logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Adabiyot
  4. Nizomiy Ganjaviy

Nizomiy Ganjaviy

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

490.2548828125 KB
Ko'chirib olish
XAMSACHILIK OTASI Nizomiy Ganjaviy REJA: • Ganjaviyni ng hayot yo’li • shoirning ijodi • Ganjaviynin g boy madaniy merosi. 01 0D 0F 13 01 01 04 01 0102 0809 0C 0C Hayoti. • Ilyos Yusuf o`g`li Nizomiy 1141 yilda Ozarbayjonning Qadimiy Ganja shahrida tug`iladi. Ota-bobolari o`z davrining ma`rifatli kishilaridan edilar. Ilyosning bobosi Zaxi Muayyaddinni olim va shoir bo`lganligini naql qiladilar. Ilyosning onasi Ganjada yashovchi kurd oilasiga mansub bo`lgan. Nizomiy shoirning taxallusidir. • Nizomiy o`z davrining hamma ilmlarini egallagan nodir iste`dod sohibi bo`lib yetishadi. O`z ijodini lirik asarlar yozish bilan boshlagan Nizomiy ustozlar og`ziga tushdi. Hoqoniyning yuksak bahosiga sazovor bo`ldi. Shuhrati bugun O`rta va Yaqin Sharqqa yoyildi. Nizomiy iste`dodini payqagan, uni tan olgan o`sha davr hukmdorlari saroyga taklif etdilar. Lekin u saroyga bormadi. Nizomiyning ijod bobidagi shon-shuhratidan xabar topgan Darband hokimi izzat-hurmat yuzasidan shoirga Ofoq ismli cho`ri qizni tortiq qiladi. Lekin Ofoq Nizomiyning cho`risi emas, hayotining eng mo`tabar kishisi, turmush yo`ldoshiga aylanadi. • Lekin Ofoq uzoq yashamadi. Lekin Nizomiy uni juda sevgan edi, shu sababdan unga atab ‘’Xusrav va shirin’’ asarini yaratdi. • Nizomiy bir umr shu xotinining ishqida yondi.Ofoqdan Nizomiyga Muhammad ismli o’g’li yodgor bo’lib qoldi.nizomiy uyida turli xil adabiy kechalar o’tkazar edi va bunda uning o’g’li ham ishtirok etar edi,Muhammad ham otasi kabi shoir bo’lishni istar edi lekin bunga otasi norozi bo’ladi. • Bundan keyin Muhammad huquqshunoslik kasbini tanlaydi. • Nizomiy o’z davrining eng iste’dodli shoiri bo’lganligi uchun ko’plab shohlarning hurmati va e’tirofiga sazavor bo’lgan lekin har doim ham uning xizmatlari munosib baholanmagan. Navoiy e’tirofi. • . Navoiy: Bebaho so`z durlarini o`z o`rniga qo`ya olganligi uchun takdir uni Nizomiy deb atashga axd qildi, deb yozadi: • Nozim o`lub so`z duru serobiga, • Charx «Nizomiy» yozib alqobiga. • Navoiy Nizomiy taxallusiga «Shayx», «Hakim» kabi sifatlovchi so`zlarini qo`shib aytadi. Bu esa uning ma`naviy rahnamoligiga va faylasuf shoirligiga ishoradir. 0D 1F07 26 09 0D 0707 01 0D 0707 341D 0D 01 21 10 0509 13 • Navoiy” Layli va Majnun” dostonining muqaddimasida Nizomiy «Panj ganj» asari haqida gapirib: «Uni Sharqda yer- suv va boshqa boyliklari bilan mashhur bo`lgan Muso Payg`ambar zamonasining eng badavlat odami, afsonaviy Qorin ganji bilan taqqoslab «Ganji Qorin aning «Panj ganji» qoshida vayronadek ko`ringay»,- deb yozadi. 0D 0109 05 0910091A 1012 1B 22 1B 15 18 ‘’ Panj ganj.’’ «Iskan darnom a» «Mahza nul- asror» «Xusrav va Shirin» «Layli va Majnun » «Haft paykar» 12 0D02 02 12 03 02 12 05 1D 12 05 16 15 12 2202 «Mahzanul-asror» • «Mahzanul-asror» 1170 yilda yaratilgan. Doston shoirning hayotiy kuzatishlari asosidagi falsafiy, ijtimoiy va axloqiy qarashlarining badiiy majmuasi deb aytish mumkin. Asar muqaddimasida xudoning yakkayu-yagonaligi haqidagi munojotlar,payg`ambar haqidagi hamd sanolar bilan boshlanadi.Nizomiy hayotda nima muqaddasu, nima fahsh, inson nima uchun intilmog`i, nimani rad qilmog`i kerak degan savollarni o`rtaga qo`yar ekan,bu savollarga javob berishda Qur`on suralariga murojaat qilib, xadislarni asos qilib oladi.” «Xusrav va Shirin». • Jahon adabiyoti juda ko`p muhabbat dostonlarini biladi. Uning xazinasidan Sharqning “Layli va Majnun”, “Vomiq va