandilar , sessiyada Mandat Komissiyasi tuzildi. www.arxiv.uz

Prezident I. A. Karimovning Oliy Majlis Qonunchilik palatasi va Senatining 2005 yil 28—29 yanvardagi qo’shma majlisida qilgan ma ’ ruzasi nazariy va amaliy jixatdan katta axamiyatga ega bo’ldi. Ma ’ ruzada davlat qurilishi va boshqaruvi soxasidagi asosiy vazifalar: parlament roli va tahsirini kuchaytirish to’g’risida tegishli vazifalar berdi. www.arxiv.uz

Mustaqillik yillarida Oliy Majlisning xalqaro parlamentlar bilan aloqalar o’rnatildi va chuqurlashdi. O’zbekiston Milliy parlament guruhi tuzildi. Respublikaning Parlamentlar aro Ittifoq yevropa Xavfsizlik va hamkorlik tashkilotining Parlament assambleyasi va Yevro Parlament bilan aloqalar yo’lga qo’yildi. www.arxiv.uz

OLIY MAJLIS QONUN OLIY MAJLIS QONUN LOYIHALARI LOYIHALARI TAYYORLASHTAYYORLASH Oliy Majlis qonun loyihalari tayyorlash ishlarini olib borish, Oliy Majlisga taqdim etiladigan masalalarni dastlabki tarzda ko’rib chiqish va tayyorlash uchun deputatlar orasidan qo’mitalar va komissiyalar saylaydi. www.arxiv.uz

Ikki palatali parlament Ikki palatali parlament demokratiya omilidemokratiya omili Prezident Islom Karimov 2000 yil 25 may kuni II-chaqiriq O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining II-sessiyasida 2 palati parlament tuzish g’oyasini ilgari surdi. Bu demlokratik islohatlarni bosqichma – bosqich amalga oshirish tamoyiliga mos ravishda respublika parlamentini ikki palatali asosda yanada takomillashtirishni nazarda tutgan g’oyadir. 2001 yil 6-7 dekabr kunlari bo’lib o’tgan oliy Majlisning 7-sesiyasida 2 palatali parlament tuzish masalasi muxokama qilindi. Ikki palatali parlamentning bir qator ijobiy tomonlari muhokama qilindi. www.arxiv.uz

Ular quyidagilar: - Pupilistik maqsadni, ayrim guruhlar manfaatini ko’zlovchi mukammal bo’lmagan qonunlar qabul qilinishiga yo’l qo’yilmaydi; - Mamlakat mintaqalri (vilyatlar, Toshkent shahri, Qoraqalpog’iston Res publikasi )ning manfaatlari to’laroq inobatga olinadi. Milliy davlatchilik institutlat tizimi o’rtasida parlamentning nufuzi ortadi, qonun chiqaruvchi va ijro hokimyati o’rtasidagi munosabat mutanosiblashadi. - Parlament ishida demokratik fikrlar xilma – xilligi ko’proq namoyon bo’ladi. - Deputatlar faoliyatini professionallashga , siyosatchilar tabaqasini shakllantirishga ko’proq imkoniyat yaratadi. www.arxiv.uz

Oliy Majlis 2002 yil 27 yanvar kuni kelgusi chaqiriqda ikki palatali parlamentni shakllantirish masalasi bo’yicha O’zbekiston Respublikasi referendumini o’tkazish to’g’risida qaror qabul qildi. Referendumda ovoz berish byulletiniga 2 ta masala: 1. Siz kelgusi chaqiriq O’zbekiston Respublikasi parlamenti ikki palatali qlib saylanishiga rozimisiz. 2. Siz O’zbekiston Respublikasi Prezidenti vakolati muddatini 5 yildan 7 – yilga uzaytirilishiga rozimisiz. www.arxiv.uz

2004 yil 26 dekabrda bo’lib o’tgan saylovlar (2005 yil 9 yanvarda amalga oshirilgan takroriy ovoz berish) natijasida O’zbekiston Respublikasida ilk bor ikki palatali parlamentning quyi palatasi – Qonunchilik palatasi shakllantirildi. So’ngra Konstitutsiyaga muofiq 2005 yil 17-20 yanvar kunlari Respublikamiz mahalliy hududlarida O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining yuqori palatasi – Senatga saylov o’tkazildi. Senatorlardan 84 nafari Toshkent shahri, viloyatlar va Qoraqalpog’iston Respublikasidan 6 nafardan saylandi. 16 nafar senator esa Prezident tomonidan taynlandi. www.arxiv.uz

