Narkotik ekinlar. Tamaki ekini - Botanika - Slaydlar

Narkotik ekinlar. Tamaki ekini

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2237.150390625 KB

Ko'chirib olish

Narkotik ekinlar. Tamaki ekini Reja: 1. Ahamiyati, tarqalishi va hosildorligi. 2. Sistematikasi, biologik xususiyati va navlari. 3. Ytishtirish texnologiyasi.

Tamaki bargidan sigaret, papiros, sigara, saqich va hidlaydigan mahsulotlar ishlab chiqariladi. Tamaki mahsulotlarining hidini hushbo’yligi uning tarkibidagi smola va efir moyiga bo’gliq. Tamaki bargi tarkibida mavjud Nikotin 1,4% efir moyi 1% Smola 4,7 Oqsil 7-10%karbon suvlari 13-15%

Tamakining vatani Markaziy va Janubiy Amerika hisoblanadi. Dunyo bo`yicha ekin maydoni 4, 7 mln.ga ni tashkil qiladi. Eng ko`p Xitoy, Hindiston va Braziliya davlatlariga ekiladi. O`zbekistonda Samarqand viloyatining 2-3, 5ga ni tashkil qiladi. Tamakining vatani

Suvda eruvchan oddiy uglevodlar bargning tehnologik hususiyatlarini va uning chekuvchanlik sifatini belgilashda muhim ahamiyatga ega. Uglevodlar yonish jarayonida tamaki tutuni achiqliligini kamaytiradi va uni ancha yumshatadi. Lekin uglevodlar to’g’ridan- to’g’ri tamaki sifatini aniqlaydigan asosiy moddalar emas.Tamaki bargi tarkibidagi quruq moddaning 85% organik birikmalaridan, qolgan qismi esa mineral moddalardan iborat, tamaki bargida turli hil tuzilishi va tarkibiga ega bo’lgan uglevodlar bo’lib, barg etilgan sari ularning miqdori ortib boradi.

Oqsil tamakining chekuvchanlik hususiyatiga salbiy ta`sir ko’rsatadi hamda yonishda hid va achchiq tam beruvchi uchuvchan moddalar hosil qiladi. Bargning tehnik pishiqlik davrida uglevodlar eng ko’p miqdorda to’plangan, oqsil miqdori esa ancha kamaygan bo`ladi. Tamaki tarkibida uglevodlar miqdori qancha ko’p bo’lsa, uning sifatiga salbiy ta`sir ko’rsatuvchi azotli birikmalar shu jumladan oqsil shuncha kam bo`ladi.

Quritilgan tamaki bargida 20% gacha oqsil bo’lishi mumkin. Yuqori sifatli tamaki barglarida esa odatda 7-8% gacha oqsil bo`ladi. Nikotin ham azotli birikmalar jumlasiga kirib bargida o’ziga hos chekuvchanlik hususiyatini beradi. Nikotin- kuchli zararli alkoloid hisoblanadi. U toza holda rangsiz, yoqimsiz hid tarqatuvchi suyuqlik. Tamaki tarkibida nikotindan tashqari nornikotin, anabazin, kabi akoloidlar ham uchraydi.

O`zbekistonda tamakining hushbo’y va sklet navlari ekiladi. Tamaki yorug’sevar qisqa kun o’simligi, uning urug’i tuproq harorati 10-12 0 S ga etganda unib chiqadi. O’simlikning yahshi rivojlanishi uchun muqobil harorat 25-30 0 S bo’lishi kerak. Maysasi harorat 2 0 S ga pasayganda nobud bo`ladi.

Tamakining poyasi tik usadi, u tukchalar bilan qoplangan. Oddiy sharoitda yon novdalar faqat poyasining uchki qismida hosil bo`ladi. Poya mehanik shakastlanganda uning pastki qismidan bachki novdalar o’sib chiqadi. Poyaning yug’onligi o’simlikning o’sish sharoitiga va qo’llaniladigan agrotehnikaga qarab 18-35 mm gacha bo`ladi. Yirik bargli tamaki navlarining poyasi odatda yug’on bo’lib, ba`zan 35-40 mm gacha etadi.Bu o’simlik namsevar, uning transpiratsiya koeffitsienti 500-600 ga teng. Tamaki toza va unumdor muhiti rNq6,5-7 ga teng bo’lgan erlarda ekiladi. Og’ir loyli, shurlangan, botqoqlangan bo’linadi: 1-chisi, ko’chat davri 35-45 kun davom etadi, 5-6 barg rivojlanishi, bo’yi 14-15 sm bo`ladi. 2-chisi, dala davri 80-120 kun davom etadi.

Ekiladigan navlarning ko’pchilik gultojbarglari pushti yoki oq pushtirangdir. Tamaki guli ikki jinsli beshtalik tipda bo’lib, beshta gultoj bargga birikib: naychasimon shakl hosil qiladi. Changchilar bir hil yoki har hil uzunlikda bo’lib, changdonlari onalik tumshuqchasidan yuqori joylashgan. Onalik tugunchasi ikki uchli, uning ostki qismi doirasimon nektar to’planadigan joylar bilan o’ralgan.Tamaki guli ruvak gul to’plamiga birikkan. Gul to’plamning shakli naviga va ekologik guruhiga ko’ra yumaloq, chuziq piramidasimon yoki yoyiq bo’lishi mumkin. Gultojbargning rangi ekologik guruhlarini bir-biridan farqli belgisi bo’lib, och pushti, pushti, qizil va oq bo`ladi.

Foydalanilgan adabiyotlar: 1. O`zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi qabul qilingan «Qonunlar to’g’risida». 1998. 2. P.P.Vavilov – «O’simlikshunoslik». Toshkent «O’qituvchi». 1980. 3. V.N.CHirkov – «O’simlikshunoslikdan amaliy mashg’ulotlar». Toshkent., O’qituvchi. 1978. 4. V.N.CHirkov – «Don ekinlari» T., O’qituvchi-1975. 5. K.N.Keferov – «Biologicheskie osnovo` rastenievodstva». M., Vo`sshaya shkola. 1975. 6. D.Zaurov, M.Sbroshnikova- «Risovodstva», T., Mehnat, 1989. 7. D.T.Abdukarimov, S.H.Hushvaktov, E.U.Umurzoqov – «Tamakichilik», T., Mehnat, 1985.

O'xshashlar

Kuzgi ekinlar

Don yetishtirish va kuzgi ekinlar

O’simlikshunoslik fanining rivojlanish tarixi, maqsadi va vazifalari

Don-dukkakli ekinlarni umumiy tavsifi. No’xat ekini

Yalpizkabilar-Labiadae sinfcha (ajdodcha)si