Gidromeliorativ tizimlarni rivojlantirish va qayta qurishni rejalashtirish - Geodeziya - Slaydlar

Gidromeliorativ tizimlarni rivojlantirish va qayta qurishni rejalashtirish

Yuklangan vaqt:

27.06.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

14924.442382812 KB

Ko'chirib olish

“ TIQXMMI”MTU NINIG QARSHI IRRGATSIYA VA AGROTEXNOLOGIYALAR INSTITUTI GIDROMELIORATIV TIZIMLARNI RIVOJLANTIRISH VA QAYTA QURISHNI REJALASHTIRISH

 1.TIZIMNI KELAJAK TARAQQIYOT REJASINI TARKIBI BA MAZMUNI  2.GIDROMELIORATIV TIZIMLARNI QAYTA TAMIRLASH BOSQICHLARI REJA

Gidromeliorativ tizimlardan foydalanuvchi xodimlar, tizimni kelajakda har tomonlama yaxshilashni taminlash maqsadida doimo uni mukammallashtirish takliflari bilan chiqadilar.Bu mukammallashtirish ishlari ilmiy tadqiqot ishlari yakunlari asosida olib boriladi. Tadqiqot ishlari natijalariga ko‘ra gidromeliorativ tizimlardan foydalanishni boshqaruvchi xodimlar tizimni kelajak taqaqqiyot rejasini tuzadilar

 Bu rejaga har yili o‘tqaziladigan ishlab chiqarish va ilmiy tadqiqot ishlari natijasida paydo bo‘ladigan munozaralar, takliflar orqali aniqliklar kiritilib boriladi. Bu rejada ko‘zda tutilgan asosiy maqsad boshqarishni mukammallashtirish, undagi imkoniyatlardan to‘liq foydalanish texnik xolati bo‘yicha tizimni 1yoki 2 toifaga ko‘tarishdir.  Tizimni kelajak taqaqqiyot rejasini tarkibi va mazmuni quydagilarni uz ichiga oladi:

 I- Tizimni mukammallashtirish uchun bajarilishi kerak bo‘lgan tadbirlar ro‘yxati  II-Ishlab chiqarish va ilmiy taqiqot ishlari natijalariga ko‘ra mo‘ljallangan tadbirlarga ilmiy va ishlab chiqarish xodimlarini bergan bahosi  III-Ayni bosqichda ushbu tadbirlarni texnik yechim (qayta qurish ish hajimlari va harajatlarini aniqlash mavjud konstruktiv tanlov yo‘llarini kurib chiqish)  IV-Tizimni boshqarishni mukammallashtirish bo‘yicha bajariladigan ishlar tartibini aniqlash .Tizimni kelajak taqaqqiyot rejasini tarkibi va mazmuni quydagilarni uz ichiga oladi :

 Tizimni kelajak taqaqqiyot rejasi-bu tizimni boshqarishni mukammallashtirish, uni qayta jixozlash bo’yicha ishlab chiqiladigan texnik loyxalar uchun dastlabki asosli xujjat hisoblanadi.Tizimdan foydalanish jarayonida va unung ko‘rsatgichlarini taxlil qilish natijasida tizimni boshqarishni yaxshilash va uni mukammallashtirish bo‘yicha takliflar va ichki imkoniyatlardan foydalanish yo‘llari aniqlanadi.  Bu takliflar iloji boricha aniqlanib boriladi va bu muddat birnecha yillarga cho‘zilishi mumkin.Tizimni qayta tamirlash rejasi bu tizimdan foydalanishni boshqaruvchi injener-texnik xodimlarni ijodiy mexnati samarasidir chunki qayta tamirlash va takomillashtirish ularning shaxsiy tajribalari va injenerlik mahoratlari natijasida kiritilgan dastlabki takliflardir.