Ikki palatali parlament Ikki palatali parlament demokratiya omilidemokratiya omili O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Senati (yuqori palatasi) hududiy vakillik palatasi bo'lib, yuzta Senat a'zosidan iborat. Senat a'zolari (senatorlar) Qoraqalpog'iston Respublikasi Jo'qorg'i Kengesi, viloyatlay, tumanlar va shaharlar davlat hokimiyati vakillik organlari deputatlarining tegishli qo'shma majlislarida mazkur deputatlar orasidan yashirin ovoz berish yo'li bilan Qoraqalpog'iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahridan teng miqdorda – olti kishidan saylanadi. Senatning o'n olti nafar a'zosi fan, san'at, adabiyot, ishlab chiqarish sohasida hamda davlat va jamiyat faoliyatining boshqa tarmoqlarida katta amaliy tajribaga ega bo'lgan hamda alohida xizmat ko'rsatgan eng obro'li fuqarolar orasidan O'zbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan tayinlanadi. www.arxiv.uz

• Senat ishi yalpi majlislarga va uning Senat ishi yalpi majlislarga va uning qomitalari majlislariga to‘planadigan qomitalari majlislariga to‘planadigan senatorlar faoliyatiga asoslanadi. senatorlar faoliyatiga asoslanadi. • Senatning vakolati muddati - besh yil.Senatning vakolati muddati - besh yil. www.arxiv.uz

SENAT FAOLIYATI Senat faoliyatining tashkiliy shakli uning majlisidir. Senat majlislari zaruratga qarab, lekin yiliga kamida uch marta o'tkaziladi. Senat va Qonunchilik palatasining qo'shma majlislari O'zbekiston Respublikasi Prezidenti qasamyod qilganda, O'zbekiston Respublikasi Prezidenti mamlakat ijtimoiy-iqtisodiy hayotining, ichki va tashqi siyosatining muhim masalalari yuzasidan nutq so'zlaganda, chet davlatlarning rahbarlari nutq so'zlaganda o'tkaziladi. Palatalarning kelishuviga muvofiq qo'shma majlislar boshqa masalalar yuzasidan ham o'tkazilishi mumkin. www.arxiv.uz

Senat Raisi Senat tarkib topganidan keyingi birinchi majlisda O'zbekiston Respublikasi Prezidentining taqdimiga binoan Senat a'zolari orasidan yashirin ovoz berish orqali senatorlar umumiy sonining ko'pchilik ovozi bilan Senat vakolati muddatiga saylanadi. Senat raisi E. SobirovSenat raisi E. Sobirov www.arxiv.uz

Senat Raisining o'rinbosarlari Senat a'zolari orasidan yashirin ovoz berish orqali senatorlar umumiy sonining ko'pchilik ovozi bilan Senat vakolati muddatiga saylanadi. Senat Raisining o'rinbosarligiga nomzodlar ko'rsatish va saylash tartibi Senat Reglamentida belgilanadi. www.arxiv.uz

SS ее nat va uning organlari nat va uning organlari majlislarini o'tkazish majlislarini o'tkazish tartibitartibi S е nat faoliyatining tashkiliy shakli uning zaruratga qarab, l е kin yiliga kamida uch marta o'tkaziladigan majlislaridir. S е nat majlislari, agar ularning ishida s е natorlar umumiy sonining kamida yarmi ishtirok etayotgan bo'lsa, vakolatli hisoblanadi. O'zb е kiston R е spublikasining Konstitutsiyasini, konstitutsiyaviy qonunlarni ma'qullash, ularga o'zgartishlar va qo'shimchalar kiritish to'g'risidagi masalalarni ko'rib chiqishda s е natorlar umumiy sonining kamida uchdan ikki qismi hozir bo'lishi shart. www.arxiv.uz

SS ее nat tomonidannat tomonidan qonunlarni ko'rib chiqish tartibiqonunlarni ko'rib chiqish tartibi  Qonun S е natga Qonunchilik palatasi tomonidan qabul qilinganidan k е yin kiritiladi.  Qonun S е natga kiritilayotganda quyidagilar taqdim etilishi lozim: Qonunchilik palatasining qonunni qabul qilish to'g'risidagi qarori;  Qonunchilik palatasi tomonidan qabul qilingan qonun;  Qonunga doir uning konts е ptsiyasi bayon etilgan tushuntirish xati;  Qonun qabul qilinishi munosabati bilan qonun hujjatlariga o'zgartishlar va qo'shimchalar kiritish to'g'risidagi, shuningd е k qonun hujjatlarini o'z kuchini yo'qotgan d е b topish to'g'risidagi qonun;  o'zgartirilishi, qo'shimcha kiritilishi, o'z kuchini yo'qotgan d е b topilishi yoki qabul qilinishi lozim bo'lgan qonunosti hujjatlarining ro'yxati;  moddiy xarajatlar talab etuvchi qonunlar uchun moliyaviy-iqtisodiy asos;  davlat daromadlarining qisqartirilishini yoki davlat xarajatlarining ko'paytirilishini, shuningd е k O'zb е kiston R е spublikasi Davlat byudj е tining moddalari bo'yicha o'zgartishlarni nazarda tutuvchi qonunlar yuzasidan O'zb е kiston R е spublikasi Vazirlar Mahkamasining xulosasi. www.arxiv.uz

