Nazariy mexanika - Fizika - Slaydlar

Nazariy mexanika

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1422.8447265625 KB

Ko'chirib olish

• E.Torichelli xavo bosimi mavjudligini eksperemental yo’l bilan aniqladi, • Simobli barometr ва havo nasosini ixtiro qildi. • I.Nyuton klassik mexanikaning asosiy qonunlarini, shu jumladan butun olam tortishish qonunini ta’rifladi. • R.Boyl kimyoda mexanikani qo’lladi. , • Ingliz fizigi U.Gilbert magnit xossalarini o’rgandi va uni amalda qo’lladi. R.Dekart va Leybnits matematika,mexanika, fizika va fiziologiyaning rivojlanishiga katta hissa qo’shdi. • (Аngliyada T.Gobbs, Gollandiyada G.Grotskiy).

Italiyan olimi Evandjelista Torichelli o’zining «Erkin tushuvchi va otilgan jismning harakati haqida» deb nomlangan ilmiy ishini e’lon qildi. Bu ishda u qiya tekislikdagi jismning muvozanati va og’irlik markazining harakati haqidagi tadqiqotlari natijalarini e’lon qilgan. Ballistik harakat qilayotgan jismning harakat traektoriyasini paraboladan iborat bo’lishini ko’rsatgan. E. Torichelli ochiq idishdagi teshikdan otilib chiquvchi suyuqlikning tezligini aniqlash imkonini beruvchi formulani (Torichelli formulasi) oldi. (1608-1647)

FRENSIS BEKON Мateriyaning sifat jihatdan har xilligi haqidagi ta’limotni F.Bekon o’zining shakl va harakat haqidagi ta’limoti bilan quvvatlagan. Uning talqinida moddaning shaklini uning tarkidagi atomlar shakliga bog’liq emas,balki ular orasidagi harakatdan deb qaraydi. 1620-yilda F. Bekonning “Yangi organon” asari nashr etilib unda issiqlikning harakat ekanligi to’g’risidagi g’oya birinchi bo’lib oldinga surildi.

• Niderland fizigi, mexanigi va matematigi Xristian Gyuygens Gaagada tug’ilgan • U R.Guk bilan birgalikda termometrning doimiy nuqtalarini - muzning erish nuqtasi va suvning qaynash nuqtasini aniqladi. • 1655 yilda Saturn yo’ldoshlaridan biri Titanni kashf etdi va uning aylanish davrini hisobladi, Saturnda hozirda hammaga ma’lum bo’lgan halqalar borligini aniqladi. (1629-1695)

• O’zining “Mayatnikli soatlar” (1658) asarida u mayatnikning harakati bilan bog’liq bo’lgan qator muammolarni tadqiq qildi.

• O’zining optika sohasidagi ishlarini Gyuygens Yorug’lik haqida traktat» (1690) asarida jamladi. Bu asarda u birinchi marta yorug’likning to’lqin nazariyasini bayon qildi. Traktatning boblaridan birida island shpati kristallida ochilgan ikkilanma nur sinish hodisasini tushuntirib berdi. Optik bir o’qli kristallardagi klassik sinish nazariyasi hozirda ham bayon qilinadi. “ Yorug’lik haqidagi traktat”ga “Og’irlik sabablari” degan ilova qo’shilgan edi. Bunda olim butun olam tortishish qonunini ochishga yaqin kelgan edi. Gyuygensning ko’pchilik muhim ishlari avtor vafotidan keyingina bosilib chiqdi. Shular jumlasiga, masalan, «Jismlarning zarba ta’sirdagi harakatlari haqida », «Dioptrika» va boshqalar kiradi

Mashhur fransuz fizigi va yozuvchi Blez Paskal asarlarida gidrostatikaning asosiy prinsiplari oxirigacha rivojlantirildi. Suyuqlikning idish devoriga yoki unga botirilgan jism sirtiga bo’lgan bosimning taqsimlanishi to’g’risidagi mashhur qonun Paskal nomi bilan ataladi.Bu qonunni Paskal o’zining 1653-yilda yozilib, o’limidan so’ng nashr etilgan “syuqlikning muvozanagti to’g’risida traktat” asarida bayon qilgan. (1623-1662)

ROBERT GUK (1685-1703) • 1660-yilda ingliz fizigi Robert Guk qattiq jismlarning elastikligiga doir qonunni yaratdi. • 1665-yil R. Gukning “Mikrografiya” traktati bosilib chiqdiki, unda difraksiya hodisasi, yupqa plenkalarda ranglar va yorug’lik nurlarining ko’ndalang to’lqin ekanligi haqidagi gipotezalar bayon ‘tilgan.

ROBERT BOYL (1627-1691) 1661-yilda R. Boyl va R.Tounli gazlarning bosimi va hajmi orasidagi teskari proporsionallik mavjudligini isbotlashdi. 1676-yilda shunday xulosaga E.Mariott ham keldi. Bu qonun Boyl-Mariott qonuni deb yuritiladi.