 1.Yerdan foydalanish koeffitsientini oshirish. Vaholanki ayrim gidromeliorativ tizimlarda bu kursatgich 0.5-06 dan oshmaydi, aslida bu qiymat kamida 0.8-0.9 bo‘lishligi maqsadga muvofiq hisoblanadi  2.Sug‘orish tizimini suv taminotini yaxshilash choralari, tizimda kam suv taminoti bo‘lishi aniq belgilash , tizimning suv resurslarini to‘liq o‘rganish va tizimda suv taminoti kam bo‘lgan yillarda suvdan navbat bilan foydalanish bo‘yicha takliflar berish.Chunki bu masalada to‘g‘ri yechim yuqligi ko‘p xollarda xosildolikni kamayishiga sabab bo‘ladi GIDROMELIORATIV TIZIMLARNI KELAJAK TARAQQIYOTIREJASIGA QUYDAGI MASALALAR KIRITILADI

3.Sug‘orish tarmog‘ining foydali ish koeffitsientini oshirish uchun chora va tadbirlar ishlab chiqish: sug‘orish tizimlari tartibga solinganda ularni solishtirma uzunligi 20-25km ni tashkil qiladi. Xozirda bu ko‘rsatgich respublikamizda o‘rtacha 45-55m/ga ni tashkil qilmoqda sug‘orish tarmoqlarini foydali ish koeffistienti 0.50-0.55 atrofida 1-rasm yopiq sug’orish tarmoqlar

 4.Yerlarni meliorativ xolatini yaxshilash,tuproqni sho‘rsizlantirish, sho‘r sizot suv sathini pasaytirish chuchuk sizot suv qatlami hosil qilish. Odatda sug‘oriladigan maydonlar tuprog‘i tarkibida tuz qoldig‘i 0.3-0.4%(umumiy massaga nisbattan) bo‘lishligi va sizot suvlar sathi 2.5- 3metrdan pastda yotishi lozim.  2-rasm yer osti suvlari joylashuvi

5.Respublikamizdagi mavjud sug’orish maydonlarining 53%i turli darajada sho’rlangan yerlar hisoblanadi.Gidromeliorativ tizimlardan foydalanish xodimlarini boshqaruvchi sug’orish va zax qochirish tarmoqlarini ish rejimini yaxshilash suvdan foydalanishni mukammallashtirish zarur tarmoqlarni ish solishtirma uzunligini oshirish hisobiga yerlarni meliorativ xolatini yaxshilash mumkin

 6.Sug’orish tizimlariga sug’orish manbalaridan (daryo,soy...)olingan suv bilan birga kiradigan oqiziqlar miqdorini 5-6m 3 /ga va undan ham kam miqdorga kamaytirishga erishish.Bu tadbir sug’orish tizimlari tarmoqlarini loyqadan tozalash ishlari xajmini kamaytirishga,sug’orish tarmoqlarini suv o’tqazuvchanlik qobiliyatini saqlab qolishga olib keladi, natijada suvdan foydalanish rejasini sifatli bajarishga imkoniyat ortadi .

 7.Sug’orish tizimidagi barcha suv sarfini taqsimlash tugunlari orasida o’zaro bir-bri bilan bog’liq ravishda dispetchirlik boshqaruvini joriy qilish va suv sarfini aftomatik ravishda hisobga olishni tashkillashtirish

 8.Suvdan foydalanish rejasini aniq amalga oshirish maqsadida tizimni kerakli eksplutatsion jihozlanishini (dispetchirlik punkiti ,aloqa, suv sarfini hisobga olish postlari ,nazorat quduqlari, binolar ,elektr taminoti, labaratoriya,yo’llar,himoya daraxtlari) bilan taminlash.

 9.Sug’orish tarmoqlarini oqiziqlar loyqa va o’tlardan tozalash inshoatlarni tamirlash, yopiq zovurlarni yuvish himoya boshqaruv tadbirlarini amalga oshirish bilan bog’liq bolgan ishlarga mashina va mexanezimlarni tanlab borish. Qo’l kuchini kamaytirish borasida mexanizimlarni yaratish yoki tanlash katta axamiyatga ega.