Uzro”, “Yusuf va Zulayho qissalari munosib o`rin olgan. Sharqning yana bir nodir ishqnomasi bor,bu Xusrav, Farhod va Shirin kabi qahramonlari haqida hikoya qiluvchi asarlaridir. “Xusrav va Shirin ”yoxud “Farhod va Shirin” Bu doston 1181 yilda yaratilgan bo`lib, asarning muqaddimasi Xudo va payg`ambar nomiga yozilgan hamd-sanolardan iborat. «Layli va Majnun» • «Layli va Majnun» asari 1188 yilda yozilgan.bu dostonda ham ishq muhabbat kuylanadi, lekin ikki oshiq bir-biriga yetolmay armonda qolib halokatli o’lim topadilar.Bu asar ham butun dunyoda mashhur dostonlardan biri bo’lib sevishganlarga ibrat bo’lib kelmoqda.bu asarda qizlarga xos hayo nazokat ibo yorqin ranglarda berilgan. «Haft paykar» • «Haft paykar» “Panj ganj”ning to`rtinchi dostoni “Haft paykar”dir. Dostonning bosh qahramoni Bahrom Go`r bo`lib u 1197 yilda yozilgan. Sharq adabiyoti tarixida Bahrom nomiga ega bo`lgan qahramonlar ko`p. Masalan, Bahrom, Bahrom Go`r, Bahrom Chubin va boshqalar.Bahrom urush, tala-to`p ramzi sifatida qabul qilingan.Bahrom obrazi yozma adabiyotga dastlab Firdavsiy tomonidan olib kirildi. «Iskandarnoma» • «Iskandarnoma» beshinchi doston bo`lib, dostonda Iskandar Zulqarnayn obrazi gavdalantirilgan. Sharqda juda ko`p afsonalar mavjud bo`lib, bu afsonalarinng ko`pchiligi Iskandar nomi bilan bog`liq.. Iskandarni xalq tafakkurida rahnamo va madadkor sifatida xizr bilan yonma-yon tilga olinadi. Qadimda ko`plab Iskandarnomalar yaratilgan. «Iskandarnoma» 1197-1204 yillar oralig`ida yozilgan asar bo`lib, «Sharafnoma» va «Iqbolnoma» kabi ikki qismdan iborat. Iskandarning harbiy yurishlari mamlakatni aql idroki bilan boshqarishi hikoya qilinadi. • 1173-1179 yillardaArzinjon hokimi Faxriddin Bahromshohga ‘ ’Mahzan ul- asror’’ asari • 1180-1181 yillarda Iroq hukmdori To’rg’ul ll ga ‘’Xisrav va Shirin’’ asari. • 1188-yilda Shirvonshohlardan Axtasan l ga ‘’Layli va Majnun’’ asari. • 1196-yil Alouddin Ko’rpa ga ‘’Haft paykar’’ . • 1196-1201 yillarda ‘’iskandarnoma’’ Nizomiy Ganjaviy asrlar davomida o’z asarlarida mangu yashaydi savollar • Nizomiy Ganjaviy qachon va qayerda tavallud topgan? • Nizomiy Ganjaviyning asl ismi nima? • Nizomiy Ganjaviy o’z asarlarini qaysi tilda yozgan? • Nizomiy Ganjaviy qaysi an`anani boshlab bergan? • Nizomiy Ganjaviyning ijodiy merosi qancha? • Nizomiy Ganjaviyning “Xamsa” asari tarkibidagi dostonlarni sanang? • Nizomiy Ganjaviyning “Maxzan ul-asror” dostonida qanday masalalar aks etgan? • Nizomiy Ganjaviyning “Layli va majnun” dostoni kimning topshirig’i bilan yozilgan? • Nizomiy Ganjaviyning hikoya ichida hikoya tarzida yozilgan dostoni qaysi? • Nizomiy Ganjaviy asarlarini kimlar tarjima qilgan •   Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati: • Arif M. Azarbayjanskaya literatura.Moskva 1979 • Maqsud shayxzoda o’zbek va ozarbayjon adabiy aloqalari. • O`zbek Sovet ensiklopediyasi. 1979 y. 7 jild. • Erkinov S, G`anixonov M., N.Ganjaviy. T. 1992 y. • Muqimov. Qardosh xalqlar adabiyoti. T.1980 y. • Mallayev N. O`zbek adabiyoti tarixi. T. 1977 y. • www.ziyonet.uz ‘’ Til va adabiyot ta’limi’’ jurnali • ‘’ Tafakkur’’ jurnali • .     Arif M. Azerbeydjanskaya literatura. Moskva. 1979 yil. 2.     Mallayev N. Nizomiy Ganjaviy. Toshkent. 1966 yil. (“O’zbek adabiyoti tarixi” kitobida) 3.     Falaklar yondi ohimdan... “Jahon adabiyoti” jurnali. 1997 yil. 3-son. 4.     T.Jalolov. Xamsa talqinlari. Toshkent. 1961 yil. •   E’TIBORINGIZ UCHUN TASHAKKUR!

O'xshashlar

Nizomiy Ganjaviyning “Xamsa” asari tahlili
Dahshat hioyasi tahlil dars ishlanma
Adabiyotshunos allomalar
Saddi Iskandariy dostoni
M. Shayxzoda. Mirzo Ulug`bek