Ovoz bOvoz b ее rish va rish va qarorlarni qarorlarni qabul qilish tartibiqabul qilish tartibi  S е natning qarorlari uning majlislarida ochiq yoki yashirin ovoz b е rish orqali qabul qilinadi. Ochiq ovoz b е rish nomma-nom bo'lishi mumkin.  S е nat majlislarida ovoz b е rish ovozlarni hisoblashning el е ktron tizimidan yoki yashirin ovoz b е rish byull е t е nlaridan foydalangan holda amalga oshirilishi mumkin. S е nat majlisida ovozlarni hisoblashning el е ktron tizimidan foydalanilishi ustidan nazoratni s е natorlar jumlasidan bo'lgan guruh amalga oshiradi. www.arxiv.uz

SS ее nat qarorlari, nat qarorlari, agar O'zb е kiston R е spublikasining Konstitutsiyasida va “O'zb е kiston R е spublikasi Oliy Majlisining S е nati to'g'risida”gi O'zb е kiston R е spublikasi Konstitutsiyaviy qonunida boshqacha tartib nazarda tutilgan bo'lmasa, s е natorlar umumiy sonining ko'pchilik ovozi bilan qabul qilinadi. www.arxiv.uz

XULOSAXULOSA Xulosa qilib aytadigan bo’lsak, a gar chet el parlamentlariga nazar tashlasak, 2000 yilda Yevropaning 29 mamlakatida ikki palatali parlament faoliyat ko’rsatganiga amin bo’lamiz. O’zbekistonda ikki palatali parlamentdan ko’zlangan asosiy maqsad qonunchilik soxasida mukammallikka va professionalizmga erishish, adolat, oshkoralikni xamda xurfikrlilikni yanada rivojlantirishdir. Ikki palatali parlamentning ustunligi shundaki, qonun xar tomonlama ko’rib chiqilishi uchun turli manfaatlar va qarashlar xisobga olinadi va eng ilg’or, to’g’ri fikrga to’xtaladi. Ikkinchi ustunligi, bunday tizimda jamoatchilik manfaatlari birmuncha keng va rang-barang bo’ladi. Uchinchisi esa, professionalizm asosida yaratiladi. To’rtinchi ustunligi, bu jarayonda parlament va ijroiya xokimiyat vazifalari aralashib ketishining oldi olinadi www.arxiv.uz

FOYDALANILGAN FOYDALANILGAN ADABIYOTLARADABIYOTLAR 1. Karimov I.A. O’zbekistonning o’z istiqlol va taraqqiyot yo’li . T. O’zbekiston 199 2. 2. Karimov.I.A. Bizning bosh maqsadimiz – jamiyatni demokratlashtirish, modernizatsiya va islohat etishdir . T. O’zbekiston 1. T. 2005 3.O’zbekiston Respublikasi Konstitusiyasi . T. O’zbekiston . 2010. 4. E. X. Xalilov O’zbekiston Respublikasining qonun chiqaruvchi organi . T. O’zbekiston . 2001 5. X.T. Odilqoriyev Ikki palatali parlament sharoitida qonunchilik jarayon. T. O’zbekiston . 2005 6. N. Abduazimova O’zbekiston jamiyatni demoktarlashtirish va yangilash, mamlakatni modernizasiya va isloh qilish yo’lida. T. Akademiya . 2005 7. M. Qirg’izboyev Xalq vakillari minbari. Tafakkur. 2000 www.arxiv.uz

E’TIBORINGIZ E’TIBORINGIZ UCHUN UCHUN RAHMAT!RAHMAT! www.arxiv.uz

O'xshashlar

O’zbekistondagi parlament tizimi 2

O’zbekistonda siyosiy partiyalarning huquqiy asoslari

Huquq tizimi

Huquqiy davlat tizimlarining shakllantirilishi va yaratilishi

Xalqaro huquqning tizimi