 10.Tizimni bosh qismidagi tug’on va suv sarfini olish inshootini mukammallashtirsh, daryo qirg’oqlarini mustaxkamlash, damba, oqiziqlarni boshqarubchi ostona, tindirgich shitlar qurish inshoatni aftomatlashtirish, to’liq eliktirlashtirish,ekisplutatsion jixozlar bilan taminlash suv sarfini o’lchash asboblari, qirg’oq belgilari, reperlar va boshqalar bilan jixozlash ko’kalamzorlashtirish va daraxtlar ekish.

 Ular quydagi tartibda qayta tamirlanishi mumkin  Tizimdan foydalanuvchi o’zining xo’jalik ichki gidromeliorativ tizimi bo’yicha va xo’jaliklararo qizmi bo’yicha tizimni kelajak taraqqiyot rivojlanish rejasini tuzadi.Bu tuzilgan reja 3bosqichdan iborat bo’ladi.BU MASALA VA VAZIFALARI XAL QILISH UCHUN TIZIM QAYTA JIXOZLANISHI YOKI UNING AYRIM QISMLARINI ALMASHTIRISHGA TUG’RI KELADI

 1, bosqichda sug’orish texnikasini yaxshilash sug’orish tarmoqlarini solishtirma uzunligini 20-25m/ga gacha bo’lishligi har 1000ga sug’orish maydoni uchun 1-2 dona suv olish inshootini qurilishi xo’jalik ichki tarmoqlarida inshootlarni yetarli bo’lishi, sug ‘orish maydonlarini yuzasini tekislash ishlari, zax qochirish tarmoqlarini qurish ishlari kuzda tutiladi

 2.bosqichda sug’orish texnikasini zamonaviy sug’orish texnikasi (mashinalari)bilan almashtirish, sug’orish tarmoqlarini suv isrofini kamaytiruvchi qoplamalar bilan qoplash novlar yopiq sug’orish tizimlari qurish yopiq zovurlar qurish va shunga uxshash tadbirlar kiradi

 3. bosqichda gidromeliorativ tizmda suv taqsimotini va sug’orishni aftomatlashtirish va suv sarfini hisobga olish, nazorat quduqlarini aftomatlashtirish ilg’or texnikalrdan foydalanish ishlar rejalashtiriladi.

 1.Xamidov M.X., Botirov Sh.Ch., Suvanov B.U., Yulchiye D.G. “Suv resurslarni o’lchovi va vositalar” O’quv qo’llanma. T.: TIQXMMI, 2019, 180 b.  2. M.Xamidov, B.Suvanov, K.Isabaev. “Sug‘orish melioratsiyasi” o‘quv qo‘llanma TIQXMMI, 2019: -292 b. “suv tejamkor sug‘orish texnologiyalari” mutaxassisligi uchun  3. Xamidov M.X., Begmatov I.A., Isaev S.X., Mamatov S.A. “ O‘quv qo‘llanma. T., TIMI bosmaxonasi, 2015. Suv tejamkor sug‘orish texnologiyalari” 243 bet.  4.Xamidov M.X., Shukurlaev X.I., Mamataliev A.B. “Qishloq xo,jaligi gidrotexnika meliorasiyasi”. Darslik. T. Sharq, 2009, 379 bet  5.Tomchilatib sug‘orish tizimining ishlashi qo‘llanma.Toshkent 2021,20b.  6. https://www.ecodrip.uz/  7. http://poliv-standart.ru/kalkulyator-stoimosti-poliva-onlayn  8. https://water.gov.uz/uz Foydalanilgan adabiyotlar

O'xshashlar

Gidromeliorativ tizimlarda suv isrofgarchiligi kamaytirish yo’llari

Suvdan foydalanish rejasini amalga oshirish va navbat bilan sug’orishni tashkil etish

Sug’oriladigan yerlarni sho’rlanish sabablari, salbiy tomonlari va sho’rni ketkazish tadbirlari

Sug‘orish rejimi. Keltirilgan gidromodul ordinata grafigini tuzish

Xo’jalik ichki sug’orish tarmoqlarining gidravlik hisobi