Markaziy Osiyo hayvonot dunyosi - Geografiya - Slaydlar

Markaziy Osiyo hayvonot dunyosi

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

623.5 KB

Ko'chirib olish

Markaziy Osiyo Markaziy Osiyo hayvonot dunyosihayvonot dunyosiCho’l hayvonlari. Cho’lning hayvonlari juda g’alati bo’ladi. Chunki cho’l hayvonlarining ko’pchiligi qurg’oqchilikka va baland haroratga, qumli, gilli, sho’rxokli va toshli yerlarda yashashga o’rgangan. Ba’zilari suvni nihoyatda oz talab etsa, ba’zilari avji issiq yozda uyquga ketadi. Ba’zi birlari tushki jazirama issiqda uyalariga berkinib oladi, kechalari ovqat izlab tashqariga chiqadi, bularni tungi hayvonlar deyish mumkin. Ba’zi bir boshqa hayvonlar esa quduqlarda, g’orlarda umuman soya-salqin yerlarga kirib oladi. Qumda yashayotgan ko’pgina hayvonlarning oyog’i qum ustida tez yurishga moslashgan. Cho’l hayvonlarining tusi ham o’sha yerga moslashgan, masalan, qum hayvoni malla rangda, taqir hayvonni bo’z rangda, toshloq hayvoni olachipor tusda bo’ladi. Ingichka barmoqli qum yumronqozig’I cho’lning hamma yerida uchraydi, u sochilma qumlar ustida tez chopadi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Do’ng qumlar orasidagi chuqurchalarda katta qum sichqonlari to’p-to’p bo’lib yashaydi. Qumlarda urug’ ildiz, ildiz tanacha, o’t va shuningdek hasharotlar bilan oziqlanadigan tungi hayvonlardan qo’shoyoqlarning bir necha turi bor. Qo’shoyoqlar lola piyozchalarini yeb, chanqovlarini bosadi. Ba’zan quyon ham uchraydi.  Qum cho’llarda y qich hayvonlardan tulki, chiyabo’ri, barxan mushugi va boshqalar yashaydi. Cho’lning eng yirik va chidamli uy hayvoni tuyadir.  Qum cho’llar sudralib yuruvchilar makoni. U yerda toshbaqa va kaltakesaklar g’oyat ko’p. Ko’pchilik kaltakesaklarning gavdasi cho’ziq va ingichka, qo’l oyoqlari uzun, qumda nihoyatda tez chopishga va qum ichiga ko’milib ketishga moslashgan epchil hayvon. Katta quloqli dumaloqbosh kaltakesak kunduzgi hayvon. U kunning issiq vaqtida harorat pastroq, sershabada qum tepalariga chiqib oladi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Qumda oddiy kaltakesaklardan O’rta Osiyo agamasi ham bor. O’rta Osiyo agamasi joyga qarab tusini o’zgartirib turadi. Kaltakesaklarning eng kattasi bo’z echkemar varandir, uning uzunligi 1,5 m dan oshadi. U qumda sang’ib yurib, kaltakesak, ilon, qushcha, har xil tuxumlar va mayda sut emizuvchi hayvonlarni, chigirtka, falang kabi hasharotlarni tutib yeydi. U faqat havo issiq vaqtda yuradi, harorat 150 bo’lganda badani uvishadi, 100 bo’lganda esa to’lg’ib qoladi. Varan yomon tishlaydi va uzun kuchli dumi bilan qattiq uradi. Ilonlar qumda yashovchi tipik hayvonlardir. Ilonlar ham kaltakesaklar singari, birdaniga qumga kirib keta oladi va qumda tez chopadi. Qumli cho’lda uzunligi 1m dan ortiq keladigan bo’g’ma ilon ko’p. u zaharsiz bo’lib, hasharot, kaltakesak, qush bolalari hamda mayday hayvonlarni tutib yeydi va nihoyatda tezlik bilan qunga kirib ketadi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Kobra katta ilon bo’lib, uzunligi 1,5-2 m keladi. U Kopetdog’, Hisor, Zarafshon, Nurota va boshqa tog’ etaklarida, Qoraqum, Badxiz, Qarshi, Surxon-Sherobod cho’llarida ko’p uchraydi. Kobraning ko’zi ostida ko’zoynaksimon belgisi bo’lib uni ko’zoynakli ilon deb ham atashadi. Qum cho’llarida o’rgimchaksimonlardan qoraqurt, falanga, chayon kabi hasharotlar ko’p. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Tog’ oldi tekisliklarida efemer o’sadigan dashtlarda ham xilma-xil hayvonlarni, ayniqsa uyasidan chiqib har yerda sang’ib yurgan son-sanoqsiz toshbaqalar ham yugurib yurgan malla yumronqoziqlarni har odimda ko’rish mumkin. Dasht va cho’llarda tog’ oldi zonalarda yirtqichlardan bo’ri ham uchraydi. U qishda quyi zonalarda, yozda esa yuqori zonalarda kezib yuradi.  To’qay va daraxtzorlardagi hayvonlarning turi va yashash sharoiti butunlay boshqacha, Sirdaryo, Amudaryo, Ili, Chuv, Sarisuv daryolarining sersuv qayirlaridagi qalin to’qay va daraxtzorlarda har xil hayvonlar yashaydi. To’qaylarning tipik hayvonlari to’ng’iz, yovvoyi cho’chqa, bug’i, yo’lbars, to’qay mushugidir. Cho’chqa shilliqqurt, qurbaqalarni terib yeydi, kuzda esa daraxtlarni paynon qilib, ekinlarni yeb yuradi. Biroz janubroqdagi rayonlarda bug’u- konchul uchraydi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Yirtqich hayvonlarning qo’ng’ir-malla juni qalin va boshqa Yirtqich hayvonlarning qo’ng’ir-malla juni qalin va boshqa o’simliklar orasida mutlaqo bilinmaydi. Yo’lbars ilgari Amudaryo, o’simliklar orasida mutlaqo bilinmaydi. Yo’lbars ilgari Amudaryo, Vaxsh va Ili daryo to’qaylaridagina onda-sonda uchrab turadi. Vaxsh va Ili daryo to’qaylaridagina onda-sonda uchrab turadi. Yo’lbars, to’ng’iz va bug’u ovlab hayot kechiradi. To’qay Yo’lbars, to’ng’iz va bug’u ovlab hayot kechiradi. To’qay mushugi, botqoq silovsini, qoplon, suv atroflaridagi qalin mushugi, botqoq silovsini, qoplon, suv atroflaridagi qalin butazorlarda yashab kechayu-kunduz o’rdak, g’oz, qirg’ovul, butazorlarda yashab kechayu-kunduz o’rdak, g’oz, qirg’ovul, quyonlar ovlaydi. To’qaylarda quyon, suv kalamushi, sichqon, quyonlar ovlaydi. To’qaylarda quyon, suv kalamushi, sichqon, chiyabo’rilar, qirg’ovul, ko’ktarg’oz, mayqurt, karqupoq, chiyabo’rilar, qirg’ovul, ko’ktarg’oz, mayqurt, karqupoq, chumcuq ham nihoyatda ko’p. Ba’zi bir qushlar chunonchi, chumcuq ham nihoyatda ko’p. Ba’zi bir qushlar chunonchi, qoravoy qishda Afrikaga, Janubiy va Sharqiy Osiyoga, qoravoy qishda Afrikaga, Janubiy va Sharqiy Osiyoga, Avstraliyaga uchib ketadi. Suvli yerlarda o’rdak, g’oz, loyxo’rak, Avstraliyaga uchib ketadi. Suvli yerlarda o’rdak, g’oz, loyxo’rak, baliqchi, baklan, saqoqush, flamingo nihoyatda ko’p. to’qaylarda baliqchi, baklan, saqoqush, flamingo nihoyatda ko’p. to’qaylarda qurbaqalar ko’p, chigirtka va chivinlar ham oz emas. Esenquli qurbaqalar ko’p, chigirtka va chivinlar ham oz emas. Esenquli qo’riqxonasining asosiy maqsadi ovlanadigan eng muhim suv qo’riqxonasining asosiy maqsadi ovlanadigan eng muhim suv parrandalarining qishlashi uchun muvofiq sharoit yaratish va parrandalarining qishlashi uchun muvofiq sharoit yaratish va ularni qo’riqlash hamda mamlakatimizda kamdan-kam bo’lgan ularni qo’riqlash hamda mamlakatimizda kamdan-kam bo’lgan flamingo, kaklich-to’rach, oqqo’ton, Kaspiy tovug’I, Eron flamingo, kaklich-to’rach, oqqo’ton, Kaspiy tovug’I, Eron qirg’ovuli kabi mahalliy qushlar va bilologiyasini o’rganishdan qirg’ovuli kabi mahalliy qushlar va bilologiyasini o’rganishdan iborat. Hayvon va parrandalarni qo’riqlash mobaynida Amudaryo iborat. Hayvon va parrandalarni qo’riqlash mobaynida Amudaryo davlat qo’riqxonasi tashkil etilgan edi. davlat qo’riqxonasi tashkil etilgan edi. Endi bu qo’riqxonani Endi bu qo’riqxonani qaytadan tiklash maqsadga muvofiqdir. qaytadan tiklash maqsadga muvofiqdir. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Yirtqich hayvonlarning qo’ng’ir-malla juni qalin va boshqa o’simliklar orasida mutlaqo bilinmaydi. Yo’lbars ilgari Amudaryo, Vaxsh va Ili daryo to’qaylaridagina onda-sonda uchrab turadi. Yo’lbars, to’ng’iz va bug’u ovlab hayot kechiradi. To’qay mushugi, botqoq silovsini, qoplon, suv atroflaridagi qalin butazorlarda yashab kechayu-kunduz o’rdak, g’oz, qirg’ovul, quyonlar ovlaydi. To’qaylarda quyon, suv kalamushi, sichqon, chiyabo’rilar, qirg’ovul, ko’ktarg’oz, mayqurt, karqupoq, chumcuq ham nihoyatda ko’p. Ba’zi bir qushlar chunonchi, qoravoy qishda Afrikaga, Janubiy va Sharqiy Osiyoga, Avstraliyaga uchib ketadi. Suvli yerlarda o’rdak, g’oz, loyxo’rak, baliqchi, baklan, saqoqush, flamingo nihoyatda ko’p. to’qaylarda qurbaqalar ko’p, chigirtka va chivinlar ham oz emas. Esenquli qo’riqxonasining asosiy maqsadi ovlanadigan eng muhim suv parrandalarining qishlashi uchun muvofiq sharoit yaratish va ularni qo’riqlash hamda mamlakatimizda kamdan-kam bo’lgan flamingo, kaklich-to’rach, oqqo’ton, Kaspiy tovug’I, Eron qirg’ovuli kabi mahalliy qushlar va bilologiyasini o’rganishdan iborat. Hayvon va parrandalarni qo’riqlash mobaynida Amudaryo davlat qo’riqxonasi tashkil etilgan edi. Endi bu qo’riqxonani qaytadan tiklash maqsadga muvofiqdir. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Tog’li o’lkaning hayvonlari chala cho’l vertikal mintaqalarining hayvonlari cho’lning hayvonlaridan kamroq farq qiladi. Chala cho’lda ham asosan qo’shoyoq, malla yumronqoziq, sug’ur, qum sichqoni va dala sichqonlaridan iborat, kemiruvchilar yashaydi. Bu yerda yashaydigan menzbir sug’urining tuk-qo’ng’ir mo’ynasi qimmatlidir. G’arbiy Tyanshan tog’lariga 1953 yilda keltirilgan mo’ynali hayvonot iqlimiga moslashib tobora ko’payib bormoqda. Yirtqich hayvonlardan tulki, bo’ri, bo’rsiq ko’p uchraydi, yirik tuyoqlilardan yovvoyi qo’y va jayron bor. Parrandalardan so’fito’rg’ay, bo’zdak, ko’kqarg’a, kaklik kabi qushlar g’oyat ko’p. kaltakesaklarning turli xil turlari bor. Chunonchi Turkiston agamasi kaltakesagini hamma joyda uchratish mumkin. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Tog’ quruq dashtlarda va cho’llarda tulki, bo’ri, jayra, sirtlon uchraydi ammo bu mintaqada qo’shoyoq, qum sichqoni, ingichka barmoqli yumronqoziq singari tipik cho’l hayvonlari yo’q. Bargli o’rmonlar mintaqasida jayra, ayiq, to’ng’iz, tyanshan bug’usi uchraydi. Ayiq va to’ng’izlar kuzda olma pishig’ida keladi. Ba’zi chakalakzorlarda qirg’ovul galalari uchraydi. Umuman tog’ o’rmonlari qushlarga boy. Qumri, gurrak, zarg’aldoq, kaklik, sa’va, chittak kabi sayroqi qushlar tovushlari yangrab turadi. Yel-pixta o’rmonlarida elik, maral-bug’u, yirtqich hayvonlardan silovsin, tosh suvsari, oqsichqon, Turkiston yirtqich maygasi yashaydi. Bulardan tashqari ayiq, manul-mushuk ham uchraydi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

• Subalp va alp tipidagi landshaftlarning o’ziga xos ajoyib hayvonlari bor. Qoyali dalalarda va toshloq vodiylarda, Markaziy Osiyo tog’ takasi va kiyigi yashaydi. Tog’ takasi doimiy qor chegarasida ham uchraydi, tog’ kiyigi esa 2500 m balandlikda ham uchraydi. Sug’urlar 2000-4500 m balandlikda to’da-to’da bo’lib yashaydi va o’z hayotini ko’p qismini uyquda o’tkazadi. Subalp va alp tipidagi mintaqada Himolay qora kurkasi bor. Tyanshan va Pomir alp mintaqasida janubiy Yevropa va Janubiy Osiyoning tog’ zag’chasi ham ko’p. Tog’ to’rg’ayi, alp chumchuqsimon qushi, yurok kabi qushlar alp tipidagi mintaqaga • mosdir. Yirtqich qushlardan boltayutar bor. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

O'xshashlar

O`rta Osiyo va O’zbekiston hayvonot dunyosi

Qashqadaryo hayvonot dunyosi

O'rtа Osiyo organik dunyosi

Markaziy Osiyo tabiat zonalari

Markaziy Osiyo tabiiy resurslari