Genetikaning nazariy va amaliy ahamiyati, DNK replikatsiyasi - Biologiya - Slaydlar

Genetikaning nazariy va amaliy ahamiyati, DNK replikatsiyasi

Yuklangan vaqt:

23.09.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2777.5517578125 KB

Ko'chirib olish

Genetikaning nazariy va amaliy ahamiayti, DNK replikatsiyasi

Genetikaning asosiy vazifalariga genning o’zgarishi, kelib chiqishi, genlaming ta’sir mexanizmlari, ulaming nazoratidagi jarayonlar va butun organizmda murakkab belgi va xususiyatlarning boshqarilishini o‘rganish kiradi. Hozirgi zamon genetikasining vazifasi nazariy muammolar bilan birga muhim amaliy vazifalarni hal etishdir. Genetika hayvonlar, o‘simliklar, mikroorganizmlaming irsiyatini tushuntirish va ulami inson manfaatlariga mos ravishda o‘zgartirish metodlari va yo‘llarini ishlab chiqishga mas’uldir.

Seleksiya yangi nav va zotlami yaratish bilan shug‘ullanishiga qaramay, u irsiyat va o‘zgaruvchanlik qonuniyatlarini o ‘rganmasdan rivojlana olmaydi. Genetika irsiyat va o’zgaruvchanlik qonuniyatlarini o‘iganib seleksiyaning ilmiy jihatdan asoslangan metodlarini yaratish imkonini beradi.

Hozirgi vaqtda makkajo‘xori va boshqa o ‘simliklarda duragay yetishtirish yo‘lga qo‘yilgan bo‘lib, bu o‘simliklar toza navlarga qaraganda hosildordir.

Genetik qonunlarga asoslanib respublikamiz olimlari g‘o‘zaning bir qancha tezpishar, hosildor, ko‘sagi yirik navlarini yaratdilar va ishlab chiqarishga joriy etdilar. Gen injenerligi rivojlanishi bilan transgen o’simliklar va hayvonlar hosil qilindi.

Genetikaning tibbiy muammolarni hal etishdagi o ‘rni ham ahamiyatlidir. Butun yer yuzidagi tug‘ilgan bolalarning 4- 5 foizida turli irsiy kasalliklar namoyon bo£ladi. Trsiy kasalliklarga masalan, asab (epilepsiya), endokrin (kretinizm), qon (gemofiliya), moddalar almashinuvi bilan bog‘liq boshqa qator kasaliiklar kiradi. Odam va hayvonlar irsiy kasalliklari alohida genlarning va xromosomalaming o‘zgarishi bilan aloqador. Xromosomaning yetishmasligi yoki ortiqchaligi, hamda genlar tuzilishi va funksiyasini o ‘zgarishi turli nomaqbul hodisalarga olib kelishi mumkin. Irsiy kasalliklaming sababini bilish yoshlik davrda kasallik rivojlanishini oldini olish va davolash metodlarini ishlab chiqish imkonini beradi

Radiatsion genetikaning rivojlanishi koinotda olib borilayotgan tadqiqotlar tufayli muhim o‘rinni egallaydi. Koinotga uchishda inson irsiyatiga turli nurlar ta’sir etishi mumkin. Binobarin koinot genetikasining yana bir muammosi koinot nurlanishi xavfliligini genetik tomondan baholash va uning oldini olish tadbirlarini yaratishdan iboratdir. Muntazam radiatsion nurlanish ta’sirida bo‘lgan odamlar avlodida nuqsonli bolalar tug‘ilish ehtimoli birmuncha yuqori boiadi.

Antibiotiklar yaratilishi va mikroorganizmlar genetikasi paydo bo’lgandan so’ng genetika farmatsevtika sanoatida muhim o‘rin tuta boshladi. Oxirgi yillarda genetika fani oldida hayvonlar va insonlarni oziqlantirish uchun aminokislotalarni ishlab chiqarish muammosi turibdi. Bu muammoni aminokislotalami yuqori darajada ishlab chiqaruvchi yangi organizmlami hosil qilish yo‘li bilan hal etish mumkin. OITS (orttirilgan immunitet tanqisligi sindromi), saraton kasalligi juda xavfli kasallik bo‘lib, mutaxasislaming fikricha bu kasalliklar hujayralarning irsiy apparati o‘zgarganda yuzaga keladi. Bu kasalliklarga qarshi samarali kurash choralarini ishlab chiqish nihoyatda dolzarb sanaladi.

DNK REPLIKATSIYASI DNK molekulasining replikatsiyasi toʻgʻrisida uch xil faza ilgari surilgan. Bular konservativ — turgʻun, polikonservativ — yarim turgʻun va dispersion fazalardir. Konservativ fazaga koʻra replikatsiya davrida DNK molekulasidagi qoʻsh spiral oʻzgarmaydi, shu holatda u o`ziga aynan o'xshash molekulani sintezlaydi. Binobarin ikki DNK molekulasining biri eski, ikkinchisi toʻligʻicha yangi boʻladi. arim konservativ faza boʻyicha replikatsiya davrida DNK molekulasining qoʻsh zanjiri bir-biridan ajralib ikkiga boʻlinadi va har bir zanjir komplementar zanjirning hosil boʻlishi uchun matritsa vazifasini o ʻtaydi. Natijada hosil boʻlgan ikkita DNK qoʻsh zanjirining biri eski, ikkinchisi yangi boʻladi.

Replikatsiyaning dispersion usulda DNK molekulasining ikkilanish jarayonida hosil qiluvchi zanjirlar uzilib parchalanadi. Shundan soʻng har bir DNK fragmenti oʻziga o ʻxshash fragmentni hosil qiladi va ular oʻzaro birlashib yangi DNK molekulasining tiklanishiga sababchi boʻladilar. DNK ning yarim konservativ ikkilanishi DJ.Uotson va F.Krik tomonidan ishlab chiqilgan modelga toʻgʻri keladi. Bu sxemaga коʻга, DNK replikatsiyasida purin va pirimidin asoslari oʻrtasidagi vodorod bogʻlar uziladi. Polinukleotid zanjir bir-biridan ajraladi. Hosil boʻlgan har bir zanjir polimerizatsiya yoʻli bilan o ʻziga komplementar zanjirni karioplazmadagi mononukleotidlardan hosil etadi.

O'xshashlar

DNK rekombinatsiyasi

Tabiatdan foydalanish fanining maqsadi va vazifalari ilmiy va amaliy ahamiyati

Tabiiy fanlar tizimida genetikaning o’rni

Rekombinat dnk olish va gen injenerligi

Rekombinat dnk olish va gen injenerligi