(1713-1784 ) O’zining xossasi – harakati tufayli doimiy o’zgarishda va rivojlanishda; Ko’plab bilimlar manbai sezgidir.Маteriyalar abadiy, uni yaratib bo’lmaydi, аniq mavjud Мateriya kichik zarralardan iborat, uningkombinatsiyasidan moddalar

(1602-1686) 1641-yilda nemis fizigi Otto fon Geriks havo nasosini ixtiro qildiю 1654-yilda “Magdeburg yarim sharlari” yordamida havoning bosimi mavjudligini, uning elastik ekanligini isbotladi, havoning zichligini aniqlab havo tovushni o’tkazuvchi vosita ekanligini, bo’shliqda tovush tarqalmasligini bayon etdi. U 1660- yillar atrofida birinchilar qatorida elektrostatik mashina yasadi.Bu mashina temir o’q atrofida aylanuvchi shar bo’lib kaftlar orasida aylanganida elektrlanib qolar edi. U birinchi suv barometirini (1657 y) va manometrni (1662 y) yaratgan. OTTOFON GERIKS

KLASSIK MEXANIKA RIVOJLANISHI

Isaak Nyuton • Klassik mexanika asoschisi • U Kembrij universitetining matematika fakultetiga o’qishga kirgan va uni 1665-yil bitirgan. • Ingliz fizigi va matematigi Nyuton 1661 -yil Angliyaning Linkolnshir shahrida fermer oilasida tug’gan. • 1668 yilda Nyutonga magistr unvoni berildi va shundan so’ng u Kembridj universitetida fizika-matematika kafedrasiga boshchilik qila boshladi • 1672 yilda u London Qirollik jamiyatining a’zosi qilib saylandi, 1703 yilgacha esa uning prezidenti bo’ldi

• Nyuton matematik hisoblarni qo’llab ko’p asrlik muammo bo’lgan koinotdagi samoviy jismlar harakati muammolarini hal etdi . Yerning tortish kuchi borligini isbotladi • O’zi kashf qilgan butun olam tortishish qonunini Nyuton muvaffaqiyatli ravishda osmon jismlarining harakatini tushuntirishga tadbiq qildi • Nyuton barcha sayyoralar quyosh atrofida aylanishini ilmiy ravishda isbotlab, Keplerning sayyoralar harakati haqidagi qonunlarini tasdiqladi.

1.Jismlarga tashqi kuchlar ta’sir etmasayoki kuchlarning teng ta’sir etuvchisi nolga teng bo’lsa,jismlar muvazanatda turadi yoki to’g’ri chiziqli tekis harakat qiladi. 2. Jism olgan tezlanish unga ta’sir etuvchi kuchga to’g’ri , massasiga teskari proporsional. 3. Jismlar miqdor jihatdan teng, yo’nalishi qarama-qarshi bo’lgan kuchlar bilan ta’sirlashadi.

• Optika sohasidagi tadqiqotlar optik asboblarning kamchiliklarini bartaraf qilishga qaratilgan edi. “Yorug’lik va ranglarning yangi nazariyasi” (1672) nomli optikaga oid qarashlarini bayon qildi. • Nyuton yorug’lik haqidagi korpuskulyar va to’lqin tasavvurlarni o’z ichiga oluvchi gipotezani olg’a surdi. 1704-yilda nyuton o’zining ko’plab mehnati natijasida yozgan “Optika” deb nomlangan kitobini chiqardi. • Nyutonning optika sohasidagi tajribalaridan biri, u quyosh nurini shisha prizma orqali qorong’i xonaga o’tkazib spektrdagi 7 xil rangni hosil qildi. U shuni isbotladiki: Oq yorug’lik tarkibida 7 xil rang mavjud ekan.

• Nyuton matematika faniga ko’plab qonunlar kiritdi, masalan, kombinatorika elementlari, guruhlash, yoki sonlarni o’rnini almashtirishdagi usullar soni va hokazolarni fanga kiritdi. Aytishlaricha, Nyuton yoshligidan o'ta kamgap inson bo'lgan ekan. hech qanday ortiqcha yoki behuda gaplar aytishni xush ko'rmas ekan. Nyuton xotirasiga qo’yilgan marmar tosh

O'xshashlar

Relyativistik mexanika

Mexanika. Kinematika va dinamika asoslari. Kuch, impul\\'s. Ish, energiya va quvvat

Fizikani o’qitishda tanqidiy fikrlah va uni o’quvchilarni rivojlantirishning nazariy asoslari

Statika. Statikaning tushunchalari. Kuchlar sistemasi

O`zbekistonda fizik tadqiqotlar fizika ta`limining rivoji va shakllanishi