Koinot. Inson. Ekologiya - Geografiya - Slaydlar

Koinot. Inson. Ekologiya

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

441.5 KB

Ko'chirib olish

Koinot. Inson. Ekologiya.

Koinot-Olam haqida umumiy tushuncha Bizning Yer Koinotning bir zarrasi, Quyosh tizimidagi sayyoradir. Koinot juda murakkab tuzilishga ega.uning asosiy qismi yulduzlarning fazoviy tizimidan iboratdir. Hozirgi vaqtda Yerda turib zamonaviy astronomik asboblar orkali (teleskop va fotografiya; astrograf, fotoelektrik fotomer, radiolakatsiya, spektral analiz va boshqalar) Quyoshdan Yergacha bulgan masofaga (150000000km) nisbatan 3 ming milliard martauzoklikdagi koinotning ma’lum kismini kura olamiz. Koinotning «kuringuvchi» qismi asosan vodoroddan (80%) va geliydan (18%), qolgani qisman boshqa elementlardan tuzilgan.

Koinot-Olamning umumiy tuzilishi va tarkibi Koinotning asosiy massasi (98%) yulduzlarda tuplangan bŏlib,ular ionlashgan issiq gaz-plazmadan iboratdir. Kupchilik yulduzlar yuldoshli (planeta) tizimdan iborat bŏlib, biroq, yuldoshlarning massasi Koinot materiyasiumumiy massasining faqatgina 0,1% ni tashkil etadi.

INSON VA TABIAT Tabiat yer yuzidagi jamiki tirik mavjudot uchun mu-qaddas go'shadir. Tabiat ularni to'ydiradi, kiydiradi, issiq va sovuqdan asraydi. O'z navbatida tirik mavjudot ham tabiatga mehr qo'yadi. Bu mehr tabiatni asrash, uning boyliklari-ni ko'paytirish tuyg'usi bilan uyg'unlasha olsagina haqiqiy sanaladi. Yaqin o'tmishimizda biz «Tabiatni sevamiz» deb bong urdigu, biroq uni asrab-avaylash ishiga mas'ul ekan-ligimizni unutib qo'ydik. Ana shu mas'uliyatsizligimiz «Ekologiya» deb nomlanuvchi yangi fanga zamin yaratdi. «Ekologiya» so'zi «eko» — uy, turar-joy, «logos» — fan so'zlaridan olingan bo'lib, u atfof-muhitning buzilishi va bunga sabab bo'lgan omillar, fnuhit halokatining oldini olish chora- tadbirlarini ishlab chiqish borasidagi bilim-larni targ'ib etish asoslarini o'rganadi.

Hozirgi davrda inson va tabiat, fan-texnika taraqqiyoti va atrof-muhit, jamiyat va ekologiya o'rtasida nomutanosiblik vujudga kelayotir. Bularning barchasi ekologik madaniyat -ni yanada yuksaltirish masalasini ko'ndalang qo'ymoqda.

Har bir inson tabiatdan bahra oladi. Ammo bu hali tabiatga muhabbat degani emas. Tabiatga muhabbat uni tushunishdan, uning go'zalliklarini anglashdan, tabiat bilan munosabatga kirishishdan boshlanadi. O'z navbatida, tabiat insonda kuzatuvchanlik, sezgir-lik, nazokatlilik kabi tuyg'ularni tarbiyalaydi. Bu — insonda ikki ko'rinishda: tabiatga va o'ziga bo'lgan munosabatlarda namoyon bo'ladi. Inson tabiatdan faqat zavqlanishni emas, balki uni yaxshi tushunishni ham o'rganadi. Natijada, o'zligini his qilib, tabiatdan unga inson bo'lish imkonini bergan «narsa»ni, ya'ni insonga xos madaniyat hislarini topishga intiladi. Demak, insoniy tuyg'ular tabiatga mehr bilan qarashdan oziq oladi.

Ins о niyatning h о zirgi kund а gi shidd а tli ho’j а lik f ао liyati о qib а tid а t а bi а t, а tr о f muhit o’zg а rib, o’zl а shtirilib b о rm о qd а . Bu o’zl а shtirishl а r n а tij а sid а t а biiy muv о z а n а t q о nunl а ri buzulishi ro’y b е rishi mumkin v а ins о niyatg а turlich а а ziyat е tk а zil а di. Vujudg а k е lg а n gl о b а l ek о l о gik mu а mm о l а r ins о niyatning е r yuzid а gi h о l а tini h а vf о stid а q о ldirishi mumkin. Bung а а s о siy s а b а b Е rd а а h о li s о nining t е z o’sishi v а ishl а b chiq а rish m а ssht а bini kund а n kung а о rtib b о rishidir.

Jamiyat va tabiat birligini ta'kidlar ekanmiz, biz uning timsolida ularning moddiy jixatdan birligini tushunamiz, ya'ni ular moddiydirlar, bir xil kimyoviy moddalardan iboratdirlar, nazariyada dialektik deb ataluvchi ba'zi bir ob'ektiv (xolis) qonunlarga garchi o'ziga xos shaklda bo'lsa ham buysunadilar. Jamiyatda ijtimoiy qonunlar bilan birga fizika, kimyo va biologiya konunlari ham amal qiladi. Bunda inson, jamiyat tabiatning bir qismi sifatida tavsiflanadi. Insonning jismoniy va ma'naviy xayoti tabiat bilan chambarchas bog'langandir. Bu tabiat o'z-o'zi bilan cnambarchas bog'lik demakdir, zero inson tabiatning bir kismidir, uning farzandi, rivojining gultojidur Mazkur xolat avvalambor tabiat inson va jamiyat paydo bo'lishining etakchi omili ekanligida kurinadi.

Tabiat rivojining mahsuli bo'lmish insoniyat tabiatga tyubora ko'p o'z ta'sirini ko'rsatadi, inson fakat har xil o'simlik va xayvonot turlari о 'mini o'zgartiribgina qolmay, binobarin ularni shu darajada o'zgartirdiki, uning faoliyati natijalari er shari umumiy o'limga maxkum bulgandagina u bilan birga yo'k bo'lib ketishi mumkin. Shunday qilib, inson nafakat tabiatni o'rganib oladi, balki o'zini o'rab turgan shmyoni o'zgartiradi, «ijod» qiladi xam, birok landshaft (tabiat manzarasi)ni g'oyat o'zgartirib yuborgan va'koinotgacha chiqa olgan insoniyat xech kachon tabiatdan uzilib ketolmaydi, u xamma vakt uning bagrida yashaydi.

Insonning ijodiy imkoniyatlari, uning tabiatni bilish va uzgartirish kobiliyatlariga kelganda, ular chek- chegarasizdir. Moddiy ishlab chikarish jarayonida odamlar urtasida vujudga keladigan munosabatlarsiz ishlab chikarishning uzi xam, inson xayoti moddiy sharoitlari xam bulmaydi, demakki, jamiyat xam bulmaydi. Jamiyat bu odamlarning birgalikdagi xarakati, uzaro ta'sirining maxsuhdir, bu odamlarning ijtimoiy munosabatla-ridagi insonning uzidir.

O'xshashlar

Dunyo okeani suv va uning inson hayotidagi ahamiyati

Xududiy majmualar rivojlanishining ekologik muammolari

Global muammolar va ularning hal etish yo’llari

Shaharlar rivojlanishi va urbanizatsiya

Dunyo yer resurslari va ulardan foydalanish